SANK Zaterdag 13 Mei 1917. mJ 334t* Jaargang N°. 3384. voor de Znldlaollandsclte en Zeenwselae Eilanden. Eerste Blad. WL AARDEN, K 1-.. Antirevolutionair Orgaan IN HOC SIGNO VINCES .eriiig Enka heeft bedankt, maar „HET GOUDEN HEET". i propriëtair R. C. F. t. l LEE-Ioom OP DEN UITKIJK. LAND- EN TUINBOUW. Bijkantoor Uk. Isa a Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag. Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent bij rooraitbetaling. Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. W. BOEKHOVEN Zonen, SOMMELSDIJK. VelefooK litereoui. Ho. 9. Advertentlën 12 '/2 Cent per regel. Reclames 25 per regel. Boekaankondiging 6 Cent per regell. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan. Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 unr. Alle stukken voor He Redactie bestemd, Advertentlën en verdere Administratie franco toe te zenden aan de ÏJltjreveï s en. ordt vervolgd.) Hotel Restaurant Gedempte Boerensteiger 63A, 63B DINERS 60 cent en hooger. LOGIES MET ONTBIJT f 1.25, f 1.60 en f 1.76 Tel. No. 1532. Aanbevelend, Het door ieder aanbevolen adres. waar Notaris w de Konink- )g, Tilburg, en Koloniën, Financieele cht. SB 1© n staat open lar ook pros- 12483 iboedels eaz. 9741 ke i 1 i {S 0 UITGEVERS Z ij die zich nu abonneeren, ont vangen de nog in deze maand verschijnende nummers gratis floer- en wand- istie, Zoutzuur, ingst van pl.m. elend, LS BOVEN. ken was. „Dag, Dan gaan beiden, I „Zuilen we 'n Pa. Dat rijden /leide Anna, haar oover is het toch marcheerde een muziek aan het ;rp keek de doch- Lachend merkte nder?" Maar zij :nd, met 'n glim- zij een juist-pas- erkt terugknikte. ran m'n school." die ontmoet. Hij :n in je vacantie." ik ik." gestapt. Keuken den de staart en meisje te hebben II Augustus, de ad hij de wapen- was naar het nsterdam gezon- :richt. Nog steeds stad, hoewel zijn ger was overge- egradueerde, ge- gen af te richten, fgesproken, want lof, zou hij haar eel toestemming n. Enka de schuilnaam van Mej. v. d. Vlies te Schiedam, heeft bedankt als ad der S. D. A. P. Zooals men weet was deze begaafde spreekster eerst lid der Christen Socialisten ze heeft met M P dien bond eenige jairen geleden, gebro- B ken en is toen tot de Soc. Dem. over gegaan maar niet aanvaardend zooals ze zei 't historisch-materialistische stand - punt, dat door eiken Marxist wordt be leden. Maar de Soc. voelden zich niet bij haar thuis en zij voelde zich bij hen niet thuis Meer dan eenmaal lazen we haar protest in 't Volk tegen de wijze van spreken en schrijven door sommige medewerkers toegepast, die haar hart krenkten, omdat 't ook voor haar hei lige werd aangetast en in haar uitko men voor de Christelijke School tegen over de Neutrale trad ze vaak met groote kracht in haar stukken op. Ze bleek er niet te hooren. Wat ze in de S. D. A. P. zag en hoorde, kon haar ükt- voldoen en naar men zegt hebben de-laatste dagen haar aanleiding gege ven ziende 't aanpassen der S. D A. P. aan de burgerlijke partijen ziende haar revisionistisch standpunt, aan deze partij 't vaarwel toe te roepen, Maar al is ze uit die partij gegaan nog is ze socialiste, en dat is erger. Waarom niet finaal ook met de begin selén gebroken dier Partij. Zekerde Maatschappij zooals ze thans reilt en zeilt heeft groote gebre ken. De geldmacht is zwaar en deze oorlog legt er getuigenis van af, van wat door en voor, 't Kapitaal ten koste wordt gelegd; wat dat Kapitaal aan durfde in Aug. 1914, waarvan heel Europa nu 't treurig slachtoffer is. Ka pitaal Creditwezen, Concentratie in trus ten en Kartels, reusachtige Vennoot schappen ja alles voelt de macht van 't Kapitalismede middenstand ervaart 't aan den lijvede fabrieksarbeider kan 't getuigende machines zuchten er vanen de machinefabrieken kennen zijn kracht. Do werkman is aanhangsel van de machine gewordenen vrouwen- met kinderlevens kunnen slechts door strenge staatswetten uit de klauwen van dat Kapitalisme gered wordenen ware de Vakorganisatie in bond met den Staat niet