voor de Zuidhollaitdselie en Zeeuwsclie Eilanden.
Zaterdag 14 Augustus 1915.
Antirevolutionair
30ste Jaargang N°. 2102.
Orgaan
Eerste Blad.
w
IN HOC SIGNO VINCES
„HET GOUDEN HERT".
OP DEN UITKIJK.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie Baanden fr. p. p. 50 Ceat.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
ErmsTSB
W. BOEKHOVEN,
SOMMELSD1JK.
VeSefoem iHtearcoaew".. So. 3?.
Advertent!®» ÏO cent per regel en saaal, Reclames SO per regel.
Boekaankondiging 5 Gent per rsgei es
HiessfaMtvragen es Dienstaanbiedingen 50 Gent per plaatsing,
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die 4Ï beslaan i
1 Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nar,
Alle stuRRen foos* de Redactie bestemd, Ad ver teutten eis verdere Administratie trrs&iae© t©e ie zenden aan den fiJitffever.
ij die zich nu abonneeren, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
Al die schommelingen uit den ouden tijd
Hotel Restaurant
Gedempte lioereneteiger 63A, 638
Direct nabij de Hooïdsteeg,
DINERS 60 cent en hooger,
LOGIES MET ONTBIJT
f 1,25, f 1.50 en f 1.75
Tel. No. 10595. Aanbevelend,
1 H. C. F. 14. LEE-Ïoom
Het door ieder aanbevolen adres.
«BBBg—BBMUWI WW *«8638»
V Genera/ v. Woyrsct
GM.L. v.Arz
Z
Uitvoer verboden.
Een uitvoerverbod van eenig handels
artikel is reeds van ouden oorsprong; en
is oud, omdat 't natuurlijk is, een artikel
binnenlands te houden, wanneer daar be-
hoefte aan bestaat. Vooral gold dit in ouden
^tijd het graan, omdat voor eeuwen de bui-
tenlandsche handel in de verste verte nog
niet genomen had als tegenwoordig door
samenwerking van stoomschip, spoor, tele
graaf en meer intense cultuur. Daarbij komt
dan nog deze factor, dat men nu het heele
jaar door als 't ware versch koren kan
malen, wat in ouden tijd ook niet mogelijk
was, juist omdat de scheepvaart zoo ge
brekkig, dit niet toeliet en ook omdat er
toen Landen waren, die weinig of niet pro
duceerden, 'tls tegenwoordig zóó: er is in
Januari een tarweoogst in Australië, Chili
en de Argentijnsche Republiekin Februari
en Maart een oogst in Oost-Indiein April
een oogst in Mexico, Egypte, Perzie en
Syriëin Mei in Klein-Azie, Tunis, Algiers,
en Marokko; in Juni is er oogst in Cali-
fornie, Spanje, Portugal, Italië, Griekenland
en Zuid-Frankrijkin Juli in Midden-Fran
krijk, Zuid-Duitschland, Oostenrijk-Hongarije
Zuid-Rusland en in de Vereenigde Staten
van Noord-Amerikain Augustus in Ca
nada, West- en Middel-Rusland, Noord-
Duitschland, Belgie, Denemarken, Ecgeland en
ons Vaderland; in September is er oogst
in Zweden, Noorwegen, Schotland, Noord-
Rusland en Noord-Kanada.
Van Januari tot October is er dus graan
oogst van het diepe Zuiden af tot 't hooge
Noorden, wat natuurlijk weer met den stand
der zon in verband staat. En juist, omdat
er 't heele jaar door oogst is, is er ook
't heele jaar door graanhandel en is hon
gersnood. menschelijkerwijs gesproken, on
mogelijk.
Maar in ouden tijd was er zooveel graan-
productie niet en waren ook de vervoer
middelen sober. Elk land was op zich zelf
aangewezen, Van daar de verschillende
toestanden, waarin de wetgeving de graan
voorraden bracht. Nu eens werd de aan
voer van graan begunstigd, om goedkoop
brood te verkrijgen; dan we d de uitvoer
verboden, om het Land tegen hongersnood
te vrijwaren en de sterke prijsstijging tegen
te gaannu eens kocht de staat al 't graan
op en stelde 't tegen lage prijzen of kos
teloos verkrijgbaar. En niet alleen c'a irdoor,
maar ook door 't vaststellen van brood-
en meeltaxen vermeed men duren prijs en
bestreed men den speculant, die van 't ge
brek profiteerde em zich in weinige weken
rijk te maken.
In Athene bestonden in den tijd vóór
Christus geboorte sitofilakendie door het
lot gekozen werden om toe te zien, dat
de voorschriften op den verkoop en uit
voer van graan trouwelijk werden nage
volgd; ook was daar een broodtax en een
menigte staat-graanpakhuizen.
