in hoc signo vinces
yoop tie ZtiitHiollanilselie en Keenw^elae Eilanden.
K
Woensdag 11 Augustus 1915
Antirevolutionair
30<t' Jaargang N°. 2101.
Orgaan
m
1.19.
island
W. BOEKHOVEN,
De oude stam met
nieuwe Loot?
IARNIS
tbieden.
prijzen.
aa imn
»m.
TUINBOUW.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
lie Oorlog.
3ur-
nis.
9157
meat.
neut.
>.so a
mm
linnen- en
landerijen
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDIJK.
fdefeon Xntercosaat. Mo. I.
Adrertentiën 10 Cent per regel en */s maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */8
Reclames SO per regel,
maal,
BienstaaKYragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groots letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die ssij beslaan.
Adyertentiën worden ingewasht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 aar.
Alle stukken voor de kedactie bestemd, Advertentlên esi verdere Administratie traneo toe te eenden aan den Uitgever.
ij die zich nu abonneeren, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
draiueeren,
jn dat zulks
caineerwerk
allen tijde
leveren wij
6186
verzekert
9158
sj 9
f
140.—
120.—
100.—
«0.-
8990
TE.
105.—
92.—
80.
inn
1.
UITGEVER
Z
8668
lODELLEN.
i wat daar ge»
gulden. Veeren
julden. Kapok
ermeubelen en
cadeau en koo-
M,
Op 8 Jan. 1897 werd Dubois, Officier
van gezondheid bij het »Nederlandsch-In-
dische leger, als blijk van waa deering
zijner verdiensten op natuur- en weten-
schappelijk gebied, benoemd tot doctor in
^^<le plant- en dierkunde, honorisoausa, d.i.
te zijner eere. Dit geschiedde door den
Senaat der Amsterdamsche Universiteit.
Wat had die Officier dan gepresteerd?
Onder anderen ditOp aanzoek der Neder
landsche Regeering had hij op Java, in de
provincie Madioen, nabij 't kleine dorp
Trinil, opgravingen gedaan bij de Solorivier.
Vijf jaar lang waren die opgravingen tij
dens den drogen moesson voortgezet en
hadden opgeleverd een rijk materiaal van
belangrijke overblijfsels van gewervelde
dieren. Zóó in September 1891: een men-
schelijke kies; in October een hersenpan;
in Mei '92 een dijbeen; in October een
tweede kies. Dubois is toen aan 't denken,
meten, cijferen en vergelijken gegaan met
mensckenkiezen en apenkiezen en kwam
tot de slotsom, dat hij gevonden had den
■^9 tussehenvorm tusschen aap en huidigen
menscb.
De lezer weet, dat er geleerden geweest
zijn, die beweerden, dat de mensch van
den aap afstamtde aap van een mindere
soort dieren; die weer van een mindere
soort enz. totdat die geleerden terecht kwa
men in de plantenwereld; bij de meest
onvolkomen schepselen met de meest on
volkomen organen. Door evolutie of ent
wikkeling kwam uit 't onvolkomenste ten
slotte de aap, en uit den aapde menscb.
Dubois twijfelde aan die leer en meende,
dat er tusschen aap en mensch nog een
anderen stamvorm moest hebben bestaan;
want zijns inziens was die sprong der
Natuur van een spraakloozen aap naar een
sprekenden mensch wat al te groot.
Er moest dus volgens hem een tussehen
vorm zijn en de bewijzen meende hij in
handen te hebben met de kies, de hersen
pan, 't dijbeen en die andere kies. Vele
geleerden van verschillende Landen hebben
bij zijn vondst een reusachtig vraagteeken
gezet en beweerd, dat die stukken maar
aan den Lorren- en Beenenkoop moesten
gegeven worden als van nul en geener
waarde; zelfs voor een Museüm deugden
ze niet, en daar durft men nog al wat in
te bergen.
