Woensdag 2 Augustus 1916
318le Jaargang N". 2203,
voor de Zuidliollandsclae en Zeenwsehe Eilanden.
isplaat
MOM
II
iwen
NE
Over onze Wegen en Meden
lie Oorlog.
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOCSIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN,
BUITENLAND.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Gent bij vooruitbetaling.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDIJK.
AdvertentiSn 10 Gent per regel en */s maal. Beelgmes 80
Boekaankondiging 6 Gent por regel ea asaal,
Sbooto lettere en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zrj beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Trijdagmorgea 10 nar.
Alle slakken voor de Redactie bestemd, Advertentiëra en verdere Administratie franc© toe te Eenden ««ju den i;it#rever.
iar een
IBUIZEN.
HKK8«
name van
LENHOU-
\RBORG-
ïgen wor-
geven.
LEN.
delaar"
es,
nd bij
Int. 10481.
«4k, Provincie, Gemeente en Polder met
2 AUGUSTUS 1916.
Van de weel'ge weiden onzer lage landen,
Van de vruchtbre velden aan der stroomen mond,
Van de vocht'ge venen onzer verste grenzen,
Van de ruime heiden hoog op heuvelgrond
Van de gladde vlakten onzer weide waatren,
Van de zoute baren onzer Zuiderzee;
Van de schoone schaduw onzer dennewouden
Van de volle haven en de veil'ge ree,
Overal van 's Dollards tot der Schelde boorden,
Van het Noordzeestrand tot Limburgs kolenmijn
Juicht, stil, in deze droeve dagen,
Met dankbaarheid aan God het blijde feestrefrein
Heil, oud-Koninginne, ons van God gegeven
Neerland huldigt U, met nooit verzwakte min
Waar gij komt, klopt, zij 'tonder oorlogsjammer
Het hart met blij gejuich: Wij minnen d' oud-
vorstin.
Vrij naar A. L.
De Provinciale Staten van Zuid-Holland
Deze Courant veraohgnt eiken Woensdag en Zaterdag.
UETGKVEB
felefooa Imtea-conaM. Ho. 1
r®I® 1.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Gent per plaatsing.
astraat 12-14.
■ne MEUBELEN
eublementenin
1 eiken Spiegel
gen de concur-
10259
)dig hebtenover-
Matrassen enz.
lamastelKapok-
apok 22* gulden,
/eeren en gewaste
an Bedden boven
2XTRA CADEAU,
9748
10140
ENT E.
narde.
Het was niet noodig, dat ome Flakkee-
sche Statenleden sich bij de openbare be
raadslagingen deden hooren. Wel hebben ze
in de Afdeelingen hun oordeel kunnen uit
spreken, en we vermoeden dat de Commis
sie van Rapporteurs "t volgende uit den
mond van onze Statenleden gehoord heb
ben; opgeteekend in 't Verslag bldz. 5:
De aandacht werd gevestigd op de on
oordeelkundige wijze, waarop het onder
houd van den weg van het Sas van
Dirksland naar Herkingen plaats heeft.
De uitgereden wegvakken worden op dien
»y~ weg aangevuld met grint, een materiaal,
dat voor wegen met zwaar vervoer een
geheel ondeugdelijk verhardingsmiddel is.
Gedeputeerde Staten worden derhalve
verzocht de Commissie van Toezicht te
wijzen op de weinig afdoende wijze van
onderhoud van bedoelden weg.
De lezer wete, dat deze weg bij de Pro
vincie in onderhoud is, maar ze schijnt het
da&r niet goed aan te pakken met haar
verhardingsmateriaal.
Meermalen hebben we de verzuchting al
geslaakt; Waren de hoofdwegen maar uit
handen der Qemeonten, ziende 't getwist
over den weg MiddelharnisStadBom
melPlaat, waarvan 't gevolg voor alle
rijtuigen, fietsen, automobiels merkbaar is
bij zware regens, wanneer op vele plaatsen
die weg onbegaan- en onberijdbaar isziende
op den Langenweg tusschen Middelharnis
en Sommelsdijk, waar eerst allerlei geschil
punten over 't onderhoud uit opdoken, en
die, na oplossing van de geschillen, bij
C zware regens voor een groot stuk in treu-
wr renswaardigen toestand verkeert. Geklaagd
wordt er ook over den weg: Dirksland
Stellendam. Alles wat bij de Polders in on
derhoud is, mag over 't algemeen, bekeken
en bereden worden; en dat is begrijpelijk,
want 't eigenbelang drijft er de boeren toe;
■q moeten die wegen dagelijks berijden. Wat
bij de Gemeenten in onderhoud is, nl. de
hoofdwegen, brengt twisten voort. De een
zegt: 'k heb bq dat stuk weg niets geen
belang en zoekt dan heusch naar geen ver
hardingsmateriaal't kan ze niet schelen.
