voor de ZuMhollaiicKsclfte en Zeeiiwsclie Eilanden.
De Oorlog.
Zaterdag 24 Juni 1916.
131-'* Jaargang N°. 2192.
2
Antirevolutionair
Tweede Blad.
Q
IN HOC SIGNO VINCES
Twee Bladen,
W. BOEKHOVEN,
OFFIClÈËL GEDEELTE.
VOOR HUIS EN HOF.
d
PENNEKRASSEN.
BUITENLAND.
PLAATSELIJK NIEUWS
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden £r. p. p. 50 Cent bij vooruitbetaling.
Buitenland bij voorafbetaling ƒ4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDIJK.
IfelefffiO» Iatercoam. Ho.
Advertentiën 10 Cent per regel en */s «aal. Reelnm.es 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */c maal.
Bienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Croote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsraimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 aar.
Alle stukken voor «Ie ft&e«l&ctle bestemd, AtfvertenSiëo em versSesre Administratie franco toe te ®en«fesi «Seis ®j|t|t?ever.
Dit nummer bestaat uit
ÏJET&EYEE
_a.i
Herziening der lijst van inkwartiering.
Burgemeester en Wethouders der Gemeen
te Sommelsdijk maken bekend, dat op he
den is aangeplakt en gedurende veertien da
gen van den 22 Juni tot en met den 5 Juli
a.s. ter Gemeentesecretarie voor een ieder
r inzage is gelegd de herziende lijst bevat-
3e de namen der inwoners, die voor het ver-
leenen van inkwartiering en onderhoud aan
krijgsvolk in aanmerking komen, met aan
duiding van de mate waarin ieder hunner,
naar gelang van de beschikbare ruimte zij
ner woning, en van de gebouwen en getim
merten voor stalling bruikbaar, geacht wordt,
daarin te kunnen voorzien.
Inlichtingen omtrent hel indienen van be
zwaren tegen de lijst zijn ter Gemeentesec
retarie te bekomen.
Sommelsdijk den 21 Juni >1916.
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
De Secretaris, De Burgemeester,
Iz. GEELHOED. BOUMAN.
Tegen kiespijn. De bataljon-arts dr. Du
Mont in het „Deutsch Mediz. Wochenschrift"
over een door hem toevallig ontdekt, uiterst
gemakkelijk en tijdelijk afdoend middel te-
;en kiespijn.
i: Toen hij door hevige pijn geplaagd werd,
welke door trekken noch jodium bestrijking
verdwijnen wou snoof dr. Du Mont den geur van
eau-de cologne op, waarbij eenige druppels
tot aan de sljjmhuid van den neus opgetrok
ken werden. Dadelijk waren de tandpijnen
verdwenen. Een groote reeks in praktijk ge
dane proeven hadden telkens hetzelfde re
sultaat.
-0-
Een geneesmiddel tegen diabetes. Het
Rockefellerinstituut heeft een middel tegen
diabetes (suikerziekte) gevonden dat volgens
het Amerikaansche „Journaal for Medical
Scientist" (door Vox, „Medicorum") de sui
kerziekte geheel geneest. Het bestaat uiteen
oplossing van dubbeikooizuren natrol, waar
een kleine hoeveelheid zout bijgevoegd is.
In ernstige gevallen geeft men onderhuid-
sche inspuiting van het middel. Het is, wer
kelijk te hopen, dat het middel succes blijkt
te hebben. (O. H. Crt.)
-0-
Voor den trouwdag. Zeker iemand schreef
op zijn trouwdag deze woorden in zijn dag
boek
lk beloof heden plechtig:
le. nooit iets ruws aan mijn vrouw te be
velen,
2e. haar zonder hooge noodzakelijkheid niet
tegen te spreken,
3e. mijn plichten jegens haar met dubbelen
ijver te volbrengen,
4e. nooit te twisten of mokken,
5e. haar nooit knorrig aan te zien,
6e. haar lasten te dragen,
7e. haar zwakheden te ontzien,
8e. haar lief te hebben en te verdedigen,
9e. 3amen met haar bp te wassen in vol
maaktheid.
Daar geve God op zijn zegen 1
Voorwaar een goed voornemen.
