ordt
EN
I.
S"
)LS.
Zaterdag 8 Juli 1916
8rte Jaargang N®, 2196
voor de Zufdhollandscite en Zeeuwsche Eilanden,
Eerste -Blad.
OP OEI UITKIJK.
I
m
Antirevo
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
lage dnuti
Ook voor ons.
Op en liriaf aan d§, v. d.
Kooij t® Ouddorp; ïoorz*
der led, Ilerv. Kiesï,
aldaar.
ets.
9746
B96
SOMMELBDUK.
Alle stokken voor de üedoetie bestemd, Advertentseo 00 verder®. Adnss**a&tr»tar arnwae® toe te zenden aan den (JUvever.
Hotel Restaurant -
DINERS 60 csïs! ea hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
Tel No. 1532Aanbevelend,
,g-
tN.Xe. W
i. |die
m.
m,
en in gawi*
plm. ïs.eoe
LM®
bo*8?s.
335
idol-
en
L v.
psïlg
ledeis em.
9741
bekend als
9
Dsae Courant verschijnt elkea W©@H34lig @a Saterdag.
^.beBMemeaitsps'tii p®r drie saaaHdsa ft. p. p, 50 by vooruitbetaling.
Buitenland b|j ?©©rnitbeMing f 4,50 per J&ar
ifzonderlijlie nummers 5 Cent.'
üitgïïyh i -
W. BOEKHOVEN.
®©aef®@a B»t®ffe®saEs. H». 8.
AéverteHttSss 10 «sat per regel es mmü» Beolasaes 80 per regel.
lSi?lT»»©k@3sdigiEg I Qfeni per regel en V# aanl.
MesatswrrageB m BleistaanbiedlsgeM SO Oeat par plaatsing.
Groote istters 011 vigastian worden taekeatl naar de plaatsruimte dis sij beelasr
MvartentiSffl worden rageyaeftt tot Dinsdag- m Vegdugmorgm .tfl
nar.
De Roomsch-Katholieke briefschrijver in
»De Tijd», gewagende van den uitslag der
verkietingen, om alle beginsellooze hulp
troepen de deur uit te wiisen maar alleen
en uitsluitend te steunen op eigen beginsel,
schrijft ook dit kosteiijk woord, dat wij
met zoo groote instemming lazen:
Alleen zij, die uit hun geloof leven
zyn de mannen, op wie wij in vreugde
en bij verdriet; bij voor- en tegenspoed
rekenen kunnen. Aan hen en aan ons
zelve bewijzen wij daarbij, ook als de
verkiezingsuitslagen ons tegenvallen, den
besten diensteen dienst voor de eeuwig
heid.
Neenl de antirev. partij heeft er geen
behoefte aan te steunen op Liberalen, die
meenen, dat ze bij ®ns hun effecten kunnen
conserveeren. De antirev. partij heeft geen
plan om de kiezers op te zweepen tegen
de S. D. A. P., om daarmee Rechtsche en
Linksche brandkasten te verzorgen, want
de antirev. partij weet zeer goed, dat er
onder don vierden stand, al is dit op het
oogenbiik op 't Platte Land niet zoo erg,
veel te kort is. zoogoed als onder den klei
nen burger- en Middenstand. Ze weet 't zeer
goed, wat 't Kapitalisme aandurft, en dat
de werkman nooit naar boven komt, dan
door eigen organisatie en eigen kracht.
Maar wij hebben alben te steunen op
ons Geloof; uit ons Geloof te leven. Wat
ia dat Geloof? Voor ons en voor den
Roomsch-Katholiek is dat precies 't&eifde,
omdat 'tgeen kerk recht, raaar kerkleer geldt.
