Woensdag 22 November 1916
Bl8le Jaargang N\ 2235
de Zuidhollandüclie en Zeeuwsehe Eilanden.
11© Oorlog.
Antirevo
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN.
Art. 80 aangekomen.
LAND* EN TUINBOUW.
GEMEENTERAAD.
Oese Courant verschijnt eiken Woensdag en S&terdsg
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p, 50 CeMt bij vooruitbetaling^
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar
Wonderlijke summers 5 Cent.
SOMMELSD1JK.
MetutaaamgeB es ©IsusÊsanfeisdingen 50 ösnt per plaatsing.
]$soote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte dis «ij hee^n
Advertentiën worden insftwanht tot ninsda»- V.ij'in.rifi--'
ij die zich nu abonneer en, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
De strijd om Art. 80, het kiesrecht
artikel is beslecht; zonder hoofdelijke-
stemming is 't na een korte verklaring
der Antirev. partij, dat ze met dit in
dividualistisch kiesrecht niet mee mag
gaan, aanvaard. Zoo is er dan in de
toekomst1. algemeen mannenkiesrecht.
2. evenredige vertegenwoordiging. 3.
.stemplicht. 4. de deur open voor Vrou
wenkiesrecht.
De voornaamste wegbereider voor 't
A. K. is geweest, niet mr. Troelstra, maar
mr. v. Houten, die door zijn wet het
aantal kiezers zóó onmetelijk uitbreidde,
dat 't Alg. K. niet meer tegen te hou
den was. Hij, die oud-minister, gaf daar
bij nog zooveel vervelende kenmerken,
dat de lust in alle kiesvereenigingen,
die in de Januari- en Februari-maand
aan 't kiezerswerven warende ver
zuchting slaakten: geef toch asjeblief
een ander kiesstelsel, want al die pa
pieren modellen voor die allerlei soor
ten kiezers, stuiten ons tegen de borst.
Hoe meer kiezers er na van Hou
tens ministerschap bijkwamen (en ze
kwamen in legio), des te meer rijpte
in alle partijen en in alle lagen der
bevolking 4© wensch, om maar zoo
vlug mogelijk de wet- van Houten aan
jjant te zetten en door een ander stel
sel te vervangen. Dat er dus door de
S. D. A. P. een reeds geopende deur is
opengebroken, staat een ieder, die de
historie sinds 1896 heeft nagegaan, vast.
De S. D. A. P. heeft, en dat moet er
kend, de zaak van 't Ieders-kiesrecht
warm gehouden, ze heeft er door mo
ties in de Kamer, door propaganda in
meetings en op straat en plein meer
kracht achtergezet, meer haast. Maar dit
wist ieder: Het A. K. was toch niet
meer te keeren, ook zonder de S. D.
A. P. zou door de ontwikkeling der
Maatschappij en door de krenterige
bepalingen die Van Houten gaf, dat
Alleman-Kiezer toch in de Grondwet
gekomen zijn.
De geschiedenis van 't Kiesrecht nu
nog na te gaan sinds 1848 zou een
boekdeel vormen; alleen dit moet ge
constateerd, dat in den loop der jaren
bij alle partijen een opschuiving heeft
plaats gehad. De Vrij-Liberalen deins
den voor 't A. K. terug, tenzij de Eer
ste Kamer een hechter bolwerk werd
tegen den stormaanval der zich uit
breidende Democratie. De ÜDieliberalen
in hun bekend Kiesrechtrapport, een
lijvig boekdeol, wilden geen bedeelden
als kiezers opnemen; de Vrijz. Democ
ten wilden uitsluiten de doorloopend
bedeelden. In één woord: velerlei be
zwaren werden in allerlei partijen te
berde gebracht, die toen gegrond waren
maar nu zijn losgelaten door de voort
gaande ontwikkeling der democratische
gedachte. Zoo ook met 't Vrouwenkies
recht Lees de oude kiesrechtgeschriften
maar aan 't Vrouwenkiesrecht werd
weinig aandacht geschonken dan door
de S D. A. P. maar in de laatste ja
ren, ook onder den invloed der Buiten-
landsche Vrouwenkiesrechtbeweging, is
er in Nederland bij de Linkerzijde een
anderen kijk op deze zaak gekomen
®n de Minister, daarmee rekeninghou
dende heeft nu zijn „indien en voor
zoover" in de Grondwet gekregen
d.i. 't Vrouwenkiesrecht kan tot stand
komen indien» en >voor zoo verre*
fa nieuw® wetgever fat zeil zal belie
ven, de deur staat dus eventjes open
en de toekomstige Minister mag en
moet 't geven onder voorwaarden, die
hij zelf stelt; maar geen kenteekenen
van maatschappelijken welstand mogen
worden ter wet gesteld.