Lezeressen worden vriendelijk verzocht om
in deze beloften vrouw in man en haar in
hem te veranderen
-0—
Het nut van Bakercursussen. De jonge ou
ders hebben veelal niet het minste begrip
van hygiëne en van de groote gevaren, waar
aan het verzaken harer voorschriften de zui
gelingen bloot stelt. Laten we nu violen zor
gen, dan gaan in ons kleine Nederland tel
ken jare duizenden kinderen onnoodig te
gronde en wordt de gezondheid van mis
schien evenveel andere voorgoed geknoeid.
Onkunde van moeders en bakers verhoogen
de zuigelingensterfte ten hoogste. Die on
kunde moet bestreden worden, teneinde de
vrouw uit h§t volk te leeren, hoe de jong
geborene het doelmatigst gevoed en verzorgd
wordt. Iedere moeder dient te weten hoe 't
best de belangen harer lievelingen te behar
tigen. Dan zal de betweterij der bakers ver
swijnen, want geen sachtgeaarde moeder sow
langer dulden, dat onbevoegden langer zou
den beslissen, over het lot van haar kleintje.
Dan zou de moeder haar kind niet toever
trouwen aan de eerste de beste oude vrouw
die voor anderen arbeid ongeschikt gewor
den, goed genoeg'geacht wordt voor de ver
zorging van het meest hulpbehoevende we
zentje op aarde den pasgeboren mensch.
Tallooze vooroordeelen en ingewortelde
wanbegrippen zullen aan moeder en baker
bekend moeten zijn, maar dan zal tevens
verklaard moeten worden, waarom ze uit den
booze zijp en op welke wijze verbetering is
aan te brengen. 'Een der strijdmiddelen te
gen de slechte verzorging van moeder en
kind is de z.g.n bakercursus, een onjuiste
naam, daar hij niet de opleiding van bakers
beoogt, ,maar de verspreiding van betere be
grippen aangaande de verzorging van moe
der en kind onder een .zoo groot mogelijk
aantal vrouwen.
-0-
Gezonde woningen. Wat moet men doen
om gezond te blijven
Twee voorname zaken komen hierbij voor
al in aanmerking, n.l. een doelmatige voeding
en een gezonde woning.
De hoofdeischen, welke de gezondheidsleer
aan een goede woning stelt, zijn de volgende
Als le eisch geldde verlichting moet goed
zijn, dus groote ramen vooral naar het Zuiden
naar de zon, als bron van alle licht, van alle
kracht. Donkere huizen werken het onstaan
van allerlei ziekten in de hand en dit te meer
naarmate de bewoners minder aan het volle
buitenlicht zijn blootgesteld.
2e luchter moet voldoende versche lucht
in de huizen kunnen komen. Van groot belang
is het, dat in iedere kamer behalve een raam
dat omhoog kan, ook een of twee zijn die boven
opengeschoven of nog beter, waarvan het
bovenste deel schuin naar beneden kan vallen.
3evochtigheid vochtige woningen bevorde
ren het onstaan van rheumatische aandoenin
gen.
4e Zindelijkheid en stof. Van groot gewicht
is het, vuil en stof uit de woningen te verwij
deren, daar hierin dikwijls allerlei schadelijke
kiemen verborgen zijn, welke dan mede weg
genomen worden.
-0-
Verkeerdd meeningeu over het vleesch
als voeding. Vele menschen verkeeren in den
waan, dat vleesch de allerhoogste voedings
waarde heeft onder de levensmiddelen. Maar
de geschiedenis der Oostersche volken die
sinds duizenden' jaren van plantaardig voed
sel leven, leert, dat die levenswijze hen niet
verzwakt heeft, dat zij op ieder gebied met
de Westersche volken kunnen wedijveren en
dat de laatstgenoemde zich zeer moeten in
spannen, willen zij door de eerstgenoemde
niet overvleugeld worden. De scheikunde
leert, dat vleesch minder voedingswaarde
heeft dan menige vrucht. Het eiwitgehalte
van vleesch wisselt af tusschen 10 22 pet.
en bevat in zijn beste kwaliteiten 72 tot
82 pet. water bij een geringe hoeveelheid
vet en een klein gedeelte aan voedingszou-
ten. In mais, erwten, boonen, tarwe vinden
we een eiwitgehalte van 9 52 pet, waarbij
behalve geringe hoeveelheden vet, 50 tot 56
pet. koolhydraten en betrekkelijk veel voe-
dingszouten komen. Amandelen en noten be
vatten echter naast licht verteerbaar vet en
een hoog gehalte van voedingszouten, 16 pet.
eiwit. Observator.
