Zaterdag 25 November 1916
1
Sl8te Jaargang N®. 2286,
voor lie SKaidlaollandfselie en 9üeeaw§che Eilanden.
„HIT GOUDEN HUT".
Antirevolutionair
Orgaan
Eerste Blad.
IN HOC SIGNO 'VINCES
W„ BOEKHOVEN,
De Worsteling dar Klassen.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cant by' vooruitbetaling.
Buitenland bij voornitbetaling f4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
%8le «sukken voor «le «edaetle bestemd, ^dverfesitséis ws verdere jkdmlniaSrasttle gratsseo toe ie gteBasleaa aaMi den fjl&erev
ij die zich nu abonneerea, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
Het parlement zal volgens hen niet
een Arbeidersparlement worden, zooals
Siatterdaifc.
DINERS 80 cent m hooger.
LOGIES MET ONTBIJT'
1 proprlair R. C. F. t. lee-Mooaea
0? OEI UITKIJK»
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Saterdag,
besotÏS
SOMMELSDÏJK.
■ffefiefuoa MHÉevcomsa,
Adverteïitiën 10 Cent psr regel en s/a saaai. Sesfemes 80 per ragel.
Boekaankondiging S 0®at per regel en maal.
Blenstaanvrage® ea Hienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
©route latte m vignetten worden berekend naar d® plaatarni®te die afj beslaan.
Adverteatiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nar.
**g
Z
Het Algemeen Kiesrecht zal zijn in-
irede doen in ons Staatsleven, en door
eer dan één is reeds de horoscoop
getrokken, wat toch deze groote ver
meerdering van kiezers voor den Staat
en 't Maatschappij leven brengen zal.
Er zijn er, die een scherpen strijd zien
ontbranden tusschen 't Kapitaal en den
Arbeid, waarbij deze laatste luidkeels
om een Volksparlement roepen zal. De
Evenredige Vertegenwoordigingde
Stemplicht; 't ontbrekend Vrouwen
kiesrecht zullen als drie machten en
krachten werken om 't Parlement tot
een Arbeiders-Parlement te forceeren.
Wel zijn er nog duizenden, nooit ter
stembus geweest, doch nu toegelaten,
die eerst wat huiverig zullen zijn bij
de bepaling hunner stem in 't stemlo-
ket en wat wankelmoedig nu eens vóór
't Kapitaal, dan weer vóór den Arbeid
zullen stemmenmaar eenmaal politiek
geschoold en na een tiental jaren po-
iek opgevoed en politiek bewust, zul
len ze vol animo en liefde 't Kapitaal
v j I den rug toekeeren en den Arbeid de
zege helpen bevechten. Nu reeds, onder
't, nog wat beperkte kiesrecht is reeds
in 't Parlement een andere geest ge
varen en beeft de Bourgeoisie voor de
Vuist van den Arbeid. Nu reeds heeft
er een democratiseering van de beide
Kamers plaats gehad, bij vroeger ver
geleken. En hoe zal alles nog veel meer
veranderenen hoe zal 't Rose vuur
rood worden, als over een jaar of tien
de volle menschenzee bij de stembus
bruist en de Arbeid ruimte, veel meer
ruimte vraagt voor zijn belangen en
rechten, die hij dan zal eischen en af
dwingen, al ware 't met geweld.
Dan, bij de volle en gloedvolle actie
van 't Alg. Kiesr. zullen de idealen
van den Arbeid triomfeeren en de tot
volle ontwikkeling en ontplooiing ge
komen Arbeidersklasse zal dan zelfs
maaien, waar ze niet eens gezaaid heeft.
Dan is de strijd om 't Parlement ont-j
brand en het Proletariaat neemt bezit
van de vesting.
Zoo'n Utopia zien wij nog niet.
Er zijn er, die een anderen kijk op
de Toekomst hebben.
