Zaterdag 15 Juli 1916
818le Jaargang N\ 2198.
voor de ZiiidliolltiiBflscIfte en ^eeiawseli© Eilanden.
Eerste Blad.
He Oorlog.
Antirevo
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
OP DEN UITKIJK.
BUITENLAND.
Dex« Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag»
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p, 50 €«at bij vooruitbetaling.
Buitenland by vooruitbetaling f 4,50 per jaar
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
W. BOEKHOVEN.
SOMMELSD1JK.
Stelefo©* ïaê®ï®»ï»Es. Ms. 3.
Ativertentiën 10 cent per regel en 3/a aa&ai, Seelaaaea SO regat.
Boekaankondiging Cent per reg®! m Ys ®»«I.
Menetannvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cant per plaatsing.
@reot® letters ®n vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij basiasr
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrgdagraorgan 10 uur.
De politiek bij Eeuwig-
heidslicht.
Plat uitgedrukt: De Staat mag geen sta-
in-den-weg zijn voor Gods liefde en Gods
4ool. Daarom stalt de Christen-kiezer ook
„HIT GOUDRN HEM".
Rotterdam.
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
Tel No, 1532, Aanbevelend,
1 proprietor r. c. f. t. i. lee-Moonen.
LAND- EN TUINBOUW.
Alle stnKfiLera «Ie .Redactie bestemd, Advertentie®! ess eerdere AdasIalstratS© franc© toe te asemden aan des® Uttarevev.
Hetcij men van de Politiek spreekt als
een kunst, dan wel als vaneen wetenschap,
xe doelt toch op niets anders dan op 't le
ven en levensverhoudingen van de burgers
van een Staat, nationaal en internationaal.
Het verschil tusschen kunst* en weten
schap* is alleen hierin gelegen, dat de poli-
Mek als kunst* slechts naar de middelen
xoekt om in een bepaalden tijd een bepaald
k doel van een bepaalde Staatsgemeenschap
te bereiken, terwijl de politiek als .weten
schap* bedoelt de stelselmatige, systema
tische uiteensetting van de verschillende
gezichtspunten, die bij dat gebruik der mid
delen in aanmerking komen.
Maar hoe dan ook de Politiek beschouwd,
ze staat met 't bestaau eeuer Volks- of
staatsgemeenschap in onmiddellijk verband;
in verband met 't doel van eiken Staat.
Het doel van een Staat is slechts om
instrument te zijn, middel Gods, opdat 't
individu zijn doel kan bereiken, wat buiten
staatsgemeenschap niet zoo gemakkelijk
:gaat als in die gemeenschap.
Wat is dan het doel, dat God de Heere
snet den mensch heeft? Eu met een hart
vol bewondering en aanbidding, spreekt elk
4"inepen, om beide tot stand te bren-
;n en daarmee, naar de Stand, hoopt de
lenheid der Partij" definitief te herstellen.
De desbetreffende passage luidt:
Verschil van opinie zal er wel altoos
blijven. Aller inzicht kan niet één zijn. En
5lit verschil, dit onderscheid, deze variatie
moet zich uiten kunnen. Alleen maar, deze
verschillen moeten in den generalen staf
bjjtijds worden afgedaan als het Voo r-
w a a r t s door de gelederen klinkt, mag er
niet anders dan een identieke bevelvoering
voor heel ons Leger zijn.
Zoo was het vroeger. Maar thans is,
nog tijdens het ministerie-Kuyper, hierin
is een onzalige keer gekomen. Fel en bit-
er is de toenmalige premier in een publiek
Jlad aan de Maas aangevallen. En al dacht
nen later datde wonde geheeld was, bleek al
spoedig dat 't er niets naar leek, en dat
strenge eiselien aan dien Staat. Hij eischt.,
dat de Overheid self Hem erkeuae. Dat de
overheid in haar wetten Hem erkenne. Dat
de Overheid t Evangelie vrij late. Dat de
Overheid 't geweten vrij late. Dat de Over
heid den weg bane om door sociale ver
lossing te komen tot een geheiligden Zon
dag; tot meer tijd voor lezen en overden
ken, opdat de ziel niet stikke in smook en
't lichaam niet verdorre vóór zijn tijd.