opgetreden, nog grooter zou de ellende zijn in allerlei industrie- centra's. Nachtarbeid arbeid op Zondag; lange dagen tot werken en korte nach ten tot slapen alcohol thuis en alco hol in de herberg: het Kapitalisme vreet alles aan. Maar al is dit zoo! daarmee is 't Soc:aal-Democraat-zijn nog niet goed gepraat ;ganschelijk niet gerechtvaardigd. Het wezen der Sociaaldemocratie is Klassenstrijd, die 't op Onteigening ge munt heeft. En dat is haar grondfout. Ze wil door- stoffelijke verbetering komen tot de onstoffelijke. Door meer arbeiders wélvaart in 't geldelijke tot meer arbei dersgeluk in 't geestelijke en dat druist tegen den geest des Christendoms vlak in. Nooit en nergens is 't eerste woord van Christus geweestZoekt eerst 't hoffelijke en dan zal 't geestelijk geluk u worden toegeworpen. Altijd als Hij de scharen sprak,, al wist Hij ook hun armoe en hun druk van den Ro- meiüschen Cesar, wiens stadhouders en tollenaars 't Israelietische Volk een doorn in 't oog waren; altijd als de erbarming in Zijn schoone Bergrede, of in Zijn gelijkenissen tot 't volk van Israel uitgingaltijd als Hij brood uit deelde of Wonderen verrichtte, was dit Jezus uitgangspunt: «Zoek eerst 'tKo ninkrijk der hemelen«Werk niet voor de spijzen die vergaan*. Altijd is de eere Zijns aders in 't zieleheiï der menschen bij Hem 't allereersteen dan komt, na deze geestelijke hartenverbe tering, de stoffelijke ook Niet van den mensch maar van den Geest Gods moet de verbetering uitgaan; en is die ge komen dan wordt 't verantwoordelijk heidsgevoel van allen, jegens allen, grooter; omdat dat gevoel voor den Geest Gods grooter is geworden. Van binnen uitzoo wil 't Christendom. Van buiten af, zoo wil de S D. A. P. en die beginselen staan lijnrecht tegen over elkaar. En gewis! de S. D. A. P. heeft recht te spreken, dat er veel meer liefde moest wezen onder menschen Maar als de Heiland had gemeend, dat door 't Communisme die liefde zou gekomen zijn Hij zou 't der schare aanbevolen hebbendoch Hij beveelt noch 't Com munisme aan, omdat dat op zien zelf de Liefde niet brengtHij beveelt ook niet aan 't Privaat bezit, omdat deze Particuliere Eigendom op zich zelf, net zoomin de liefde onder de menschen brengt en de liefde tot God, doch Hij beveelt aanGemeenschap met Hem en met zijn Vader, die in de hemelen is. Die beveelt Hij de rijken aan; ook de armen. Die gemeenschap is 't hart des Chris tendoms; maar 't hart van 't Socialis me isgeefgeefgeefen daardoor tot geluk Iu 't Christendom komt God tot den mensch in zijn geestelijke armoe. In 't Socialisme wil men den mensch tot God brengen door zijn sociale positie rijker te maken. In 't Christendoméérst arm voor- God. In 't Socialismeeerst rijk voor de wereld en zoo naar omhoog ook in 't geestelijke. Jezus stierf op Golgotha voor een geestelijk goedmaar de werkstakers en revolutionairen willen lijden voor een stoffelijk goed. Doch moet. 't dan zoo blijven, als 't nu is Neen, zoo mag 't niet blijven. De heerschappij van 't Kapita lisme moet worden beteugeld en inge perkt, maar dit is een historisch proces, dat onder Gods bestel tot stand komt, doch dat de 1500 millioen menschen dei wereld met hun allen niet, scheppen kunnen. Wel kan door allerlei wetten en maatregelen gepoogd worden om 't Kapitalisme voet voor voet zijn terrein te betwistenmaar God alleen heeft de toekomst in zijn hand. Onze maat regelen zijn maar maatregelen bij den dag (zie 't aan den oorlog, wat illusiën en idealen die nu al heeft verstoord) en daarom: wèl werken om 't Ka pitalisme te breidelen, maar 't verder aan God overgeven. En in den weg van 't Recht. Want God is Liefde maar Hij is een God van Recht. En evengroot als zijn liefde is even groot is zijn Recht. Gij zult niet begeeren uws naasten goed; en gij zult niet stelen. Maar in den rechten weg, moet allerlei zonde van 't Kapitalisme ge knot wordenallerlei wrange vruchten verdwijnen. Doch ook's menschen eigenbelang en zelfzucht, die bij werk nemers niets minder is dan bij werk