Woensdag September 1915.
80sle Jaargang N° 2118,
Antirevolutionair
Orgaan
voor tl® Znidlaollandselie en Zeeuwselie Eilanden.
He Oorlog.
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN,
Flakkee waakt!
BINNENLAND.
BUITENLAND.
Daze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fe. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij vooraitbetaling 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
Ï1ÏÏGMT IE 1
SOMMELSDIJK.
felefooa ImteïeoaaHa. M®. 3.
Aiverteatiën 10 Cent per regal en 8/? maai. Beel&me* 30 per regel,.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */3 maai.
Bienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groot© letterB en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Aövertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen HO uur.
Alle stukken veor de üedaefle bestemd, Advertentfiën em Terdere Administratie franco toe te seisden aan ilea fiJitg'ever.
Bedriegen ons de teekenen der politieke
tijden niet in ons vaderland, dan wordt ten
stormloop voorbereid op de Eerste Kamer
en omdat deze gekozen wordt rechtstreeks
door de Prov. Staten, worden deze in 1916
onder hevig vuur genomen, zóó, dat de
fortificatie, ook wel vesting van-ket-con-
servatisme geheeten, absoluut vallen moet,
als de aanval onweerstandelsjk is.
Van Sociaal-Dem. zijde, maar ook van
wege de concentratie is men in d8ammuni-
iefabriek reeds bezig aan den aanmaak van
bommen. Of 't giftige bommen zullen zijn,
die op de Prov. Staten en dus op de Eerste
Kamer, zullen worden afgeschoten, is na
tuurlijk aan niemand bekend dan aan den
politieken Krupp met zijn werklui, en deze
zijn niet zoo dwaas om hun geheim aan
den vijand te gaan verklappen.
Trouwens, 't gebruik van gifbommen is
blijkens liet oorlogsrecht, dat thans wordt
toegepast, niet verboden, hoewel zeer on
aangenaam voor de neus- en kselorganen,
waarom dan ook in de Fransche en En-
gelsche loopgraven auurstofpreparaten zijn
verstrekt aan de soldaten in de loopgraven,
als tegenweer tegen de verstikkende gassen,
door die bommen uitgeworpen. En naar de
klanten melden, voldoen die zuurstoftoe-
stelleu uitstekend.
Het is mogelijk, dat de Linkerzijde met
^zulke bommen gaat werkeD, want eerstens:
feit is, dat de citadel der Eerste Kamer
een zeer sterk bolwerk is; dat was ze
vroeger en dat is ze nog; ze is er zelfs op
gemaakt, om maar niet zoo gauw plat
geschoten te worden, want de vijand moet
eerst de voorliniën oftewel de Statenburcht
in zijn bezit hebben en dan kan hij pa3
den citadel treffen, 't Is waar: er zijn tegen-
wo rdig zeer ver dragende kanonnen, die
zelfs van Calais naar Londen kunnen schie
ten en dus 't heele Nauw van Calais be
strijken maar hoever ook de oorlogstech
niek is gevorderd, tot op heden is men
nog niet in staat om zoo maar in eens de
Eerste Kamer klein te krijgen, 't Ligt wel
in de bedoeling van den politieken Kru; p
't zoover te brengen, want bij een komende
Gaondwetlherziening is 't plan om de Eerste
Kamer rechtstreeks door de kiezers der
Tweede Kamer te laten kiezen buiten de
Prov. Staten om, zoodat men dan krijgt
rechtstreeksche verkiezingen voor de Tweede
èn voor de Eerste Kamer,
Gelukt dat om zoo'n Grondwetsherziening
te verkrijgen, dan kan men de citadel in
éénen en niet in tweeën beschieten. Maar
too n Grondwetsherziening kan weer ni-t
tot stand komen zonder dat de Eerste
Kamer dat goedvindt en daarom is de toe
leg van Kruppbreekt eerst met je krach-
tigen munitievoorraad door de voorschans en
nl, de Prov, Staten; daarna valt vanzelf
de Eerste Kamer in puin en is die in puin,
dan bouwen we daar op die puinhoopen
een Nieuwe Kamer, die niet meer door de
Prov. Stalen, maar door de Tweede Kamtr-
kiezers rechtstreeks wordt gekozen!