Of ze moeite gedaan hadden
Och, m'n goeie mensch, ze hadden het
vuur uit d'r sloffen, de dorpel bij kans plat
geloopen, maar onze goeie man wilde er niet
van hooren.
Hij was gewoonweg niet te overreden.
Zijn kop schudde ernstig van neen en met
taaie volharding, toch zoo eigen aan zijn
geslacht, hield hij zich bij zijn meening.
Jawel, hij zal dpar een halven dag verlet
ten, om naar de stad te gaan en daar te gaan
stemmen op 'n Katholieken candidaat.
Jawel, zeker, dan waren ze aan het goeie
adres
Als 't nu nog een Antirevolutionair was
Maar een Roomsch-Katholiek
Neen, geen sprake van
Ze hadden met hem geredeneerd. Ze had
den hem verteld (ofschoon hij het zeer Wel
wist, want hij was niet een van de stomsten,
maar zijn koppigheid deed 't hemdat het
hier een accoord gold, van een vorige ver
kiezing reeds, waarbij besloten was, de An
tirevolutionaire Centrale bij de volgende de
Katholieke candidaat zou stemmen.
O, dat hoefden ze hem niet te vertellen. Dat
wist hij heel wel. Dat zou besproken wor
den op de laatste vergadering van „Neder
land en Oranje". Daarom was hij er maar
niet heengegaan.
Want hij was er fel tegen I
„Dan had-je juist moéten komen en je
bezwaren te berde brengen", werd hem op
gemerkt, zoo juist en terecht.
„Jawel, met groote heeren is het kwaad
kersen eten. Ik zou toch ongelijk hebben
gehad, ik, eenvoudig mannetje".
ja dat is ook zoo'n leemte in ons veree-
nigingsleven. Dat-niet-komen-ter-vergadering
omdat men het niet eens is met een bepaal
de bespreking, of dat niets-zeggenOf dat
ja-broer spelen, om dan later met tweeën
of drieën een lang-niet-malsche navergade-
ring te houden, waar alles nog eens breed
voerig wordt besproken, gehekeld enz. ter
wijl het in broederlijke liefde en eensgezind
heid zoo mooi ter vergadering kom
Zoo gaat het
„Neen jongens, Krelis is wijzer. Hij gaat
niet naar de vergadering, want het helpt hem
toch niet.
Maar stemmen gaat-ie ook niet!
Zij wijzen hem op den ernst van den toe
stand, Dat soms één stem den doorslag kon
geven; dat tegen de Eerste Kamer werd
stormgeloopendat als die omging, al het
gedane werk nutteloos was, misschien ja,
zeer waarschijnlijk werd vernietigd. Als die
jarenlange strijd voor gelijkheid op onder
wijsgebied, die in het verschiet, zoo heerlijk
zou worden opgelost, zou misschien te loor
gaan Ze wezen op feiten, sprekend als
boekdeelen.
Was hij dan geen voorstander van de Chr.
School? Wilde hij dan terugkeeren naar de
oude toestand?
Neen, dat wisten zij wel beter, dat was
vragen naar de bekende weg. Hij was een
warm voorstander van de school met den
Bijbel. Maar 'n Katholiek stemmenNeen,
daar kwam niets van in! Hij was maar een
eenvoudig mannetje, maar hij wist zoo goed
de geschiedenissen van ons land.
D'r was bij hem, die hem kwamen bezoe
ken, nog al 'n onderwijzer. Hij moest zich
schamenwist hij dan niet van den tachtig-
jarigen oorlog, van al de Roomsche gruwe
len Neen, hij voor zich, was nooit voor Coa
litie geweest. Wat bracht die coalitie nou
„Jouw de gelijkheid op onderwijsgebied",
merkte één der heeren op, wetend, dat het
Krelis zwak was. Ja, maar dat is ook alles.