gevers. Direot nabij de Hoofditeeg, Rotterdai Door de werking van binnen uit: door hartenvernieuwing. Enka heeft bedankt, maar nog is ze Socialiste. Naast zich neerleggen? De motie Marchant om de landstorm '08 thuis te laten en de militie van '18 op te roepen is aangenomen. Natuurlijk gaat 't hier om dc huisvaders eu de in hun xaken. Maar nu schijnt de Minister er bexwaar in te hebben die motie tot actie te brengen. Wat dan? Wil hij dan een conflict uitlokken met de Kamer om zoo doende heen te kunnen gaan Wil hij lie ver valhn dan zijn overtuiging geweld aan doen 't Laatste zou hem zeker grootelijks eereu. Als de Minister meent, dat de oor logstoestanden 't eischen, dat de landbou wers opkomen, al zijn 't mannen van 29 jaar, dan zou hij onverantwoordelijk han delen, indien hij niet opriep. Maar de Mi nister bedenke toch, dat er al me3r wets- voordrachten zijn geweest, waarin hij om andstormers vroeg om des oorlogs wil, terwijl ten slotte de militie voorging en de landstormers thuis bleven. De ecenomische druk is toch al zoo zwaar, en dan nog uit zijn brood gerukt te worden als man en huisvaders 't is geen kleinighe d En mag de Minister nn maar deze motie naast zich neerleggtn Zóó is 't karakter van een motie ni-t. We gelooven, dat de Minister zich toch wet eens bedenken mag, eer hij een confl.ct zoekt. Ook dat is toch niet in 's lands belang, al gaan we met dezen Min<ster niet in alles mie. Van Gijn, minister van Finantien bon weggaan, om dat de afrekening met de fiaanciëj pas na den vrede komt; maar een Minuter vau Oorlog is de man van 't heden, en niet van de toekomst. Daarom zien we in ver wisseling van portefeuille, nu, totaal geen nut, maar wel scha-le. Nochtans: een motie aan zijn laars lappen bij zoo'n voorname zaak als de oproeping der 29 jarigen, is geen kleinigheid. Zoek dót maar es uit I Titel, schrijver noch uitgever herinner ik mij en 'kzou tóch het boek willen lezen. Ik hèb ze alle drie geweten, maar 't geheu gen is een wonderlijk ding; het houdt soms hardnekkig vast, wat ze wel heel graag kwijt zou zijn en het geeft „Niet thuisI" als ge ergens behoelte aan hebt Ik weet alleen, waar 't boek over gaat. Het moet niet lang geleden uitgekomen zijm en handelen over het kerkelijk leven van onze broeders in Zuid-Afrika. Als dus iemand me helpen kan en er een briefkaart voor over heeft, dan houd ik me aanbevolen, 'k Wil dan probeeren of ik het bij ons in de Lees zaal krijgen kan, want dat „leven" bovenbe doeld is zeker wel even interessant als het leven van vlinders en bijen, waarover dikke boeken verschenen zijn. Waarom ik dat boek lezen wou? Onze Gereformeerde broeders in Zuid- Afrika zijn de eersten geweest, die in den kerkelijken weg en blijvend op zuiver ker kelijk erf, een stap deden naar den vrede. Over landen en zeeën heb ik ze in gedach ten warm en lang de hand gedrukt. Véél weten we er niet van. Men weet: de censor Tegeert. 't is dan ook maar een klein en kort be richt; doch 't bericht van een daad. Wat de beteekenis van die daad verhoogt, is dat onze broeders in Zuid-Afrika niét be- hooren tot de „neutralen", want Zuid-Afrika is Engelsch en Engeland is de Kedor Laomer van de Entente-landen 'tGeen ik er van las; wil ik even mede- deelen en ontleden. Te Graaff Reinet in de Kaapkolonie ver gaderde de „Raad der (Hollandsche) Kerken van Zuid-Afrika"zoo luidt het bericht, dat denkelijk niet door een kerkelijk mensch is gesteld. Immers in Nederduitsch gereformeerd spraakgebruik spreekt men slechts van den „Raad" eener enkele, plaatselijke kerk. Er zal dus bedoeld zijn, wat wij noemen een „meerdere vergadering." Wat dan uitgedrukt is met den „Raad der Kerken". Welke „meerdere vergadering" nu voorts wordt bedoeld en van welke kerkengroep, zou ik zoo niet kunnen zeggen en bij gemis aan bronnen kan ik 't op 't moment niet nazoeken ook: wat weten wij toch als „ge meen goed" weinig van onze naaste, geest verwanten in andere landen I Deze „meerdere vergadering" dan heeft een vierdeelig besluit