Middelharnis zegt: Wat belang heb ik bij
den weg naar den Bommel; wij rijden er
niet of nooit; en zoo heeft elke Gemeente
een stok om te springen, tot ten slotte het
rijdende publiek 't slachtoffer wordt. Maar
hoezeer we dau ook al eens gedacht had
den om overname der Gemeentewegen door
de Provincie, ziende op den weg Dirksland-
sche Sas-—Herkingen ook in onderhoud bij
do Provincie, zou er dan toch nog. blijkens
't Verslag der Rapporteurs, te klagen zijn.
want 't materiaal is grinten dat deugt niet.
Trouwens, de wegenkwestie is zeer moei
lijk, en 't moderne verkeer met stoomfiet-
sen en auto's eischt dringend, dat de Sta
tenleden, nu met name van Zuid-Holland en
Fiakkee al hun aandacht aan die zaak wijden.
Er wordt wel eens van wegenpolitiek ge
sproken, doelende op de moeilijke stuur
manskunst, die de Gedeputeerde en Gewone
Staten daarin te beoefenen hebben. Want
let er op, bij zoo'n wegenpolitiek komt al-
ierlei in aanmerking.
Wat is de hoofdroute voor 't provinciaal
verkeer; voor 't verkeer tusschen 2 provin
ciën; voor 't verkeer met 't Buitenland;
voor 't verkeer b.v. tusschen Ouddorp en
de Plaat; voor 't verkeer tusschen 2 dor
pen én als hoofd- en als binnen-door-route.
2. En als de routen nu vaststaan, wie be
taalt dau 't onderhoud? 't Rijk moet be
talen voor de internationale wegen; zou
kunnen betalen de routen tusschen 2 pro-
Yinoiënmaar de 2 provinciën zouden zoo'n
wag ook samen in orde kannen houden.
De Provincie moet zorgen voor de hoofd
routen op de eilanden en wat er ten Noor-
Va,n Rotterdam aan wegenaanleg be
staat; b.v. in 't Westland, in Rijnland, in
Knmpener en Alblasserwaard.
De Gemeente moet zorgen voor de we
gen in haar kom, voorzoover ze uit mon
den op een hoofdweg der Provincie. De
polders moeten onderhouden de binnenwe-
fimi kun producten berijden.
Waterschappen zullen dus hun werkkring
en onderhoudsplicht precies moeten afba
kenen.
Het zou dus voorzeker tegen zoo'n be
schouwing niet ingaan, maar er volkomen
mee strooken, als de hoofdroute Ouddorp
Plaat door de Provincie onderhouden werd.
En zoo kau ieder in zijn eigen dorp wel
nagaan, wat de Gemeente zou te onder
houden hebben aan zijwegen en zijpaden.
3. En als vaststaat, wie 't onderhoud
betaalt, komt de vraag aan de orde van
de verharding. Met grint? steenslag? klin
kers keien teer En die vraag staat in
verband met den ondergrond van den weg
en de zwaardere of lichtere vrachten, die
zoo'n weg te dragen heeft.
4. En als vaststaat het verhardingsma
teriaal, komt aan de orde het aantal weg
werkers noodig voor een goed onder
houd en hun verhouding tot Rijk, Provin
cie en Gemeente, 't Zijn dan Rijks-, Pro
vinciale- en Gemeentewerklieden met aan
spraak op Arbeidscontract, waarin de werk-
zijn in 1915 aan 't werk gegaan. Er is een
Provinciale weg gelegd dwars door Alblas
serwaard; van Nieuwpoort naar Gorkum
en Sliedrecht; ook van Gouda uit over
Stolwijk en Bergambacht naar 't Bergstoep-
sche Veer, zoodat men dan een Prov. weg
krijgt van Gouda naar Gorkum en Slie
drecht, Dordt.
En na den Alblasserwaard zullen de
Eilanden aau de orde komen.
Na onse eilanden de streek boven Rot
terdam maar dat zal reusachtig meer kos
ten dan op Fiakkee; want boven Rotter
dam is 't veengrond en hoe daar een goed
fundament te krijgen.
Maar bij deze beprekïng der wegenpoli
tiek, zouden we onze Statenleden haast
vergeten hebben. Er stond in 't verslag der
Rapporteurs iet3 over de tram. Ea ook
lazen we een antwoord van de Ged. Staten.