Dat doel nl. 's menschen en des Staats
geestelijke eu stoffelijkemateriëele en mo-
reele geluk; sijn geluk in de Eeuwigheid,
maar hier reeds als voorproef, heeft de
Staat in 't oog te vatten. Door andere
middelen dan bij de Kerk in gebruik. Door
andere ambten. Door andere wetten dau
in de Kerk. Door een andere tucht dau in
de Kerk. Door andere organisatie. Zeker en
gewisalles anders dan door 't instrument
der Kerk. Maar 't einddoel is 't zelfde. De
eere Gods door de bevrijding van den
Staat en de Staten uit de slavernij der
zonde. De heeriijkmaking van den Staat.
De vervolmaking des menschen, tot alle
goed werk. Heerlijk doel, die politiekEn
toch: men hoort 'tsoms: die »vuile« po
litiek. En ook daarin ligt een waarheid!
'k Zie hier thans nog al vreemden.
Dat zal de maanden Juli en Augustus
zoo wel blijven doorgaan, want de streek,
waar ik woon, is om haar meren en water
partijen beroemd; er wordt in de groote,
noemdên^aïe^^feuSffi^, "dame v00ï
vend." Zij die wijzen op de ontaarding door
den alcohol in Frankrijk, moeten „verraders"
heeten. Men ging vooral te keer tegen de
militaire overheid, die aan soldaten het be
zoek van drankhuizen verbood en hier en
daar sluiting ervan gelastte. De drankhandel
zou zich recht weten te verschaffen.
Na de vergadering trokken de drankver-
koopers in optocht naar het gebouw van den
prefect en de bureaux van de militaire over
heid.
De heeren weten wel hoe ze invloed moeten
oefenen.
men een geordende, batterij onder eigen
commando, tegen het eigen front overstelde.
Nu vragen we niet aan wien hier de
Jchuld lag. Liefst nemen we aan, dat de
schuld beiderzijds was. Doch in elk geval
Jat opstellen van een eigen batterij, die
liet op den vijand maar op het eigen front
'uurt, moet hoe eer hoe beter tot het ver
eden behooren.
Dit kan en zal dan ook wel.
We krijgen nu een revisie van ons Pro
tram, we krijgen nu een geheelen omme-
:eer in onze eigen organisatie. De Statu
in zullen een radicale wijziging onder
aan. Er komt nu naar gehoopt mag wor-
ien, meer vrijheid van beweging, maar dan
>ok met strenge sebondenheid voor slI wie
mzer wil zijn, aan de genomen besluiten.
Nog eer 1916 ten einde gaat, mag men
rertrouwen dat geheel onze wedergeboorte
lot stand zal zijn gekomen. En alleen een
extra-Deputatenvergadering zal ons dit
schenken kunnen.
Maar dan moet er ook weer eenheid van
leiding komen, en moet er van een contra-
V ruw en Ondödr3hifë»W&.
Maar Christus wif door 't Geloof; én
Staat én Gezin, sn Wetenschap èa Kunst,
én alles wat onder dë sonde treurt en
kwijnt, herstellen, om 't eenmaal Zijn Vader
alles rein en geheiligd aan te bieden als
de Eeuwigheid begint em de wijzers van
den Tijd stil zullen staaa.
Ziedaar nu 't doel, dat God met den
mensch heeft; met de wereld.
Liefde 1 Eeuwige liefdeGenadeEeuwige
genade met de heele wereld en hare vol
heid.
De Blijde Boodschap 1 Het Evangelie I
Supra naturam, boven natuurlijk, omdat
het uit Gods vrije, ongehoudene, rijke liefde
is opgeweld.
En nu moet de Staatsgemeenschap door
de politiek een middel, een instrument zijn
om dat doel Gods te verwerkelijken.
NATUURLIJKE GEVOLGTREKKINGEN.
