voor de Zuidliollandsclie en Zeeawüehe Eilanden
Bestimergadering
Woensdag 7 Juni 1916
31st* Jaargang N*. 2387,
Antirevolutionair
Orgaan
0ER,=
EDEN
IN HOC SIGNO VINCES
J, Bouman
C. Warnaer.
J. Bouman
C. Warnaer
J. Bouman
C. Warnaer.
C. van der Linde,
W, BOEKHOVEN,
EEN SCHANDAAL!
Deze Courant vsraohgnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent bij vooruitbetaling.
Buitenland bij vooruitbetaling ƒ4,50 per jaar.
Afzonderlijke nnmmers 5 Cent.
SOMMELSDÏJK.
^.dvertentiën 10 Cent per regel es s/s ^aaal. KasAames M per re«ei.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en i[s maai.
Dienstfsanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Alle stukken voor de Hedactie betneind, Advertentie»» en vérdere tdiiilnlstmue iranco toe te zenden den
IKEN
jt
'IfHOÏÏWEED
slefoen No. 1946.
I«t«e. M<®. S>
UT,
(ook {die
eriua etc.
Bank.
12-14.
der CENTRALE (D.V.) op
Woensdag 7 Juni a.s. des
nam. ten 3 ure in de Chr.
School te Middelharnis.
De Secretaris.
m Geen vooruitgang zonder
1* Religie.
In geen geval een Liberaal.
Stemt rechts.
LAND- EN TUINBOUW
ÜÏTGEVEB
'Veimtaota latercoa
Mo.
©roots letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij be dan
AdTOTfrentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10
«mr
375
tRS
ERS
mbineerd)
uur v.m.
i\nr ?i. m
houtsoorten tegen
Huisgezin, maatschappelijke instellingen,
Staat en allerlei vereenigingen voor aller
lei doel strengelen een band om de men-
schen en doen hen optreden, leven en han
delen ingemeenschap met elkander. Maar
sterker nog is de band der religie, want
veel meer dan nog in 't Gezin, dan in den
Staat, dan in 't verenigingsleven ligt in
de Godsdienst een sociaal element, een so
ciale gedachte. En wie dan ook zich opmaakt
en aangordt om de Sociale misstanden op
te ruimen; de sociale verhoudingen te doen
beantwoorden aan 't Recht; de sociale or
donnantiën in wetboeken tracht neer te
leggen Wie optreedt als volksleider,
Partijleider, Kamerlid, Statenlid, Adviseur
of raadgever der Kroon, of Adviseur des
Volks, 't doet er niet toe, moet op straffe
van mislukking, de Religie als uitgangspunt
nemen en op de Religie als einddoel 't oog
gevestigd hebben. Juist hierom, omdat de
Godsdienst van een sociale gedachte uit
gaat; er op berust; en haar wezen en mid
delen en doeleinden sociale beteekenis en
kracht bezitten. Let er toch eens op:
God schiep den mensch naar Zijn beeld,
en' daardoor ligt in den mensch, en in de
millioenen maal millioenen na Adam de
onuitwischbaarheid van dat Godsbeeld vast.
Dat is de antithese tusschen Mensch en
Dier. Die trek-naar-God ligt in eiken hei
den ligt, onuitroeibaar in elk Adamskind
en die gemeenschappelijke trek-naar-God
bindt Adam aan zijn kroost in alle hoeken
der wereld nog na 6000 jaren.
De Eenheid van Adam met ons in 't He
den; dat gevoel van saamhoorigheidis door
de inplanting van dat Godsbeeld gewrocht.
Maar daarom ook: Wie vooruitgang wil
in de wereld, moet 't menschelijk geslacht
dag in dag uit 't toeroepen: Gij zijt van
Gods geslacht, naar Paulus voorbeeld f Of
met Lucas 3 38 den zoon van Adam,
den soon van God.