Daarover in ons slotartikel.
(Slot volgt.)
voorwaarden, pensioenen, invaliditeits-
renten, ongevallenrente enz. nader worden
aangegeven. Ook de zwaarte der vrachten
en de breedte der wielbanden.
5. Eu als dat vaststaat, dan volgt weer
de vraag: Hoe komt de Provincie, 't Rijk,
de Gemeente, de Polder aan geld Er is geld
noodig voor de fundeering van den weg
maar ook voor de deklaag. De fundeering
meet zeer goed zijn, anders is 't geld aan
de dekking besteed, weggesmeten geld; en
is de fundeering goed, dan is daar in geen
jaren meer naar te kijken. Maar de dek
laag slijt veel sneller èn door 't gerij èn
door den regen. Er is dus eigenlijk bij dit
wegenbeheer tweeerlei fonds noodig: 't
eerste, om 't fundament te betalen, en de
leening daarvoor kan in een 30-40 jaar
afgelost zijn; in net zooveel jaar als bet
fimdament stand kan houden zonder ver
nieuwing; maar 't fonds voor de deklaag
moet in 15 jaar afbetaald zijn bij leeniog.
omdat zoo'n deklaag maar een jaar of 15
duurt b.v. met steenslag.
En dan als die annuiteitsregeling in orde
is, komen de belastingen op de schouders
der burgers, als Rijks, Provinciale-, Ge
meentebelasting.
Ziezoo 1 dan kan men nog eens fijn fiet
sen èn betalen.
Want op alle wegen behoort er een mooi
fietspad te zijn, als 't kan!
DE TOESTAND.
Op de verschillende fronten wordt thans
weer zwaar gevochten, zonder dat het aan
de toestand der frontlinie ook maar eenigs-
zins wijziging aanbrengt, uitgezonderdQalicië.
Van het Westfront bepaald weinig.
De Duitschers schijnen het Engelsche le
ger nu te kunnen houden.
Wel veroverden de Engelschen Pozières,
doch het was een dorp dat reeds half Duitsch
ea half geallieerd was.
Verder hevige artillerie-, mijnen- en lucht
gevechten.
Het opmerkelijkste is, dat hoogstens de
helft van het Duitsche leger het houdt tegen
de gehèèle overmacht van Engelschen en
Franschen.
Want de andere helft heeft onder Von
Hindenburg en den Prins van Beieren de
handen vol op het Noordelijk Oostfront, om
de aanstormende Russen, van Riga tot Ba-
ranovitsj buiten de frontlijn te houden.
Van het Oostfront komt meer nieuws.
De Oostenrijkers blijven daar nog steeds
wijken, en naar het schijnt gaat den Rus,
recht op Lemberg aan.
Het Oostenrijksche front, Z.W. van Lutsk,
wijkt van de eene zijrivier der Styr naar de
andere en heeft de Galicische grens reeds
overschreden, achtervolgd door de zegevie
rende Russen. De Oostenrijkers deelden
Woensdag mede:
„Ten zuiden van Leszniow (ten zuiden
van Beresteczke) trokken wij onze troepen
voor den druk van overmachtige vijandelijke
strijdkrachten achter het vak van Boldurka
terug.
Zeer hevige door sterk geschutvuur voor
bereide Russische aanvallen aan weerszijden
van den spoorweg (Lemberg—Brody—Dub-
no) bij Radziwilow hebben den vijand na
wisselvallige en voor hem uiterst bloedige
gevechten slechts onbelangrijke voordeelen
opgeleverd."
Maar dan toch voordeelen!
Dat blijkt uit het Russische bericht, van
den volgenden inhoud.
In de streek der rivier Slobowka een zij
rivier van de Styr, zijn onze troepen naar
den linkeroever der rivier overgestoken en
hebben de vervolging van den terugtrekken-
den vijand, die zeer zware verliezen heeft
geleden, voortgezet. Wij hebben 63 officieren
en 4000 soldaten gevangen genomen en
(getal is uitgevallen) kanonnen, 6 machine
geweren, 12 munitiecaissons en ander oor
logstuig vermeesterd."
Brody, de eerste belangrijke stad op Oos-
tenrijksch gebied is reeds bezet en daarmede
Lemberg reeds uit de verte bedreigd wordt.
De Russen staan nog een 80 K.M. van de
hoofdstad van Galicie af.