Zoo dan ontstonden er drie meeningen:
Eerstens de Bijbelsche menschen, die nog
.conservatief» en .bekrompen» genoeg zijn
om vast te houden aan het Scheppings
verhaal, dat God den mensch schiep uit 't
stof der aarde en in zijn neusgaten blies
den adem des levens. Tweedens: de ver
stokte Darwinisten, die voor bewezen
houden en onomstootbaar logisch, dat de
mensch van de Apen stamt. En derdens de
mannen, die met Dubois nog aan een tus
sehenvorm hechten.
Maar de Oorlog is uitgebroken. Het
mensch-dier, zoo is gezegd, werd losgelaten
en men hakt en snijdt en kerft en steekt
alsof 't leven geen waarde heeft
maar zoo eindigt men: een nieuwe mensch
zal uit deze razernij, uit dezen nood der
tijden geboren worden. Een mensch, met
andere sympathieën, met nieuwe begeerten,
zachtere tochten en frissche verlangens.
Geleerd door scha en schande, zal op
den ouden Stam een nieuwe Loot geënt
worden van menschen, die geen oorlog
meer zullen beleven, omdat die voortaan
tot de onmogelijkheden zal gaan behooren.
Europa zal van heden af wijzer worden en
zich spiegelen aan 't verleden en immers
wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt
zich zacht. Daarom een nieuwe Cultuur
ingeluid en tot andere menschen gevormd.
Gewisstaande op 't Darwinistische stand
punt, zelfs op dat van Dubois, is 't mogelijk,
dater na 't debacle van de huidige mensch-
heid, door scha en schande geleerd, een
nieuwe ontwikkelingsfaze is ingetreden. Dat
door L't verlies van oude verwachtingen,
oude begrippen, oude veronderstellingen een
nieuwe winst is te boeken. Een winst ten
gunste der menschheid. Dat de mensch
edeler zal worden en van bloed en bloed-
velden zal gaan gruwen. Dat liefde en
vriendschap zullen gaan tieren nationaal en
internationaal. Dat de wolf met 't lam zal
gaan verkeeren. Een grootsche Vredesbe
weging voorop; daarna traktaten vastgelegd
voor duurzamen vrede; daarna elk jaar
Vredesconferenties en arbiterrechtspraak.
Totdat de Evolutie zoo isj toegenomen, dat
de mensch volmaakter dan in 1914. geen
oorlog meer zien zal en zien kan. Naar een
nieuwe ontwikkeling! Hooger en edeler en
fijngevoeliger dan die van heden.
Toch houden we ons hart voor die nieuwe
ontwikkeling der menschheid vast; want
't Evolutiestelsel is juist 't stelsel van de
Macht van den Sterkste; 't zwakke moet er
uit en 't Krachtige moet naar boven. 'tZal
dus in de toekomst strijden blijven, maar
fijner.
Als iemand staat op 't Bijbi 1 ehe stand
punt, en gedenkt, dat de mensch voer ont
wikkeling vatbaar en zelfs geboren is, maar
ook ontvangen in zonde en ook geboren
in ongerechtigheid, dan gelooft hij ook, dat
door den oorlog op don ouden Stam een
nieuwe Loot kan groeien, maar op één con
ditie: dat de mensch ophoudt zich-zelf te
zijn en gelooft met den Apostel, dat hij
sterk is, als hij zwak is, dat is: als bij
zich in al zijn leven laat rusten op God
en Gods geboden en dus wandelt op 'tpad
des Rechts.
