Zaterdag 30 October 1915.
308te Jaargang N°. 2124
voor de Kaidhollandüehe en Zeeuwsche Eilanden.
Eerste Blad.
Antirevolutionair
Orgaan
Ss/omb
IN HOC SIGNO VINCES
De Antithese.
OP DEN UITKIJK.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
AbOMEesieiitsprljs per drie eaanden Ar. p. p. 50 C®»&,
Birïteniand bij vooruitbetaling f 4,50 per Jaar
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
W. BOEKHO VEN.
EeleSoos ïsatcveosttsa. I». 8.
AdYerteatiëB 10 eenï per regel en lls maal. Recta*»» 10 per ssgsn
j Boekaankondiging 6 Gent per regel en saai.
Bienatawsvrsgen m Dienstaanbiedingen SO Oem par
«hpoote letter* en vignetten worden berekend u&ar de pi&ataraiMif»
I Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Yrgdagmorgen lu nnr.
„HET GOUDEN HERT".
Gedempte Boerensteiger 63.4,631
Het door ieder »»iihevoleo adres.
OimSTBS;
SOMMELSD1JK.
itSie ituKken voor de Redactie «tesaeiiid, .Adverteotiëm en verdere AdinMnintr&iie traaaco toe te eenden aan den Ultjrever.
III. Slot.
Struisvogelpolitiek is domme politiek.
Men wil de werkelijkheid niet meer zien
men durft ze niet meer te zien. Wat
liberale leiders reeds 40 jaar geleden in
publieken geschriften (en we denken nu
niet aan mr. v. Bouten, noch aan mr.
Cort van der Linden en hun geschriften,
waarin het bestaan der Antithese voor ieder
overduidelijk blijkt) neerlegden, wordt nu
miskend, 't Was Prof. Buys, aan ieder
Staatsman van Links door en door be
kend, en wiens geschriften nog steads
worden nagelezen en als gouderts worden
onderzocht, die in 1869 reeds schreef:
De wet moge Kerk en staat scheiden,
in 't volksgemoed zijn beide vereenigd,
thans nauwer vereenigd dan ooit. Een mo
derne en een antiynoderne wereldbeschou
wing staan hier zoowel als elders, in
den Staat niet minder dan in de Kerk,
scherp gewapend tegen elkander over.
Met andere woorden zegt mr. van Hou
ten precies 't zelfde in zijn Liberale Poli
tiek op Historischen Grondslag; precies
zoo in zijn boek God, Eigendom en Familie;
precies zoo mr. Cort van der Linden, de
Premier in dit Linksohe Kabinet, in zijn
boek Richting en beleid der Liberale Partij.
En nu zullen we de mindere goden op 't
politieke erf maar met rust laten, maar
't zou geen moeite kosten ook van hen
getuigenissen aan te halen. Laten we nog
even aanhalen het woord van oud-Minis
ter Borgesius, nu Voorz. der Tweede
Kamer, gesproken 21 Jan. 1905.
Dat ten slotte de overeenstemming
werd verkregen (met de Vrijs. Democr.)
is ook hieraan te danken, dat Lib. Unie
mannen en Vrijzinnig-Democraten al zijn
ze in twee bonden gescheiden, toch wor
stelen niet alleen op deneelfden stoel,
maar ook met betrekking tot do meeste
hoofdpunten van staatsbeleid eensgezind
zijn.
Uniemannen, Oud-liberalen en Vrijz. De
mocraten stoelen op denzelfden wortel.
Staan dus tegenover Rechts, want die
wordt niet genoemd. En vraag nu niet, of
mr. Borgesius soms bedoeldede Vrijz.
Dem. en Unie-lib. met de Oud-liberalen
zijn democraat 1 en alles wat Rechts staat
is Conservatief, dus die »wortel« is ver
schillend I Hij zou je in je gezicht uit
lachen, als je de Oud-Lib. onder de demo
craten rekende. Neen, net andersom. De
vooruitstrevende Vrijz, Democraten met de
achterna komende Oud-Liberalen zij allen
conservatieve en democratische liberalen,
zij stoelen toch en desniettegenstaande op
een zelfden wortelen Rechts doet dit
ook, maar op een tegenovergestelde!). Zie
daar de antithese door mr. Borgesius zelf
gesteld, toen hij in 1905 nog voorzitter
der Liberale Unie was.