Maar de gang van zaken op dit front wijst
er op, dat de Oostenrijkers een achterwaart-
sche linie al vechtend trachten te bereiken,
om d&hr, met behulp der Turken stand te
houden. Tenslotte vestigen wij nog even de
aandacht op het veel grootere succes der
Russen alleen, dan dat van Engelschen en
Franschen samen.
Laatstgenoemden vorderden op een front
van 40 K.M. van 1— 8'/j K.M. op het diepste
punt.
De Russen wierpen de Oostenrijkers op
een front van 300 K.M. t.en tot honderd K.M.
achteruit. Het is nu maar de vraag, ot de
Turksche hulptroepen vroeg genoeg komen.
In het Z.O. van Europa schijnt Roemenië
hoe langer zoo meer tot den oorlog te neigen.
De berichten uit Boekarest worden met
den dag ernstiger en dat Duitschland het
noodig heeft gevonden, den hertog van
Mecklenburg met een speciale zending van den
keizer naar Roemenie's koning af te vaardi
gen, geeft te denken.
De correspondent der Frankfurter Zeiting
te Boekarest meldde dd. 18 JuliIk moet er
op wijzen, dat ook ernstige staatslieden uit
de kringen der oppositie, zoomede aanhan
gers der regeering, schijnen te geloovenaan
een op handen zijnd meedoen van Roemenië.
Mogelijk worden ze daartoe geleid door het
feit, dat verscheidene treinen met munitie
over Rusland eindelijk zijn aangekomen, wel
licht ook door kleinere verschijnselen, zooals
b.v. dat de straatlantaarns worden afgedekt
om de stad voor luchtaanvallen te behoeden.
Dat de entente druk tracht te oefenen op
de Roemeensche regeering, staat vast. Roe-
menië's gevoelens neigen naar de zijde van
Frankrijk. Zijn aanspraken op Zevenbergen
dringen het den kant der entente uit.
Intusschen verwacht de correspondent dat
Roemenië zijn onzijdigheid zoolang zal hand
haven, totdat er een ontwijfelbare beslissing
op het ooriogstooneel plaats vindt. Het ge
vaar voor een dicht voor de deur staanden
vrede zou hierin verandering kunnen brengen.
Naar de Berlijnsche correspondent van de
Tijd meldt, maakt men zich in de hoogste
staatkundige kringen van Duitschland weinig
ihusie meer, dat het deelnemen van Roeme
nië aan den oorlog nog te voorkomen zou
zou zijn. Men ontveinst zich niet, dat de mu
nitie, welke gedurende de jongste twee we
ken uit de haven van Archangel over Rus
land naar Roemeensche grensstations dag en
nacht is vervoerd, moet dienen om binnen
een maand aan de zijde der entente deel te
nemen aan de krijgsverrichtingen.
In het blad Adeverul, dat de entente goed
gezind is, staat een militaire beschouwing,
die, volgens den correspondent van het Ber
liner Tageblatt te Boekerest, door niemand
minder dan generaal Gardescu, die een paar
weken geleden nog in het Roemeensche hoofd
kwartier gewerkt heeft, is geschreven.
De beschouwing van dezen Roemeenschen
generaal komt op het volgende neer. Men
moet zich niet verbeelden, dat alles van een
leien dakje zal gaan. Het terrein in Zeven
burgen, dat de Roemeniërs willen veroveren,
is bergachtig en de Hongaren zullen, trots
alles, hardnekkigen tegenstand bieden. De
verovering van Zevenburgen zal op zijn minst
een jaar duren. De staatslieden hebben tot
plicht om nauwkeurig te onderzoeken hoe
veel munitie wij zelf hebben en hoeveel wij
van Rusland kunnen krijgen. Want als er
niet genoeg munitie is. dan loopt het spaak.
Toen de Russen in 1915 niet genoeg muni
tie hadden, is het toch goed met hen afge-
loopen, maar dat komt door de oneindige
uitgestrektheid van de Russische vlakten.
Roemenië kan zich zooiets niet veroorloven.
Gaan we in den oorlog, dan moeten we
zorgen bij den vrede het Roemeensche ge
bied in Oostenrijk-Hongarije werkelijk te
hebben bezet. Daarom is het wenschelijk,
dat eerst de troepen, der bondgenooten in
Saloniki hun opmarsch beginnen en een Rus
sische troepenmacht van 150,000 tot 200,000
man zich aan onze Zuidgrens opstelt om door
Dobroedzja te marcheeren.
Aldus de Roemeensche generaal. Men ziet,
dat hij niet schuwt,' de moeilijkheden onder
de oogen te zien.