Tweeien- is t werkt-n met bommen der
Linkerzijde, uit 1913, nog niet afgeleerd en
zeker en gewis komen de liberale en soci
alistische propagandisten er ook in 1916
weer mee te voorschijn. De Eerste Kamer
moet om, dat is de toeleg. Is die om, dan
is dat bij een Tweede Kamerverkiezing ook
een mooi argument om Linksche zetels te
behouden en te winnen, dan immers luidt
't wachtwoord: De Eerste Kamer is om
do Tweede Kamer moet met de Eerste in
overeenstemming blijven om Algemeen
Kiesrecht, Staatsoensioen en meer van die
vraag-tukken tot een goede oplossing te
brengen. Voikomen waar, door een Link-
schen bril bekeken.
Maar met 't Rechtsche standpunt in strijd.
Rechts wenscht ook geen 7e Kamer, die
een Algemeen Kiesrecht of een Staatspen
sioen aanvaardt. Rechts wenscht ook geen
Eerste Kamer, die in zake de Grondwets
herziening en 't Onderwijsvraagstuk onver
trouwbaar is. tenzij de Bevredigingscom-
missie besluit den Minister zulk een wets
ontwerp aan te bieden, zulk een plan, dat
de Schoolstrijd van Reehtszijde d. i. van
de zijde der rechtvaardigheid en billijkheid,
volkomen kan beëindigd beschouwd.
Op de Eerste Kamer wordt geloerd Ver
geel niet: ze heeft wat tp den kerfstok;
pas is de Eedkwestie bij haar aanhangig
geweest en ze verwierp 't wetsvoorstel
pas is aanhangig geweest de Verxnogings-
belasling met haar bekende bepaling van
schatting naar de koopwaarde; ze ver
wierp; de Bakkerswet verwierp ze; en ze
verwierp ook eens de Hooger Onderwijswet,
en ze wierp ook eens Keuchenius uit, toen
ie nog uit Linksche heeren bestond. Tegen
woordig klaagt Links over haarzooals we
reeds zeiden: de verwerping der bepaling
der vermogensbelasting of liever: de ver
werping der koopwaarde bepaling, zit den
Linkschen zeer verkeerd.
Maar ons zit nog verkeerd, dat een libe
rale Eerste Kamer de Hooger Onderwijswet
verwierp, 't Zit de Liberalen ook verkeerd,
dat Mr. Regout zoo tegen Minister Leiy
opgepijpt heeft over zijn slocht financieren
en ziju royaliteit bij bouwwerken.
Enfin! De Eerste Kamer, die oude dame»,
moet weg. En in 1916 zal men probeeren
door omverwerping van Statenburchten haar
er onder te krijgen.
Laten we onzen vijand niet licht achten
Waakt! Waakt vooral op Flakkee.
Denk om 1918, toen onze candidaat
©iS WlüiDlfi er ternauwzrnood kwam.
Zul en de heeren WARN ESft ea
TËL er komen?
We smeeken u, mannen van Flakkee:
past op! want we zijn aan 't verdorren en
de vijand weet dat en zal er alles op zetten
om één zetel zeker te winnen! 't Is hun
om den zetel van den heer VEGTEL te
doen. Die moet er uitLaat u waarschu
wen De toeleg 13 ons bekend 1
De Hoogere Burgerschool.