Jaren lang hebben deze de antithese
verwenschtjaren lang hebben ze haar,
terwijl ze springlevend ook de krach
tigste levensteekenen vertoonde, on
danks dat leven, doch telkenmale dood
verklaard Doch nu, door 't Alg. Kies
recht en de Evenred. Vertegenw. zijn
ze vol hoop voor de Toekomst. Nu zal
de Coalitie sterven. Ook de concentra
tie. En de scheidslijn zal niet meer
loopen tusschen Rechts en Links als
vertolkend de »Openbaring« tegen de
»Rede«, maar zal voortaan getrokken
worden tusschen Conservatieven en De
mocraten. En de oplossing van den
Schoolstrijd zal daar meer dan één handje
aan helpen. Dan zullen Rechtsche en
Linkse he democraten samengaan, zoo
niet bij de stembus, dan gewis in 't
Parlement; en tegenover hen zullen
staan de Rechtsche en Linksche Con
servatieven.
de vurigste Socialisten dat najagen,
maar wel een parlement, waarin de
hoofdtoon door de Democratie zal wor
den gezongen en waarin zelfs de So
ciaal-Democratie zich zal ontpoppen als
een doodmakke burgerlijke partij, die
in haar jprogram wel zal eischen,
maar in de Kamer de idealen opbergt
en als een dood gewone vooruitstre-j
vende partij zal optreden, zelfs nu en
dan met volle ambitie opkomend voor
't Kapitaal, 't Zal volgens die toekomst
voorspellers koek en ei worden tusschen
alle Democraten en 't Parlement zal
een lieflijk beeld geven van hartelijke
eensgezindheidwant de scherpe, gods
dienstige, altijd grimmige Antithese van
Geloof en Ongeloof is vermorzeld; 't
gif is uit haar wreeden beken daarbij
zelfs de Conservatieven zuilen onder
den drang der tijden 't oor te luisteren
liggen aan 't sleutelgat der deur, waar
achter de clubs der Democraten haar
vergaderingen beleggen.
't Algemeen Kiesrecht zal pais en
vrede brengen in Parlement en Maat
schappij in Provinciale Staten en Ge
meenteraden. Er komt verzoeningtoe
nadering tusschen de standen en in
geen geval een grootere verwijdering.
Tot die Lofzingers der Toekomst be-
hooren wij niet.
Wat we dan verwachten Gem Ar
beiders Parlement met eenzijdige be
handeling der staatkundige en maat-
sshappeiijke vraagstukken. Ook geen
Parlement, waarin de worsteling der
Klassen met glimlachen enhandgedruk
en omarmingen zal eindigenen Kapi
taal met Arbeid op één bank als voor
taan trouwe vrinden zullen plaats ne
men; geen Parlement der Verzoening.
We verwachtten een Pariement
dat nog meer dan 't huidige voor
niemand één stap naar de stembus
waard zal zijn.
Pas is er een relletje geweest in de
Kamer door 't geen de heer Niertras
zeide over 't Pariement en den Minis
ter. Niet daarom deed deze heer dom
dat hij zóó iets zeimaar dat hij 't
dêdr, te midden der Kamerleden zei
hij had 't daar slechts moeten denhen,
maar niet zeggen; in 't huis van den
gehangene spreekt een verstandig mensch
nooit van den strop.
Nierstras, deed dom, omdat hij daar,
op die plaats, hardop dacht, wat heel
Nederland al jaren lang in de doppen
heeft en wat door de meer ontwikkel
den genoemd wordt 't failliet van 't
Parlementaire stelseldoch door den
eenvoudige berijmd wordt met dat be
kende versje op den Boerenstand, dat
spreekt van »een plas* en »'t bleef,
zooals 't was.<
Onzes inziens zal 't Alg. Kiesrecht
bij de worsteling der Klassen niets
ten kwadenoch iets ten goede uit
richten. En waarom niet? Omdat geen
beperkt, geen algemeen, geen meervou
dig, of hoe dan ook genaamdomdat
geen enkel stemrecht in staat is door
wetten 't leven der Maatschappij om te
buigenen als een wet dat nog
doet, duurt 't jaren en jaren. En van
daar ook de immerlijke teleurtellingen
Elk nieuw Kabinet brengt nieuwe hoop
en elk nieuw Kabinet moet bij
de mooiste programmataai altijd en altijd
weer rekening houden met 't volle,
workelijke leven maar dat leven is
zoo fijn; is zoo'n saamgesteldnetwerk,
dat 't tornen aan één. twee draden
het ganscbe net losrafelt. Daarom is
men in 't Parlement zoo voorzichtig;
daar, in dat Parlement, is 't graf voor
de idealen bij de stembus, 't Parlement
is de begraafplaats van alle meeting-
Hesteer©®!