Het is gansch niet onmogelijk, dat deze
oorlog een ander menschdom brengt; per
soonlijke bekeering is er alle dag, anders
zou de Kerk van Christus sterven; maar
er kan ook komen nationale en internationale
omzetting; verteedering der harten; haat
tegen ruwe zeden. Denk ook maar eens om
't verschil tusschen den tijd der Batavieren,
de Middeleeuwen en onzen tijd. En ga nu
met je gedachten eens twee eeuwen verder
en fantazeert dan een nog moeieren tijd
dan den onzen. Maar bedenk ook: achter
de Batavieren kwamen de Zendelingen
achter de Middeleeuwen: deRoomscheKerk
en de Reformatie met haar verzachtende
zeden. En dan alleen zal uit dezen oorlog
een nieuwe ontwikkeling geboren worden,
als achter dezen oorlog weer staat de Re
ligie met als middelpunt geen halven Chris
tus, of de verheven mensch Christus, maar
Christus, de Zaligmaker, reinigend en lou
terend 't hart van den eenling en de zeden
der volkeren daarnevens.
Zonder Christus is de nieuwe toekomst
even slecht als het verleden en zal 1999
nog net zoo bloeddorstig zijn als 1914.
Centrale Proeftuin voor Overflakkee
en Goedereede.
AARDBEIEN.
De weersgesteldheid is tegenwoordig beter
voor 't aanplanten van aardbeien, dan voor
den tarweoogst. Aan den Proeftuin zijn over
aardbeien nog al eens inlichtingen gevraagd
en om nu ook anderen tegemoet te komen,
zij hier een en ander over de teelt medege
deeld.
Aardbeien wortelen niet diep en daarom
groeien ze 't best in vruchtbaren, waterhou
denden grond. De opbrengst neemt nog al
tamelijk snel af; in 't tweede jaar is ze
meestal 't grootst, daarna vermindert ze. Wie
dus telken jare een tamelijk groote hoeveel
heid wil winnen, moet niet verzuimen na
enkele jaren weer nieuwe bedden aan te
leggen.
Er zijn verschillende soorten aardbeien.
In den Proeftuin wordt gekweektJucunda,
een variëteit, die groote vruchten voortbrengt
en rijk draagt.
Om stevige planten te verkrijgen, doet
men 't best, 't eerste plantje van de uitloo-
pers te nemen, dat is het sterkste en geeft
de beste pollen.
Begin Augustus is een goede tijd, om
nieuwe bedden aan te leggen en 't weer is
er nu zeer gunstig voor. Tot in begin van
September kan men er mee doorgaan, doch
om zeker te zijn van een tamelijk groote op
brengst in 't volgende jaar is 't zaak, er nu
niet mede te wachten.
Wie in Juli grond beschikbaar had, had
toen reeds nieuwe bedden kunnen aanleggen,
wat in een vorig nummer van dit blad reeds
gezegd is.
De afstand der planten in de rij moet on
geveer 40 c.M zijn, terwijl de rijen ook zoo
ver van elkaar moeten staan. Om de drie
rijen neemt men de tusschenruimte grooter.
In den Proeftuin kan men alweer zien hoe
dat moet en tevens, hoe door tusschenteelt
die grond weer productief gemaakt kan wor
den.
In den tuinbouw moet elk hoekje zooveel
mogelijk benuttigd worden. Voor den klei
nen man ook valt in dit opzicht in den Proef
tuin veel te leeren. Ieder mag er vrij gaan
zien. Eerst heeft tusschen de aardbeien sla
gestaan en nu staat er al weer andijvie tus
schen. Voor 't plukken van de aardbeien is
't gemakkelijk wanneer 3 rijen op een bed
geplant worden en voor dat de aardbeien
rijp zijn, kan de sla al zijn opgeruimd.
Beschutting tegen de vorst is wel eens
gewenscht, vooral wanneer het veld open
ligt. Men moet de aardbeien echter niet be
dekken, doch wel kan het goed zijn tusschen
de rijen ruige mest aan te brengen, die dan
in 't voorjaar ter plaatse ingewerkt moet
worden. Alleen een beschutting tusschen en
tegen de plantjes is dus goed. Ook houde
men den grond vrij van onkruid. Dat doet
men ook vanzelf wanneer men tusschenteelt
toepast.