We danken er God voor, dat we in dezen
een rein geweten hebben. Zeven jaar ge
leden heeft schrijver deies een noodsehreeuw
laten hooren door heel 't Eiland en den
Voorzitter der Centrale Antirev. Kiesv. ge
vraagd een vergadering der Centrale uit te
schrijven, waar.n schrijver dezes de oprich
ting eener H. B. S. met 8 j. cursus zou
bepleiten. Uit alle dorpen waren ze geko
men maar die Notulen, na de vergadering
door hem opgemaakt, zijn door hem met
bevende hand geschreven, want slotsom
was: »uit financieel oogpunt is de zaak
onmogelijk'En dat niet alleen, maar hij
moest ook neerschrijven, dat de door de
Liberalen verzonden cicrulaire's in dat
jaar 1908 zelfs bij Antirevolutionairen steun
gevonden hadden.
En nu, in 1915 is 't feit beslist. Door
de actie van mr. Patijn vooral, gesteund
natuurlijk door de gansche liberale partij
en met sympatbieverklaringen van antire
volutionairen, zal nu de H. B. S. met
5 j. cursus, te Middelharnis zeer waar
schijnlijk gesticht worden om in 1917 te
worden geopend.
His torKschrijven is hier betreuren. De
kogel is door de kerk, zegt 't spreekwoord
maar als lid der Antirev. partij gasn we
vrij uit. We hebben gewaarschuwd, toen
't nog tijd was en nu andermaal, maar
in dezen vorm: Stuurt tocho Rechtsche
mannenuw kinderen daar niet heen
Liever uw kind tot een werkman met
Gods Woord, dan een mijnheer zonder dat
Woord.
De geest der Neutraliteit vermoordt uw
kinderenOntrooft ze hun God en zijn be
loften.
We hebben noodig een positief Christelijk
Onderwijs op onze Lagere Scholen, maar
ook op een Hoogere Burgerschoolóók op
een Normaalschool, ook op een Muloschool:
een onderwijs, dat de eere Gods zoekt en
d8 zaligheid onzer gedoopte kinderen.
Verstaat dan toch in dize uwe roeping
ook tegenover een Neutrale H. B. S.
Uit den cirkelomtrek van alle onderwijs
moeten de stralen loopen naar één Centraal
punt èn dat is Christus, de Zaligmaker.
En uit dat centrale punt schijnt weer 't
licht, dat de kennis van alle takken van
wetenschap verheldert en verdiept. Chris
tus in 't middelpunt der wetenschap brengt
aan den omtrek een verlichtftig in de denk
beelden, die de moderne wereld nooit kan
beseffenChristus in 't middelpunt kweekt
die heerlijke levens- en wereldbeschouwing,
die de beloft9 heeft van dit en 't toekom
stig leven.
Christus in de wetenschap is de Weten
schap in 't licht der Eeuwigheidsgedachte,
waarvan deze aarde voorportaal is.
Nog eensRechtsche ouders op Flakkee
Christenouders! waakt voor Uwe kinderen!
Zij zija onze toekomst.
NEDERLANDSCHE VEREENIG1NG
„HOOP DER TOEKOMST".
Gisteren vergaderde te Rotterdam de Ne-
derl. Vereen. „Hoop der Toekomst", onder
leiding van haar voorzitter Ds. D. van Kreve
len, van Lichtenvoorde.
De vergadering werd bijgewoond door 43
personen vertegenwoordigende 68 afdeelin-
gen.
Uit het jaarverslag der Secretaresse, Mevr.
C. W. Bar.se van Verschuer- van Balveren,
bleek, dat, hoewel de mobilisatie de Vereeni-
ging niet weinig afbreuk deed, toch veel be
langrijke arbeid was verricht. Het aantal af-
deelingen bedraagt thans 129 met 267 leiders
en leidsters en 6052 leerlingen. Als leden van
het Hoofdbestuur werden herkozen Mej. H.
W. Crommelin, van Zeist en de heer J. T.
van Bruggen, van Groningen. Als plaats van
vergadering werd Amsterdam aangewezen
met het oog op het vijftigjarig jubilee van
den arbeid. De eerste Hoop der Toekomst
werd 25 Juni 1865 door Ds.Adama van Schel-
tema te Amsterdam opgericht.
Verschillende voorstellen betreffende leer
gang en leermiddelen werden aangenomen.