aangenomen. Ten eerste heeft zij er haar smart over uitgedrukt, dat de vreeselijke oorlog nog steeds voortduurt. Ten tweede haar leedwe zen betuigd, dat zoovele christelijke naties en gouvernementen daarin betrokken zijn. Ten derde spoort zij aan te volharden in het gebed, dat een basis voor vredesonderhan delingen gevonden worde, die aannemelijk is voor elk der partijen. Dat is, Goddank! christentaal. We hebben het, helaas! in beide kampen gedurende deze oorlogsjaren wel anders ge hoord en soms de stem beluisterd van be dienaren des Woords, die de boodschap van het internationale 'christendom geheel lieten overstemmen door de rauwe kreet van natio nale zelfverheerlijking en van haat jegens den vijand. Hoe geheel anders deze Afrikaners. Zij zijn niet pro-dit of pro-dat. Zij zijn vóór alles christenen en als Kerk getuigen zij voor en bidden zij om den vrede. Doch daar blijft het niet bij. 't „Bid en werk" is ook voor hen de leuze. Want zoo lezen wij tenslotte van deze „meerdere vergadering" zij „is van ge voelen, dat de tijd gekomen is dat de Kerk van Christus als 'n geheel, van haar invloed moet gebruik maken in die richting (n.I. om te vinden een basis voor vredesonderhande lingen, die voor alle partijen aannemelijk is) en besluit de medewerking van de andere kerken in deze zaak te verkrijgen". Nu kón men zeker critiek oefenen. Men zóu kunnen opmerken, dat de Kerk zich niet moet inlaten met politieke onder handelingen. Dat synodale afgevaardigden geen vredesconferentie kunnen gaan houden, zooals het de socialisten te Stockholm pro beeren. En wellicht had de redactie van dit punt wat juister kunnen zijn. Doch dit leide niet van de hoofdzaak af, die ons een oorzaak van verheuging is. Eindelijk heeft dan hier een Kerk het bange, bittere zwijgen verbroken en in den Naam haars eeuwigen Konings het betuigd, dat die broedermoord een eigen werk des duivels is, 't welk haar smart, waartegen zij bidt, èn waartegen zij ook de christenen aller lan den te hulp roept om er, zonder langer te praten over vernietiging van dit of van dat, een einde aan te maken. Moge die roepstem weerklank vinden Nogeens: wij wenschen niet dat de inter nationale Kerk van Christus, evenals het in ternationaal socialisme haar Stockholm zoeke, om buiten de regeeringen om te trachten een grondslag te vinden voor den vrede. Kerk en S. D. A. P. kan men niet op eene lijn stellen in deze zaak. De S. D. A. P. is een politieke en sociale organisatie; de Kerk is het mystieke lichaam van Christus en in haar uitwendig optreden een organisatie, die zich stipt heeft te hou den binnen haar eigen erf. Wie dan ook de Kerk verwijt, dat zij niet haar Troelsta, Schnei- demann enz. naar voren schuift; doet haar onrecht. Zoowel de redactie van de „Rotter dammer", als prof. S. de Bruine in de „Nieuwe Ned. Kerkbode", zijn terecht tegen een ge lijkstelling in deze opgekomen. Maartoch ook beiden weer eenzijdig. En wel hierin, dat zij de werkelijke schuld der Kerken niet genoeg lieten uitkomen. Zeker, de S. D. A. P. is een politiek-sociale organisatie en de Kerk van Christus niet. Maar die twee moet ge niet vergelijken Gij moet de verlijking zóó stellenSocia lisme en christendom. Dón vergelijkt ge beide keeren een geestelijke maéht, een millioenen bezielend beginsel. En dón staat o.i. de ver gelijking zuiver en had dr. Oskamp van Win terswijk gelijk, die. in de „Nederl." een smart kreet hooren liet, dat het christendom door middel van de Kerk zweeg, terwijl het So cialisme door middel-zijner organisaties spre ken ging. Ik weet wei, het snuft altijd. En ik haal de schouders op, wanneer ik reeds op hoogen toon hoor spreken over de „vredemakers van Stockholm"! die nu eens zullen laten zien, wat het socialisme kan I Vooreerst, het kan niets, dan datgene, waar toe het door den Heere God gezet is. En oprecht christen zal het niet uit't lood duwen, al bracht het vandaag den vrede. Ik heb medelijden met dien werkman, van wien dr. Oskamp verhaalt die zich al wou aansluiten bij de