laat
i
voor de Kaidhollandüclie en Keeawiche Eilanden.
lie Oorlog1.
f
"I
SDI
UK.
Woensdag 9 Augustus 1916
Antirevolutionair
I
ons.
;land
een
IN HOC SIGNO VINCES
10IJKI
W. BOEKHOVEN,
Over onze Wegen, de Tram
en Statenleden.
UIT OE PEIS. -
'U1TEHLAND.
i
ephoox 4.
eiP. 8605
rameerea,
dat zulks
neerwerk
lien tqd©
everen wi|
verzekert
stal.
ebt.
t12-14.
UBELEN
SEN.
2L
van
GU-
RG-
svor-
a.
i
begex-
léoepen
uti©.
10258 f9>
LAARS; V
SE. voor
Deze Courant versohijnt elksa Woensdag ®n Zaterdag.
Abonnementsprijs por cSria saaandaa fr. p. p. 50 ömt bij vooruitbetaling.
Buitenland bij vooruitbetaling 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDLJK.
Adrertentiëa 10 Cant 'gar stage! au 3/s mal, Reclames 20 per
Boekaankondiging Cast per regel eis maal.
Mensts&nvragen ®n Dienstaanbiedingen 50 Gent psr plaatsiEg.
@rnote letters m vigaettaa vrordon berekend aaar da plaatsruimte dis
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen
regel.
beslaan.
10 uur.
De oorlog staat nu al bijna een jaar op
het doode punt.
Uit de Engelsche bladen van Vrijdag blijkt
net.
N.
enten in
Spiegel
concur-
10259
pi j|
m.
iè
vj
31118 Jaargang 2205,
ÜETOSYHK
Sétefora iBtercowa. No. üs.
ASüe sÉHfefeera vuur «Ie üesfeelfe bestemd, Adverfeiafiëfii ess verdere Admalislgtraïle franco lege te ambers desi UTitfrever.
(Slot.)
Over de Rott. Tram lesen we dit:
In een der afdöelingen werd gewezen
op hoogst noodige verbetering van de
wijze van exploitatie van cie Rott. Tram
Mij. Met name werd geklaagd over het
niet op tijd rijden en over de gebrekkige
verlichting.
We vermoeden, dat cnv-e Fiakkeesche
Statenleden aan die besprekingen hebban
deelgenomen; te mser omdat ze ïij het
lijvig rapport door Burgemeester en Wet
houders naar Rotterdam's directie verzon
den, en vol van klachten over het me^ech-
en veevervoer, ta laat komen en paan,
verlichting, enz. een uitstekenden grondslag
gevonden hebben om hun meening over de
Rott. exploitatie te zeggen.
Dat Ged. Staten deze opmerkingen over
den grintweg Sas van Dirksland-Herkingen
èn Rott Tramweg Maatschappij niet naast
zich lagen, blijkt uit het antwoord. Er staat
als antwoord over dien weg dit:
Dat het onderhoud van den weg op
onoordeelkundige wijze geschiedt, kan
niet worden toegegeven. Met dit onder
houd is belast de commissie uit de ge
meentebesturen van Dirksland Melissant
en Herkirgem, doch onder toeiicbt der
Provincie, die volgens het Statenbesluit
van 14 Juli 1869 no. 3, de volle kosten
onder aitrek van een vaste bijdrage der
gemeenten ad f 1000 betaalt.
De aanwending van grove grint voor
het herstel van uitgereden wegvakkun
geschiedde dan ook op aandraag van
Gad. Staten, omdat hat gebruik van basa't-
steenslag van kleme afmetingen, gelijk
door de commissie in overweging wa-: ge
geven, aan den Hoofdingenieur van den
Provincialen Waterstaat minder doelma
tig voorkwam. De weg is thans volgens
dezen in zeer voldoenden staat
Een andere vraag is het, af dese druk
bereden weg op den duur n;et een re
constructie noodig is. Daarin zal dan
eehter de lokaliteit op andere wijze mos
ten bijdragen dan krachtens de geldende
regeling. Een en ander zal aan de orde
komen, wanneer de voorbereiding der
wegenplannen genaderd zal zijn tot de
eilanden.