Door Rome werd reeds in de 5de eeuw
vóór Chr. geboorte op Sicilië vau Staats
wege graan gekocht om door verkoop den
prijs Uaj te houden. En die Staatsaan-
koopen werden weer bevorderd door aan
Sicilië te verbieden zijn tarwe uit te voeren
aan anderen dan aan Rome.
Iu 1492 was er een koren-uitvoerverbod
in Nederlandin 1530 evenzeereen plak
kaat van 12 Dec, 1545 verbood zelfs alle
uitvoer van de eeneprovincie naar de andereen
alle opkooping werd gestraft met een boete
van 50 gld., voor die dagen een kolossaal
bedrag.
Werden de oogsten weer beter, dan wer
den natuurlijk zulke plakkaten weer inge
trokken; ze waren steeds tijdelijk en be
hoedden tegen honger en speculatiezucht,
maar bevorderden ook weer de graancul-
tuur, omdat men aan den lijve den geurigen
graanbouw voelde.
hebben opgehouden in onze dagen, tenzij
men een Minister van Landbouw heeft, die
met den uitvoerverbod aan 't sollen was
n.l. de aardappelen; afgedacht nog van de
klachten over boter en kaas, waarvan te
veel wordt uitgevoerd, zoodat er aan beide
artikelen gebrek komt en de boeren met
de speculanten in enkele dagen sommen
verdienen als vroeger met de aardappelen,
Over den minister lezen we deze klacht:
Onder de vele maatregelen die de re
geering nu neemt zou ook een rubriek:
«bemoeiingen inzake de bevorderirg der
belangen van enkele speculanten zoo
langzamerhand een plaats kunnen vinden,
want opzettelijk tot dit doel genomen
maatregelen konden voor die heeren geen
beter resultaat hebben dan zoo'n reeks
van veranderingen en besluiten.*
Aldus schrijft de heer E van Weideren
Rengers in het «Friesch Weekblad*, or
gaan der Friesche Mij. van Landbouw.
Ea zeer terecht. Want het is inderdaad
jammerlijk hoe binnen enkele dagen de
regeering van links naar rechts en van
voor naar achter is gesprongen met de
besluiten betreffende het uitvoerverbod
van aardappelen.
Den 25en Juli lezen we iu enkele bladen
dat de «Staatscourant* het uitvoerver
bod zal bevatten op 26 Juli. Toen op
dien dag inlichtingen werden gevraagd
aan de Directe van Landbouw, verwees
men ons naar de «Overzee-Trust*. Deze
zei: «Ja, heden 26 Juli 's nachts 12 uur
onherroepelijk de grenzen gesloten."
De expediteurs en kooplieden die nog
groote hoeveelheden onderweg en even
eens vele dure aardappelen in het land
hadden richtten zich tot de Regeering
met het resultaat, dat het uitvoerverbod
24 uren werd versteld. Maar dan, 27 Juli,
middernacht, dus onhenoepelijk dicht met
den boei.
Donderdag 28 Juli vernemen we dat
de niervormige aardappelen (muizen eer
stelingen) nog mogen worden uitgevoerd
tot en met 31 Juli. Andere soorten echter
in geen geval. En aan de Friesche Mij.
v. Landbouw wordt verzocht een con
troleur aan te stellen die er voor moet
waken dat geen andere dan niervormige
aardappelen worden geexpedieerd.
Dan 3e Juli vernemen we plotseling
dat de Regeering alle soorten nog Iaat
uitgaan tot 81 Juli 's nacht 12 uur. Maar
dau ook onherroepelijk alles stopgezet.
Nu lezen we weer dat de niervormige
aardappelen, welke 31 Juli ter verzen
ding gereed lagen, óók thans nog zullen
worden uitgelaten!
Inderdaad, de regeeriDg had de belangen
van enkele speculanten niet beter kunnen
bevorderen dan door ze thans heeft gedaan.
Wie het eerst met de verschillende wij
zigingen bekend was, kon tegen lagen
prijs nog gauw even inkoopen. Straks
werd het gewijzigde besluit ook aan
anderen bekend en dan liep de markt
omhoog. Er is dan ook door enkele han
delaren een slordige duit met deze regee-
ringsgrappen verdiend. Anderen echter
zijn er de dupe van geworden, doordat
ze hun voorraad met veslies maar snel
van de hand deden, meestaan speculanten,
lui die het nog maar eens waagdeD. En
het bleek al weer spoedig dat het een
succesvolle «wagerij* was.
t Is dan ook in het geheel niet te
verwonderen dat er hier en daar gevraagd
werd of enkele dier speculaten soms ook
connectie hadden aan de diverse bureau's
van waaruit die eerste kostbare
berichtjes de wereld in werden gezonden.