S. D. A. P., omdat hij van hóór den vrede verwacht, maar nu nog even wachten zal, om te zien, wat het chiistendom kan. Dat is, 't zij in alle zachtmoedigheid ge zegd, een christendom van den kouden grond. Al zou het socialisme teekenen en won deren doenhet zal den waren, echten chris ten niet van zijn God en Zaligmaker afbren gen! Maarzoover is het nog niet Waarlijk, na al wat er bij en sedert het uitbreken van den Oorlog is gebeurd, toen ook menig socialist heeft gewanhoopt aan de kracht zijner beginselengezien al de onmacht, óók van het socialisme, óók in zijn internationaal bestaan, om in bijna drie jaren tijds ook maar iets te doen ter bekorting van de menschenslachting, na dit alles hoeft het waarlijk niet te snoeven, al zou het, nu alles hijgt naar vrede en de worstelende mo gendheden alleen.niet meer weten, hoe van elkaar af te komen, al zou het thans den stoot weten te geven die in 't eind de vre- des-verlossing brengt. Doch .dat is van één kant bezien. Zooals we van dien kant óók zeggen, dat niets, ook het sociajisme niet, zich roeren of bewegen kan zonderden wil van eenalmachtig God, wien het precies hetzelfde is of Hij eerst een Sisera gebruikt om zijn volk te tuchtigen en later weer een Deborah, om het te verlossen, de een zoowel de ander is instrument in Zijn hand. Maar er is hier ook een keerzijde. Wat invloed ten goede heeft het christen dom gehad ter verzachting en verkorting van den oorlog; ter bevordering van dén Vrede Christus' Bruid heeft gezwegen, al dien tijd, terwijl de aarde die dan toch haars Heeren isgemaakt werd tot een kuil der moordenaren. Ja, ik durf niet beweren, dat zij nimmer en nergens de" moordenaars in hun nationalen haat heeft gestijfd I Zie, dat moet ons diepe schuld zijn. Want de „proletariërs" van alle landen roepen elkaar op om solidair te zijn, maar er is ook, of we 't weten willen of looche nen, een internationale solidariteit der chris tusbelijders. En dan eerst zal Christus'Kerk weer recht staan, als zij over 't rond der aarde om déze gemeenschappelijke schuld met haar „Mea cuipa!" als de boetvaardige zondares voor den Meester treedt I UITKIJK. Over knoeierijen en Reuzenwinsten. In de dezer dagen gehouden vergadering van Melkveehouders werd onder meer ge sproken over den handel in veevoeder en wat dies meer zij. Waarom komt niet de ge- heele handel in veevoeder in handen van den Minister, zoo werd gevraagd opdat ons geen rommel wordt verkocht Een spre ker klaagde, dat de firma Bertels de gedroog de pulp verkoopt voor f 19.—, terwijl de Minister den maximum prijs bepaald heeft op f 14.—. Een ander verteldede coöpera tieve fabriek te Monnikendam keert 100 pet. uit en noemde dat uitbuiting der boeren. Men had er nog lijnmeel, de helft bestond uit asch. Toen spr. niet wilde koopen, heette het: „Man, loop maar door, voor jou een anderLijnkoeken van Bloemendaal Laan zoo hard als de grond, deden f 32.—.Meer dere misbruiken kwamen voor. Bevoorbeeld rijstbonnetjes worden verzameld en die rijst werd met f 80.— winst op 2C0 K.G. ver kocht. Met den toeslag van de melk wordt ook geknoeid. Meermalen wordt die toeslag dubbel uitbetaald. Het beste zou zijn, als de toeslag rechtstreeks aan de boeren werd uitgekeerd. Spr. weet van iemand die in één jaar f 1200 „pies" heeft gehaald. Zoo noemt zoo'n kerel dezen diefstal en schaamt zich voor zijn gezin niet dat openlijk uit te kramen". Ook de Voorz. geeft zijn verwon dering te kennen, dat nog zooveel artikelen in vrijen handel zijn terwijl van Regeerings- wege zoo goed als niets te krijgen is. Hij raadt aan misbruiken ter kennis van het be stuur te brengen en voorts zich tegen knoeie rijen te vrijwaren door coöperatief aan te koopen en van de voorlichtingsdienst der Proefstations gebruik te maken. Een fabriek die 100 pet. uitkeert, zegt hij terecht is geen coöperatieve instelling. Een bekend versje zegt: yeel wordt bewezen, schoon 't in den grond niet waar is,

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1917 | | pagina 1