Woensdag 24 Mei 1916
8184e Jaargang NV 2188.
Antirevolutionair
Orgaan
wmmv de SBuidbollandiicSie eai ^eeiiwsiebe Eilanden.
tC
II® Oorlog.
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN.
C
H. CH. VEGTEL f
De Statenverkiezingen
en 't Socialisme.
UIT DE PERS.
BUITENLAND.
Desa Courant verschgat eiken Woensdag en Zaterdag,
itaneiaentsprijs per drie maanden fs, p. p. 50 C®at bij vooruitbetaling,'
Buitenland bij vooruitbetaling 4,50 pe? Jaar
ifsoKfieiiijfee nummers 5 Cent.
SOMMELSDUK.
AdverteaÜëa 1© camtper regel en Va «aal, fteaumes Ê0 per regel.
Boekaankondiging Cent per regel en «aal.
MenataanrrageB en Bienataanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
©roots letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die za beelaan,
Advertemtiëis worden ingewacht tot Dinsdag- ea Vrgdsyaaorgan 10 uur.
triTO*T»a
RteBeioom Intes-eomsa. Ho. 3.
ASle «siiRfeeiï voor «te Medacïfi© feegEesaist, A«8verfera88©»ii en «jer«s©r© A«agalrat»tr»8i.e gramco aoe se zenden aa« den
De slag is gevallen. Wat verwacht
werd sinds weken is geschied. De heer
H. Ch. Vegtel, lid van Gedeputeerde
Staten, 't Statenlid voor 't district Mid-
delharnis, is gestorven, na een tragisch
ziekbed. In 't ziekenhuis te Breda, waar
hij, als 't ware door een zware nier
ziekte overrompeld, was opgenomen,
was hij nog vol moednaar 's-Hage
teruggekeerd, leefde hij, wat opgefleurd
en schijnbaar herstellende, in de vaste
overtuiging, dat hij in de verkiezings
dagen zich nog eens in zijn politieke
kracht kon openbaren.
Hij verlangde daarnaarhij wilde de
heele verkiezingsweek op Flakkeezijn
en in alle "dorpen, als 't maar begeerd
werd, optreden met debat. Hij hoopte
zoo op volledige overwinninghij twij
felde er zelfs niet aan, of 't Flakkee-
sche Volk zou hem met zijn mede-af
tredenden collega uit Dirksland, wel
weer herkiezen. Zelfs een dag of tien
geleden, was zijn hoofd en hart nog
met ac Flakkeesche verkiezing bezig
maar zij, idie dat beluisterden, zagen
den dood ais voor de vensteren staan,
en hun hart kromp ineen, wetende, dat
hij' aan de verkiezing niet meer deel
kon en zou nemen.
Nu is hij niet meer.
Jaren lang heeft hij 't district naar
zijn groo'te gaven en rijke talenten ver
tegenwoordigd voor ieder was hij een
hulp; nooit klopte men tevergeefs bij
hem aan, waar zijn steun ingeroepen
werd voor christelijke en maatschap
pelijke doeleinden.
Dat hij tot Gedeputeerde werd be
noemd, getuigde er van, dat zijn vele
bekwaamheden, ook op administratief
terrein, op hoogen prijs werden gesteld.
Hij wandelde nu eens aan den zon-
nekant des levensdan weer vielen
sombere schaduwen op zijn pad er
was afwisseling in dat leven, van de
laagte naar de hoogtemaar op die
hoogte groeiden doornen 't meest, de
rozen 't allerminst. En zijn hart had aan
de laatste behoefte terwijl zijn stalen
wil de eerste weinig telde.
Door de Flakkeesche kiezers betreurd,
door de Centrale Ant. Kiesv. met deer
nis nagestaard, blijft hij in ons aller
herinnering tot in lengten van dagen.