Dat Geloof is 't vast vertrouwen, dat er
een God is, die de draden der wereldhis
torie spint, en wiens voetstap ge ruischen
hoort op 't pad der Voikerengeschiedenis,
alle eeuwen door. Dat Geloof is de vaste
overtuiging, dat op alle terrein des levens,
en dus ook op dat van den Staat, mei. dien
God almachtig en a'om tegenwo- "dig, moet
worden gerekend; Hij erkend; Hij gsëurd
en Hij aangeroepen moet worden, en dat
ons persoon3- en gezinsleven; ons Schooi
en Kerklevenons maatschappelijk en na
tionaal leven gericht moet rijn op de Eeuwig
heid; gericht op den Oordeelsdag wanneer
wij rekenschap sullen afleggen van onze
daden.
Ons Geloof, dat is, dat dit laven maar
een voorportaal is der oneindigheid; een
doorgang naar eeuwig wel of wee. En dat
de Staatslieden van Nederland geroepen
zijn ons Volk dat voor te houden, en alle
Wet en ordonnantie te richten naar da Wet
van Hem, die 't Recht is, de eenige Bron
des rechts.
Uit dat Geloof leeft een Christen.
Met dat Geloof staat of valt hij. Staat
hij tegenover Socialist en Vrijzinnigheid.
't Ging kleine sus» net als Hanna.
Ze zat voor 't maal, maar at niet.
Eu vader, die er halverwege de tafel erg
in kre8g. zag wei aan 't trillen van haar
wimpers en hat trekken harer lippen, hoe
zij op haar kleine-meisjes-manier bitterlijk
bedroefd was van zielé en hoe 't kinder
leed al haar trek had overkropt.
Vader heeft een vaag vermoeden
Hanna had een tegenpartijdige, die haar
tergde vanwege haar kinderloosheid
natuurlijk zouden de kindersmartjes van
vijfjarig hummeltje daar niet mee te
vergelijken zijn, maar is ook leed ten
slotte niet een betrekkelijk begrip en moet
een vossesnuit voor een kuikentje niet
even schrikkelijk zijn als een tijgermuil
voor een mensch?
Vader werpt 'n vluggen blik op Piet
Die zit met onversadigbaren jongens-
honger te schransen en slaat geen oog van
zijn bord af, hoewel het voelbaar is, dat
iets ongewoons de tafelorde drukt. Toch
houdt bij dat niet uit en vóór hij zijn bord
half leeg heeft kijkt hij, kwasie-verbaasd
9P zóó schutterig, dat ook de on
ervaren toeschouwer merken moest, dat hij
'n rol speelde.
»Piet komt straks even bij mij!» zegt
vader kalm.
sik?» i3 do antwoord-vraag, op veel te
verwonderden toon uitgebracht.
Zeker! Jij bent Piet niet?»
Tegen die logica weet Piet niets in te
brengen ja, bij heet Piet hij
vergenoegt zich dan ook een gezicht te
zetten als van Vondels svermoarde ocnoo-
seiheyt» en met een theatraal gebaar de
schouders op te halen, den onschuldige
spelende, die zich aan de overmacht on
derwerpt.
sEa jij poes, eet jij nu maar!»
Dat laat kleine zus» zich geen tweemaal
zeggen. Ze heeft inderdaad grooten trek
en nu vader de zaak maar in handen ge
nomen he ft, komt alles terecht; op haar
vader heeft se 't zelfde vertrouwen, dat
Naöai had op B;as: »die man zal niet
rusten, tenzij dat hij heden dete zaak vol
eind hebbel»
't Is inderdaad 'n merkwaardige zaak.
Die de kinderhoofden en de kinderwereld
geheel vervult! -
Een zaak ook, die menig opvoeder reeds
in moeilijkheden heeft gebracht.
't Kort begr p laat zich gauw vertellen.
Piet heeft makkers bij zich te spelen
gehad, gisteravond in den tuin en nadat
iiet eerst een poos goed gegaan was, heb
ben zij zich als lage kwajongens laf aan
gesteld en. een kikvor ch, dien zij gevan
gen hadden, wreed geplaagd en gemarteld,
zooals knapen van dien leeftijd, zonder na
denken of barmhartigheid, soms kunnen
doen.