Meapte üoeresisteige? 68A, 03®
Direct asbij de Hoofdsieeg,
f 1,25, f 1.50 en f 1.75
Tel. No. 1532. Aanbevelend,
Het dour ieder santevoleai adres.
beloftende doodenakker, waarvoor
men 't Rust in Vrede beitelen kan. Rust
in vredeO zoete begeerten der partijen
En wie gaat er graag naar den akker
des doods?
Daaromde wreede teleurstellingen
zullen blijven, dat 't raderwerk der
Wetgeving zoo stroef is! En die teleur
stellingen zullen 't stemman maken tot
een hatelijk werk, te meer nu er door
stemplicht dwang geoefend wordt. Men
moet èn men wil niet.
Voor ons is 'tA, K. van zeer weinig
belang, als 't voorgesteld wordt als een
herschepper van de sociale en politieke
toestanden.
In de Maatschappij, maar niet bij de
stembus èn niet in 't Parlement wordt
de worsteling der klassen uitgevochten
op den akkerin de fabriekop 't
schipin de schoolenz. dé,ar leeft 't
levenen daar worstelt 't en daar
schuimt èn bruist hot en jaren
daarna pas vraagt men in 't Parlement
wat was dat voor een strijd En
't Parlement komt ter beslech
ting als naar gewoonte
te laat't heeft slechts te boeken wie
toen en toen de overwinnaar was; en
dat noemt de onnoozele mensch nu
een nieuwe Wet. De >nieuwe« sociale
Wetten kwamen in 't Staatsblad, toen
Domela Nieuwenhuis met zijn actie al
reeds klaar was. De Leerplichtwet kwam,
toen 't schoolverzuim al zeer aan het
minderen was langs natuurlijken weg.
De Verzekeringswettten ikwamen pas
in 't Staatsblad, toen ieder arbeider zijn
meubelen, geit en klompen al veras-
tereerd* had altijd en altijd kwam
't Parlement achteraan sukkelen en wat
't dan nog deed, was half werkvoor
den een te veel en voor den ander te
weinig! Een Parlement boekt pas, als
de Maatschappij reeds met haar credit
en debet klaar is.
En zal 't A. K. dat verbeteren
't Zal blijvenallesbij 't oudeVeel
idealen, en nog meer beloften, maar
weinig praktische vooruitgang door de
Wet.
De finantieele positie der Ambtenaren
In 't orgaan van den Algemeenen Ned.
Christen Ambtenaasrsbond wordt droef ge
klaagd, en terecht over de finaatieele po
sitie der ambter.areD. Het artikel is te lang
om 't in zijn geheel op te nemen, Slechts
't begin dan:
DE FINANCIEELE POSITIE DER
AMBTENAREN.
Reeds meermalen weten wij op den
onhoudbaren financieale» toestand der
ambtenaren,
In de sen stand toch wordt meer ge
leden dan men zeggen wil en wij maken
ons géenssins aan overdrijving schuldig,
wanneer wij schrijven, dat het voora
voor de laagst beioldigden is een voort
durend tekort, en een gevaar voor on
dervoeding, als gevolg van ontoereikende
loonen en salarissen.
Sinds is de toestand er niet beter op
geworden. Vele van de allernoodzakelijk
ste levensbehoeften zijn nog meer in prijs
gestegen en in de gezinnen der ambte
naren doen zich steeds zwaarder de
economische gevolgen gevoelen vaa de
ontzettende nog geen einde nabij zijnde,
worsteling tusschen een groot deel van
Europa's volken, en ook voor deze cate
gorieën van financieel reeds lang mis-
deelden, wordt het gebrek steeds nij
pender.
Zijn er onder de particuliere werkge
vers velen, die hun personeel een bij-
zonderen toeslag geven, waardoor in de
gezinnen der betrokken personen de
financieels nooden ook al iets worden
verlicht onttoereikecd is wat tot dusver
door Rijk en Gemeenten voor hun per
soneel gedaan is of nog wordt. De tot
heden verleende toeslagen zijn vrijwel
onvoldoende ea van een algemeene ver
laging der prijzen voor de allarnoodsake-
lijk'te levensmiddelen door een goed
werkende Distributiewet, komt nog maar
weinig.