Nogmaals moeten we het ten sterkste ont
raden, de planten gelijk met den grond af
te snijden. Wie Jdat doet, verzwakt zijn ge
was en behoeft niet op een rijke opbrengst
te rekenen,
L. PEN.
Oproeping landstorm.
De landstormplichtigen van de jaarklasse
1915 zullen worden opgeroepen om in wer-
kelijken dienst te komen op Dinsdag 24 de
zer (voor Drente op Woensdag 25 dezer).
Die van de jaarklasse 1914 en 1913 (per
sonen geboren in 1894 of 1893), welke op
20 dezer tot den landstorm komen te be
hooren, zullen eerst later behoeven op te
komen, waarschijnlijk die van de jaarklasse
1914 in het begin van October en die van
de jaarklasse 1913 een maand later. (Stct.)
NED. ANTI-OORLOG RAAD.
De Nederlandsche Anti-Oorlog Raad hield
in de Oranje-Societeit een buitengewone,
drukbezochte algemeene vergadering. Behalve
ruim 30 leden van den Raad zelf waren de
afgevaardigden van 42 plaatselijke groepen
en van 120 aangesloten vereenigingen uit
alle provinciën aanwezig, alsmede een aantal
bijzondere genoodigden, onder wie de bekende
Engelsche pacifiste miss Emily Hobhouse,
enj vertegenwoordigster van Internationaal
Vrouwencomité voor een duurzamen vrede.
De Voorzitter, Mr. Dresselhuys, hield een
uitvoerige en met groote aandacht aange
hoorde openingsrede, waarin hij het stand
punt der vredesvrienden uiteenzette bij de
herdenking van het eenjarig voortduren van
den oorlog en waarin voorts een overzicht
gegeven werd omtrent den arbeid en den
vooruitgang van den N. A. O. R., zoowel
wat betreft het binnenland als het buitenland.
Het Hoofdpunt van beraadslaging was het
voorstel van het bestuur, dat de Nederland
sche Anti-Oorlog Raad den wensch zou uit
spreken, „dat de Nederlandsche regeering
het initiatief neme tot het bijeenroepen van
een conferentie, bepaaldelijk in het belang
van den vrede, van bijzondere vertegenwoor
digers van onzijdige machten, welke tot het
einde van den oorlog zitting houdt en ten
doel heeft, mede door het verzamelen van
feiten en gegevens en het uit den weg rui
men van misverstanden, welke een tot el
kander komen der oorlogvoerenden in den
weg staan, bemiddeling voor te bereiden en
te zijner tijd in te leiden" en dat de Raad
voorts het bestuur zou opdragen dezen wensch
ter kennis van de Nederlandsche regeering
te brengen.
In de toelichting tot dit voorstel wees het
bestuur er op, hoe dit denkbeeld reeds meer
malen was bepleit, o.a. door de regeering
van Venezuela en door het Internationaal
Congres van Vrouwen.
Het bestuursvoorstel onderscheidde zich
echter wezenlijk van het bekende denkbeeld
van Venezuela, daar de regeering van dien
staat een bijeenkomst van onzijdigen wilde
in het eigen belang der Neutralen, terwijl
het bestuur van den raad de werkzaamheden
der conferentie uitsluitend wil beperkt zien
tot arbeid voor het herstel van den vrede.
Ten aanzien van het door het Internatio
nale Vrouwencongres bepleitte denkbeeld,
bestaat het verschil hierin, dat het Vrouwen
congres beoogt een oogenblikkelijke bemid
delingspoging doordat redelijke vredesvoor
waarden door de conferentie zouden worden
ontworpen en als grondslag van bemidde
ling zouden worden aangeboden, terwijl het
door den N. A. O. R. behandelde voorstel
in het midden laat of thans reeds bemidde
ling mogelijk is met kans op welslagen, en
voor de gewenschte Conferentie van Neu
tralen geen bepaald omschreven taak voor
opstelt.