Er is door de doorwerking van 't de
mocratisch beginsel een leven gekomen op
frisscher en gezonder bodem en geen partij
of fractie is er meer of ze hangt dat de
mocratisch beginsel aan. Zoowel de Rech
terzijde als de Linker zijn daarvan voor
standers willens, of onwillens, want de
stroom des tijds voert allen van zelf mee.
Wat is 't democratisch beginsel De groo-
tere medewerking van alle lagen en klas
sen des volks tot in standhouding of ver
dere ontwikkeling onzer Staats- en Maat
schappelijke instellingen.
Toen 't Liberalisme nog ten troon zat,
ging die- ontwikkeling zeer langzaam 't
volk had weinig in de melk te brokkelen,
om de heel eenvoudige reden dat 't geen
kiesrecht had. -'t Waren de financiers, de
gegoede burgers, die zeggenschap hadden
is den Staat, omdat in dia dagen 't kies-
reeht aan den census, aan belastingbetalen
in hooge mate verbonden was. Maar in
alle landen ontstond een streven om de
arbeidersklasse, die uitgesloten was, ook
°P te roepen tot de stembus en ze ook
le8genschap te geven in de Staatsaange-
logenheden. Dit streven ontstond hierdoor
dat de arbeiders in kennis en ontwikkeling
toenamen zelf inzagen dat 't Liberalisme
la zijn Staatkundig optreden niet voldeed
aan hunne verwachtingen en dat 't soci-
*1% leven niet zoo werd geleid, dat hun
staan er beter door werd. Ia de
arbeiderswereld kwam roering en beweging
juist omdat se gebrek leden en zooveel
verstand kregen, dat ze dat gebrek zoch
ten te verklaren. Waarom de rijken
zoo rijk warén en bleven, en zij zoo arm;
Zie, dat begon een ernstig punt van dis
puut te worden in de arbeiderswereld. En
er kwam in die werklieden een drang naar
aansluiting naar ondersoek; waarom zij
toch in de achterste rijen dei1 samenleving
stonden en waarom zij toch aan dendisch
des leveps 't kleinste hapje hadden. Dat
streven nu, al jaren lang, heet Democratie,
't Zoeken naar nieuwe wegen voor een
nieuwen tijd, waarin aan de arbeiderswe
reld minder onnrecht zou worden aange
daan en meer rechten zouden worden
toegekend op alle terrein des levens dat
is 't kenmerkende geweest van de laatste
3040 jaar dat is geweest de democra
tische tijd.
Door dat opkomen en Daar /boven wer
ken der arbeiders, zijn twee partijen ge
baat geworden; de Rechtsche en de S. D.
A. P. Er door achteruitgegaan is 't eertijds
zoo machtige Liberalisme, dat men nu
echter met den naam van Oud-Liberaal
bestempelt, dat vroeger de lakens uitdeelde
in Staat, stad en dorp; de oude regentèn-
partij, de geldmannen en de zoogenaamde
patriciërs, do »Mijnheer Dis en Die en Zus
en Zoo.
B8.de partijende Rechtsche èa de S. D.
A. P., hoewel beide najagend een demo
cratiseering der Maatschappijeea grooter
volksinvloed; een grooter medezeggenschap
van alle rangen en standen aan de ont
wikkeling onzer Staatsinstellingen en sociale
grondslagen, verschillen nochtans zeer in
uitgangspunt en doel.
De Socialist wil eea Volksgemeenschap,
waarin de arbeid en arbeider alléén; deze
alléén recht van spreken heeft. Zijn demo
cratie stoot al 't historisch gewordene weg.