Dus: de weg is nog soo slecht niet! En
als hij wordt verbeterd, dan moeten de bij
dragen van Dirksland, Herkingen en Me-
lissact vat f 1000 nu stijgen tot een hoo -
ger bedrag. Eu wachten, totdat de Provinci
ale wegen politiek zich op ons Flakkee werpt.
En we zingen:
Geduld is zulk een schoote zaak
Om in een moeilijke taak
Zijn doelwit uit te voeren
Dit zag ik laatst aan onae kat
Die uren lang gedoken zat
Om op een rat te loeren.
Zij ging niet heen, voor ïij den rat
Gevangen in haar klauwen had
Dat versje heeft onze moeder ons geleerd
toen we nog geen 8 jaar war»n. t Geldt
nog, na een bijna halve eeuw. 't Geldt bij
't onderhoud van een weg bij 't Sar.
En nu de Tram, Wat zeiden Gedep. Sta
ten daarvan.
Onder verwijzing naar hetgeen in de
laatste winterzittirg in antwoord op een
desbetreffende vraag van don Heer C.
Warnaer, namens Ged. Staten werd op
gemerkt omtrent klachten over de ex
ploitatie dar tramlijnen op het eiland
Goeroe en Overflakkea (bid z. .181 der
Handel dier Stateozitting), kan thans
worden meegedeeld, dat de R. T. M. wier
bericht men toen nog wachtende was.
hare beschouwingen nopens die klachten
heeft ingezonden.
Overeenkomstig hun voornemen heb
ben Gedep. Staten het van de Mij. ont
vangen bericht aan den Minister van
Waterstaat overgelegd. In verband daar
mee hebben zij den Minister verzocht hen
te wjiwr tijd in kennis te stellen met de
maatregelen, welke hij zich zou voor
stellen naar aanleiding van de geuite
klachten te nemen.
Antwoord hierop is tot dusverre van
den Minister co» niet ontvangen.
Gouep. Staten voegen hieraan toe, dat
't niet op tijd rijden, waarover bij her
haling gekiaagd wordt volgens de Mij.
moet worden toegeschreven aan de bui
tengewone tijdsom tsadighsden (onder de
wapenen roepen van personeel; abnormaal
groot personenvervoer door bet reizen
der verlof gangers) sinds 't uitbreken van
den oorlog.
De verbetering in 4e bestaasde wijze
van veri'chting der treinen maakt reeds
sinds «enigen tijd een punt vaa onderzoek
bij de Maatschappij uit.
Zie weer 't versje vaa onze Poes en leer
dat van buiten, t Geeft, we hebben 't bij
ervaring steads een zoete troost en berus
ting ingeval ge met de R T. M meegaat
't Is stends ocïe gewoonte, met haar rij»
tuigen reizende, dat vers op te zeggen, zoo
atillekens in ons «elven. Ea heuschonze
Poes geeft dan stilheid in 't gemoed.
Schoollanden.
Weer iet3 nieuws.
Er bestaat in ons land een Haagsche Tand
heelkundige Vereeniging.
Zij ijvert voor een goede verzorging van
het gebit.
'n Uitnemend ding.
Wanneer deze vereeniging ijvert voor de
goede verzorging ook van het kindergebit,
bevordert ze zeer zeker een goede zaak.
Wat wil ze nu echter ook
Tandartsen moeten de tanden en kiezen
van de kinderen nazien en behandelen.
En dat moet geschieden op school.
't Zou misschien kunnen gebeuren, wanneer
de rooster vermeldt: Zaakonderwijs.
Nu gaat allicht deze vereeniging van de ge
dachte uitOp school vinden we de kinde
ren bij elkaar. Een prachtige gelegenheid om
de kinderen in den mond te inspecteeren.
Wordt het echter niet zoo langzamerhand
tijd om een vereeniging op te richten, welke
zich tot doel stelt: De school blijve school.
Schoolartsen, schoolvoedsel, schoolbaden,
schoolpantoffels, enz. enz. En nu ook school-
tanden.
Zoo krijgt de school alles.
Zooveel, dat ze geen school meer is.
Laat de school, school blijven.
Maak van haar niet een manusje van alles.
De Getuige.
DE TOESTAND.