Eieren en verschillende versterbende
middelen zijn voor tal van ambtenaren
niet te bekostigen; vruchten zijn luxa;
en duizenden ambtenaren spreken van
een Koningsmaal'wanneer lij ook al
eens een enkelen Zondag een stukje
vleesch op huu tafel zien. De Eieesten
zijn wat voeding betreft aangebeten op
meelspijzen met zoo nu en dan wat vet,
weinig groenten, en bij dit eenzijdig on
voldoende voedsel, sijn tal van ambte
naarsvrouwen sedert lang genoodzaakt
meerdere en zwaardere werkzaamheden
te verrichten, daar in vele gezinnen, als
allernoodzakelijkste bezuiniging, de werk
ster reeds lang is weggedaan en de
wasch in stilte door moeder de vrouw
wordt behandeld, omdat de financieele
toestand vaa dien aard is, dat men een
voudig genoodzaakt is, op alles, waarop
bezuiniging mogelijk is, te bezuinigen.
Nu worden zij in den regel gelukkig
genoemd die in Staats - of Gemeentedienst
werkzaam zijn, omdat, voor zoover zij
Diet opgeroepen sijn voor de militairen
dienst hun salarissen of loonen hebben
behouden en dus een zekere bestaansze
kerheid hebben. Wij zullen de laatste
sijn om dit te ontkennen of ook maar
eonigo waarde trachten te ontnemen aan
de zoo dikwijls geponeerde stelling van
de vastheid der ambtelijke positie. Maar
van het idiëele der ambtelijke positie
kan men nu eenmaal niet leven; geen
groentenboer is er. die er ook zelfs maar
êen K.G. regeeringsaardappelen voorgeeft.
Tot zoover, ter inlichting.
Waarlijkde klacht is reer gegrond. Er
wordt door de duurte geleden in tal van
gezinnen van onderwijzers, predikanten en
ambtenaren. De koopkracht is met 40 per
cent gedaald; 1000 gld, rijn maar 600 waard
bij vroeger vergeleken. Moge toch de Staat
ing rijpen. Er zou geen honger geleden wor
den! zei mr. TreuV», toen hij pas Minister
werd. Maar er wordt gebrek ge'.eden; nut
in de Boerenwereldmet in de arbeiden-
wereld, maar in den kring der ambt-maren.
Een aeer ernstige roeping heeft de Staat
om sijn arbeiders te helpen opdat zij niet
met de swaren kommer hun dagtaak ver
vullen kunnen.
Keizer Frans Jozef gestorven.
Hoe tragisch En toch wie zal zeggen
hoe welkom zelfs dezen 86-jarige de dood
was. Paleismuren hebben geen ooren en
maar weinig lekt er uit wat zielslijden
binnen die wanden wordt doorges'aan. Vooral
nu, in deze oorlog jaren, waarin de oude
Frans $oo duizendmaal het »Sei des Todes
eingedenkd.i. gedenk ta sterven, op rijn
lippen kon nurnen èa voor zich èn voor
sijn getrouwe Hongaren, die ieder oogen-
blik op 't oorlogsterrein in stervensgevaar
verkeerden. In dit klein bestek is de lange
regeaiiagsgesehiedenis van dezen Keizer
niet ta schetsen maar dat staat vast, dat
na den moord door de Serviers gepleegd
waardoor de aanleiding tot den Europae-
schen oorlog ontstond in 't paleis te Wem en
zeer veel is geleden in dien droeven fami
liekring.
Dat dit sterfgeval invloed op den oorlog
zal uitoefenen, gelooven we niet. Het zwarts
kanon, beeld des Doods en der Rouwe
zwijgt nooit zelfs niet als de klokken klep
pen 't gebulder gaat voortverderf en
ellende moet 't braken dat is aijn genot,
zijn lust en sijn laven. Ea geen Mogend
heid. geen keizer of koning, geen president
of Ciaar laat zich door een dooden Keizer
van Oostenrijk bewegen om hun volken den
zoo verlangden vrede terug te geven.
Waar reeds millioenen jonge mannen
geofferd zijn, en nog geen schaamte des
aangesichts bij eenig hoofd der regeering
te bespeuren is, zou daar de dood
van één Man den vrede naderbij brengen
Aanstonds is 't Kerstfeest, ook in Oosten
rijk en dan klinkt t Weihnachtslied. (Kerst
lied).