»Zus» had daar even bij gestaan.
Op haar teer en kinderlijk gemoed had,
wat zij zag een grooten indruk gemaakt.
Op dien leeftijd ia de fantasie zeer sterk
en zij voelde 't leed, dat dit arme beest
werd aangedaan, alsof se 't zelf ia haar
eigen lichaam ondervond; se verplaatste
zich geheel in den toestand van dat arme
dier; ze kon van wat ze gezien had slecht
slapen en 's morgens, ua lang praten er,
pressen, onder hevig snikken, was 't er dan
alles aan moeders borst uitgekomen, wat
ze wist.
Moeier had het vader gezegd.
Deze, verontwaardigd, heeft daar straks
Piet ter verantwoording geroepen, hem een
geduchte schrobbeering gegeven een krasse
straf opgelegd ea met de roede gedreigd
als bij aich weer, om de terminologie van
den Spreukenschrijver te gebruiken, als een
»godd loose" aanstelde.
Piet zweeg en nam de straf aan,
Maar nu even voor eten, heeft hij op
zijn beurt kleine zus» onder handen ge
nomen, do eenige die het feit kon hebben
uitgebracht en heeft hij ai de fiolen van rijn
toom over haar hoofd uiigegoten.
Niet omdat hij straf opliep.
Och: hij liep wel eens sneer tegen ds
lamp en daar laat een flinke jongen zich
niet aan kennen.
Maar zij heeft geklikt.
Wat >de< groote misdaad is in 't kin
derlijk gemeenschapsleven. Dat moet hij
haar afleeren. Dat is hij als broer aan haar
verplichtWat moet er van terecht komen
wat ongelukkig leven zou zij hebban, als
se 'n volgend jaar naar school gaat
en daar dan klikte.
Hij heeft haar overstelpt met verwijtin
gen en haar met allerlei krasse kinderbe
dreigingen verschrikt, als ze 't' weer waagt
iets uit te brengen.
>Klikspa n!" heeft hij haar gescholden.
En zus heeft zich ellendig gevoeld.
Eén woord kan zoo vreeselijk zijnl
Wat onder de Germanen een eerloos-
verklaarde was; wat onder de arbeiders
een onderkruiper is, dat is in de kin
derwereld de klikspaan
De melaatsche uit den kring!
In den grond der zaak werkt hier een
nobele drift achter en ligt er een lofwaar
dig idee aan ten gróndslag, om nl. den
eigen kring zuiver te houden en er geen
onwaardige elementen in op te nemen.
Maar sooals 't altij 1 gaater
speelt ook iets zondigs onder, ora nl. den
eigen kring een machtsmiddel te bezorgen,
waardoor eigen kwaad ongestraft blijft.
Klikken is ongetwijfeld kwaad.
l
DTKD'Ï
Gedempte Boerensteiier 63A, 6<1B
Street neSrij ds Boofdsteeg,
f 1.25, f 1,50 an 1,75
1 ppriStair R, C, F, i i LEE-Moonen.
Slet do©r ieder- aanbevolen adres.
Het moet in onze kinderen bestraft.
En vooral moeten we uiterst voorzichtig
zijn met die strooptongige lieverds en met
die brave, zoete jongens die 't echt o soo
naar vinden, dat se dit of dat zeggen
moeten; die hun rolletje verfijnd weten te
spelen, schroomvallig v,n woordje ea nog
een woordje laten vallen en achteraf spijt
huichelen, dat ze toch trog weer me.r over
hun tong hebben laten glijden dan se van
plan waren geweest
Wacht u voor hen e®, mijd ze 1
Over hèn zij i dus opvoeders en k aderen
't wonderwel eens en hun oordeel is in
die geval vrijwel eererlei.
Ook ia t geval van „kleine zus" komt
er wel ovei een stemming.
De meeste van onze jongens aijn wel voor
een beroep op hun gezond verstand vat
baar.