Na twee jaren oorlog, en dan wel zulk een
oorlog, wordt door alle oorlogvoerenden een
mijlpaal opgericht.
Zij overzien den afgelegden weg, duizende
K.M. verwoeste, platgebrande, door storm
vlagen van projectielen, haast hopelooze
verwoeste grondengeheele reeksen steden
en dorpen waarvan alleen nog de ruïnes ver
tellen, dat zij eens bestondenverwoeste en
geschonden kunstmonumenteneen onbekend
aantal graven van jonge mannen en mannen
in de kracht van het leven, vele militairen
saam, een onzegbaar leed en lijden en nog
toenemende armoede en ontbering van andere
honderdduizenden.
Zoo zien zij de afgelegde weg.
Die nog niet ten einde geioopen is.
Want bij dezen tweeden mijlpaal hoofen
we een Engelschen minister-president zwee-
ren, dat Groot-Brittanië niet zal rusten, voor
het Duitsche volk uit de gemeenschap is
weggevaagd. De verderfelijke machtsbegeerte
is niet tot inkeer gekomen door het ontzag
gelijk wee, dat nu al over Europa is geko
men, maar een eed van wilden haat gaat van
leidslieden uit naar de groote volken, die
naar hen opzien.
Rusland en Frankrijk antwoorden reeds be
vestigend en Italië staat gereed door een
nieuwe oorlogsverklaring ondubbelzinnig het
wraakwoord van Engelands premier te on-
derstreepen.
En wat dit wegvagen der Duitschers be
treft het staat er nog niet naar dat dit spoe
dig gebeuren zal.
Duitschland alleen kan den ring van vij
anden niet verbreken en de Entente bleek
machteloos het door hen beoogde oorlogs
doel ook nu in de/verte te benaderen.
Het is niet alleen het bewijs, dat alle be
rekening faalde, maar ook, dat men in dwaze
wereldvrede-verwachtingen zoo ver was ge
gaan, ook de wijze lessen van groote den
kers te vergeten of in den wind te slaan.
En wat nu het nieuws betreft. Er is haast
geen nieuws, wel zware strijd.
„Geen nieuws", in dien zin n.l. dat er be
langrijke voordeelen door de een of andere
partij zouden zijn behaald.
Doch niemand meene, dat daarom de strijd
verflauwt
Neen, er is overal „zware strijd".
En overal zijn en blijven voorloopig
behalve bij Verdun de „centralen" in de
verdediging en zijn de anderen de aanvallers.
Alleen komen die anderen niet meer zoo
vooruit als in de eerste helft van Juli het
geval was.
Dat echter de strijd zwaar en daardoor het
verlies groot blijft, is duidelijk uit de berich
ten.
Zoo melden de Duitscher3 van het Weste
lijk front:
„Ten Noorden van de Somme deed een
krachtig voorbereidingsvuur van den vijand
tusschen de Ancre en de Somme een groo-
ten beslissenden aanval verwachten. Tenge
volge van ons afsluitingsvuur kwam het
slechts tot in tijd en ruimte beperkte maar
zware gevechten. Aan weerskanten van den
weg Bapaume-Albert en ten Oosten van het
Troncs-bosch braken krachtige aanvallen van
de Engelschen. Tusschen Maurepas en de
Somme herhaalden de Franschen hun storm
loop tot zeven maal toe. In een taaie wor
steling bleven onze troepen meester van hun
stellingen. Alleen in de hoeve Monacu en in
een ioopgraafgedeelte ten N. daarvan is de
tegenstander binnengedrongen. Ten Zuiden
van de Somme bij Barleux en Estrées is een
voorwaartsche beweging van de Franschen
afgeslagen."
Het bleef du3 vrijwel als het wa3.
Wat is één hoeve in een wereldstrijd
Maar de verliezen waren zeer zwaar.
in het Oosten gaat het al net zoo.
De strijd is daar het allerfelst aan het
Stochod front, niet ver ten Z. der Rokitno-
moerassen. Broessiiof's legerscharen hadden
daar al doorgebroken, maar nog hebben de
Duitschers er het gat weten te dichten.
Vreeselijk werd daar echter gestreden.