Maar als die er is, spettert de boel uit me
kaar." Dat waren ze natuurlijk niet met.hem
eens. Neen, de coalitie zou niet uit mekaar
spetteren, zooals hij zich minder belletristisch
uitdrukte. Dat zou geen nood hebben. D'r
waren goddank meer dingen, die ze samen
bond
Neen dat niet. Maar onveranderlijk ha
merde hij op hetzelfde aambeeld; ik stem
geen Katholiek. Samenwerking er mee is
onmogelijk.
Ze konden praten als Brugman. Ze kon
den hem wijzen op verdraagzaamheid; ze
konden hem er op attend maken, dat, als
hij den tachtig-jarigen oorlog aanhaalde, dat
allen moest plaatsen in de lijst van die tijd,
het hielp niet.
Ze konden heengaan met de treurige ze
kerheid, dat Krelis bij de Provinciale Sta-
tenstembus niet zou gaan stemmen, omdat
de candidaat een Katholiek was
En dat, terwijl het zoo ernstig stond
Terwijl één stem den doorslag kan ge
ven je gelooft niet, lezer, volbloed an
tirevolutionair, als ge zijt, dat er nog zulke
mensphen kunnen zijn, dat ze er zijn.
Ze zijn er, ondanks alle voorlichting in onze
bladen. O, dat Nederlandsche conservatieve
element, die Hollandsche stijfkoppigheid
Onze commissie was nog niet gereed met
haar taak ze had weer een nieuw bezoek af
te leggen, 't Was hier een ander geval. Een
soortgelijke, ais het Zeeuwsche boertje, in een
vorige „Pennekrassen." Deze stemde niet,
omdat .de candidaat 'n Katholiek was. Wei-
neen, al was het antirevolutionair of chris
telijk historisch geweest, dan was hij ook
niet gegaan. Hij stemde niet. Hij vond het
onzin. Jansen stond bekend als 'n vroom man.
Maar met politiek bemoeide hij zich niet. Dat
vond hij onzin. Politiek is politiek. Dat was
zijh stopwoord. Dat was een konkelzoodje,
'n geharrewar zonder eindl Dat was mekaar
de les lezen, het jak uitvegen, lèugens debi-
teeren. Zoo draafde hij door als een hollend
paard, dat zich nergens aan stoort.
Alsof er geen gezonde politiek kan zijn
Alsof gezonde critiek niet kan bestaanAls
of er, ondanks al het goede, iets volmaakts
kan zijn op deze onvolmaakte wereld?
Een moeilijke taak wachtte de heeren van
de kiesvereeniging. Hier was noodig beleid,
geen hardheid, maar kalm-overlegd beleid.
Overredingskracht kan hier misschien iets
uitwerken. Hem kalm onder het oog brengen,
dat het is plichtverzaking. Misschien lukt het
hem dan tot stemmen te bewegen.
En in het tegenovergestelde geval Ja, dan
kunt ge heengaan met de zekerheid, uw plicht
te hebben gedaan, Dan kunt ge uw handen
in onschuld wasschen en het overlaten aan
God.
Misschien is hij dan het volgend jaar ook
van de partij, wanneer de algemeene verkie
zingen aan de orde zijn.
Als dit ter perse gaat, is de uitslag der
Staten-Verkiezingen reeds bekend. Hoe zal
het afioopen?
Niemand weet het. Moed houdenWe staan
er niet slecht voor. Maar het zal uitkomen,
hoeveel kiezers, ook van Rechts, wanneer ze
natuurlijk niet door wettige reden verhinderd
waren, hun plicht hebben verzaakt. Misschien
hadden die stemmen den doorslag kunnen
geven. En zouden ze dan geen tikje wroe
ging .gevoelen. Zouden ze dan Gods water
maar op Gods akker laten loopen, onver
schillig hoe het gaat Niet beseffen dat ze
verantwoordelijk zijn voor hun daden?
Voorlichting in onze persPropagandafonds
en van onze bladen steunen met alle macht
Dat is één middel. En daarbij huisbezoek,
dat is misschien het middel. Weg moeten die
luie en laksche kerels als Jansen en Krelis
D'r moet vuur inkomenVonken moeten ze
schietenHeilig vuren moet het zijn. Voet
voor voet moeten allen betwisten de macht
van hét ongeloof.