Hoofdbedoeling van het voorstel was, dat
zoo spoedig mogelijk de bijzondere voor dit
doel aangewezen officieele vertegenwoordi
gers van onzijdige machten in de eerste
plaats werd gedacht aan de Vereenigde Sta
ten van Amerika, Denemarken, Nederland,
Noorwegen, Spanje, Zweden en Zwitserland
en ook aan den Paus tezamen komen
teneinde voortdurend met elkander te over
leggen, op welke wijze een duurzame vrede
zou kunnen worden bevorderd en teneinde
op het eerst geschikte oogenblik terstond
gereed te zijn voor bemiddeling.
Verwacht werd, dat deze officieele conferen
tie van een aantal Neutralen vollediger en
beter dan één regeering zou werden inge
licht omtrent alle punten die voor de beoor
deeling van tijdstip en inhoud van een be
middelingsaanbod van belang zouden kunnen
zijn. Wellicht zou de conferentie inden eer
sten tijd hoofdzakelijk slechts zijn een inter
nationaal officieel bureau tot het inwinnen
van dergelijke gegevens en inlichtingen.
Met nadruk werd tevens in de toelichting
betoogd, dat, waar in het voorstel van be
vordering van „vrede" wordt gesproken, van
zelf sprekend daarmede bedoeld wordt een
„rechtvaardige en duurzame" vrede, en dat
het b.v. ondenkbaar moest worden geacht
dat eenige onzijdige staat zijn bemiddeling
zou aanbieden tot een vrede, die niet de
volkomen onafhandelijkheid van België zou
verzekeren.
Het voorstel van het bestuur gaf aanleiding
tot een levendige gedachtenwisseling tus
schen een groot aantal belangstellenden.
Eenerzijds stelde men voorop, dat iedere
gedachte aan bemiddeling thans nog uitge
sloten was en dit voorstel dus geen kans op
succes kon hebben. Anderzijds vreesde men
juist dat het voorstel meer dan dat van het
vrouwencongres, het aanbieden van bemid
deling op de lange baan zou schuiven, daar
de conferentie door het verzamelen van fei
ten en gegevens en het uit den wegruimen
van misverstanden veel tijd zou laten verlo
ren gaan. Ook drong men aan van de zijde
van de voorstanders in de vergadering van
het bestuursvoorstel, dat het bestuur zich
niet zou bepalen tot het indienen van het
adres bij de regeering, maar een volksbewe
ging tot ondersteuning ervan zou in het
leven roepen.
Eenige leden ontrieden de zinsnede om
trent de noodzakelijkheid van België's onaf
hankelijkheid in het advies op te nemen,
teneinde in Duitschlaiid geen ontstemming
tegen het denkbeeld te maken.
Verschillende moties en amendementen
werden ingediend, nl. door de heeren J. Dou-
wes, Dr. C. Easton, Ds. N. J. C. Schermer-
horn, Mr. J. A. Veraart, C. Viertelhausen,
G. Vlug en door mevrouw Alletta Jacobs en
mevrouw Ramondt-Hirschmann.
Het gevolg was, dat het bestuur in hoofd
zaak overnemend een amendement van de
dames Jacobs en Ramondt, de woorden be
trekking hebbende op het verzamelde van
gegevens en het uit den weg ruimen van
misverstanden uit het voorstel schrapte, ten
einde buiten twijfel te stellen, dat naar de
bedoeling van dit voorstel de Conferentie
van Neutralen niet noodzakelijkerwijze eerst
een feitenonderzoek, enz. behoorde in te
stellen, alvorens een bemiddelingspoging te
doen. Tegenover hen die meenden dat het
oogenblik voor bemiddeling nog niet geko
men was, betoogde het bestuur met nadruk,
dat het voorstel in de eerste plaats slechts
voorbereiding tot bemiddeling beoogde.