Uit Londen werd er gister het volgende
bericht over verspreid
„Op aile deelen van dit front zijn gevech
ten van hoogst verwoeden aard aan den gang.
De Duitschers, door de verliezen aan ka
nonnen en manschappen tot wanhoop gedre-
zen, werpen zich in bijna onafgebroken
tegenaanvallen op ons.
Maandag en Dinsdag stormden nieuwe
divisies aan, die rechtstreeks van den trein
naar het slagveld kwamen. Zij werden door
het vuur der Russen met groote verliezen
neergemaaid. Alle aanvallen werden afge
slagen. Dag en nacht houdt het geschutvuur
aan en bereikt van tijd tot tijd zulk een
hevigheid, dat het onmogelijk is de afzon
derlijke geluiden te onderscheidenhet is
eenvoudig een aanhoudend gebrul als de
donder. De stad (welke wordt in het midden
gelaten) is met Oostenrijksche en Duitsche
gewonden gevuld. Dagelijksch nemen de aan
wijzingen toe, dat de Duitschers de Stochod-
linie zoolang mogelijk zullen vasthouden."
Omgekeerd melden dagelijksch de Duitsche
berichten, dat de Russen dwars tegen het
hevigste vuur in maar komen aanstormen,
zoodat hun schrikkelijke verliezen haast niet
te schatten zijn
Ziedaar het begin van het derde oorlogs
jaar
Geen afzonderlijke vrede niet Oostenrijk.
In de Mattino, het grootste blad van Napels,
schrijft „Kim" over het door een deel van
de Engelsche pers gepubliceerde bericht, dat
in invloedrijke kringen van Petersburg een
afzonderlijke vrede met Oostenrijk wel aan
nemelijk scheen, daar geen van de bondge-
nooten zulk een gevoel van haat tegen Oos
tenrijk als tegen Duitschland koestert.
Deze door de Engelsche conservatieve bla
den verbreide beschouwing aldus dan
„Kim" onthult een zonderlinge opvatting
van het Verdrag van Londen. Terwijl de Ita-
liaansche censuur alles, wat de belangen vffri
het verbond nadeel zou kunnen doen, onder
drukt en bv. toespelingen op de Zuid-Slavir
sche agitatie en op Italië's wenschen in Dal-
matië en Epirus niet toelaat, mogen de
Engelsche bladen de gevoelens der Italianen
openlijk kwetsen. Want het komt niet over
een met het Italiaansche gevoel, dat de
oorlog van het Verbond slechts tegen Duitsch
land gericht zou wezen, en dat men den
Oostenrijkers, wanneer dezen de Duitschers
in den steek laten, een gunstigen vrede zou
kunnen toestaan. Italië's meening gaat eerder
in de tegenovergestelde richting. De oorl9g
tegen Midden-Europa was voor Italië een
doel, voor zoover hij vóór alles de nederlaag
van Oostenrijk in zich sloot. Het zou buiten
gewoon ernstig zijn, wanneer de Geallieerden
vergeten zouden, dat juist Italië reden tot
haat tegenover Oostenrijk heeft.
Tot zoover dan „Kim".
Eén ding blijkt alvast uit deze mededee-
ling: dat het nl. voor de Entente ontzaglijk
moeilijk zal zijn, om al de verschillende be
langen, „levensbelangen", die ieder der ge
allieerde mogendheden voor zich nastreeft,
bij het sluiten van den vrede te verwezen
lijken.
De leidende staatslieden willen de onder
linge verdeeldheid in de Entente verborgen
houden, mhar ze kunnen niet beletten, dat
ze nu en dan en wel vrij sterk naar
buiten te voorschijn treedt.
Zuid-Afrika.
Aan een belangwekkend schrijven uit Pre
toria, opgenomen in het jongste nummer van
Neerlandici, ontleenen we het volgende:
Het kookt hier, of beter gezegd op zijn
Afrikaansch, het woelt hier. Gij, die daar te
midden van den oorlogsbrand zit, die aan
alle zijden de vlammen van haat ziet op
laaien, die het grimmige grommen van het
geschut kunt hooren, die de ellende van het
slagveld ziet, kunt u niet voorstellen wat
hier gaande is. Ge hebt er geen aandacht
voor, het is voor u een te klein gebeuren.