„Geloof jij nu werkelijk, Piet" vroeg
vader trouwhartig, „dat ons lieve, kleins
dirg dat verteld heeft met hef doel om
jou d'r in te laten loopen
Nu eerlijk gesegd dat niet!
Piat hield reel te veel van haar en zij
van heen
„Welru. dan weet jij toch ook wel, dat
hei dan geen ki kken isl Je weet hit van
Dolf Rut d"e a'u moeder te lijf ging, om
cexsten voor de bioscoop ie hebben
als jij daar bij was geweest, waf zou jij
hebben gedaan?"
,,'k Had 'm op a'n kokkerd geslagen,
dal-ie blauw sag," zogt Prat met flikke
rend oog.
„Jawel, maar als jij 't nu uit de verte
had gezien er? hij was weg eer je er bij
kwam, zou jij daar dan over zwijgen om
dat je anders 'n klikspaan soudt zijn?
Daar bad Piet niet van terug
Maar met zus maakte hij 't gauw goed
vader3 woord had hem wel geraakt.
De lastigste gevallen zijn echter, als
vader of meester, modder of juf een on
derzoek .nstelt naar ean of ander verkeerde
zaak of kicdermiadaad ea dan den een of
ander, of verscheidenen na elkaar, oproe
pen om getuigenis der waarheid af te leggen.
Wie dan zegt, wat hij weet, heet in der
kinderen mond onverbiddelijk een klikspaan.
En de „hold" is bij, die zwijgt en er als
't uioet zware straf om verdraagt.
Redeneeren helpt hier niet veel.
Kinderen verstaan nog soo weinig van
de rechtsverhoudingen in de groote-men-
schen-maatsehappijIn hun kinderrepubliek
heerschen eigen, ingeschreven wetten en
nu is dit het moeilijke in de opvoeding,
dat óók in die wettea de zonde bedervend
voortvreet.
Toch moet men, soovéél het kan, den
kinderen een kind zijn en bea als 't maar
immer mogelijk is de zware keus bespaven
om te kieren tusschen zonde regen 't ne
gende gebod, zwijgende waar ze tot spre
ken worden opgeroepen en tusschen 't goeu
zij even erg als kwaad voelen, zij 't vaak
tea onrechte: klikken.
Hoofdvraag is of de verhouding tusschen
kinderen en opvoeders is, wat se zijn moet.
Zoo ja dat heeft een plechtige oproep
die in sobere woorden aan God3 alwetend
heid herinnert, dat de schuldige sich bin
nen eea bepaalden tijd vrijwillig aan den
opvorder bekeud miken zal en de inlich
tingen geven, die uitanderenmond geklik»
zouden heeten, yaak een goede uitwerking.
En dat is eeu zedelijke overwinning, die
ge niet licht achten moet.
UITKIJK,
Weleerwaarde Heer
Wanneer wij ons publiekelijk tot U rich
ten, als Voorzitter der Herv. Kiesvereen.
ta Ouddorp, is dit nochtana niet volgens
eenige opdracht der Centrale Antirev. Kies v.,
ons verleend, noch door eenig verzoek
harerzijds tot ons gericht, maar is dit lou
ter een private aangelegenheid onzerzijds,
waarvoor wij alléén verantwoordelijk zijn;
maar eea verantwoordelijkheid gedragen
door do liefde voor 't antirev. beginsel en
behoerscht door de zucht om vóór de Ka
merverkiezing van 1917 alle hindernissen
en beletselen weg te sien genomen, eaaile
onheilig vuur te zien gedoofd, dat de geest
van verdraagzaamheid en Rochtscbe saam-
hoorigheid thans doet kwijnen, omdat uit
Uwe kiesver. de Gereformeerden absoluut
zij a uitgesloten en uitgestootea door art.
2 van Uw Statuut.
Maar daarbij voegen we nog een vier
tal redenen.