De Antir. partij kan met dit nieuwe
art. 80 maar half blij zijn Ze heeft
steeds geijverd voor Evenred. Verte-
genw. en die komt. Maar stemplicht
komt óók, en daar heeft ze zich steeds
tegen verzet. En in art. 80 ligt niet
't Huismanskiesrecht, maar 't atomis
tische beginsel, dat ons altijd tegen de
horst stuitte.
Het meervoudig kiesrecht, waarvoor
in ons Program een lans gebroken is
sinds 1878, is ook van de baan. Het
Vrouwenkiesrecht dat ons als aanhangsel
van 't Algemeen Kiesrecht, vijandig te
gen stond, komt. Zoo is er dus voor
de Antir partij weinig te roemen dan
alleen in de Evenredige Vertegenwoor
diging, waarnaar we steeds, uit gevoel
van recht en billijkheid bij 't verdoelen
en bezetten der zeiels, hebben verlangd.
Die Winste mag met blijheid ge
boekt. Nu kan elke partij haar recht
vaardige portie zetels krijgen en het
allertreurigste miskennen der minder
heden heeft gelukkig uit; iedere kie
zer kan zich in zijn stemwensch open
haren en iedere stem heeft nu waarde,
waar vroeger de helft min één alle in
vloed kwijt wasdeze ging stemmen
met de zekerheid, dat ze 't niet voor
succes deed, maar alleen ïtprotest te
gen 't vijandige beginsel; en had de
stembus gesproken, dan had men, ja,
wezen stemmen, maar nutteloos, dan
alleen dat men door zijn actie weer
wat meer politieke opvoeding had be
tracht en zijn beginselen weer had
publiek gemaakt. Nu echter is dat gansch
anders.
En door den stemplicht zal ook veel
veranderen Dat jachtmaken op kie
zers is uit! Voortaan moet men naar
de stembus; alleen men kan blanco
stemmen; maar wie doet dat heden
nog
Art. 80 ligt dus vast. Wat zal Art.
192 brengen
Ook tegenvallers voorde Rechterzijde
Zal bij dit onderwijsartikel de grootste
winst hij Links zijn, zooals dit onge
twijfeld bij art. 80 't geval is Ons huis
manskiesrecht ligt tegen den grond;
zal nu ook de Vrije school worden dood
gezwegen en de Op. school nog de school
blijven? Afwachten! Maar we zijn wei
nig hoopvol gestemd.
Het nieuwe artikel, luidt nu aldus:
1. »De leden der Tweede Kamer
worden rechtstreeks gekozen door de
mannelijke ingezetenen, tevens Neder
landers of door de wet als Nederland-
sche onderdanen erkend, die den door
de wet te bepalen leeftijd welke niet
beneden 23 jaren mag zijn, hebben be
reikt en door de vrouwelijke ingezetenen
die aan gelijke voorwaarden voldoen,
indien en voor zoover de wet haar
niet uit hoofde van aan het bezit van
maatschappelijken welstand ontleende
redenen, kiesbevoegd verklaard. Iedere
kiezer brengt slechts ééne stem uit.