Wie vooruitgang wil, moet op dien grond
slag (en 't is een rotsvast fundament, om
dat de Drieeenheid Gods 't vestigde door
dat plechtig, Laat Ons menschen maken
naar Ons beeld en Onze gelijkenis) voort
gaan met organiseerenen gezin, maatschap
pij, en allerlei corporatie telkens vermanen
Denk om Uw Godsbeeld, o menschenkindU
•Denk er om, o Adamstelg. ge draagt in
uw geweten de ritseliiigen om van
Goddelijke aanraking,. »De k er om, zoon
van Adam, soon van God dat dit Bseld-
Gods u eenmaal op uw sterfbed zal voor
gehouden worden, sooala een stervende
*oon ontslaapt met 't portret van zijn moe
der nog in de klamme handen 1
En waar nu, onuitroeibaar eigen aan
onze natuur, zoo'n ritseling Gods in ons
is, en ons kloppend geweten 't bewijst, is
't toch zonneklaar, dat geen Partijleider,
geeft Statenlid, geen Organisator, geen kie<
zer, geen partijprogram, geen Minister ooit
op een goede basis of grondslag voortwer-
ken kan, óf hij moet zich aan dat Godde
lijk werk in ons, aansluiten, Ban God uit
't hart, maar dan is de tak van den stam
los! de stam van den wortel! de wortel
van zijn levensbodem! Dan heerscht 'tdier
in den mensch! Dan is de wereld geeste
lijk dood. Dan is de gemeenschappelijke band
kapot, dan is 't Wereldgesin tot een Stich
ting geworden, levend naast elkaar.
En ook bij deze Statenverkiezingen ziet
men 't. Wie den Band der Religie gevoelt:
men stemt Rechts. Bij wien die Band niet
meer trekt, ze staan Links. De politieke or
ganisation door heel de wereld splitsen
zich naar dat er- of ontkennen van Gods
Beeld metal de gevolgen, die daaruit voort
vloeien voor Kerk en School, Wetenschap
en Kennis, Rede en Openbaring, Christelijke
of Neutrale Staat; Christendom of Paga
nisme, Geloof of Aanschouwing. De So
ciale organisaties hangen er mee samen;
Christelijks of neutrale Vakvereeniging
Klassenstrijd of Toenadering; Kapitaal of
Arbeid èn Kapitaal; Menschwaardig bestaan
of HongerloonArbeidstijden en Rust, Zon
dagsdienst en Verlofdagen.
't Is altijd de vraag: Gevoelt ge zelf
de ritselingen Gods?< En weet ge wel, dat
uw medeschepsel ook is zoon van Adam,
zoon van God?
En hoe is dan uw verhouding totelkaar,
die gemeenschap hebt met God, door God
en uit God.
Heilig is de band der Religie I
Eu ieder kiezer, die dit erkent: Ook ik
ben van Gods geslacht, voeltsic h één met
hen, die dezelfde belijdenis zija toegedaan
want daarin vindt hij een waarborg, dat
de Vooruitgang beoogd wordt op grond
slag van door God ingeschapen krachten
en eigenschappen.
Kiest onze Candidaten
Dat een liberaal krantje uit den Achter
hoek van Gelderland, zooals we dat Woens
dag signaleerden, duift te schrijven: Als
Rechts regeerde, zaten we al in den oor
log, om daarmee zijn liberale aftredende
candidaten aan te bevalen, is in zoo'n ver
geten liberalen hoek mogelijk.
Maar dat mr. Marchant, de leider der
Vrijz. Democ., dat durft te ondernemen, dat
is een schandaal. De pas,gestorven dr. Bos,
die altijd de hoofdartikelen Schreef in »De
Vrijz. Democraat., zou vreemd opkijken,
als hij zag, wat er nu door mr. Marchant
geschreven staat. Er staat:
Of ons land er beter en veiliger aan
toe zou zijn met een Kabinet van Rechts
is een andere vraag. Met name de krijgs-
klaroen, gestoken in de Standaard en
door den heer Colijn in de Stemmen des
Tijds. laat ons niet zonder zorg.
Zoo iets had de kalme dr. Bos niet kunnen
schrijven. Hij was geen demagoog.
Of ons land. Voelj'em! 't Is die
zelfde duivelsche »als« uit den Achterhoek.
Dezelfde duivelsche verdachtmaking.
Rechts is een monster. Rechts wil oorlog.