Een drietal referaten werden gehouden: 1.
door Mej. H. W. Crommelin, over „de Hoop
der Toekomst in andere landen", 2. door Dr.
J. van Dorp over de vraag: „waarom een
Hoop der Toekomst"? 3. door Mej. H. v. d.
Leeuw over „het aandeel der kinderen in de
samenkomsten."
Aan de jaarvergadering was verbonden
een druk bezochte openbare avondbijeen
komst, waarin door Dr. J. R. Callenbach en
Ds. W. Voors het woord werd gevoerd.
ALGEMEENE NEDERLANDSCHE
GEHEELONTHOUDERS BOND.
De Alg. Ned. Geh. Onth. Bond hield zijn
19e Algemeene Vergadering te Deventer.
Ze werd voorafgegaan door een vergadering,
waarin als spreker optrad de voorzitter van
den Bond, Prof. Dr. J. van Rees, uit Hilversum,
met het Onderwerp „Jeugdwerk."
De jaarvergadering werd geopend met een
rede door den voorzitter, waarin hij een
terugblik wierp op de laatste twee jaren en
in het bijzonder stilstond bij het oorlogsjaar,
dat verschillende, ook voor de geheelont
houders, belangrijke feiten naar voren bracht;
in het bijzonder herinnerde hij aan den maat
regel van den Tsaar van Rusland, die met
éèn pennestreek den alcohol verbande, ter
wijl daarentegen de maatregelen in Engeland
fiasco leden, waaruit blijkt, zeide spreker,
dat men op geheelonthouders gebied niet ge
heel moet vasthouden aan dogmatische in
zichten. Met genoegen constateerde steker
dat de toestand van den Bond in de mobili
satietijd bevredigend is gebleven.
De financieele verslagen van verschillende
Bondsinstellingen werden goedgekeurd. Het
jaarverslag gaf aanleiding tot eenige opmer
kingen, maar werd ten slotte zonder hoofde
lijke stemming goedgekeurd.
Aangenomen werd een voorstel Utrecht
inzake reglementswijziging.
Op voorstel van de afd. Hilversum werd
in behandeling genomen het voorstel Nijme
gen inzake de houding door den bond aan
te nemen, wanneer het betreft deelneming
aan een algemeene beweging, die ten doel
heeft, de propaganda voor geheelonthouding
te bevorderen.
Op voorstel van het hoofdbestuur werd
besloten, een commissie te benoemen, wier
taak zal zijn te onderzoeken, wat gedaan
moet worden om het federatief karakter van
den Bond te versterken en duidelijk naar
voren te brengen en de groepsvorming zoo
veel mogelijk te bevorderen. In deze Com
missie zullen zitting hebben de heeren C.j.
Polak, te Voorburg en H. A. Kaspers, te
Midlaren en vertegenwoordigers uit de afd.
Helder, Zaandam, Koog, Utrecht, Nijmegen
en Amsterdam.
Vertegenwoordigd waren 48 afdeelingen.
Verkeer op Londen.
Men meldt uit Vlissingen:
Op last van de Engelsche admiraliteit is
de vaart op de Theems voor een of meer
dagen gestaakt en de maildienst van de Mpij.
Zeeland stopgezet. De Mecklenburg, die 112
passagiers had, is gistermorgen niet ver
trokken en de Prinses Juliana, die gisteren
hier moest komen, is niet van Tllbury.Docks
vertrokken.
Ook de dienst van Londen op Rotterdam
is, naar men aan de N. R. Ct. meldt gestaakt.
DE TOESTAND.
Het is alweer het Oostfront dat de aan
dacht trekt. Alleen daar blijft de strijd in
grooten stijl geleverd, ten volle de aandacht
trekken. Sedert 8 September moet een scherp
onderscheid worden gemaakt tusschen het
Noordelijk en het Zuidelijk gedeelte van dit
front, hetwelk we in ons jongste overzicht
onzen lezers hebben medegedeeld. Ook na
men we daarbij op de toestandbeschrijving
van de „Times" welke voornamelijk het oog
richtte op het noordelijk gedeelte, omdat
volgens de Times-overzichtschrijver de toe
stand daar het allerbelangrijkst is.