2. De wet bepaalt in hoeverre de
uitoefening van het kiesrecht wordt ge
schorst voor de militairen bij de zee-
en de landmacht voor den tijd gedu
rende welken zij zich onder de wape
nen bevinden»
3 Van de uitoefening van het kies
recht zijn uitgesloten zij wien dat recht
bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak
is ontzegdzij die rechtens van hunne
vrijheid zijn beroofd en zij die krach
tens onherroepelijke rechterlijke uit
spraak wegens krankzinnigheid of zwak
heid van vermogens, de beschikking of
het beheer over hunne goederen heb
ben verloren, of van de ouderlijke macht
of de voogdij over een of meer hunner
kinderen ontzet zijn. Aan onherroepe
lijke veroordeeling tot eene vrijheids
straf van meer dan een jaar of wegens
bedelarij of landlooperij, zoomede aan
meer dan twee, binnen een door de wet
te bepalen tijdperk vallende, onherroe
pelijke rechterlijke uitspraken openb.
dronkenschap vaststellende, verbindt de
wet tijdelijk of blijvend verlies van het
kiesrecht.
4. De uitoefening van het kiesrecht
is verplicht volgens regels door de wet
te stellen.*
SÜiTEHLAND.
V
UIXeSYXB
Vik««sS«KMI 3*t®T«©K)SS«. 19®.
j Adverteatiëa 10 sent per segsi en s/3 maal, Msslaasei 26
1 Boekaankondiging I Cleat per regel en 4/g *®al.
.18«* «luMteis vtsor sa*- «tr»s.<riM«* e,«sw«j'.re.«i!e8«.B«-"«.(.
rr«iierr tswr &m** «Jet*» 4ui*«
z
R
Wichelroede, bodemonderzoek en
kippenfokkerij.
Onze lezers hebben misschien in de laatste
jaren wel eens gelezen van z.g. „waterzoekers"
die met behulp van een wichelroede een
gaffelvormige wilgentak of dito staaf van
aluminium of ander metaal water, ook
metalen wisten op te sporen.
In „De Veldbode" weet iemand te vertellen
dat de wichelroede ook van nut moet zijn
in de fokkerij, dat men b.v. daarmee kan
nagaan of er uit een ei een haan of een hen
zal komen. Hij zegt namelijk: „Een tweede
vermogen van het werktuig is, dat het zich
tegenover al wat vrouw is, zoowel tegenover
den vrouwelijken mensch als tegenover den
vrouwelijken vogel anders gedraagd dan te
genover de mannelijke individuen. Wil men
nu weten, welke kipeieren hennetjes en welke
haantjes zullen leveren, dan heeft men de
eieren slechts één voor een met de roede
te naderen. Het spreekt vanzelf, dat dit ook
op eendeeieren en op drachtige paarden,
koeien en schapen van toepassing moet zijn.
Naar aanleiding van dit bericht, kunnen
wij mededeelen, dat we vóór een paar jaar
kennis maakten met Mejuffrouw Stein, ook
bekend als roedeloopster. We vernamen van
haar, hoe zij onder controle van wetenschap
pelijke mannen in het buitenland met behulp
van haar roede metalen en wateraders had
gevonden, en zij heeft ook in onze woonplaats
haar „gave" vertoond, d.w.z. op een zekere
plek zagen we duidelijk hoe de roede in haar
hand „werkte" en dit telkens deed, als zij
die plaats naderde. D&tr zou dan volgens
haar een waterader zijn. Velen van ons ge
zelschap namen ook de roede in de hand,
maar deze bieef dan werkeloos. Mejuffrouw
Stein nam toen in onze woonplaats naar
we vernemen ook proeven bij menschen
de roede vertoonde bij mannelijke personen
een andere werking dan bij vrouwelijke. Na
den oorlog vertrekt deze roedeloopster waar
schijnlijk met een regeeringsopdracht naar
Indië.