Y. H. K.
DE TOESTAND.
De berichten van het Oostelijk front, meer
bepaald die uit de Boekewina vragen nog
steeds iederen dag onze aandacht. Hetgeen
elders gebeurt zijn nog maar kleinigheden,
vergeleken bij de krijgsbedrijven in die streek.
't Is waar dat sommigen reeds schrijven
van de Russische victorie, doch ons schijnt
het nog wel wat voorbarig te zijn, al willen
wij het voordeel niet uit het oog verliezen
wat de Rus hier reeds behaalde.
Een zware slag heeft het Oostenrijksche
leger getroffen.
Derechtervleugel van hun ieger in de
Boekoewina is in tweeën gescheiden, de
Russen zijn er door en drijven het eene deel
naarde Roemeensche grens; het anderenaar
de Karpathen. Met de korte vermelding van
dit eene feit teekent zich de gang van za
ken in dit geweldig krijgsbedrijf reeds af.
De slag is in 'vollen gang en 't zou voor
barig zijn, nu al voorspellingen te doen. Maar
eenige voorzichtigheid zij wel aanbevolen.
Men houde wel in het oog, dat de Russen
successen moeten behalen, voor het slagen
van.leeningen, gelijk wij in vorige overzichten
reeds schreven.
Vier dagen na de eerste successen, opende
Amerika een nieuw crediet van 10 milliard
dollar. Nu de overwinningen aanhouden, po
gen Frankrijk en Rusland met de hulp van
Engeland in Zweden een leening te sluiten
van 100 millioen roebel.
Dit licht moet noodzakelijker wijs op het
offensief der Russen vallen, al ontneemt het
niets aan den glans van hun wapenfeiten,
wanneer die tot werkelijke overwinningen
leiden.
Met zeldzame hevigheid wordt de slag
tusschen de moerassen en de Karpathen, op
een front Van ruim 400 K.M. doorgezet.
De Russen trachten, ten koste van alles,
het Z.-O. front te vernielen en Von Hinden
burg te dwingen het N.-O. front op te bre
ken.
Zooals men weet, is het den Russen gelukt
het centrum van den Oostenrijkschen linker
flank bij Lutsk en Docbuo weg te stooten,
en den Oostenrijkschen rechtervleugel, in
Boekowina tof zwijgen te dwingen.
De Duitsche troepen grepen al spoedig in
en behielden den Oostenrijkschen linkervleu
gel bij Kolki, welke pogingen de Russen ook
deden om ook hier te winnen.
Von Hindenburg zond, direct nadat bekend
was, dat de Oostenrijkers zwichten, den Chef
van zijn staf, den beroemden generaal Lü-
dendorff, naar het Oostenrijksche hoofdkwar
tier.
De Engelsche en Russische pers heeft daar
mede gespot. „Wat zal één stafofficier rie
pen ze. ,,'tWare voor de Oostenrijkers beter
dat de Duitschers een flink leger zonden,
maar dat kunnen ze niét meer."
Dit zal nog wel nader blijken. Reeds eenige
dagen is Liidendorff in het Oostenrijksche
hoofdkwartier en zijn invloed is goed merk
baar.
Hij geljjkt zijn grooten meester. In den
trein bestudeerde hij het aanvalsplan der
Russen naar de binnenkomende berichten.
Sinds de Duitschers in Polen zijn, hebben ze
uitstekende spoorwegen aangelegd voor mi
litair vervoer, waarvan Kowel o. m. een
knooppunt is. i
Daarheen liet hij groote troepenmassa's
dirigeeren en gaf de order: Houdt het cen
trum (Tarnopol) en de flanken Kolki en
Biisica
De Kussenvloed had groote gaten geslagen
in den Oostenrijkschen dijk.
Die te stoppen of door het aanleggen van
een nooddam den vloed te stuiten, was het
plan van Von Liidendorff.
Intusschen zetten de Russen hun aanvallen
voort, om deze pogingen te verhinderen. Zoo
moet men den slag bezien, om den loop er
van te begrijpen.