Het is sinds Zaterdag gebleken dat de
schrijver niet heeft misgezien.
We schreven de vorige keer dat de Duit-
schers hun Oostwaarts offensief in het noor
den steeds doorzetten voornamelijk tusschen
Dwina en Wilia.
En de ontwikkeling van dit offensief is,
sinds we dit schreven, met kracht doorgezet,
waardoor zij daar een heel eind vooruit
kwamen.
Zij (de Duitschers) zijn ten Zuiden van
Dunaburg over een breed front en over een
aanzienlijken afstand naar het Oosten door
gedrongen en houden een linie bezet die
dicht langs de tweede spoorbaan van War
schau naar St. Petersburg loopt. Op sommige
plaatsen is de spoorweg volgens de Rus
sische berichten reeds door de Duitschers
bereikt en opgebroken.
De Duitschers staan nu bij Kobilnyk, dat
is ongeveer 100 K.M. ten Oosten van Wilna.
Zoodra wij na dit bericht de frontlijn op
de kaart hebben gewijzigd, waren wij bang
of Wilna het n u nog wel lang zou kunnen
houden. Niet alleen dat ze van 3 zijden wer
den bedreigd, doch door het bereiken van
de spoorweg naar Moskou was ook hun ver
binding afgesneden.
Al spoedig hadden we hieromtrent zeker
heid.
Berlijn meldde heden:
„Het op omsingeling van den vijand ge
richte offensief van het leger van generaal
von Eichhorn tegen Wilna heeft tot een vol
ledig succes geleid. Onze linkervleugel heeft
Molodeczno, Smorgonje (aan de Wilia, ten
westen van Wileiki) en Wogniany bereikt.
Pogingen van den vijand om met inder
haast samengeraapte strijdkrachten onze linies
in de richting van Michalischki te doorbre
ken zijn ten eeften male mislukt. Door de
steeds vorderende omsingelingsbeweging en
de daarmee gepaard gaande scherpe aanval
len der legers van Scholtz en Gallwitz tegen
het vijandelijke front, zijn de Russen sedert
gisteren tot een overhaasten terugtocht op het
geheele front genoodzaakt. Het sterk beves
tigde Wilna is in onze handen gevallen. De
vijand wordt op de geheele linie vervolgd.
Ook deze legergroep vervolgt den terug-
trekkenden vijand en heeft de linie Niena-
dowiecze—Derewnoje—Dobromysl bereikt.
De vijandelijke achterhoeden zijn terugge
dreven.
Ten noorden van Pinsk is de Wisliza be
reikt, ten zuiden der stad zijn wij de Strumen
overgetrokken".
Met de val van Wilna bereikte de Poolsche
veldtocht zijn derde bedrijf. Het eerste ein
digde met de val van de Weichsellinie, het
tweede met de val van de Boeglinie, terwijl
de derde zich lang heeft gekenmerkt door
de heftige tegenstand die de Russen toonden,
doch dat nu gevolgd werd door een ver
nieuwd Duitsch offensief met de val van
Wilna als inzet. Zal nu, door deze val, ook
de val der Duna-linie aanstaande zijn?
Dit nieuwe offensief, zegt de N. R. Ct. is
loodrecht gericht op de voornaamste spoor
wegen en derhalve dus ook loodrecht op de
richting, waarlangs zich de terugtocht der
Russische legers tot nog toe in hoofdzaak
bewoog.
De gevolgen van het afsnijden van den
tweeden spoor naar St. Petersburg zijn de
volgende
lo. Van een regelmatige omzwenking der
centrale Russische legers naar het Noord
oosten, in de richting van de Duna, met een
geleidelijke verplaatsing van het draagpunt
naar het noorden (Wilna, Dunaburg) is geen
sprake meer en wel daarom niet, omdat het
front tusschen Dunaburg en Wilna, dat is
dus op een centraal punt, is doorbroken.