Als er een oploop plaats heeft in de buurt
van een bakkerswinkel of een kleerenmagazijn
of zoo iets, dan zeggen de menschen, die
het zien: „zeker een ongeluk"! Maar ziet
men een oploop voor de deur van een herberg,
dan zegt men: „Zeker ruzie"!
Die enkele woorden houden een ernstige
prediking.
Want die {gevolgtrekkingen zijn zeer natuur
lijk.
Mdtel gSestanramt
Gedempte Hoereneéeiger 63A, G3SÏ
öirect nabij de Hoofdoteeg,
f 1.25, f 1.50 en f 1.75
Mei door ieder aanbevolen adres.
tot
rijk
Dat i
„Dui;
leest
berié
dens
over
op d
gesf
ten
mo
nin
nei
1
Di
lie
fron
linie
Duif
linke
den.
v Acs*"
DE TOESTAND,
Zoo duurt dan bijna twee weken het ge
allieerden offensief voort, zonder dat nog
noemenswaardige voordeelen zijn behaald.
't Wordt haast een defensief, wantdecen-
tralen vallen overal zoo fel aan door tegen
aanvallen als de geallieerden trachten door
aanvallen hen terug te drijven.
In 't Oosten duurt het een maand. Ook
daar is nog geen beslissing gevallen.
Wel kunnen wij zeggen, dat de Duitsche
°0$figrto6K AU&/Uve£ bard.Jp
niemand hen zag. 's Avonds, in donker,
slopen ze dan langs achterstraatjes naar
een ander stadsdeel, waar ze hun inkoopen
de Jen en overdag lazen ze reisverhalen en
beschrijvingen en bestudeerden se prent
briefkaarten enz. van de streek, waar ze
dan heet'ten heen te zijn geweest, opdat
se bij terugkomst aan vrienden en beken
den. wat van hun reis te vertellen zouden
hebben.
Ik geef toedat is de Haagsche houten
ham in 't groot en 't is nog wat grotesker
dan 't verhaal van de vioolkist met aard
appelen
Maar onmogelijk lijkt het me niet.
Over 't algemeen mag ik die watersport
reizigers wel graag zien. En voor het ste
deken, waar ze tijdelijk hun anker laten
vallen, zijn ze een aanwinst, die op prijs
mag worden gesteld: ze hebben aardig wat
noodig en kijken in den regel niet op een
cent,
Het zijn geen „dagjes-menschen."
Niet, dat ik daar kwaad van Zeggen wil,
want ik ken geen dankbaarder reizigers en
uitgaanders, dan die 't er es één of twee
dagen van gaan nemen.
Tusschen zulke menschen in spoor of
boot zitten, is werkelijk een genot.
Je kunt zoo zien: Hard werken is voor
hen de boodsehap.
Doch daarom te meer hebben ze zich al
weken, maanden misschien van te voren,
verheugd in de één af twee dagen, dat ze
er dan es „uit* zullen gaan. En de laatste
weken heeft het gesprek altijd weer over
dat uitgaan gedraaid. En al3 's morgens de
zon vriendelijk schijnt, als moeder 'n goed
gevulde karbies op haar schoot heeft staan,
vader 'n kol,er met Zondagó-sigaren in sijn
binnenzak voelt, do kinders blinken van de
poets en de buren met gulle hartelijkheid,
misschien met stil verlangen ook, hen de
buurt uit hebben nagakeken, dan stapt 't» kop
peltje" "als 't vee in de voorjaarswei, dan
zitten ze in den trein, lekker als kip in 't
warme sondoorstoofde stof, dan is 't
een lust om tegen zooveel levenspret aan
te kijken.
Maar geld verteren, doen ze niet.
Ze zijn er geen haar minder om
Alleen maar, de hotels, de winkels enz.,
die ook graag verdienen, hebben van een
ander soort reizigers meer voordeel.
Toch wat eea verschil, ais ge ook
die »mear-gegoedeu« es goed aankijkt.
