Slsi® Jaargang N°. 2227,
voor de Znidhollandselie en Zeenw§ehe Eilanden.
Woensdag 25 October 1916,
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
Losbandigheid.
UIT DE PERS.
Deae Courant vereekijiit eiken Woensdag ea Eaterd&g.
poimeraeiiteprUa P®2 drie maandan fr. p. g0 §0 C®at bij vooruitbetaling.
Buitenland bij vooruitbetaling f pgr Jas?
Wonderlijke nummers 5 Ces'i.
trmmrm
W. BOEKHOVEN.
SOMMELSDIJK.
üeBetc®» Matercomaa. H®.
Aéveafeatië® ««at pes rage! ea s/s ssaal* Eml&mm 20 gm regel,
Boskasakosügtag 8 Geut gas e®§el ea 6/» maai*
BiesatasHwagoa m IHeagtaambiedlugea 60 0®n4 per plaatèiag.
€i-ro©t® letters ea vignetten werdsa barakssd aaar de plaatsruimte dia sif beslaan,
AdvertentiSn worden ingevraoht tot Dinsdag- m Vrijdagmorgen 10 uur.
Aile sinfcfceiB <8® Ktedaell® toesteMMi, AdverftefflSIësa ©sa vesper® AdisaSsigaftffafiie ftmne® f©© 8® «enden ®»n «len ®Jifi»ev®r.
Losbandigheid. En een schrijver is
verzekerd een luisterend oor te vinden,
wanneer in onze dagen daarover gerept
wordt. Maar laten de Ouderen eerst
zelf de hand in eigen boezem steken;
de Ouderen en de Ouders. Want de
Losbandigheid is niet enkel een ver
schijnsel der Jeugdhet is een nationale
openharing, het is een openbaring in
de wereld der Wetenschap, in de Kerk,
in het Onderwijs, in de Politiek en in
allerlei andere ©nderdeelen der Maat
schappij.
Losbandigheid is de kwaal, de hoofd
kwaal, de algemeen verspreide ziekte
van het Nederlandsche Volk. En als
God het niet verhoedt zal het door die
krankte geestelijk ten gronde gaan.
v«
Wat is Losbandigheid? Het is het
gemis van een richtsnoer, het gemis
van eöB leidsvrouwe voor de uitgangen
van zijn hart, voor zijn gedachtenwereld
voor zijn woorden en handelingen. En
de antithese kende Salomo, toen hij
in Spr. 5 22 schreef: Den goddelooze
zullen zijn ongerechtigheden vangen en
met de banden zijner zonden zal hij
vastgebonden worden.
Losbandigheid of zonder richtsnoer
en daartegenover: wèl een richtsnoer,
wèl een leidsvrouw, wèl een vaste-
band-der-zonde en ongerechtigheid.
Losbandigheid is het niet gebonden
zijn aan de H. Schrift en daartegen
over het vastgebonden zijn aan een
demonische macht in ons.
Maar die Losbandigheid is op alle
terrein des levens. Ze is in de Weten
schap. Waar aan onze Staatsuniversi
teiten de regina scientiarum, dat is de
Koningin der Wetenschappen, de Theo
logie, verlaagd is tot Godsdienstweten
schap, de Christelijke, eeuwenoude dog
ma's worden gemeden als fundamen
teels waarheden der Kerk. Waar de
Juridische, de Medische, Literarische en
Natuurkundige Faculteiten staan op een
independenten bodem (onafhankelijk)
en dus niet op den positieven bodem
van de Heilige Schriftuur, daar is los
bandigheid in de Wetenschap endaar-
om ook is er losbandigheid in die wereld
van halve en would-be-geleerden, zoo
als die zich in de 2de, 3de en 4de
klassen van half- en nietsweters open
baart, die maar napraten wat ze in de
boeken der geleerden vinden en er bij
Zweren, zonder ooit zich zelf afgevraagd
te hebben, of er ook tegen die losban
digheid der wetenschap^ niet krachtige
protesten zijn opgegaan.