Ja laszt die Glocken klingeD,
Dasz wie der Engel singen,
Sie rufen laut und klar
»Gott in der Hijh' soil werden
Der Ruhm und Fried auf Erden
Und Wohlgefailen immerdar 1*
JaVrede op Aardezoo zullen de
klokken jubelen Maar Keizer Josef is niet
meerEa de duizendmaal duizenden jonge
levens zijn afgesneden en nog bulderen
de kanonnen ook op Kerstsnismorgen. Dat
is der Fried auf Erden
Zoo is het leven 1 't nare met wolken
omfloerste leven.
Toch sal bij 't gosicht des doods van
hun dooden Frans menig ernstig Oostenrij
ker klagen en wij met hen
>o Gott der Gaade sehe dio Tranen der
Mütter und den Schuiers der Vater.
Wij staan op het oogenblik alléén.
En ik kan me begrijpen, dat menig jong
antirevolutionair daar vreemd van opkijkt en
zich van dezen toestand niet behoorlijk reken
schap geven kan.
't Laatst, dat we alléén stonden was in 1897.
Maar toen kwam er al gauw in de Kamer
zekere samenwerking tot stand, die vooral
aan het licht kwam in de onderwijs-motie
Kuyper-Lohman-De Visser en waaruit in 1907
de stembus-coalitie als vanzelf tevoorschijn
kwam.
Een kleine twintig jaar hebben we dus
coalitie-gewijs, geiééfd, gesproken en gedacht;
we hebben samen getafeld en gespelevaard,
nu jawe hadden ruzietjes, maar in welk
huishouden gebeurt dit nietals de nood
kreet schalde: Coalitie I de Filistijnen over
udan v/as alle verschil vergeten, we namen
eenmoediglijk een ieder onzen weversboom
en sloegen op den gemeenschappelijken vijand
los.
Dat is nu voor het oogenblik uit.
En alle man beneden de vijfendertig onder
ons kijkt vreemd op, want dht is 'm nu in
zijn politieke leven nog nooit overkomen
Hij gelooft het eigenlijk niet recht.
Hij voelt zich min of meer onwennig.
In vóórtijden, ja! dht weet hij uit de ge
schiedenis, was het wel vaak het lot der
Socinianen om alleen te staan. Hij weet, hoe
er zelfs een moment is geweest, dat Groen
niet slechts tegenover alle andere partijen
front maken moest, maar dat ook zijn eigen
vendel den verkeerden hoek omsloeg en de
veldheer zijn weinige getrouwen uitnoodigen
moest op drie protest-candidaten te stemmen
en op niemand anders.
Maar dat is lang, lang geleden.
De a.-r. partij, zoo meende men, was nu
voorgoed in de groote mailboot „Coalitie"
opgenomen, had er zich recht gezellig haai
appartementen ingericht, voer en koerste met
de twee andere partijen voor gezamenlijke
rekening.
En nu ineens in de eigen schuit terug
Toch is het een feit, laten we het maar
nuchter erkennen, dat is het veiligst.
De coalitie ligt voor het oogenblik tegen
de vlakte, daar is geen twijfel aan.
En wat bij geens menschenziel bij de jongste
stembus zou zijn opgekomen; dezelfde school
kwestie, die altijd naar men zeide het
cement v/as, dat haar samenhield, heeft haar
nu uit elkaar geslagen.
Ja, er gebeuren wondere dingen.
Men kan op niets meer staat maken
Wie had in 1913 kunnen gelooven, dat een
deel der Linkerzijde zou meegaan met art.
192 der Grondwet, zooals het nu wordt voor
gesteld Ik niet, en niemand niét 1 En ik kan
er best inkomen, dat vele openbare onder
wijzers sterretjes voor de oogen zien en dat
zij zeggen„Nu begrijp ik van de politiek
geen snars meer! Want door hun eigen vrien
den wordt de O. School, naar hun meening,
verraden en verkochten terzelfder tijde
komen de antirevolutionaire Kamerleden en
bieden hun, met een paar jaren reeds, een
traktement, waar velen hunner, al zien ze het