Eenvoudig-deftig is de familie, die zich
sinds jaren, sinds eeuwen misschien, aan
nobele tradities en goede vormen heeft ge
wend. In de kleedij is ze een voorbeeld:
smaakvol gekleed, is al wat opzichtig zou
zijn, streng vermeden, In woord en gebaren,
in, de beleefde vraag en de vriendelijke
dankbetuiging, ziet en hoort ge den man
en de vrouw van hooge geboorte en goede
afkomst, die daarmee, voorzeker! zoo min
als met eenige verworven deugd of gerech
tigheid eenmaal voor Gods aangezicht en
rechterstoel kunnen verschijnen maar
die toch op aarde er een benijdenswaardige
gave door verkregen.
Stel daar tegenover den parvenu
Ik heb ze gezienbizat gekleed, in alles
overdreven, om toch vooral de aandacht
te trekken, rijk beringd en behangen, drui
pend van branie, over alias hun spot uit
gietend, schijnbaar geen kosten ontziende
de minachting op 't gelaat bij al wat ze
sagen en ik heb gegromd: opschep
pende oorlogswinst makend
Ja, och! die oorlogswinst*
Ik ben benieuwd te hooren, hoeveel de
belasting op die »oorlogswi0st* straks op
brengt
Want dan doe ik zoo:
De belasting is 30 procent. Dus ais ik
de belasting ken, dan deel ik dodr 30 en
vermenigvuldig met 10. Dan heb ik de
.openbare oorlogswinst*. Alsdan redeneer
ik bij mijzelf. Nu zal er nog wel zooveel
.verborgen oorlogswinst* zijn ook. Ik ver
menigvuldig dus met een gerust geweten
ook nog eets met 2 en zeg dan: .Kijk!
zooveei heeft nu 't Nederlandsche volk op
z'n minst aan den oorlog verdiend!*
Ons land hangt vol met oorlogswinst - -
verhalen en legenden.
Vast staat, dat sommigen er rijk, enke
len er schatrijk mee geworden zijn.
Vast staat ook, dat er heel wat onrecht
vaardige oorlogswinst is gemaakt.
Afschuwelijke woekerwinst
Als ik lees van esn groentenveiling, waar
de worteltjes voor Duitschland werden ver?
kocht voor f 34 de 40 bos, of 3$ cent
voor een soon klein peentje, dan vrad ik
dat eea gruwel. Al willen de Duitschers,
die honger hebben, 't er voor betalen, dan
vind ik het nog oen gruwel.
Eu zoo is er zooveel oorlogswinst,
waaraan ongerechtigheid kleeft.
Alleen zou ik één ding willen zeggen:
Benijd die menschen niet!
Natuurlijk is er ook heel wat eerlijke en
billijke oorlogswinst gemaakt en die win
ners zullen zeer verstandig doen, als ze
zich de geschiedenis van Jozef herinneren,
dat er op de zeven vette ook zeven magere
jaren volgden.
Denk er om, die kunnen straks bij ons
ook komen!
Nu is alles zeèr onnatuurlijk.
Maar als God den vrede geeft en alles
schommelt in zijn natuurlijke positie terug,
dau zal men eens zien, hoe de oorlog heel
Europa heeft verarmd. En reken er maar
op, dat voelen wy dan ook
Wat nu diegenen betreft, die onrecht
vaardige oorlogswinsten maakten, nogeens
benijd hen niet I De tijd zal leeren of ze
't niet ontvingen in een doorgeboorden
buidel en in dat geval zijn wij er heusch
beter aan toe dan zij!
Ik kom op mijn toeristenverkeer terug.
's Zondags in de kerk zie ik bijna nooit
van dat soort vreemdelingen.
ConclusieOns orthodoxe volk doet niet
veel aan sport, ook niet aan zeilwatersport
en zoo meer. Toch doet het daar verkeerd
aan. Zelfs Jezus en zijn discipelen, hoewel
ze maar één, verraderlijk meer lot hun
dienst hadden, wat hebben ze niet vaak
in de scheepjes gezeten 1
Wie z'n zenuwen es tot rust wil laten
komen, moet een paar weken het water
op ais zijn inkomen het toelaat
Gelukkig voor de velen, die niet hoo
ger mikken kunnen, dan een dag-voetreisje
of -fietstocht, dat het Isrel's God is, die
de krachten vernieuwt en die daarbij aan
de dure middelen niet gebonden isGeluk
kig bovenal degene, wiens boot vast koerst
over den jordaan der eeuwigheid naar de
haven der behoudenis I
Bij dat heil, zinkt ten slotte alle aard-
sche vreugde in 't niet.