Rechts wil zijn kinderen laten slachten,
zijn dochters laten schenden; wil weduwen-
tranen en weezenellende; wil brandstich
ting en oorlogswee; wil dood en verderf.
Is dat nu toah geen schandaal, dat men
Rechts zoo. bij gebrek aan degelijke argu
menten, durft schandaliseeren.
We willen er verder over zwijgen 1 't Is
ons te min. Een gansch andere vraag is
deseVindt ge de protesten en nota's onzer
Regeering te slap, te onbeduidend, als on
ze handel en onze schepen gemolesteerd
worden? En daarmee in verband: Kunnen
we wel scherpe nota's schrijven, onbedui
dend als we zijn vergeleken bij den 4-Bond
of bij de Centralen als 2-Bond.
Maar ook! Of 't met 't oog op de vre
desvoorwaarden en de positie van ons
Land dan in dien tijd van onderhandelen,
niet goed ware, nu al je tanden te laten
zien, gedachtig aan .'t oude woord: Wie
zich tot een lam maakt, wordt ter slacht
bank geleid.
De Standaard en Colijn weten meer van
't wereldleven; meer van de diplomatieke
toestanden en wat er in de Buitenlandsche
RegSeringsbureaux omgaat, dan mr. Mar
chant. En daarom kan er verschil van in
zicht bestaan, of Nederland, niet met 't
oog op zijn heden, maar met 't oog op
de toekomst, als de kaart van Europa
staat veranderd te worden, niet goed deed,
om nu al te toon en, dat 't niet met zich
sollen laat? Hoe moeten de Nota's zijn?
Een land dat zich zelf niet respecteert,
moet er niet op hopen, na den oorlog, ge
respecteerd te worden.
Zie! over zulke vragen mag en moet
door elk waar Nederlander nagedacht wor
den. Da's een levenskwestie voor ons Va
derland
Maar dat raakt niet een Oorlogsverkla
ring aan Duitschland of aan EngelandDoch
'tT raakt wel onze toekomst, bij den Euro-
peeschen Vrede. En in Frankrijk zijn reeds
scherpe woorden tegen ons gevallen 1 Zeer
scherpe zelfs. En in Engeland doet men,
alsof er geen protesten en nota's van Ne
derland geschreven zijn. Men lacht ons mo
del uit. Houdt ons voor den gek.
Mag Colijn daar niet over klagen? Elk
Nederlander klaagt erover!
Ieder ergert zich. Ieders bloed kookt soms
over 't aanhouden van schepen met tarwe,
mais, chilisalpatermet de brieven én gelds
waarde.
Neen 1 God beware ons voor den Oorlog 1
En Rechts en Links snakt naar vrede 1 Maar
over de Toekomst, hoe we dan zullen be
handeld worden door de nu oorlogvoeren
den, daarover móét gedacht, en geschreven.
Onze Candidaten zijn makke menschen.
Ze houden van geen ruzie, ze zullen xe
niet maken ook! Als 't aar. hen lag, was
't morgen vrede.
Voor zulke tamme eilandbewoners, vol
van pays en vree gaat ieder in 't vuur.
Stemt dan
en
Op Voorna en Putten Goeree en Over-
flakkee verschijnt een Blad: De Eilanden
bode, pnder redactie van;
Ds. Addink te Herkingen,
Ds, Bremer te Brielle.
Ds. Erdman te Brielle.
Ds. Feenstra te Oudenhoorn.
Ds. Hoogendijk te S ellendam.
Ds. van der Kooij te Ouddorp.
Den heer Schalekamp, evangelist te Nieu-
wesluie.
Ih het nummer van Zaterdag 3 Juni staat
een artikeltje, dat we met instemming lazen:
Het luidt aldus:
Stemt rechtsdat is de leuze, die ons in
deze weken bezielen moet. De verkiezingen
voor de Provinciale Staten zijn in zicht.
Links loopt weer te hoop en vereenigtzich.
Bij eerste stemming zijn ze nog gescheiden,
de leden van ééne familieliberalen vrij
zinnig-democraten en sociaal-democraten.