't Is struisvogelpolitiek, als 't Liberalis
me die antithese niet zien wil. En wat
voert men nu tegen Rechts aan?
Men zegtRechts en Links stemmen vaak
eender.
Men zegt: Die antithese heeft geen
kracht, want Antirev. en R. Kath. en
Chr. Historischen, die zich dan alle drie
tegen ons beroepen op Den Wille Gods
zijn 't over dien Wil niet eens en dus is
die leus politiek onwaar en ondeugdelijk.
Wat is ons antwoord? In de Kamers
komt 't herhaaldelyk voor, dat Rechts of
Links precies eender stemmen en precies
eender debateeren en discussieeren. Zeer
zeker; zeer natuurlijkl Wanneer 't vraag
stukken geldt, die de antithese niet raken
stemt men natuurlijk eender 1 Als er sprake
is van een spoorlijntje, een verlegging van
riviermonden, een onteigening ten alge-
meenen nutte of in 's-Rijks belang, natura
lisatie vau buitenlanders en zooveel andere
onderwerpen, die dood gewoon liggen op
neutraal terrein, waarom zou Reohts dan
anders stemmen dan Links Maar als de
Regeering eens principieele vraagstukken
aan de orde stelt, waarbij we nu speciaal
denken aan de Grondwetsherziening van
Heemskerk, dan vliegt alles van Links te
hoop, getuige 1913. Dan ligt 't woord «re
actionair* op de liberale lippen bestorven
en dat «reactionair* is de juiste vertaling
van «antithese*. De mannen van Rechts
heeten dan reactionairen.
Zoodra de hoofdbeginselen van Staats
recht in geding zijn: Scheiding van Kerk
en Staat; Algemeen Kiesrecht; Gezag en
Macht der Kroon; Macht van 'tParlement;
de Staat en zijn verhouding tot GodVrij
heid en StaatsvoogdijVolkswil en Staats-
wil en wile Gods; Vrijheid en Zedelijk
heid op 't publieke erf; Rechtswezen en
EedakwestieSchuld en Straf enz., dan
blijkt uit de historie der Lib. partijen dat
zij vlak tegenover Rechts staan ep ze vurig
bekampeD. Dan is 't uitgangspunt ver
schillend en dies ook zeer vaak de eind
uitkomst. Zoodra de Openbaring Gods in
't geding komt, is de antithese zichtbaar.
Maar bij een kanaaigraving. een spoorweg-
lijntje, een oontractsluiting, een koop en
verkoop door den Staat: coh, daar is de
Openbaring vaak vau zeer verre pas bij
betrokkeü.
Er is een politieke antithese, ook in de
Tweede en Eerste Kamer; er is een vast
houden aan de Openbaring èn een loslaten
maar hoe vast: dat hangt van de Regee-
ringsontwerpen af. Het principieel versohil
is er eiken dag; maar niet eiken dag is
't zichtbaar in een Wetsontwerp. Vandaar
ook dat gsmok en gswrok tegen dr. Kuyper
van 1901—1905, vandaar ook die vrien
delijkheid jegens Heemskerk in de eerste
jaren 1908 en 1909.
En zegt men ons: »De coalitie is ver
deeld over die Openbaring; ze veoht over
di8n Wille Gods: Roomsch tegen Prote-
stantschl* Och, als men in de coalitie
vecht, als men verdeeld is over wat nu
eigenlijk in zeker geval de Wille Gods,
Zijn Gebod en Ordinantie is en dus in de
Tweede Kaarr een Roomsche vorm «vóór*
stemt en een Antirevolutionair over dat
zelfde wetsontwerp «tegen*, dan staat de
coalitie nog net zoo stevig als de concen
tratie, want haar «Rede*, waarop ze bouwt,
geeft ook oorzaak tot «voor* en «tegen*.
Borgesius zei in 1905: Wij liberalen stoelen
op denzelfden wortel «de Rede*, maar
slot is, dat er drie fracties zijn nl. Oud
liberalen, Vrijz. Democraten en Unie-libe
ralen. De «Rede* brengt ook daór de Een
heid niet.
Trouwens: de politieke antithese berust
niet op een onderscheid in 't uitleggen
der Openbaring, maar op een liberaal
ontkennen van die Openbaring. De liberaal
ontkent.