Wij zullen niet gaarne deze vermoedens
ook maar in het minst als juist kwali-
ficeeren. Het is echter de schuld der
regeering zelve, dat ze hier en daar
werden gewekt.
Voor alles is het dan ook te wenschen
dat, wanneer weer een uitvoerverbod
verschijnt, door de regeering beslister
zal worden opgetreden. Ook meer prak
tisch. Want in dezen tijd van het jaar
en met den ennormen omzet welke plaats
had, ging het niet aan om op een en
den zelfden dag een uitvoerverbod te
publiceeren en van kracht te doen zijn,
Correct en practisch ware geweest een
week vooraf het verbod aan te kondigen.
üotterdaisf. -
Ieder had zijn zaken daarnaar kunnen
inrichten. En allen waren over één kam
geschoren.
Het is zeer te wenschen dat in het
vervolg de regeering in dergelijke zaken
ook menschen die met de praktijk be
kend zijn, een woordje late meespreken. Er
zijn er van die gelukkig nog wel die te
vertrouwen zijn en op wier adviezen de
regeeriug kan bouwen.
Toelichting is hier overbodig.
gen een paar drukke uren bij ziju boeken
en met zijn correspondentie.
Over dag komt daar niet van.
Dan moet hij in den winkel en in 't pak
huis zijn, kan zijn gedachten niet bij de
boeken houden. Dan moet hij toezien op 't
helpen der klanten, als 't druk is of dreigt
spaak te loopen met een al te veeleischen-
de zeurtante, sussen en schikken en ploo
ien buitenorders uitzoeken, laten inpakken
en verzenden neen de dag is voor
wat administratie heet ongeschikt.
En '3 avonds is hij er te moe voor,
Dau loopt hij mtt zijn vrouw graag even
't park door of de lanen om. Of nog lie
ver, zit hij 'n uurtje bij haar, alszebroer's
altijd doo'Iuchtige kousen stopt, z'n pan
talonnel je, doorzeefd met winkelhaakjes'
wat bijhaald of steeds zeldzamer ver
schijnsel bij 't groeien van 'tgezin! met
'n handwerkje op haar laag matten drie
hoekstoeltje naast hem zitten komt
's Avonds houdt hij geen boeken bij
Om zich dan 'n uurtje aan zijn vrouw
en z'n gezin te kunnen wijden wil hij met
plezier 's morgens vroeg opstaan met 'n
frisch hoofd en in een rustige omgeving,
twee uur voor 't ontbijt in ziju kan
toor verzet hij bergen werks
DE DUITSCHE LEGERAANVOERING IN HET OOSTEN.
Bij een vroegere gelegenheid gaven wij reeds de portretten van von Hindenburg en von
Mackensen. Bij het laatste offensief der Duitschers in het oosten traden de generaals v.
Woyrsch, v. Arz, v. Gallwitz en von Scholtz eveneens op den voorgrond. Hiervan geven
wij dus een foto.
«Warml* puft Dolf Driever
't is éven acht uur in den morgen, maar
in zijn «kantoor* eigenlijk 'n afgeschoten
winkelhoekje berijden den achteruitgang,
"met weinig luchtverversching en vlak
op 't Zuiden overvloed van zon
in zijn «kantoor*, waar hij van zes uur
af al druk bezig was, stoud de thermome
ter boven zijn lessenaar al op eenentach
tig gradenWat dat worden moest van
daag.
Gelukkig is 't hier in de woonkamer
ettelijke graden koeler.
Die ligt Noordwest en krijgt pas laat in
den middag zon. Vannacht is er goed ge
lucht en 't frissche groen van den tuin
geeft niet zoo warm af als de witte, blik
kerende muren, die achter zijn kantoor de
stoffige «plaats* afsluiten,
't Is 'm een verademing, 't ontbijt.
Na 't opstaan is zijn eenige verkwikking
een haastig gezette kop thee en dan vol
Maar zoo drukkend warm als nu hoeft
hij 't toch dezen zomer nog niet gehad, al
bracht 't jaar 1914 reeds ettelijke hitteda-
gen over Europa.
«Daar staan nog aardbeien van gister
avond* zegt Melie, zijn vrouw.
'n glans glijd over Doif's gelaat.
Geen frisscher gerecht als ,t roo smoor-
heet is dan brood met aardbeien 's mid
dags dik-geronnen melk of karnemelk met
be-chuit kaneel en suiker als-ie zoo
gegeten heeft en dan den brand steekt in
een versche pijp tabak kan hij weer uren
van hitte doormaken!
«Wil ik ze even voor hem halen?* vraagt
een opgewekte stem uit de serre en te
gelijkertijd veert 'n jong meisje uit haar
stoel omhoog 't naaiwerk waarmee ze ijve
rig bezig was luchtig weg afschuddend op
een anderen stoel.