In „De Veldbode" van 4 November ver
haalt een ander (N. F. Snel te'Almelo):
„Het jaar 1911 gaf mij aanleiding eenige
aandacht te wijden aan de verbetering van
den drinkwatertoestand op mijn boerderij
„Hermanshoeve". In dat zéér droge jaar wa
ren de slooten uitgedroogd, de pompen gaven
geen water meer. Het water door diep graven
verkregen, was in troebel en werd allengs
onreiner. Ik las toen iets over wichelroede-
proeven, vernam dat er iemand te Apeldoorn
woonde K. R. Graber, Bloemheuvellaan
40 die het vermogen bezat de plaats aan
te wijzen, waar diep in den bodem een
waterader aanwezig was en dat hij zelfs
voelen kon aan zijn zenuwen of dat goed
dan wel slecht water was.
Bij zijn komst op mijn boerderij waren
ongeveer 30 belangstellenden aanwezig. Hij
verlangde eenige vrije ruimte om zich heen
teneinde niet afgeleid te worden en ging
van uit het boerenhuis op stap. Na ongeveer
een kwartier gezocht te hebben, vond hij
een punt, waarop de wichelroede omboog
daarna overtuigde hij zich, hoe de onder-
gronds-strooming liep en verklaarde zeker
te zijn, dat op dat punt te allen tijde vol
doende en goed water zou te vinden zijn.
Hij meende, dat de bron ongeveer 30 a 40
meter diep lag.
Natuurlijk wilde daarna ieder aanwezige,
waaronder ook dames waren, beproeven, of
die gave ook hem of haar toebedeeld was,
maar tevergeefs. Daarna mocht iedereen
hem en de wichelroede nagaan, hem vast
houden en de vrije beweging van hefwerk
tuig nauwkeurig volgen, zoodat tenslotte
niemand meer twijfelde aan des onderzoekers
eerlijkheid»
Het pulsen der buizen heeft later plaats
gehad en op 20 meter diepte werd goed
drinkwater gevonden. Toen werd er een pomp
opgezet en eenige dagen lang gepompt,
zonder dat de watervoorraad verminderde.
Naar waarheid kan ik verklaren, dat de bo
venstaande heer Graber een ernstigen indruk
maakt. Hij is geen opsnijder, geen afzetter,
geen vertooningmaker. Zijn declaratie was
zéér gematigd en zijn succes volkomen.
De wichelroede heeft al een heele geschie
denis ook in de allerlaatste jaren. In verschil
lende landen zijn onder betrouwbare controle
proeven met roedeloopers genomen, waaruit
het bestaan der „gave" onbetwistbaar moet
zijn gebleken. Het bezit daarvan schijnt ech
ter niet voldoende te zijn, om ze praktisch
te kunnen benutten. Daartoe moet „oefening"
noodig wezen. C. B.
DE TOESTAND.
Er begint voor het volk van de met bloed
bevlekten troon lucht te komen.
De Serviërs zijn weer in Servië.
Na bijna een jaar lang buiten hun vader
land te hebben moeten strijden is het hun
thans gelukt de geboortegrond weer te be
treden.
De Duitsche staf meldt:
„Nadat het den vijand gelukt was bij hoogte
1212 ten noordoosten van Cegel vorderingen
te maken, namen de Duitsche en Bulgaarsche
troepen een stelling ten noorden van Monastir
in. Monastir is derhalve opgegeven.
En het legerbericht der geallieerden deelt
mede, dat het Balkanleger gisterochtend
Monastir binnengerukt is.
Het werd tijd dat Sarrail eenig succes van
beteekenis van zijn troepenmacht kon melden
aan zijn lastgevers.
Deze eerste vooruitgang van het leger der
geallieerden is voornamelijk te danken aan
de Servische legerflank. Deze zijn de oud-
Grieksche stad, tegenwoordig de belangrijk
ste plaats in het deel van Servië dat tegen
Griekenland ligt, binnengetrokken.