UITKIJK.
Normaalmest.
Enkele weken geleden namen we uit het
blad „U. L. G." een stukje over van de Re
dactie, waarin gewezen werd op een „proef
veld" met Normaalmest op de Heetakkerste
Soest. Daarin las men
„Het geheel geeft een uiterst treurigen aan
blik en is een waarschuwing voor ieder, die
in goed vertrouwen op de schoone beloften
van personen, die uit eigen belang den men
schen geld uit den zak kloppen, waardeloo-
zen rommel koopen".
Onze lezers hebben de laatste jaren meer
malen iets over Normaal- of Natuurmest
kunnen lezen en zullen weten, dat de uitvin
der daarvan is de heer Felix Bezemer te Nij
megen, die geheel nieuwe denkbeelden over
plantenvoeding en bemesting verkondigt en
wiens meststof volgens die nieuwe theorieën
moet zijn samengesteld. Men zal zich ook
herinneren, dat al dadelijk door de Proef
stations en door onze wetenschappelijke voor
lichter op laudbouwgebied een waarschuwing
tot de boeren is gericht om ten opzichte van
Normaalmest een afwachtende houding aan
te nemen. Waarom? Op grond van zijn sa
menstelling. De voedingstoffen toch, waaraan
wij tot dusver bij onze bemesting het meeste
gewicht hechten, n.i. stikstof phosphorzuur,
kali en kalk, komen in Normaalmest uit
gezonderd kalka> in zeer geringe hoeveel
heden voor. Bezemer beweert dan ook, dat
dp waarde eener meststof niet door het ge
halte aan die stoffen wordt bepaald, maar
door andere, welke hij in N. heeft neergelegd.
Afwachten dus, werd geraden, totdat de prak
tijk uitspraak zou hebben gedaan. Sedert
dien, namen de heeren J. H. Aberson, leeraar
in de Scheikunde en Bemestingsleer aan de
Hoogere Landbouwschool te Wageningen,
en S. L. Louwes, Rijkslandbouwleeraar voor
Overijsel, veldproeven met Normaalmest en
maakten de uitkomsten daarvan openbaar.
Het rapport van den eerste eindigde aldus
„Wat een prachtig terrein was deze grond
om de groote waarde van den natuurmest
te doen uitkomen. Het resultaat was echter
treurig." De proef van den heer Louwes,
genomen met den heer G. van Leuzen, Dir.
der Mij. van Weldadigheid te Frederiksoord,
op het terrein der Mij. was een vergelijking
bij aardappelen van Normaalmest, kunstmest
en onbemest.
Onbemest gaf per H.A. 210 H.L., Normaal
mest 259 H.L., kunstmest 308 H.L. De oogst-
vermeerdering door Kunstmest was dus juist
het dubbele van die Normaalmest. Bij den
prijs van f2.— per H.L. welke den heer Lou
wes berekent, gaf Normaalmest dus een
schade van plm. f 100.— per bunder, daar
de bemestingskosten van kunst- en van Nor
maalmest gelijk waren.
Deze uitkomsten, aan de betrouwbaarheid
waarvan wel niemand zal twijfelend waren
natuurlijk niet zeer geschikt om bij onze
landbouwers het vertrouwen in de nieuwe
meststof te vergrooten. Dringender dan te
voren nog moest het advies luiden„Koopt
vooralsnog geen Normaalmest, geeft er althans
niet veel geld voor Uit, want het zou kun
nen blijken, dat uw geld weggeworpen was".