Het »goud« der Universiteiten komt
als klein geld onder het vólk, en is het
goud valsch, dan is het klein geld ook
valsch. En zulk klein geld is allerwege
in omloop, in stad en dorp, in de huizen
der rijken en in die der armen in scho
len en op markten, ja zelfs in de Kerk
van Christus draagt menigeen het in
den zak: het is het ongeloof aan en het
niet oprecht vertrouwen in dat eeuwige
Woord onzes Gods 't Is die wijsheid
der wereld, dat afdingen op de eeuwige
waarheden, die ons zijn geopenbaard»
't Is dat twijfelen aan dat Waardige
Boek, waaruit de eeuwen door geput
is Vrede en Troost, wijsheid en ver
lichting Waarin ons geschonken is het
levensbeginsel der Kerk, de Vrede met
Christus, de troost der ziel, de rust des
gewetens, de rots en het standpunt van
ons denken, de kracht om te lijdenen
de macht om lijdende te triomfeeren.
En die Losbandigheid der Weten
schap, welke als een pestwalm onze
nationale erve al zoolang beeft overdekt
is ingetreden in de Kerkin de Scholen,
in de Gezinnen en in de Jeugd.
De roof gepleegd aan heil'ge Banden, is
door de ouderen met ijzingwekkende
kalmte aangezien, met kalmte en in
stemming aanvaard, door de kinderen
toegejuicht, die den Band der zonde
schooner en aangenamer vonden dan
den Band aan het Woord,
Den vasten grond des Geloofs, der
Hoop en der Liefde, der Waarlieid en
des Levens, des Vertrouwens en des
Belijdens, der Vrijheid en des Gezags,
des Rechts en des Onrechts heeft men
ondermijnd. En nu staat men op het
drijfzand der Eigen Inzichten, der Eigen
Onkunde en des Zelfbehagens.
Zelfs het getuigenis der Kerk, waar
deze zelf niet onder de Losbandigheid
der wetenschap geleden heefthet ge
tuigenis der Dienaren Christi, waar deze
zelf niet door den fatalen geest der los
bandigheid in hun theologische studiën
zijn verdord in hun geloofsleven; het
getuigenis der onderwijzers, waar deze
zelf niet door de macht der ongeloovige
lectuur bedorven zijnhet getuigenis der
ouders, waar deze zelf het eenige steun
punt van leven hier en sterven daarna,
nog niet verloren hebben dat ge
tuigenis der Kerk, der predikers der
gerechtigheid, der onderwijzers en der
ouders het wordt vaak miskend
en niet meer met sympathie begroet,
de jeugd staat er veelzins koud tegen
over. Dat getuigenis heeft geen vat
meer op het geweten.
Vermaningen der vromen worden uit
gejouwd en als kleinzieligheid en be
krompenheid afgeschilderd. De jeugd
weet het beter dan de grijsheid.
De besten onder onze jeugd moeten
met strakken teugel gereden worden,
en anders holt het de straat af en de
sloot in: zoo heeft de losbandigheid in
onze jesgd ingevreten, omdat ze invrat
in onze gezinnen, in de Kerk, in de
School, in ons politiek leven, dat buiten
God meent te kunnen bestaan, in de
wetenschappen, in het leven in fabriek
en op het veld
Zoo is de ziekte allerwege epidemisch.
Er» haar géeezing? Geen ander genees
middel dan dat David gaf in Psalm
119 32: »Ik zal den weg Uwer ge
boden loopen, als Gij mijn hart venvijd
zult hebben. Dat is ook een losmaken
van banden, maar door het Geloofhet
ongeloof krimpt het hart in, het wordt
kleiner en de geestelijke polsslag daar
door zwakker, maar alleen door het
Geloof wordt het hart wijder en bruist
het levensbloed door alle slagaderen
naar alle deelen des lichaams, Die ver
wijding des harten door het Geloof is het
geneesmiddel ook voor onze jeugd, thans
opgroeiend met een enghartigheid, die
den geestelijken dood voorspelt.