Ten eerste. We richten ons publiekelijk
tot U, omdat daarin iigt opgesloten de in
nige begeerte om Ouudorp ais lid onzer Cea-
tralo onvoorwaardelijk te mogen bijschrij
ven, wat,waarschijnlijk thans op ernstigen
tegenstand sluiten zouopdat alzoo aan
de geheele Antirev. Partij rekenschap kan
gegeven worden, waarom, zij 't met spijt
en teleurstelling, Uwe Kiesver., geen ge
meenschap mat ons organisme hebbenkaa,
Ten tweede. We richten, ons publiekelijk
tot U, omdat er tusschen U en mij reeds
ofücieuse briefwisseling over die aansluiting
heeft plaats gehad vóór de Statenverkiezin
gen, in welke vetrouweiijke correspondentie
we ons standpunt tegenover Uwe Kiesv. heb
ben uiteengeret, en toen reeds U hebben ver
zocht art. 2 van 't Statuut bijna geheel te
wijzigen. We geven U bij dezen 't recht
onsen brief te pubheeeren, opdat elk anti
rev, in Oud dorp wete, maar ook'eik Rechts
man van Flakkee, wat we in sake de po
litiek èn de Kerk èn de aansluiting bij
onze Centrale denken, en hoe we elke
kerkelijke kiesver, beschouwen niet met
de dwaze pretentie dat een ander nu eens
welen moet, hoe wij desa verhouding tus
schen Staatkunde en Kerk verstaan, waat
wie sou een eenvoudig houthakker en wa
terputter uit 't dorpskern Gibeon als gids
bat-oeven in een Piakkeesche omgeving,sco
rijk bedeaid met hoogstbekwame voor- en
voerlui, als er op onze 18 dorpen zijn maar
om met U een publiek debat aan te gaan,
opbouwend en leerzaam voor ons allen
niet 't rainst voor ons self die gaarce
luistert naar mannen van universitaire
studie al verschillen se van ons in prin
cipe op 't terrein van Kerk en Staat en
School.
Ten derde. We richten ons publiekelijk
tot U, omdat we eea historie doorleefd heb
ben waaraan Uzichspiegelenkanen die ons
nog huiveren doet, als W9 aan de ontke
tende hartstochten denken op den beruch
te avond van 21 Dac. 1904, toen een
paar politkke gelukzoekers en tevens
kerkelijke tinnegieters onso plaatselijke
kiesv. te Middelharnis in vuur en vlam
setteden door in de kiesver. hun kerkelijke
belijdenis te daponeeren als program onzer
kiesvereeaiging, en met haast ruwe vuis
tenkracht onze kiesv. wilden drijven op
den Kerkistischen weg. Toen is een motie
aangenomen, die we letterlijk uit de no
tulen overnemen. Dit staat in die notulen
Door den heer wordt voorge
steld, namens de kie :-v. in 't eerstuitko-
mend nummer van de Maas- en Schelde-
bode te doen plaatsen, een motie, waarin
verontwaardiging zal worden uitgedrukt
met 't stuk in Vooruit en wordt gepro
testeerd tegen de poging om 't verschil
van inzicht in zake >de Kerkdienst
baar te maken aan scheuring en schei
ding van mannenbroedersdie één zijn
in de belijdenis van Gods iSouvereini-
teit op 't terrein van 't politieke leven.
Met algemeen e stemmen verklaart men
zich voor deze motie.
De vergadering werd zonder dankzeg
ging gesloten.
Wie soo'n historie doorleefd heeft, hui
vert voor kerkelijke actie in een kiesver-
eeniging; want se scheurt en scheidt,
wat bijeen behoort Die historie is 12 jaar
geleden hier afgespeeld en in Middelharnis
zit er de schrik nog in voor sulke kerke
lijke onruststokers.