De man vau Rechts erkent de Openba
ring. Waarbij dan toch de historie ook
een woord mag meespreken. In 18S8 was
Motel Stestanraiit
Direct nabij de Boofdsteeg,
Rotterdam.
DINERS 60 eest en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
f 1.25, f 1.50 en f 1.75
Tel. No. 10595. Aanbevelend,
1 R,0. F. t. i LEE-Saoneii.
er een gemengd Kabinet. Mackay was
Anti; Bergansics Roomsch. In 1901 was
Kuyper Anti en Loeff Rooaisch. In 1908
was Heemskerk Anti en Kolkman Roomsch.
Aanhangig waren in die drie Kabinetten:
da Schoolwetten, de Legerwetten, de Zede
lijkheids wetten Spoorwegstakiugs wetten
zóó verdeeld, dat ze niet regeeren kunnen
Zeg liever: De «Rede* der liberalen levert
als toepassing: Zooveel hoofden, zooveel
zinnen 1
Ouder buvenstaanden titel vei scheen bij
J. H. Kok te Kampen de 53 driestarren,
die in de Standaard zijn geschreven naar
aanleiding van het zwaar verlies, dat de
Antirev. partij in 1913 leed en oorzaak was,
dat 't kabinet Cort van der Linden kon
optreden. Dr. Kuyper ging in die 53 arti
keltjes de opkomst onzer partij na; haar
groei en bloei; haar samenstelling en pro
gram; haar kabinetteu en haar wetsvoor
stellen, om natuurlijk met 't Kabinet Heems
kerk en de leiding in de partij te eindigen.
Wie dus van de historie onzer partij, zij
't ook in vogelvlucht eens nader wil kennis
maken, kan niet bet->r doen, dan zich deze
brochure, deze verzameling van driestarren
aanschaffen. Te meer is dit voor een mee
levend antirevolutionair noodig, omdat èu
de oud Minister Heemskerk èu de Vrije
zijn, die met 'n ooiijke dienstmeid 'a avondje
uit willen gaan.
En soldaten genoeg op 't groote front,
vlakbij, midden in de Waterlinie
«Maar ik heb toch geschreven, Mies 1*
Aan myn niet, juffrouw zoover
ik weet
«Neen dat spreekt vanzelf, Mies I maar
ik heb toch gistermorgen vroeg 'n brief
weggestuurd, die moet toeh gisteravond
hier gekomen zijn waar is de juffouw
dan
«Uit 1 Zaterdag al weggegaan
Al vragend en vorschend komt Tine ein
delijk den gang en samenhang der gebeur
tenissen te weten Mijnbeer heeft acht da
gen verlof, de juffrouw zit den ganschen
zomer, als de pension-gasten elkaar ver
dringen, 'va^t, de oude grootmoe wou
graag kleinen broer nogeens zien. van haar,
Tine, hoorden ze weinig of nietsdie kon
nog wel 'n paar maanden in Duitschland
blijven en zoo had de familie er 'n
uitstapje van genomen, Mies als huisbe
waarster achterlatend, die niet weinig hoo-
veerdig was op d9 nieuwe functie en luid
,-4jblDS0ö'
Arbeidswetten, Grondwetsherziening, Indi
sche schoolpolitiek, ea leverde die
drie Rechtsche gemengde Kabinetten dan
slechter werk dan de vier Linksohe Kabi
netten van 1891: Tak van Poortvliet?
1895: Van Houten? 1897 Borgesius?
1905: De Meester? Waarlijk! wat die
«vechtende* coalitie van Anti's en Room-
schen presteerde, was in geen enkel op
zicht beneden wat denoovereenigde* con
centratie op schotel bracht. Juist, omdat
die «verdeelde* coalitie zoovéél presteerde,
moesten haar Kabinetten verdwijnen en
klonk in 1905 het «Hiep! Hiep! Hoera!
52 tegen 48* als een gebulder van blijd
schap door de luebt. Onderdat «verdeelde*
regime van Roomsch en Anti en Chr, Hist,
zat heel 't Liberalisme in zak en asch.
Men verbeet zich van woede dat die ge
mengde Kabinetten toch zoo «verdeeld*
neen, pardon I zoo hecht ineen zaten.
Zie, dat is historie van jongen datum.