Algemeen Kiesrecht.
De weg naar 't Alg. Manneakie»reeht
staat open; maar wee de ongelukkige, die
nu denkt, dat de poort des aardscben Pa
radijs ontsloten is. Erkent men, dat 't Al-
lemanskiesrecht plichtmatig is, opdat aller
lei ongeoorloofde uitsluiting ophoude: we
kunnen bij die erkentenis ons neerleggen;
de billijkheid eischt 't algemeen Kiesrecht.
Maar verder laat de heele Kiesrechtaffaire
ons koud als marmer. Wat we sinds 30
jaren van 't beperkte of censuskiesrecht
hebben gezien; wat ws aanschouwd hebben
met ea na de Kieswet van Houten't stemt
ons zelfs en ook voor 't meest uitgebreide
kiesrecht zeer sceptisch, (twijfelachtig).
Trouwens, we staan niet alleen. Duizenden
in den Lande, die er geen gebruik van wil
len maken, stemmen met de daad toe,
dat ze er weinig of geen heil in zien.
Duizenden anderen gaan ter stembus op,
als ze met de sweep erheen gejaagd wor
den. En de puffende Auto's plus rijtuigen,
plus vergoedingen in reisgeld en daggelden,
't opzoeken der kiezers drie hoog en twee
laag: 't toont zonneklaar aan, dat in 'tal-
gemeen de fut voor 't Kiesrecht eruit is.
Waarom? Omdat meis er door teleurgesteld
is. Het Parlement heeft niet gegevengsefc
niet; kan niet geven de oplossing der vraag
stukken, die de kiezers persoonlijk urgent,
noodzakelijk achten. Hst Parlement, eik
Parlement, is en geeft een aaneenschakeling
van teleurstellingen. Het kiesrecht en de
partij programs hebben allerlei verwac.htm-
lieu opgewekt; allerlei moois is docraller
lei sprekers voorgespiegeld .en waar
is de dwaas, die durft te beweren, dat 't
Parlement san de uitgesproken verwachtin
gen heeft voldaan? Teleurstelling; steeds
teleurstelling; .steeds teleurstelling over de
hoeveelheid wetgevenden arbeid, die in 4
jaar wordt afgeleverd. Teleurstelling steeds
over 't zoo weinige en onbeduidende, dat
in 't Staatsblad komt, als uitgewerkt pro
grampunt van eenige Partij. Elke wet is
een Compromis tusschen voor- en tegen
stander elk Compromis geeft te veel of te
weinig. Te veel voor den Conservatief, te
weinig voor óeu Democraat, en daardoor
nooit iets, dat op voldoening lijkt; daar
door altijd teleurstelling en klacht bij 't
Kieser&vo.'k,
Zoo zal 't blijven ook bij 't Allemans-
kiesrecht. Bij niet één partij, bij niet één
kiezer ware self voldoening en tevredenheid,
t Zal blijven een mokken en wrokkeneen
hopen en verlangen, maar de vervulling
blijft uit. 't, Leven zelf spot menigmaal met
allen Parlementairen arbeid en den strijd
om de macht... die tenslotte machteloos blijkt.
V* Bond tegen het vloeken.
't, Vloeken onder Oud en Jong moet wel
groote afmetingen aangenomen hebban èn
ia de Burgermaatschappij èn in de Militaire
rangen, dat eecige nobele mannen het ini
tiatief genomen hebben om te stichten een
Bond tegen het Vloeken. Dat er aoo ge
vloekt wordt is een bewijs van verwilde
ring, van inzinking van het godsdienstig
leven, van het vernis der hedendaag&che,
zoo hoog geloofde cultuur eu beschaving.
Ouders vloeken! Kinderen vloeken! Knech
ten vloeken! Dienstmeisjes vloeken 1 Echte
vloaken en bastaardvloeken hoort ge op
straat en in steeg.