«Hé .óp en gekleed doet Dolf
verbaasd «Betering des levens
of laat je de kwade consciëntie geen ru9t
dat je de kwellingen van 't nachtleger ont
vliedt, en door overdrukte van bezigheden
je geweten tot zwijgen brengen wilt?*
«Iu welk boek heb je dien zin gelezen,
Dolf?* vraagt het meisje minachtend. «In
De Bruid der Woestijnen of in Het hol der
Misdaad of in
«Toe Tine haal jij de aardbeien even
wil je?« vraagt Mèlie goedig, maar met
eenigen nadruk. «Dolf meent het niet kwaad,
al plaagd hij je graag!*
«De lust is wederkeerig,* antwoord Tine
droogjes, maar is nu toch op weg naar
den kelder, vanwaar ze weldra met 'n
schoteitje van de sappige vruchten terug
keert, die ze voor Dolf neerzet.
*Dank je wel zus heeft de post
al bericht uit.Duitschland gebracht.
«Hij is nog niet geweest van morgen.*
«Dan is-ie wél laatkomen de kin
deren al Mélie: 'k wou graag beginnen!*
«Ze zijn even met Stientje om melk
ze kunnen elk oogenblik terug zijn
maar als jij liever wilt dat we beginnen
dan is 't mij goed!*
«Och, neen! zoo'n haast heb ik niet. 't
Wordt nu in den winkel de slappe tijd.
Half Juli straks Augustus zoo
lang 't dan zomeren blijft, kunnen we 't
werk gemakkelijk aan Jammer, dat
we er nooit met elkaar es «uit* kunnen
dat is de schaduwzijde van zoo'n zaak;
die bint erg en als nu Willems 'n
flinke kerel was, waar je de zaak in den
slappen tijd es op kon laten drijven
maar dat is nu eenmaal niet anders: 'n
goeie vent om de orders uit te voeren, die
bij krijgt, maar niet geschikt om aan 't
hoofd te staan al zeg ik 't zelf, ik
ben onmisbaar
Mélie kijkt hem vermanend aan.
*Och, ja! vrouwtje, 'k weet wel wat
je zeggen wilt: onmisbaar is ten slotte
niemand. Enfin, laat ik er dan bijvoegen
«naar den mensch gesproken* is 't
zoo beter dan?*
«Je moet er geen gekheid mee maken,
DolfIk kan me ook niet voorstellen, hoe
de zaak hier zou moeten loopen zonder
jou maar wij hebben het te nemen zooals
de Heere 't geeft en die weet, wat goed
voor ons is. Als jij ziek werd b.v., dan
moest het eenvoudig zonder jou. Wij zijn
altijd maar middelen en instrumenten, moe
ten we bedenken
Dolf springt op en geeft haar 'n kus.
«Ja, ja! vrouwtje jij hebt gelijk,zoo
als altijd. Gelukkig ben ik gezond en sterk,
al kan mij net zoo goed wat overkomen
als een ander haast hij zich er bij
te voegen. «Maar toch als ik denk aan 't
jaar toen ik maar 'n dag of wat weg ge
weest ben voor de Landweer en hoe Wil
lems de boel in 't honderd had laten loo
pen, net toen jij lag van kleine zus
dan zou ik toch niet weten, hoe dat te
recht komen moest!*
Peinzend kijkt Mélie voor zich uit.
Ja dat was een tijd van beproeving ge
weest, daar heeft Dolf gelijk aan.
Alles kwam toen bij elkaar!
Haar man weg, ongewone drukte in de
zaak, zij moest blijven liggen, vreemden
over den vloer .dat waren schadelijke
weken geweest
«Maar de Heere heeft er ons tóén toch
óók doorgeholpen!* zegt ze even later over
luid.
«Hij zou 't nu wéér kunnen doen, als
't moest maar wat draven we door
er is nu gelukkig niets van dat alles ojp
de komsttenminste niet tegelijk* zegt
ze, lachend haar man van terzijde aankij
kende.
Deze heeft daar ditmaal geen erg in en
ziet onrustig naar zijn bord.
«Ik zal Tine roepen* zegt Melie haastig.
«Dan moeten de kindereu maar na-eten
Stientje loopt zeker even met hen 't park
door, 't is daar ook zóó heerlijk in den
morgen vroeg
Met onstuimig geweld wordt de deur open
geworpen.
Tine, in de eene hand de «post*'n paar
kranten en drie, vier handelsbrieven, zwaait
met de andere een opengeseheurden brief
hoog in de lucht en danst de kamer bin
nen
«Hij komt van avond nog
met den sneltrein hoezee!*
En opgewonden valt ze Mélie om den
hals, zoent haar dat het klapt, schiet in