't Kapitaal moet wegde financier moet
wegde grondbezitter moet wegde effec
tenhandelaar moet weg; en de gemeen
schap moet algemeen besitter worden; t
individu moet verdwijnen in 't geheel;
't moet alles eenheid en gelijkheid worden
't onderscheid in belangen en vooruitzich
ten moet verdwijnen, en de arbeiderswereld
mag niet meer zijn, een afzonderlijke stand,
zooals se dat nu is, maar moet in de andere
standen invloeien, zoodat alle verschil tus-
schen de standen ophoudt en er een gelijk
making gekomen is, waarin de Maatschappij
aan ieder geeft volgens de Wettelijke, dan
socialistische voorschriften, wat hij door
zijn arbeid verdient. Met erfenissen rekent
men niet meer; die zullen trouwens op
houden te bestaan. Wat men door meer
arbeid en onder rijker zegen verwerft; men
raakt 't kwijt en 't komt in de geméen-
schapskas; wat men bezuinigt: 't heeft
geen waarde, want een ander heeft en
krijgt er ook recht op; alle prikkel tot
nieuwe krachtsontploo.ïag maakt men dood
omdat de gemeenschap inslokt, wat men zelf
door eigen energie, zou moeten ontvangen
op grond van recht en billijkheid.
Dat is dan ook het verschil tusschende
Democratiè van de S.D.A.P. en de onze. Die
van haar is eenzijdig. Die van ons alzijdig.
Wie Reehts dénkt, wil een ontwikkeling
en vooruitgang der arbeiderswereld, maar
niet haar heerschappij en overheersching.
Wil grooter volksinvloed, maar niet zooK'
dat de andere standen opgeslokt worden.
Wil grooter macht aan den arbeid, maar
niet zoo, dat het kapitaal aan de gemeen
schap alleea gaat behooren. We willen
recht doen aan den arbeid, maar ook aan
het kapitaal. Hooger plaatsen op den maat-
schappelijkeu ladder, de arbeider, zonder
den patroon er af te schoppen.
We willen Evenwicht, doch ge6n Oyerwicht
Ook geen O verwicht van het kapitaal. Want
diens dienst is een zwaredienst, als van
Farao over Israël en waardoor de 10 pla
gen geboren werden.
Bij deze Statenverkiezingen stellen we
ons vóór de Democratie; we willen ze be
vorderen door uitbreiding van het Kies
recht. Maar ze de geheele hand geven en
de geheele gemeenschap om haar alleen
laten draaien, zoodat alle invloed der bur
gerij en der rijken vernietigd wordt, dat
strijd tegen onze godsdienstige en politieke
en sociale inzichten.
Voor het socialisme geen enkele stemi
Dat is onze begeerte. Omdat haar doel
onzes inziens verderfelijk is voor het toe
komstig Staatsleven, f
De voorgenomen port verhooging in zicht.
De „Sticjitsche Crt." schrijft:
Ook uit post, telegraaf en telefoon wil nu
de Regeering een gedeelte van de meerdere
inkomsten, die de schatkist noodig heeft,.zien
te halen.
Zoo zal, als haar plannen doorgaan, het
port voor briefkaarten op 3 cent gebracht
worden. Maar dan krijgt men de kaart zelf
gratis. Eigen kaarten gebruiken zal vermoe
delijk wel geoorloofd blijven, doch dan moet
er toch een zegeltje van 3 cent op, zoodat er in
het gebruik van eigen kaarten geen voordeel
meer zit.
Hierbij brengt het blad ook nog, o.i. te
recht, de zaak deT Zondagsrust ter sprake;
Zeer hopen we, dat de Regeering zal te
vinden zijn voor lfet denkbeeld, dal in het
voorloopig verslag aap de hand wordt ge
daan, om voor brieven en kaarten, die op
Zondag door de postambtenaren moeten be
handeld- worden, een hoogere port te eischen.
Dit zal den Zondagsarbeid voor dé amb
tenaren zeer verminderen, zonder dat het
land er schade van heeft. Want de brieven
die anders op Zondag gepost worden, zullen
dan vóór of na dien dag verzonden worden.
En voor wat de brieven aangaat, die op
Zondag noodzakelijk verzonden of bezorgd
moeten worden, zullen de inkomsten van de
schatkist er door toenemen. Twee vliegen
in één klap dus.
Weike soldaat is in 't grootste gevaar?