Dezer dagen stonden op e*n stoep (straat)
eenige knagen van 13 tot 16 jaar, we ken
den ze geen van allen, maar ze hadden het
over de catechisatie. Eeu ervan had het
woord; en »bij verd het dan om te
gaan«, hij zou >don gek moeten we
zen om daar 's avonds te gaan sittenc.
Een kameraad zei: »Godv jij gaat
graag, als je moer het segts. >Om den
blik niets, herhaalde de eerste snot
neus.
We luisterden, zeiden niets, doch keken
het vijftal eens aan. Toen werden enkelen
rood van schaamte? We weten het niet,
maar ze warden rood en gingen giggelend
en toch weer verlegen wesMaar een bange
vrees kwam voor die knapen in ons op.
Misschien, als se ouder worden en eenmaal
het huwelijksbootje instappen, dat ze kalmer
zijn, maar wat is dat nu toch voor taal.
die die knapen uitbraakten;
En we staan voor de waarheid in!
Losbandigheidgij laat die vloeken los
gij zijt die beroerder der stratendie aan
steker der vloekende tong!
Laten we toch als Ouders waken tegen
het ijdellijk gebruiken van Gods Naam.
Eeu vloekend volk is een volk ten onder
gas g.
Zou Hij niet straffen, die Hem vlaeken?
De wijzigingen in Statuten en Program
van beginselen.
Zoctals bekend is, wordt 2 Nov. de buiten
gewone Deputaten vergadering gehouden,
om én Statuten en Program van beginselen
te veranderen en meer in overeenstemming
te brengen met de eischen van 't heden.
Zooals de Maasbode 't Program van be
ginselen noemt een ontplooiing van dezelfde
beginselen, welke het program reeds sinds
1878 bevat, ten aanzien van de madere
vraagstukken,
Zij noemt als punten van 't program de
dienstweigering, de lijkverbranding, het
buitenlandsch beleid, de defensie en ten
laatste de koloniën.
Andere punten zijn er, waarop 't program
zich evenzeer een nieuw kleed verschaft.
Doch daar geldt het meer het neerleggen
in het program van datgene, wat sinds
lang richtsnoer der partij was.
Over elk dezer punten spreekt ze een
kort, waardeerend woord, Kiesrecht. Voor
een deel valt de nieuwe formuleering in
zake het kiesrecht onder de eerste rubriek,
aangegeven zij gedeeltelijk stelling neemt
tegen den modernen eisch van 't vrouwen
kiesrecht en zich verklaari tegen den stem
plicht.
Dienstweigering. Stelde het oude program
de overheid een grens in de consciëntie
der burgers, mits die consciëntie het ver
moeden van achtbaarheid niet mist, in de
nieuwe lezing wordt als tweede voorwaarde
aangegeven dat de uitspraak des gewetens
geen afbreuk doet aan de handhaving van
's lands onafhankelijkheid.
In hoeverre aan deze voorwaarde zal zijn
voldaan en hoe met de dienstweigeraars
zal moeten gehandeld wórden, is niet aan
gegeven.
Lijkverbranding. Tot ons genoegen wordt
de eerbare begrafenis der lijken geëischt.
Buitenlandsch beleid. In zake het buiten
landsch beleid is de A. R. paitij ons voor.
Thans lezen we in het ontwerp en program
onzer bondgenooten der cisch van een
„ervarene en door de Staten Generaal voor-
zichtiglijk gecontroleerde diplomatie.
Met zulk een eisch zou dunkt ons een
ieder wel kunnen meegaan, mits slechts
zeker was, dat diplomatie in haar wezen
met controle vereenigbaar is. Veci zal op
dit punt afhangen van de nieuwe constel
latie, welke op den wereldoorlog volgen zal.
De defensie. Wat het nieuwe program
omtrent de defencie bevat is kloek en
krachtig en zal, naar wij vreezen straks
wel de eisch worden van elke partij, die
niet ten koste van 's lands hoogste goed
wil dingen naar de volksgunst.