Maar straks, als de oorlog tot het verleden
zal behooren er zal toch eenmaal een tijd
komen, dat de vrede in liet land is dan
zult ge u de oogen uitwrijven en u afvragen
Maar welk een ommekeer heeft er dan in
Zuid-Afrika plaats gegrepen zonder dat ik
liet heb gezien Aan alle kanten hoort ge
het, ziet ge het, voelt ge het, en het geluid
van de nationale eischen wordt altijd luider,
en liet stijgt en groeit in krach!
De politiek, waarover de menschen praten,
is de politiek die er op uit is het Hollandsch-
Afrikaansche ras in stand te houden met al
zijn tradities. Vraag het aan de winkeliers
hier ter stede en zij zullen het u vertellen,
dat zij tegenwoordig gedwongen worden om
Hollandsch te spreken. De Regeering is door
den Volksraad opgedragen een rondschrijven
te richten aan alle departementshoofden,
waarin hun wordt bevolen het hun onder
geschikten recht duidelijk te maken, dat alle
brieven, in het Hollandsch gesteld, in die taal
moeten worden beantwoord en dat de amb
tenaren, die in het Hollandsch worden toe
gesproken, in die taal moeten bescheid doen.
Het klinkt heei eenvoudig, maar de prak
tijk is zoo eenvoudig niet. Onlangs zat een
Hollandsche Afrikaner in den trein van Jo
hannesburg naar Pretoria, hem werd in het
Engelsch zijn kaartje gevraagd. De Afrikaner
trok zijn schouders op en verlangde in het
Hollandsch te worden toegesproken. De
spoorbeambte Verstond geen Hollandsch en
nam den Afrikaner, bij aankomst te Pretoria,
in hechtenis, omdat hij geweigerd had zijn
spoorkaartje af te staan, toen hem daarom
door den daarvoor aangestelden ambtenaar
werd gevraagd. De zaak kwam voor den Ma
gistraat, die zich onthield van een beginsel
uitspraak. De Magistraat sprak den Afrikaner,
den heer Smal, vrij, omdat de spoorbeambte
hem niet had mogen in hechtenis nemen,
doch overeenkomstig de bepalingen der wet,
alleen boete had mogen eischen,.
Een kleinigheid, zult ge zeggen, doch de
zaak is van belang, want er zullen er meer
komen, die willen, dat zij in den trein en
aan de staties in hun eigen taal worden toe
gesproken, en dan zullen de ambtenaren óf
Hollandsch moeten spreken, óf, wanneer zij
dit niet kunnen, Hollandsch moeten leeren.
De wet stelt voor alle staatsambtenaren een
zekere mate van kennis der Hollandsche taal
verplichtend, vijf jaar na de inwerkingtreding-
der wet op „den civielen dienst". Die wet
is in 1912 aangenomen, de tijd begint dps op
te schieten, en ieder 'die niet aan de ver-
eischten van het examen kan voldoen, ver
beurt het reclt op bevordering. Een oogen-
blik scheen het alsof die wet in het vergeet
boek was geraakt, doch met het bovenstaande
rondschrijven is er door de Regeering aan
herinnerd. De Hollandsche onderwijzers zeg
gen, dat zij in den laatsten tijd veel ambte
naren krijgen, die bij hen les in't Hollandsch
komen nemen. Die ambtenaren voelen, dat
het thans ernst begint te worden. Het is niet
alleen de Regeering, die deze eischen stelt,
doch het gansche volk.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Van het vertrek van de Deutschland uit de
Chasapeake-baai zijn tal van particuliere
Arrerikaansche jachten getuige geweest, die
in het 24 K.M. breede vaarwater tusschen
de kapen Charloos en Henry wachtten op de
gebeurtenissen die komen zouden, doch niet
kwamen. Een Amerikaansche torpedojager
was eveneens bij het vertrek tegenwoordig,
in verband, heet het, met de aanwezigheid
van Engelsche schepen, die buiten gaats op
den loer lagen. Aan de New-York Herald wordt
gemeld dat het vertrek volkomen is gelukt.