Deze vraag bespreekt het „Geref. Jong.blad".
Er zijn er die in Roomsche streken het
gevaar het grootst achten. Weer anderen zien
dit juist in de eenzame posten op de Gel-
dersche, Overijselsche en Drentsché grenzen.
Neg weer anderen meenen dat het te vinden
is in veel Noord-Hollandsche plaatsen en in
het Brielsche land en de moderne Bettrwe.
Zooals vanzelf spreekt hangt dit ook veel af
van den soldaat, zijn karakter en opvoeding.
Daardoor komt hij tot zulke gedeelde uit
spraken.
't jong.blad zegt er daarom het volgende
van
„Wat wij zelf er van denken
Het volgende: lo. dat al dat gewunn over
Roomsch en nog eens Roomsch de moeite
van het aankijken niet waard is. Daarmee
moest men ophouden
2o. dat het praten over Roomschen niet
alleen oppervlakkig maar ook vaak ondank
baar is, wijl tal van jongelui telkens echt
erkentelijk spreken van de belangelooze gul
heid in Roomsche streken hen bewezen;
3o. dat door zulk gepraat Nederlanders, die
in menige worsteling schouder aan schouder
moeten staan van elkaar worden vervreemd;
4o. dat onze militairen, uit hun gewone
omgeving verwijderd, allen zonder onder
scheid van geestelijke en zedelijke gevaren
zijn omringd en dat er voor het naar voren
schuiven nu eens van deze, dan weer van
gene streek des lands geen genoegzame
reden is tenzij er bepaalde veronachtzaming
van een militair district zou kunnen gecon
stateerd worden;
5o. dat wij dus de verzorging van onze
militairen nationaal moeten blij,ven regelen
en provinciaal en locaal moeten toepassen,
zonder iets over te slaan, maar ook zonder
één bepaalde streek of omgeving bizonder
in beklag te brengen".
Militaire verloven.
Met 1 Juni worden de periodieke verloven
hersteld.
Dit is goed nieuws, zegt het „Huisgezin
De militairen zien dan weer de eentonig
heid van den dienst gebroken door het ver
keer met de hunnen.
Geen krachtiger middel om den goeden
geest in het leger te behouden of te herstel
len.
Op de tweede plaats mag het herstel der
verloven beschouwd worden als een aan
wijzing, dat de toestand minder gespannen js.
Ook dit geeft opluchting.
Er blijft één schaduwdat zij, dié met de
Paaschdagen uit hun garnizoen of leger
plaats zich hebben verwijderd, van de verloven
verstoken blijven.
Eén van de extra-straffen, hun door den
opperbevelhebber opgelegd.
Zou generaal Snijders nu niet een wijze
daad verrichten, indien hij door de zwaar
ste extra-straf een streep haalde en voor de
schuldigen op dit punt een algemeene am
nestie afkondigde
De schuldigen zullen het op prijs stellen, de
kameraden zullen het waardeeren.
Men zal opgewekter den last dragen en
niet licht in een herhaling van de begane
fout vervallen.
Laat de generalissimus door een zonne
straal van goedertierendheid de vreugde in
het leger en in veel gezinnen algemeen doen
zijn.
DE TOESTAND.
Op het gevechtsterrein, waar de Etsch diep
door de Alpen snijdt en zijn woeste wateren
schuimend en donderend voortstuwt, naar de
Italiaansche grensop het terrein waar de
Astico, hoog in de wolken zijn wateren ver
zameld waarmede een deel van het vrucht
baar Italië moet worden gedrenkt, op die
plaats, is, zooals we opmerkten in een vorig
overzicht, een heftig offensief ontbrand, waar
door de Italianen, die daar juist op de grens
stonden, in verwarring zijn teruggeslagen.
Reeds eenige weken liepen er geruchten
over een groot Italiaansch offensief, dat ten
doel zou hebben langs het Etschdal in Tirol
te dringen.