Reeds nu eischt het nieuwe program
ccne wettelijke, steeds op de hoogte van
haar tijd blijvende, op algemeenen dienst
plicht berustende organisatie van strijd
krachten.
Wij vreezen, dat straks na den wereld-
krijg niet veel anders te kiezen zal wezen,
dat wat reeds nu de nieuwe lezing van het
program de A. R. partij bevat.
Koloniën.
Met buitengewone instemming hebben
wij het nieuw voorgestelde koloniaal artikel
gelezen, dat o.i. zonder veel verandering
in het katholiek program zou kunnen over
geschreven worden.
Na nog een enkel woord over de voorge
stelde art. inzake het kiesrecht, het onderwijs,
de armenzorg, en het neo-malthusionisme
sluit ze haar overzicht met deze woorden
Bij de bestudeering van het nieuw pro
gram der zuster partij heeft ons een keer
te meer het schoone parallelisme getroffen,
dat er tusschen hare en onze staatskundige
beginselen op menig punt bestaat.
Waar reeds zooveel gelukkige teekenen
aanwezig zijn, wenschen wij den aanstaan
den grooten partij dag dier partij het beste
welslagen toe.
De Vrije Westfries, over '1 geheel mee
gaande met de voorgestelde artikelen, oor
deelt dat vooral „de sociale paragraaf,
waarin thans slechts zeer in 't algemeen
op sociale wetgeving wordt gedoeld, zeer
belangrijk is uitgebreid. Opdat de verhou-
ding tusschen de verschillende maatschap
pelijke standen zooveel doenlijk beant
woorde aan de begjnsrien van Gods woord,
wordt geëischt, dat hetgeen maatschappelijk
zwakker is, beschermd en gesterkt worde, en
dat, voor zoover het particulier initiatief
der bevolking door veler te laag inkomen
nog niet genoegzaam tot zelfverweer in
staat is, de Overheid de zwakkeren met
haar schild dekke en degelijker kriïchts-
ontplooiing tot bij d laagst staande klasse
der maatschappij mogelijk make.
Behalve het Program van beginselen zal
ook de organisatie der partij herzien wor
den. De Vrije Westfries geeft enkele op
merkingen aangaande 6 punten; 1. doel en
propaganda; 2 samenstelling centraal co
mité; 3. centraal convent; 4.Gemeentera
den college; 5 financieel vraagstuk en 6
de Pers.
Doel en propaganda. Onder de wijzigin
gen welke worden voorgesteld behoort in
de eerste plaats, dat het doel van de orga
nisatie, vroèger terloops in art. 1 genoemd
thans in art. 5 nader wordt omschreven.
Een leemte schijnt ons, dat de wijze waarop
getracht moet worden dit doel te bereiken,
althans wat betreft de prppagande niet
nader is aangediend. Een centrale regeling,
waardoor ook de zwakke kiesvereenigingen
zonder de groote bezwaren over sprekers
kunnen beschikken en waardoor zij, die
zich voor propagandistischen arbeid geven,
alle gewenschte hulpmiddelen kunnen ver
krijgen, wordt langzamerhand onmisbaar.
Samenstelling Centraal Comité. De ver
anderde samenstelling van het centraal
comité achten wij een verbetering. Worden
de leden thans gekozen uit 2 tallen door
't Centraal Comitc zelf voorgedragen, voor
taan zal de verkiezing zonder eenige aan
beveling plaats hebben. Het aantal leden
wordt aan 15 tot 12 verminderd.
Dat elk lid van 't Centraal Comité zijn
plaatsvervanger aanwijst; acht zij minder
gewenscht, terwijl de Oud-Ministers, die
ter oor, ake van hun optreden als Minister
ontslag verkregen, na hun aftreden als
Minister wuj-den uitgenoodigd de vergade
ringen van 't Centraal Comité bij te wo
nen met recht van advies, vindt ze zeer
correct.