Of de Servische regeering reeds haar zetel
op eigen gebied kan vestigen, is nog zeer
de vraag, daar de herovering van deze stad
nog maar beteekent herwinnen van een klein
deel van het Servische gebied.
Deze overwinning is slechts van politieken
aard, zegt de N.R.Ct.
Van militaire beteekenis zijn al deze ge
vechten alleen in zoover als zij strijdkrachten
van de centralen binden en afhouden van
andere gevechtsterreinen. Want dit offensief
om Monastir is geen offensief tot afsnijding
van de groote Balkanverbinding der centrale
rijken met Konsiantinopel, het werkt slechts
zeer indirekt samen met de (mislukte) po
gingen van de Russen om door de Dobroedzja
heen op de Turksche hoofdstad aan te trekken.
Want juist in de richting van Monastir is de
legermacht van Sarrail het verst van die zoo-
evengenoemde verbinding verwijderd. Daarbij
komt, dat, al hebben de gevechten InMace-,
donië ook al troepen der centralen in beslag
genomen, dat toch blijkbaar niet genoeg het
geval is geweest, om aanmerkelijke verlich
ting in Roemenië teweeg te brengen.
Zoo gelukkig de Serviërs, zoo ongelukkig
de Roemeniërs. Het gaat voor hun daar de
verkeerde kant op.
De terreinwinst daar door de centralen be
haald is volgens het overzicht van den Duit-
schen staf nog al van beteekenis. Berlijn
meldt
„De operaties aan het Zevenburgsche zuid
front hebben het verwachte verloop gehad.
De uitgang uit de bergengten in de Wala-
chijsche vlakte is, niettegenstaande den hard-
nekkigen tegenstand der Roemenen, door de
Duitsche en O.-H. troepen geforceerd.
Sterke Roemeensche afdeelingen zijn tus-
schen de Jiul en Gilort, in den slag van
Targu Jiu uiteengeslagen en met buitenge
wone zware bloedige verliezen verslagen.
Pogingen van den vijand om met nieuw
aangevoerde troepen de Duitschers van het
Oosten uit te omvatten zijn mislukt.
De Roemenen achterna trekkend bereikten
de Duitsche troepen de lijn Orsova-Craiova.
Ten zuiden van den Rooden Toorenpasis
de weg Calimunest-Siuci overschreden.
In het geheel werden van 1 tot 18 Nov.
189 officieren en 19.338 man gevangengeno
men en 26 stuks geschut, 17 munitiewagens
en 72 mitrailleurs buitgemaakt".
inderdaad is hiermee de moeilijkste operatie
geschied. De sterkste verdedigingslinie bezat
Roemenië toch in den bergketen, die slechts
door enkele passen wordt doorsneden.
De uitgangen uit het gebergte zijn nu in
het bezit van Duitschers en Oostenrijkers,
Op het Westfront niets van belang.
in de buurt van Sarny schoten de Russen
een Zeppelin naar beneden, maakten daarbij
•ongeveer 300 K.G. bommen, twee kanonnen
en twee mitrailleurs buit en namen 26 man,
die de bemanning van het luchtschip vorm
den, gevangen.
Bij het uitvaren uit de haven van New-
Londen is de onderzeëer „Deutschland" in
aanvaring geweest met een haar begeleidende
sleepboot. Deze laatste is gezonken waardoor
7 menschen omkwamen.
De Deutschland is daarop weder terugge
keerd naar haar vertrekpunt teneinde her
stellingen te ondergaan.
De deurwaarder heeft aan de eigenaren
van de Deutschland zoo meldt Reuter
een eisch beteekend tot betaling van een
schadeloosstelling tgn bedrage van 2.500 p. st.
per ton voor de door de Deutschland ge
ramde sleepboot. De Deutschland ligt thans
op de ankerplaats, vanwaar ze is vertrokken,
met een gat aan weerszijden van den boeg.