2o. Hieruit volgt vanzelf dat het verband
tusschen de Russische legers aan de Duna
en die tusschen Wilia en Njemen, verlorenis.
3o. Alles wat zich aan Russische strijd
krachten nog aan de Noordwestelijke zijde
van den spoorweg Lida—Molodetsjno—St.
Petersburg bevindt, d. w. z. de rechtervleugel
van de centrale legers der Russen, moet
terug in een richting, die geenszins over
eenkomstig de hoofdrichting van hun tot
dusver uitgevoerden langzamen terugtocht
is, maar dwars daarop staat.
Reeds heeft deze rechtervleugel, die dit
maal, trots de bedreiging met omvatting,
stand hield, zijn Noordelijk steunpunt, Wilna,
dat krachtig was versterkt, moeten prijsgeven.
Wilna is niet alleen een gewichtig kruispunt
van spoorwegen, maar ook een aanzienlijke
stad met ruim 200.000 inwoners. Terwijl
aldus de rechtervleugel der Russen door de
Duitsche omvattingsbeweging genoodzaakt
is terug te trekken in een richting, bijna
loodrecht op die van zijn eigen front (in. a. w.
wordt opgerold), wordt tevens de ruimte
voor die beweging geringer, doordien tege
lijkertijd de rechtervleugel zelf, alsmede het
aansluitende centrum, ook voor de frontaan-
vallen der Duitschers terug moeten. Dezen
naderen den spoorweg Wilna—Lida—Barano-
witsj.
De centrale Russische legers mogen dus
als bedreigd worden beschouwd, en een zeer
snelle terugtocht, die echter wegens de be
perktheid van de ruimte en de richting waarin
deze zal moeten plaats hebben, als gevaarlijk
moet worden aangemerkt, kan worden ver
wacht.
Hierbij dient in aanmerking te worden
genomen, dat de voornaamste wegen in deze
streek evenwijdig met de spoorv/egen naar
St. Petersburg loopen en derhalve evenals
deze zijn afgesneden. De dwarswegen, waar
van de Russen gebruik moeten maken, zijn
minder goed.
In het moerassige boschgebied, door de
zijrivieren van de Njemgn ongeveer midden
tusschen Lida en Minsk gevormd, zijn bijna
in het geheel geen wegen van eenige be-
teekenis.
De totale indruk is in elk geval dat de
toestand voor de Rus aldaar zeer ongunstig is.
Tot slot van onze oostfrontbeschouwing
kunnen we nog melden dat de telling van
de buit bij Nowo Georgewieks behaald is
afgeloopen. Zij bedroeg 1640 kanonnen, 23.219
geweren, 103 machinegeweren, 160.000 pro
jectielen en 709.800 geweerpatronen. Het aan
tal kanonnen bij Kowno buitgemaakt is tot
1301 gestegen.
Schijnbaar werkeloos maar toch zoo vol
actie, die straks tot spanning voert, is de
toestand op de andere fronten.
Zooals in de late zomerdagen, die wij nu
beleven, de wolkenmassa's door het lucht
ruim snellen en hier en daar ophoopen als
stellen ze zich in slagordezooals het hier
beneden nog stil, mooi weder kan zijn ter
wijl de atmosfeer aldoor verzwaart, om op
eens den storm te ontketenen, zoo is het ook
op de oorlogsterreinen. Lord Kitchener achtte
den tijd gekomen om te vertellen dat het
westfront met elf divisien is versterkt; ook
uit andere bron wisten we dat het Engelsch-
Belgisch-Fransche front in Noord-Frankrijk
zich tot een groot offensief toerust. Alleen
tusschen Calais en Atrecht zijn vele duizen
den oorlogsautomobielen bijeen gebracht voor
den nieuwen aanval.
Het Duitsche leger in België is in de laat
ste veertien dagen zwaar versterkt met, naar
schatting, een driehonderdduizend man nieu
we troepen.