In langen tijd hadden ze weinig van N.
gehoord, maar uit vermeld stukjen „U. L. G."
bleek dat de uitvinder nog voortgaat met
zijn fabrikaat proeven te nemen of te doen
nemen. Tegen dat stukje is de heer Bezemer
in genoemd blad opgekomen eerlijkheidshalve
laten wij zijn schrijven hier in zijn geheel
volgen
Geachte Redactie.
In uw nummer van 20 Mei 1.1. staat iets
afkeurends over de Normaalmest, waarbij
die mest zelfs „waardelooze rommel" wordt
genoemd en dit op grond van een grondstuk
op de Heetakkers te Soest, waar de rogge
slecht staat. Van uwe onpartijdigheid mag
verwacht worden, dat men het publiek te
vens vertelt, dat dit grondstuk zóó slecht is,
dat de boeren het niet eens willen pachten,
aangezien er niets op wil groeien. Maar
overal in de omgeving van Soest zijn prach
tig geslaagde proeven met die normaalmest
waar te nemenzoo liggen er twee akkers
aardappelen, de eene bewerk! met f9 nor
maalmest, de andere met f 25 kunstmest,
waarvan de eerste het wint 2) en de land
bouwer W. v. d. Walt te Soest is alleen door
zijn prachtig geslaagde proefnemingen met
die meststof op zijn verzoek agent er voor
geworden. Ik kan niet nalaten mijne veront
waardiging te uiten, over het feit, dat men de
honderden welgeslaagde 3) proeven stelsel
matig negeert en het geheele land afvischt
om een zoogenaamde slechte proef die niet
eens den toets eener gezonde kritiek kan
doorstaan, welke slechte proef men door alle
bladen in het geheele land laat overnemen.
Geachte Redactie, ruim 1100 personen na
men welgeslaagde proeven 3) met normaal
mest, de ongevraagde origineele attesten, 4)
voluit met naam en adres onderteekend zijn
voor ieder op ons kantoor ter inzage. Ik ben
gediplomeerd Landbouwkundige van Wage
ningen van onbesproken reputatie, 5) offerde
ruim 20 jaren en ruim 60 mille aan bemes-
tingsproeven 6) en voor de „verdachtmaking"
dat ik het publiek „waardeloozen rommel"
lever en „geld uit den zak klop" heb ik slechts
één woord over namelijk: Bah"!
Hoogachtend uw dw.
F. BEZEMER,
Gediplomeerd Landbouwkundige
van Wageningen. Directeur der
N. V. Natuurmestmaatschappij.
P.S. Aan alle bladen die zoo „gretig" het
stukje over Soest overnamen, wordt beleefd
verzocht met even groote „gretigheid" mijn
antwoord over te nemen; men wil immers
slechts het publiek „naar waarheid" inlich
ten (Wie lacht daar
De Redactie van U. L. G." plaatst dit
schrijven zonder er iets aan toe te voegen;
alleen merkt zij op„De laatste 3 woorden
zijn ook van den inzender".
Die woorden ontsieren den heer Bezemer,
het geheele verdachtmakende P. S. strekt
hem niet tot eer. Wanneer hij werkelijk ge
houden wil worden voor een eerlijk man,
die al faalt zijn meststof deze te goe
der trouw aanbood, dan moet hij ophouden
kwade trouw te veronderstellen bij anderen,
die het niet met hem eens zijn. Gelooft hij
zelf in Normaalmest, is ook nu nog zijn ver
trouwen daarin ongeschokt, welnu, dan be
hoeft hij zich niet zoo boos te maken en zal den
weg wel weten te vinden om den Nederland-
schen landbouwer van de waarde zijner vin
ding te overtuigen.
Wij van onzen kant mogen nog niet an
ders doen dan onze lezers te manen tot
voorzichtigheid. De volgende opmerkingen
moeten we maken bij het stukje van den
heer B.
a) In één monster werd aan 't Proefstation ge
vonden 11.2—13.6 p.Ct kalk, voornamelijk kool
zure kalk, in een ander 40 p.Ct. koolzure kalk.
b) Uitgezonderd de heer Bezemer, die daarna
dorst schrijven aan het adres van den heer Aberson
Ik heb geen vertrouwen in Uwe eerlijk
heid.»