Eu van jongen datum is ook, dat 't libe
rale Kabinet de Meester 1905—1908 maar
3 jaar zat; toen brak 't kraakporselein;
toen stortte de «Rede* in, en 't waren
Anti's en Roomschen, die de zaak over
namen en de Liberalen wat blij, dat
ze van der eigen Kabinet afwareD. Toen
heeft Roomsch met Anti 't vervallen ge
bouw (men zei: de Bturs met scheuren, 't
Huis met kapotte vensters) weer netjes
opgeknapt. Late men dus niet zeggen:
Roomsch en Anti zijn over de openbaring
Universiteit met haar professoren er in
betrokken zijn; te meer, waar mr. Heems
kerk tegen eeoige driestarren een brochure
in 't licht heeft gegeven en ook de Senaat
der Vrije Universiteit zich niet onbetuigd
beeft gelaten. Zoo dus blijkt er in onze
partij een verzwakking der eenheid te zijn.
die echter juist door de publiciteit van de
bezwaren wel weer tot opbouw leiden zal.
We twijfelen er dan ook niet aan, of uit
de openbaarmaking van de geopperde grie
ven komt, vóór de stembus van 1917, het
goede zeker en gewis te voorsobijn, en zal
zonder verzaking van ook maar 't kleinst
beginsel, door betere organisatie, door vas-
terlegging van 't partijverband en door
samensprekingen niet alleen op de Deputa-
tenvergadering maar ook in andere colleges
der partij, de eenhe d naast de vrijheid
uitstekend bloeien. Was er principieel ver
sohil: we zouden de eenheid moeten vaarwel
zeggen om in de vrijheid te gaan leven;
maar waar dit niet zoo is, zien we voor
de A. R partij uit dit geding veel meer
winst dan verlies geboren worden, 't Is nu
eenmaal noodig, dat men in de partij maar
eeos duide'ijk zegge waar 't op staat en
daarna werken we weer eendrachtig voort.
«Daar is de juffrouw weer!* roept Mies
uit, als Tine van de Feer vluchtig even
aanbelt bij haar pension en tegelijk de deur
opent en de gang binnengaat,
Tine groet het meisje hartelijk.
«Je wist toch dat ik kwam, Mies
«Gunst nee, juffrouw 1 hoe zou ik dat
weten de vogels brengen 't niet uit 1*
lacht de vroolijke deern, die van den Oorlog
niet leelijk kijkt, zoolang er nog soldaten
rammelend met de sleutelbos voortdurend
de grenzen van haar tijdelijk gebied om-en
afliep.
Tine zag haar brief al gauw, ongeopend
op 't kaartenbakje in de voorkamer bij 'n
paar kranten en circulaires liggen zóóveel
correspondentie had de familie niet en Mies
wist daar tóch geen raad mee, ze moest
maar laten liggen, wat kwam.
Iatusschen was ook Tine's kamer niet in
gereedheid gebracht en 't gaf haar, verreisd
en bestoven, geen prettig welkom toen ze
er inkwam, de muffige lucht rook, 't tapijt
opgenomen vond, de stoelen omhoesd, 't bed
af- en uitgehaald toen ze zich vreemd
voelde in een vreemde omgeviDg
Zóó was nu al tijden lang haar leven 1
Geens dings had ze gebrek:
Maar zwervend en dolend op den aard
bodem, had ie nergens haar «eigen* thuis.
Ze had er nu zoo op gehoopt
Maar 't zal nu weer eenige jaren duren
er is zelfs geen tijd te bepalen
Edoch géén ondankbaar klagen I
Tienduizenden dragen reeds rouw over
hun geliefden en God heeft haar immers
voor 't ergste gespaard! Andere tienduizen
den beklemt de kommer, jaagt de jammer,
grijnst het gebrek aan ook boven hèn
allen is zij rijk beweldadigd
Met kracht onderdrukt ze 't gevoel van
verlatenheid, dat hanr bekruipt.
En als ze zich wat ontstoft en verfrischt
heeft een koudon maaltijd met smaak
verorberde, kijkt ze Mies die 't eetgerei op
ruimt, onderzoekend aan en vraagt vlug:
«Je hebt m'n kamer zeker klaargemaakt?*
Verbaasd zet Mies brood en boter, die
ze bergen wou, weer neder.
«Ik 'k wist immers Diet d
dat juffrouw komen zoul*
«Nee, dat heb je daar straks al gezegd,