Ten vierde. We richten ons door ons
Orgaan tot U, publiekelijk, omdat U mede
redacteur zijt yan de E landenbode., een
Blad, dat sinds zijn oprichting soo flink
voor de Rechtsche beginselen heeft gestre
den zoo krachtig de bazuin heeft geblazen
voor de Rechtsche Statenleden hier en op
Voorne en Putten, dat we U en de mede
redacteuren Ds. Hoogendijk, De. Addink,
Ds, Bremer, Ds. Erdman en Ds Feenstra
met den heer Schslekamp gaarne nog wat
nauwer leerden kennen en waardeeren, wat
alleen mogelijk is door de behandeling van
het politieke vraagstuk, waarover 't iu
onsen meeningstrijd met U gaat, door
middel van de Maas- en Scheldebode,
waarin wij or.se politieke meaning zullen
uiteenzetten, en door de Eilandenbode,
waarin U dat kunt doen.
Ea waar Ds. Bremer in de Bode geschre
ven heeft dat ieder redacteur van u zevenen
slechts voor zijn eigen artikel verantwoor
delijk is, zagen we gaarne dat U dan in
de Edandenbode uw verdediging der Her
vormde Kiesvereeniging met Üw naam
onderteekendc, waat onze strijd gaat nu
niet tegen de E landenbode, maar tegen
Uw politieke inzichten sooals die te Ouddorp
in den naam HervormdsKiesvereeniging
ie voorschijn treden.
Hat blad De Eiiandenböde brengen we
een familiegroet, en we drukken U als
mederedacteur van dat orgaan, als man
van Rechts de broederhandmaar eerst
moet dat „Hervormd* naast „Klesverseni-
gieg* tusschen ons worden weggenomen,
dan zijt ge onzer één. Ea is 't daarom niet
heel goed met volkomen publieite.t e kaar
tegemoet ta treden? Met de uitsluitende
bedoeling om elkaar te vinden na ernstige
discussie. Niet om te twisten: daarvoor
laenen wij ons niet. 't Gaat om de zaak.
if. X
Waar we au de vier redeaen hebban op
gegevea. waarom we deze zaak publiekelijk
wen3ehöb te bespreken, komen we tot U
met de volgende vragen, op den man af:
le. Indien U Rechts is, waaraan nie
mand na Uwe actie bij de Statenverkiezin
gen twijfeltop grond van welke politieke
belijdenis of politiek program weert U de
Gereformeerden uit Uw Kiesvereeniging f
Is U antirevolutionair; de Gereformeerden
te Ouddorp zijn 't niet minder. Wordt 't
antirev. program door U en de Gerefor
meerden ouderteekend, dan is de uitsluiting
dier Gereformeerden onverantwoordelijk en
roekeloos, hatelijk en onwaardig.
Is U in den grond der «aak Christelijk
HistorischI in orde! noem Uwe Kiesv. dan
ooa Christelijk Historisch. Morgen aan den
dag is er dan een Antirevolutionaire naast
de uwe en dan kan er op alle terrein
samenwerking ziju in vredige coalitie. Maar
nog eens: Zeg dan ruiterlijk: onze Kiesv.
is Christelijk Historisch Dan hebban we
houvast aan U. En 't politieke leven zal
er moe gebaat zijn. omdat dit altijd bij
eerlijkheid gebaat wordt.
4;
Is U antirevolutionair, maar vijand van
Rome, en dus anti-papist; en «ijt U dus
tegenstander van de nationale Coalitie Ro-
me-Dordt, zooals die over gansch Nederland
samenwerkt, samen strijdt, en vreugd en
smart der verkiezingen samen draagt; 'tsij
zoo; maar is dat dan een reden, om de
Ouddorpsche Gereformeerden en Doopsge
zinden uit uwe kiesvereen. te weren; deze
meoschen gunnen U Uw anti-papisme van
heeler harte, en se kunnen U dat gunnen,
omdat noch in Ouddorp, noch op Flakkee,
ooit een R.-Kath Staten- of Kamerzetel
door de R.-Kath. zal worden begeerd. Uw
anti-papisme is een theorie die aangaande
Ouddorp en Flakkee. aan U zelf, maar aan
niemand anders, zware nachtmerrie berok
kent. Practisch is Uw anti-papisme van
f
n