Maar let op de herstemming, dan is het
tusschen de heeren koek en ei; dan ver
dwijnen alle kleurschakeerir gendan loopt
het door elkaar, van het zachtste rose tot
het felste rood. Daartegen heeft al wat
rechts is, positie te nemen. Ge weet im
mers, waarom het den heeren te doen is
de Eerste Kamer moet omgezet worden. En
daartoe is noodig, dat de Provinciale Staten
omgezet wordenwant deze kiezen de leden
der Eerste Kamer.
Tegen dien stormloop moeten wij ons
schrap zetten. De lijd is kort, maar er kan
nog veel gedaan worden. Een ieder be-
werke zijn omgeving onder de leuzestemt
rechts. In geen geval den liberaal!
En onder het plaatselijk nieuws van
Brielle stond dit:
Brielle. Maandagavond 29 Mei verga
derde de Chr. Hist, kiesver. DeVoorz.de
heer S. Pols, deelde mede een bezoek te
hebben gehad van den Voorz. der Centrale
Anti-Rev. Kiesver. Deze vroeg den steun
onzer vereeniging voor hun candidaat van
de Prov. Statenverkiezing. Metalgemeene
stemmen werd besloten de candidatuur van
den heer W. van der Linde krachtig te
steunen en ook bij te dragen in de te
maken odkosten. Aan het Bestuur werd
opgedragen voeling te zoeken met de Cen
trale Anti-Rev. Kiesver. ten einde de Pro
paganda krachtig aan te pakken. Besloten
werd in de a.s. winter te trachtenhetledental
te vermeerderen door het houden van eenige
bijeenkomsten. Na afdoening van eenige
huishoudelijke zakeu werd de vergadering
gesloten.
De heer van der Linde is de Anti-Rev.
Candidaat, in plaats van Burgemeester van
Andel, die bedankt heeft.
De Eilandenbode beveelt dus met ons aan
voor Flakkee, de heeren
en
En voor Voorne en Putten:
Stemt rechts 1 En ieder man van Rechts
zij op 15 Juni op zijn post!
In den Bodem verborgen schatten.
De Directie der Ned. HeideMaatschappij
doet een goed werk door nog eens met na
druk er op te wijzen, dat er in ons land,
behalve de 500.000 H.A. woeste grond, nog
zooveel te ontginnen valt. Zij heeft hierbij
op het oog het'gedeelte van onzen bodem,
dat ofschoon boven den zeespiegel liggende
door te hooge waterstanden gedurende een
groot deel van het jaar tot bijna algeheele
onvruchtbaarheid is gedoemd. Zoo zijn er
duizenden H.A. laagveengrond, die per H.A.
hoogstens f 30, pacht opbrengen terwijl andere
in den nabijheid, die drooggelegd zijn, f 100.—
pacht en meer opbrengen. De laagveengronden
zijn van natuur zeer vruchbaar en vooral rijk
aan stikstof, kali en kalk. Met een niet dure
bemesting kunnen vele dier gronden geschikt
gemaakt worden voor veeleischende gewassen
als tarwe en suikerbieten. Dit is een allerge
wichtigste zaak. Deze rijke bron van planten-
voedsel is goud waard; zij wacht op den
ontdekker, die den natuurlijken rijkdom zal
vaststellen en daarna niet rust, alvorens de
personen, die de in den bodem verborgen
schatten moeten delven, voorde onderneming
gewonnen zijn. Er is in Holland kapitaal in
overvloed om groote uitgestrektheden te
exploiteeren. Gewoonlijk echter verloopt hier
veel te veel tijd tusschen ontdekken en ont
gingen.
Er zijn groote belemmeringen voor het in
polderen van uitgestrekte terreinen 't versnip
perd grondbezit, bijgevolg het overgroot
aantal eigenaren, en niet het minst de grenze-
looze gemakzucht van de meesten hunner,
die iiefst met vreê worden gelaten en al content
zijn als ze kunnen leven, 't Kost heel wat
moeite om dezulken voor drooglegging te
winnen„heel goed en mooi maar ook heel
duur, dus onuitvoerbaar", oordeelen zij.
In den regel is het een kleine minderheid,
een kern van meer verlichte en vooruitstrevende
eigenaars, die beaamt dat het plicht is de han
den uit de mouwen te steken.