Van Oostenrijksche zijde heeft men Roe
menië gedurende den geheelen oorlog ge
wantrouwd en er is een tijd geweest, dat
aan de Zevenburgsche grens de centralen een
troepenmacht hadden staan om Roemenië in
observatie te houden. Dat was o.a. het geval
gedurende den veldtocht der centralen tegen
Servië. Maar of het nu nog zoo is, is on
bekend.
En om Roemenie's meedoen zoo spoedig
mogelijk te verhaasten, wendt de Rus alles
aan om Galicie opnieuw te bezetten.
Honderd wagonladingen en verscheidene
lichters met munitie zijn in de fabrieken van
de Nationaal Storage Company bij Commu-
nipaw (New-Jersey) ontploft. Heel New-York
heeft er van getrild.
Er zrjn vele levens verloren gegaan ener
is veel schade aan eigendommen toegebracht
ten gevolge van de ontploffing van dynamiet
en munitie, die opgeslagen waren op een
klein eiland in de baai van New-York. Men
hoopt dat het aantal dooden onder de werk
lieden niet groot is, omdat de ontploffing
vroeg in den ochtend plaats had. Er zijn
echter reeds 75 menschen naar het hospitaal
gebracht. Men zegt, dat er brand aankwam
in een opslagplaats van munitie, die oversloeg
naar een lichter, die met granaatkartetsen
geladen was. Men geloofd, dat kogels uit de
ontplofte granaat-kartetsen dynamiet in wag
gons tot ontploffing brachtten. Er is veel
vernield.
Later wordt gemeld
Er zijn bij de ontploffing op het eiland in
de baai van New-York slechts weinig per
soonlijke ongevallen gebeurd; maar de aan
gerichte materieele schade is bijzonder zwaar.
Zij wordt geschat op 60,000,000 gulden,
waarin begrepen voor 8,750,000 gulden aan
ruwe suiker (42,000 ton). Ook zijn wagon
ladingen gezouten varkensvleesch verloren
gegaan en wagonladingen met munitie.
Schade is toegebracht aan dertien pakhuizen
er zijn zes steigers beschadigd en ook het
Vrijheidsbeeld is ligt beschadigd.
De autoriteiten stellen een onderzoek in
of hier mogelijk ook „een Duitsch complot"
in het spel is geweest.
De Daily Mail verneemt uit New-York dat
de reeks zware ontploffingen van granaten,
algemeene schrik heeft teweeggebracht in
New-York en de aangrenzende steden.
In het geheel zijn er meer dan 30 ontplof
fingen geweest. Op Manhattan, in New Jersey
en op Ellis-eiland vlogen er daken van de
huizen, in Brooklyn werden tientallen men
schen door den schok hun bed uitgeslingerd.
Tienduizenden ruiten werden stuk geslagen
en de scherven bedekten de trottoirs van
Broadway. De torenhuizen schokten op hun
grondvesten.
Onder de imigranten in het landverhuizers
station op Ellis-eiland brak een paniek uit.
Zij werden met marine-sleepbootjes wegge
haald.
In New-York is de geheele politiemacht
gemobiliseerd en de schutterij helpt mee om
het publiek te behoeden tegen het gevaar
dat de glasscherven opleveren.
De Duikbootoorlog.
De eerste 1000 vol.
Men schrijft aan de N. R. Ct.
Sinds Duitschland op 18 Februari 1915 den
duikbootoorlog aankondigde, zijn er door de
Duitsch-Oostenrijksche duikbootvloot 1000
schepen in den grond geboord. Daarvan
waren in totaal 620 Engelsche. Van deze
620 schepen behoorden er 569 tot de handels-
en 51 tot de oorlogsvloot, nl. 6 kruisers, 16
hulpkruisers of transport- en proviandsche
pen, 5- torpedobooten, 5 kanonneerbooten
(Egyptische), 4 mijnvegers, 1 torpedovernieler
1 lichtschip, 1 duikbootjager, 2 mijnleggers,
1 adviesjacht en 8 wachtschepen.
Van de 569 handelsvaartuigen waren 358
stoomschepen, 19 zeilschepen, 127 stoom-
treilers, 54 andere visschersvaartuigen en
1 motorboot.
Frankrijk verloor 74 schepen. Daarvan
waren 43 stoom- en 13 zeilschepen. Onder
de stoomschepen was een Tunesisch. Verder
3 treilers en 15 schepen van de oorlogsvloot,
n.l, 3 transportschepen, 3 onderzeeërs, 2 krui-