Aan Fransche bladen wordt over het ver
trek van de Deutschland geseind De vracht
duikboot is op 1 Augustus des middagsom
half zes uit Baltimore vertrokken. Het leek een
triumftocht. Onafgebroken gilden de stoom
fluiten. De bemanning van de Deutschland,
die met den kapitein op dek stond, werd van
de in de haven liggende schepen geestdrif
tig toegejuicht. Een groote menschenmenigte
sloeg uit motor- en roeibooten het vertrek ga
de.' De Deutschland werd door denzelfden
loods naar buiten gebracht die het schip de
haven had binnengeloodst. Ter bescherming
tegen aanvallen werd de duikboot door ge
leide-schepen en politievaartuigen omgeven.
Zoodra ze bij den vuurtoren van kaap Char
les was aangekomen, nam een Amerikaansche
torpedojager, die daar al een week voor an
ker lag, de begeleiding over, terwijl van kaap
Henry reeds de oorlogsschepen der bondge-
nooten naderden.
De New-York Times beschrijft de Deutsch
land aldus:
De geringe zeewaardigheid en de kleine
tonnenmaat make het zeker, dat de Deutsch
land en schepen van dezelfde soort geen
werkelijke beteekenis zullen hebben voor de
beslissing van den oorlog. Teneinde dc noo-
dige snelheid te krijgen en tevens het vaar
tuig den noodigen weerstand tegen den druk
van het water te geven, is de Deutschland
met een dubbele huid gebouwd. De binnenste
is volkomen rond en zeer sterk. De buiten
ste is lichter en zoodanig gevormd, dat het
gunstigste snelheidsresultaat wordt verkre
gen.
Er zijn openingen in de buitenste huid aan
gebracht, waardoor het water stroomen kan,
zoodat de druk van het water, wanneer het
schip duikt, grootendeels door de binnenste
huid wordt opgenomen. Tusschen de beide
huiden is een bergruimte voor de olie, die tot
voeding van de motoren dient, en tevens
voor een deel der lading aangebracht.
In de door de ronde binnenhuid omsloten
ruimte wordt het grootste deel van de lading
geborgen. Bovendien bevinden zich hier de
machinekamer en de kwartieren voor de be
manning. De woonruimten en de machines
zijn in een lange, doosachige kamer geplaatst,
die aan de bovenzijde van de binnen
huid is opgehangen en van boeg tot kiel loopt.
De geheeleruimte daaromheen in de binnen
huid dient voor het opnemen van lading en
tevens staan hier de ballasttanks en de accu
mulatoren, die den stroom moeten leveren voor
de olectro-motoren, welke het schip, wan
neer het onder water vaart, voortbewegen.
De machines zijn gewone Diesel-oliemoto-
ren. Het schip wordt uiterlijk gekenmerkt
door zijn puntigen boeg en zijn geleidelijk
smaller wordenden vorm.
De Duitschers zijn er in geslaagd, om bij
de constructie van het schip zooveel moge
lijk met de ruimte te woekeren. Elk hoekje
en gaatje is voor het opnemen van lading
gebruikt.
De verblijfplaatsen voor de bemanning zijn
buitengewoon klein. De hut van den kapitein
die natuurlijk de grootste is, is slechts tieii
bij zes voet lang en het grootste deel dezer
ruimte wordt door het bed ingenomen.
Alleen de officieren hebben een eetzaal. De
leden der bemanning moeten hun eetgereed-
schap op hun schoot houden. Twaalf matro
zen slapen in één zeer kleine ruimte. Vier
machinisten slapen in een hokje vlak achter
de machinekamer, waar het onuitstaanbaar
heet moet zijn.
De Berlijnsche correspondent van New-
Yorksche World heeft aan zijn blad geseind,
dat aan den aanval uit de lucht op de En
gelsche Oostkust van verleden Woensdag
nacht, twee Zeppelins van het nieuwste type
hebben deelgenomen. Het zijn luchtkruisers
van enormen inhoud en groot draagvermo
gen. Zij kunnen een zeer hooge snelheid ont
wikkelen en hebben bijv. op hun laatste reis
380 K.M. in twee uur afgelegd. Graaf Zeppe
lin hoopt met dit type een geregelden dienst
op Amerika te kunnen instellen, ter aanvul
ling van dien der handelsduikbooten.
;i
s
II