Maar ook ditmaal zijn de Oostenrijkers hen
voor geweest.
Het geheele Zuidfront staat in vuur en
vlam. Overal hebben kleine offensieve stoo-
ten plaats, maar de hoofdaanval wordt blijk
baar van Trient uit geleid.
Zooals eiken aanval tegenwoordig, begon
ook deze met een overweldigend kanonvuur.
De Etsch werd verre overstemd, de Alpen
ruggen hadden het hard te verantwoorden
de Italianen, die daar reeds een jaar lang
zich genesteld hadden, maar nog niet vooruit
waren gekomen, werden overrompeld door
dezen onverwachten aanval en de Tirolers
zeegevierden.
Een geheel gebergte, de Zugna Forta werd
in storm door de Tirolers genomen. Op het
front in Zuid-Tirol hebben onze aanvallen
den vijand verder teruggedreven, zegt het
Weensche bericht.
In het Sugana-dal zijn onze troepen Rund-
schein (Rincegno) binnengedrongen.
Op den Armenterra-bergrug hebben wij
den Sommo Alto bemachtigd.
Ten Oosten van de veroverde verdedigings
werken van Campemolon hebben wij de
Fonezza-toppen Passo délla Vena en Monte
Miliguene bezet. Hier hebben de Italianen
met ijlings saamgeraapte strijdkrachten een
tegenaanval ondernomen, dien wij dadelijk
hebben afgeslagen.
Ook van den Col Santo is de vijand ver
dreven.
Sedert het begin van het offensief hebben
onze troepen 257 officieren en meer dan
12,900 man geyangen genomen, 107 kanonnen
(waaronder 12 houwitsers van 28 c.M.) en
88 machinegeweren buitgemaakt."
Een nog later bericht voegde hieraan toe
De gevechten op het Zuid-Tiroolsche front
zijn in uitbreiding toegenomen, doordat onze
troepen ook op de hoogvlakte van Laffraun
(Lavarpne) tot den aanval zijn overgaan. De
kam van den Armenterrabergrug is in ons
bezit.
Op de hoogvlakte van Laffraun zijn onze
troepen de eerste, hardnekkig verdedigde stel
lingen van den vijand binnengedrongen.
De vechttroepen van aartshertog Karei Frans
Jozef, bestaande uit Tiroolsche Keizerlijke
jagers en een infanteriedivisie uit Linz, heb
ben hun succes uitgebreid.
De Cima dei Laghi en ten Noordoosten
van dezen top de Cima di.Mesole zijn ge
nomen.
De vijand is uit den Borcolapas geworpen.
Ten Zuiden van dien pas zijn drie verdere
28 c.M. houwitsers in onze handen gevaiien.
Van den Col Santo dringen onze troepen
tegen de Pasubio op.
In het Branddal (Brentadal, Val Sugana)
hebben wij Langeben (Anhebeni) bezet.
Gedurende den dag van gisteren hebben
wij ruim 3000 Italianen, waaronder 34 offi
cieren, gevangen genomen, 25 kanonnen
en 8 machinegeweren buitgemaakt."
De Italianen zitten met dit geval leelijk
verlegen en doen wanhopige pogingen om
staande te blijven.
Er wordt op gewezen dat de Italianen al
10 maanden daar stonden voor zij een suc
ces behaalden.
Ai hun moeite stuitte af op den ijzeren
muur der Oostenrijksche wèermacht, die de
vaderlarjcische bergen tot borstweer dienden.
Nu heeft zich die muur plotseling geopend
en van het diepe Etschdal tot den 3500 M.
hoogen Zugna Forra werden de Italianen
verjaagd.
Nog een paar van die stooten zoo en er is
een bres in de Italiaansche linie, die niet te
herstellen zal zijn.
De stoot bewijst, dat het offensief goed is
voorbereid.