Want we zien, ook naar luidt van de
Russische berichten, plotseling hier en
daar Duitsche troepen ingrijpen. Het front
bij Kolki, Tarnopol en Buczacz werd ondanks
het hevigste vuur, gehouden.
Liidendorff breidt aldoor het terrein uit
waar Duitsche troepen optreden.
De Russen spreken van „afgeslagen aan
vallen."
Reeds drie dagen is de Russische voort
gang op het Noordelijk deel van het front,
tot Tarnopol gestuit.
Wel blijven de gevechten hevig, de slag
woedt ook daar verwoed door. De Russen
berichten, dat zij op 17 Juni bij Kolki 96
ofi. en 3137 man gevangen namen.
Doch dit laatste kon ook wel reklamezijn
want het bericht kwam eerstens wel wat laat
en tweedens werden zij hier al enkele malen
over de rivier geworpen.
Ten W. van Lutsk melden zij een kleine
vooruitgang en aan gevangenen 16 off. en
1300 man. Maar tevens vermelden zij hier
hevige aanvallen van Duitsche troepen en
een verbitterde tegenstand ten N. van Buczacz.
Dat komt met de Duitsche en Oostenrijk
sche berichten overeen. De Duitsche staf meldt
voorzichtig
„Tusschen straatweg Kowel—Lusk en de
Turia verbraken onze troepen op verscheidene
plaatsen den taaien, vooral bij Kisielin bij
zonder hardnekkigen tegenstand en drongen
al vechtende voórwaarts.
De Russen hebben hun opmarsch in de
richting van Gorochow voortgezet".
En Weenen meldt:
„In voorspoedige verdedigingsgevechten ten
N.O. van Lokacy (48 K. M. ten W. van Luck)
hebben onze troepen totdusver 1300 gevan
genen een Russisch kanon en drie machine
geweren binnengebracht.
In het van Kiesilin vorderen de aanvallen
van debondgenootenin een hardnekkige wors-
steling".
De Russen geven toe, dat zij daar o.m. 3
kanonnen verloren. Wellicht gelukte het Lii
dendorff, in samenwerking met den Oosten
rijkschen Staf, den opmarsch der Russen in
het Noorden te stuiten, van Kolki tot Buczacz.
Is het wonder dat we iederen dag met be
langstelling naar de berichten van het oost
front uitzien?
Van het Westfront geen belangrijk nieuws.
Alleen wordt de beschieting wederzijds bij
Verdun en bij Yperen somtijds hevig.
Alleen op het Zuiderfront blijven de Oos
tenrijkers het de Italianen lastig vajlen.
De Oostenrijkers, meldt Rome, vallen bij
Asiago met talrijke colonnes aan. De meeste
aanvallen werden wel afgeslagen doch een
bergrug werd den Oostenrijker toch in handen
gelaten, waarbij tevens door hen 23 officieren
en 700 man gevangen werd gemaakt.
Ook in Albanië moesten de Italianen voor
de Oostenrijkers terug.
Weenen meldt heden:
Aan de beneden-Wojoesa hebben de Itali
anen, daartoe door ons geschutvuur gedwon
gen, het bruggehoofd Feras ontruimd. Wij
hebben de vijandelijke verdedigingswerken
vernield en veel schansmateriaal buitgemaakt.
't Wil daar dus voor Italië ook niet op rozen
gaan.
Een dreigenden toestand is in Mexico ont
staan zoo ernstig dat, de militie in alle Staten
is gemobiliseerd, voor den dienst aan de
Mexicaansche grens. Oorlogschepen zijn naar
beide zeeën gezonden.
Het leger van 15000 Amerikanen, dat afge
zonden is oitrde bandieten te tuchtigen, is
ingesloten door een ieger van 50.000 Mexi
canen.
SOMMELSDIJK. De collecte voor den ge-
wapenden dienst heeft alhieropgebrachtf 19.30.
Donderdag zijn in het Hotel- Spee al
hier bij veiling verkocht voor de Erven van
Matth. de Graaff, twee huizen met schuur en
erf.
le perceel C. van Oorschot voor f3950,—
2e perceel A. C. van Driel voor f 1650,—.