Door het federale gerecht wordt een onder
zoek ingesteld naar hetgeen Donderdagnacht
is gebeurd. Men weet dat de Deutschland
overwachts was vertrokken. Kapitein König
en de bemanning werden uit een bioscoop
te New-Londen gehaaid om naar boord te
gaan, daar de scheepsagent was komen mee-
deelen dat het oogenblik van vertrek was
gekomen. Het publiek wist niet beter of de
Deutschland zou nog een week blijven. Bij
de aanvaring met de sleepboot scheen de
maan.
Zoolang het onderzoek duurt weigeren de
opvarenden iets mee te deelen. Zij zijn allen
als getuigen opgeroepen. Daarom is eenon-
middelijk vertrek niet te wachten.
Een iid van de bemanning vertelde over
de botsing, dat de sleepboot onverwachts
voor de duikboot kwam en door deze toen
van achteren werd getroffen.
De ketels ontploften en de sleepboot zonk.
Alleen kapitein Hirsch van de Duitsche stoom
boot Neckar, die in Amerika is opgelegd,
werd van de opvarenden gered. Hirsch greep
een reddingboei die van de duikboot werd
afgeworpen.
Gemeenteraadsvergadering te HELLE-
VOETSLUIS, op Vrijdag 17 Novem
ber 1916 des avonds 7'/s ure.
Voorzitter de Burgemeester. Alle raadsle
den aanwezig.
Het aanvangsalaris van de hoofden der
Openb. Lagere School, wordt na eenige dis-
sussie vastgesteld op f 1400, met 4—5 jaar-
lijksche verhoogingen van f50, maximum
f 1600. Het in het adres van het N. O. G.
gevraagde salaris voor het personeel derM.
U. L. O. School, wordt na inlichtingen van
den Voorz., waaruit blijkt, dat de onder
wijzers bij verhooging toch hun persoonlijke
toelage zullen blijven behouden, met alge
meen goedvinden van de hand gewezen.
Aan de orde wordt gesteld, bespreking
van de Inkomsten op de begrooting 1917
gebracht. En der sectie's wenscht de markt-
gelden met f 1000 te verminderen, afschaf
fing der kermis en daarvoor In de plaats te
stellen het houden van volksspelen, met ver
bod van drankverkoop.
De Voorz. moet namens B. en W. zich hier
tegen verklaren, niet om te pleiten voorbe
houd der kermis, maar uit financieel oog
punt, de gemeentekas kan het bedrag van
f1000 niet missen.
Dhr. Schlosser wijst er op, dat het nu reeds
2 jaar gemist wordt en vermoedelijk ook
voor 1917, toch moest de Hoofdelijken Om
slag niet worden verhoogd.
Dhr. Prins zegt, dat ontwrichting der be
grooting door het verdwijnen van dezen post
niet zal plaats hebben. De publieke meening
is in deze gemeente wel eenigszins geken
terd, waar vroeger de stelling hier werd ver
kondigd, dat zij die voor afschaffing waren,
in den Raad niet thuis hoorden. Er zijn an
dere gevoelens gekomen ook bij andere par
tijen, dan waartoe Spr. behoort: Uit het oog
punt van het gebruik van sterken drank zou
het alleen al bestreden moeten worden. Na
afloop der kermis, ondervindt menig gezin
de financieele schade, de neringdoenden niet
minder. Om de kermis te laten verloopen en
haar eigen dood te doen sterven, is op zijn
zachtst genomen een voorstelling zonder
eenige zekerheid.
Spr. wijst op gevaar voor besmetting, ker
mispret met een snijpartij, zooals het zich
hier heeft afgespeeld. Van deze plaats moe
ten wij niet alleen de materieele, doch ook
de geestelijke zijde bezien.
(Dhr. Schlosser. Volkomen juist.) 7 Ver»
eenigingen zouden ons verzoek willen steu
nen» doch wij achten het niet noodig deze