De eerste aanval zegt het Berl. Tagebl.
vond hoofdzakelijk plaats op het plateau
van Vielgereuth en ten Zuiden van Rovéreto,
zoomede ten Zuiden van het Sugana-dal. Als
sterk aangelegde Italiaansche hoofdstelling
verheft zich zuidwestelijk van Borgodelang
gerekte 1500 meter hooge Armenterra-kam,
die ruim 1000 meter boven het Sugana-dal
uitsteekt. Door duizenden granaten van zwaar
kaliber stuk gerammeid, werden de eerste
rijen loopgraven op den Armenterra stormen
derhand genomen. Verdere aanvallen brach
ten de Oostenrijksch-Hongaarsche troepen
nog dichter bij den bergkam.
De tweede plek, waar hel gelukte binnen
te dringen, was ten Zuidoosten van Rovereto.
Tusschen Etsch en Leno di Vail' Arsa is de
Zugna-kam de Italiaansche hoofdstelling. De
1257 meter hooge noordelijke kop Zugna
Torta werd na een vreeselijk roffelvuur
's nachts bestormd. En men wierp den vijand
terug ter plaatse waar de Leno di Vall' Arsa
en de Leno di Terragnolo bij het dorp Mo-
scheri tezamen komen. Ook op het plateau
van Vielgereuth, dat eenige honderden meters
steil uitsteekt boven het Veragnono-dal,
schoven de Oostenrijksche troepen vooruit,
gesteund door het allerzwaarste kaliber artil
lerie. De Oostenrijksch-Hongaarsche iiniën
gingen hier vooruit over den geheelen keten
van toppen Soghio d'Aspio, Cos:on, Costa
d'Agra tot den 1700 meter hoogen Monte
Marenia, die vlak voor den grensberg Monte
Maggio en de Borcola-pas ligt. Ook hier
werd de Italiaansche bezetting, die het roffel-
vuur overleefd had, bij duizenden gevangen
genomen.
In de Dolomiten vallen de Italianen aan.
Zij trachten ten Westen van den Falzarego-
weg aan de Tre Sassi met den overgang
naar het Abdij-dal ten Westen (ran Sasso-
distria en den zadel ten Noorden van den
Monte Sief terrein te winnen, in Karinthië
trachten bersaglieri Potebla bezet te houden.
Hier zoowel als op het Flicherbekken in het
Karfreiter-dal, beneden de Krn en voor het
bruggehoofd van Görz, is Oostenrijk-Hon-
gaarsche artillerie aan het werk. Op het pla
teau van Doberdo wordt verbitterd gevoch
ten om de nieuwe stellingen, die de Oosten-
rijk-Hongaarsche' troepen door het springen
van mijnen ten Westen van de dorpruïnen
van San Martino del Carso verkregen heb
ben. Ondanks het Italiaansche roffelvuur, dat
zij te doorstaan hadden, sloeg het infanterie-
regiment 43 met handgranaten de vijandelijke
stormcolonne terug, terwijl tusschen Larokka
en den mond van den Timawo Egerer land
storm den vijand in de richting van Mon-
falcone achteruitdrong.
Voor de zooveelste maai is bij Verdun het
Duitsche offensief hervat.
„Links van de Maas zegt Parijs, heb
ben de Duitschers, na een bombardement
van zeer groote hevigheid, op een breed front
de heele streek van den Mort Homme aan
gevallen.
Ten Oosten van den Mort Homme drong
hij voor een oogenblik door in onze linies,
maar een scherpe tegenaanval dreef hem
met zware verliezen terug.
Op de Noordelijke en de Westelijke helling
van den Mort Homme slaagden de Duitschers
erin, na een reeks vruchtelooze aanvallen,
die ons artillerie- en infanterievuur moord
dadig maakten, aan het eind van den dag
eenige deelen vooruitgeschoven loopgraaf te
bezetten. Afdeelingen des vijands, die tot
onze tweede linies doordrongen, zijn onder
krachtige artillerievuur genomen en trokken
zich in wanorde, met achterlating van vele
dooden, terug.