Dat Provinciale comitc's het recht ver
krijgen des gewenscht een afgevaardigde
te zenden naar de vergaderingen van het
C.C. verdient toejuiching. Ook de bepaling
van art. 29 dat met ons sympathieke ver-
eenigingen, bonden of kringen, die zich
voor heel het land de behartiging ten doel
stellen van eenig bijzonder publiek belang,
contact zal worden gezocht om over de
verschillende vraagstukken overleg te kun
nen plegen, achten wij van groote betee-
kenis.
't Centraal Convent. Deze bepaling is geheel
nieuw. Elk jaar, waarin vermoedelijk geen
Deputaten-vergadering saamkomt zal een
Centraal Convent worden gehouden ter voor-
loopige afdoening van wat spoedeischende
behandeling vraagt en voorts ter bespreking
van onderwerpen van algemeen belang.
Elke Cenirale of Districtsbestuur zal een
afgevaardigde kunnen aanwijzen.
Zulke vergaderingen, waar ook de A.R.
pers toegang heeft, kunnen, mits behoorlijk
voorbereid, uitnemende vruchten afwer
pen. De Deputaten-vergaderingen zijn nu
eenmaal niet geschikt voor degelijke be
handeling van allerlei onderwerpen. De ver
gaderingen zijn te groot en de tijd is te kort.
Maar een Centraal Convent zal daartoe
uitnemend geschikt zijn. Allerlei vraagstuk
ken kunnen worden behandeld en onze
Pers die daarbij tegenwoordig kan zijn,
zal met het daar behandelde winste kun
nen doen. Zoo komt er meer contact en
samenwerking.
Gemeenteraden-collega. De leiding der
Gemeenteraadsverkiezing, 't opstellen van
programma's zal aan dit college worden op
gedragen. Dit college, benoemd door het
Centraal Convent zal bestaan uit 3 groepen,
waarvan éen voor Gemeenten van 50.000
en meer inwoners, éen voor gemeenten van
10.000 tot 50.000 inwoners en een derde voor
gemeenten beneden 10.000 inwoners.
„Het wil ons voorkomen, dat deze colle-
giën een uiterst moeilijke taak zullen hebben".
't Financieele vraagstuk. Voorgesteld wordt
een financieele commissie te benoemen, waar
van de penningmeester van het Centraal
Comité voorzitter is. Deze commissie heeft
tot taak [extra bijdragen te verzamelen tot
dekking van verkiezingskosten enz.
Voorts zal ieder lid een bijdrage hebben
te betalen, die voor de eerste klasse bedraagt
f 0,25, voor de tweede f 0,50, voor de derde
f 1, voor de vierde f 2,50 en voor de vijfde
f 10 per jaar.
Formeel schijnt ons dit art. niet juist.
Het Centraal Comité wordt gevormd door
kiesvereenigingen en kent geen persoon
lijke leden. Beter ware daarom de bepa
ling, dat iedere kiesvereeniging voor elk
lid een bepaalde bijdrage heeft te storten.
De Pers. De bepalingen omtrent de Pers
zijn eenigermate verzuimd. Organen der
Pers, die de A.R. beginselen conform ons
Program belijden, hebben volgens art. 30
het recht de Deputaten-vergadering en het
Centraal Concent bij te wonen met advi-
seerende stem. Volgens de tegenwoordige
bepalingen moesten zij van hun instem
ming met die beginselen schriftelijk doen
blijken.
Gaarne stemmen ook wij in met wat de
Beschrijvingsbrief aan het slot zegt
„Waar voor niet zoolang oneenigheid
van allerlei aard ons dreigde teverdeelen
en daardoor te verzwakken, zij voor de
Deputaten-vergadering, die nu komt, de
geheiligde uitkomst afgebeden, dat ze onze
aloude eensgezindheid, waarin zoo onge-
meene kracht school, herleven doe".