Deze strijden voor verbetering en slagen er
ook wel in voorstanders voor hun zaak
te maken, doch het gaat in den regel benau
wend langzaam en nooit van ganscher harte.
De meerderheid, de „natte" partij genoemd,
ïn tegenstelling van de minderheid of „droge"
partij, verzet zich krachtig tegen het spook
der waterschapslasten. Zoo duurt het een
eeuwigheid voor de „droge" partij het pleit
gewonnen en dus de meerderheid der grond
bezitters op haar hand heeft gekregen,
Zou hierin geen verandering te brengen zijn,
vraagt de Directie der Ned.Heide-Maatschap-
pij, door de oprichting van waterschappen
te gelasten indien er geen meerderheid veer
te vinden is? Tot heden hielden de Staten
der Provinciën, die beiast zijn met de vaststel
ling der oprichting en de reglementeering
daarvan, doorgaans alleen rekening met de
vraag, of de meerderheid der eigenaars, die
te zamen meer dan de helft der oppervlakte
grond bezitten, vöör de oprichting zijn. Hel
geld een voor 's lands welzijn belangrijke
zaak: een aanzienlijke oppervlakte grond,
zeker wel 100.000 H.A., komt niet tot haar
recht, en veilig mag worden beweerd, dat
een minderheid, die de oprichting van een
waterschap wensht, is verreweg de meeste
gevallen zoowel het belang der gemeenschap
als hhar eigen beoogt. Men neme hier in
aanmerking, dat in deze, uitzonderingen daar
gelaten, niemand op eigen gelegenheid de
drooglegging tot stand kan brengen, tenzij
onvolledig en met te veel kosten.
Hoofdzaak bij de beoordeeling van het nut
der oprichting is: dat wordt,uitgemaakt of
de lasten, die deze vraagt, door de eigenaren
kunnen worden opgebracht, indien de bodem
in eén beteren cultuurtoestand is gebracht.
Voor de laagveengronden is het buiten twijfel,
dat de lasten meervoudig kunnen worden
gedekt door verhoogde opbrengsten. Wanneer
men voor oogen houdt, met welke groote
moeilijkheden men in de provincies Zuid-en
Noord Holland bij de drooglegging dikwijls
te kampen had en 'ziet, dat daar trots de vaak
vrij hooge lasten de landbouw bloeit—een
verschil als tusschen dag en nacht met de
bovenbedoelde streken—dan slaat men de
handen ineen over zulke uitersten op het
gebied der bodemexploitatie in ons land.
Het is daarom heuglijk nieuws, dat onze
Regeering zich deze zaak nader heeft aan
getrokken en een enquête naar de bovenbe
doelde toestanden heeft doen instellen. Zij
zal daarbij grooten dank oogsten van de
meer genoemde minderheid, die zonder twij
fel op krachtigen ruggesteun zal mogen re
kenen. C. B.
Waar komt het krachtvoeder voor
ons vee vandaan?
Katoenzaad wordt voornamelijk verbouwd
in de Vereenigde Staten, Egypte, China en
Britsch-Indië. De groote leverancier van ka-
toenpitten is Egypte, dat in 1913 alleen an
derhalf maal zooveel uitvoerde als de andere
landen te zamen. In Amerika, waar de katoen
teelt veel belangrijker is, behoudt men het
zaad voor eigen gebruik. De voornaamste
afnemers van katoenzaad zijn Duitschland,
Frankrijk, Engeland en Japan. Grondnoten
is ook een product van de warme streken
en wordt voornamelijk gewonnen in China,
Senegambië en Britsch-Indië: voorts nog in
geheel tropisch Afrika en Ned.-Indië. Duitsch
land, Frankrijk en Nederland zijn de voor
naamste gebruikers van dit artikel. Sesam
zaad komt bijna uitsluitend uit China en
Britsch-Jndië. Duitschland, Frankrijken Italië
zijn de voornaamste afnemers. Palmpitten
komen bijna uitsluitend uit tropisch Afrika,
Dnitschland is de grootste verbruiker, dan
volgt Nederland en vervolgens Engeland.
Coprah is een artikel, dat bij de snelle uit
breiding der cultuur ongetwijfeld een groote