Het voorstel van het bestuur, thans lui
dende: „dat de Raad den wensch uitspreke,
dat de Nederlandsche regeering het initiatief
neme tot het bijeenroepen van een conferen
tie, bepaaldelijk in het belang van den vrede,
van bijzondere vertegenwoordigers van on
zijdige machten, welke tot het einde van den
oorlog zitting houdt en ten doel heeft be
middeling voor te bereiden en te zijner tijd
in te leiden", werd hierna met algemeene
stemmen aangenomen.
Ten aanzien van de uitvoering, die het
bestuur aan dit besluit zal hebben te geven,
werd eveneens met algemeene stemmen
aangenomen, dat het bestuur niet alleen den
wensch ter kennis der Nederlandsche regee
ring zou brengen, doch tevens alle plaatse
lijke groepen en aangesloten vereenigingen
zal uitnoodigen een verzoek in den geest
van het Raadsbesluit tot de Nederlandsche
regeering te richten.
Een voorstel van den heer Viertelhausen,
strekkende om de zinsneden omtrent de
noodzakelijkheid van België's onafhankelijk
heid uit de toelichting te schrappen, werd
met groote meerderheid verworpen.
Het bestuur deelde nog mede, dat tal van
telegrammen uit het buitenland (Zwitserland,
Zweden, Denemarken, Amerika, Duitschland,
Engeland en Italië waren ingekomen, inhou
dende betuigingen van sympathie met het
voorstel. Ook verschillende aangesloten ver
eenigingen en plaatselijke groepen, verhinderd
ter vergadering aanwezig te zijn, zonden
telegrafische instemmingsbetuiging.
Aan het slot van de vergadering werd het
bestuur nog aangevuld door de verkiezing
van den heer H. van der Mandere tot be
stuurslid.
DE TOESTAND.
Warschau en Iwangorod in handen der
verbondenen.
Ziehier het groote nieuws dat we nog even
in de telegrammen van ons vórig nummer
konden opnemen.
Warschau en Iwangorod genomen.
Is het wonder, dat in Duitschland en Oos
tenrijk thans feest wordt gevierd
De lange reeks successen door de legers
der centrale mogendheden sedert den veld
slag in Mei aan de Dunajec, in Galicië, Zuid
en Noord-Polen en de Oostzee-provincies
behaald, zijn, zegt het Oostenrijksche leger-
bericht, nu door de bezetting van Warschau
en Iwangorod bekroond. Onze troepen heb
ben Iwangorod bezet, en de Duitsche troe
pen van prins Leopold van Beieren zijn de
hoofdstad van Russich Polen binnenge
trokken.
Tusschen Weichsel en Boeg rukken de ver
bonden troepen in vervolgingsgevechten naar
het noorden op. De Oostenrijksche ruiterij
heeft Motilag, de Duitschers Wladimir Wo-
lynski bereikt.
Voorwaar er is, al verliep dan een jaar
eer dit doel werd bereikt, een succes van
groote beteekenis behaald. Zeker het belang
rijkste na den val van Antwerpen.
Warschau toch is niet alleen de hoofdstad
van Russisch Polen, maar is een jaar lang
het centrum geweest van Rusland's mili
taire actie, vermoedelijk de zetel van het
groote hoofdkwartier en in elk geval het
middelpunt vanwaar de draden uitgingen
naar alle kanten van het half-cirkel-vormige
front.
De Duitschë" bladen laten dan ook niet na
op de beteekenis der verovering van War
schau te wijzen en erkennen dankbaar de
daden der legeraanvoerders en soldaten van
de bondgenooten.
Warschau is eeii mooie stad, die zich ver
bazend snel heeft uitgebreid de bevolking
is in een kwart-eeuw verdubbeld met
prachtige paleizen, museums, monumenten en
parken. Tot 1526 was zij de Residentie der
Koningen van Masovië, sedert 1587 hielden
de Koningen van Polen er geregeld verblijf.
T '9
H
urll
