Woensdag 9 Juni 1915
80 1 Jaargang N° 2083
voor de SSuidliollaiiilsclKe en JKeeuwscIic Eilanden.
lie itring,
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGN O VINCES
W. BOEKHOVEN,
De Paus souverein?
BONENLAND.
BUITENLAND.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. SO Gent.'
Buitenland bij YOOndtbetaling ƒ4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDUK.
■ïeSefoöï® I&tercoaMn. UB©
Adreïtentiën 1.0 Cent per regel en s/s maai. Reclames 8© per regel.
Boekaankondiging 5 Üent per regel en 4/s naaai.
BlenstaanTragen m Dienstaanbiedingen 50 Oent per plaatsing.
©roots letters en vignetten worden berekend naar de plaatsraimte die zij beslaas
Advertentien worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nar.
Alle stukken voor «ie Bedactie bestemd, Advertentie» en verdere Administratie traneo toe te aenden aan den Uitfrever.
TOTQSYBB r.
Er waren leden, die met 't tijdelijk ge
zantschap zelfs niet mee konden gaan, om
dat daarin lag opgesloten naar hun ziens
wijze een erkennen van den Paus als een
Souverein, een Regeerder, een Staatshoofd,
een wereldlijk Gezagdrager. Daarop werd
geantwoord, dat de Souvereiniteit van den
Paus, ook door Nederlandaltijd is erkend
en nooit ontkend. Bij ons Koninklijk Hof
is een internuntius, een soort gezant, toe
gelaten geweest, al jaren en jaren lang.
En niet alleen dat, maar onze Koningin
verleent vergunning en de wet eischt dat
van Haar, om Pauselijke «ridderorden* te
mogen dragen. De Grondwet schrijft
voor: >In geen geval mogen andere Neder
landers (dan de Koningin en de Prinses)
of de vreemdelingen die in Nederlandschen
staatsdienst zijn, vreemde ordeteekenen,
titels, rang of waardigheid aannemen, zon
der bijzonder verlof van den Koning
Krijgt dus een Nederlander een Pause
lijke orde, dan mag hij dat lintje* niet
dragen, tenzij met toestemming der Kroon
en omdat zoo met alle Souvereinen en
»lintjes* door Souvereinen geschonken, ge
handeld wordt, ligt daarin bij konsekwen-
tie opgesloten, dat de Paus nu reeds en
altijd is besohouwd al een vreemden*
souverein.*
Men had er ook nog iets anders bij kun
nen voegen. Bij de wet van IS Mei 1871,
dat is, bij de Wet op de Waarborgen is
bepaald: 1. Dat de persoon van den Paus
onschendbaar is en onttrokken aan elke
Italiaansche rechtsspraak; dat hij noch
gevangen kan genomen worden, nog gedag
vaard. 2. Dat elke aanslag tegen zijn per
soon en elke uitlokking daarvan strafbaar
zijn, alsof deze feiten waren gepleegd te
gen den persoon des Konings. 3. Dat de
Italiaansche autoriteiten den Paus alle eer
bewijzen zullen geven aan een souverein
verschuldigd. 4. Dat bij bevoegd is voor
de bescherming van zijn persoon en de
bewaking van zijn paleis een aantal Krijgs
lieden in dienst te mogen hebben en hou
den. 5. Dat de residentie van den Paus
door geen Italiaansch ambtenaar mag
worden betreden of bezocht, zelfs niet ter
rechtmatige uitoefening zijner functies, tenzij
met uitdrukkelijke vergunning door of van
wege den Paus gegeven. 6. Dat de Paus
het recht heeft diplomatieke vertegenwoor
diging in te stellen bij vreemde Staten en
die van vreemde Staten te ontvangen. 7.
De Paus is niemands onderdaan, zelfs
niet van den Koning van Itatië. 8, De pau
selijke internuntius aan ons Hof staat in
betrekking met 't Departement van Buiten-
landsche Zaken en niet met dat van de
Binnenlandsche, niet met de afdeeling Kerk
genootschappen hij gaat in zijn fuctie bui
ten de Kerkelijke zaken om, die daar in
die Afdeeling bedisseld worden.
Het lid der Eerste Kamer, ror. L. W. C.
van den Berg, heeft in de antirev. Rotter
dammer op 19 Mei jj. daarop gewezen en
deze punten opgenoemd, welke we tot op
heden nog niet weersproken vonden. Ze
dunken ons zóó klemmend te zijn, dat er
geen speld is tusschen te krijgen en 't ver
wonderde ons dan ook, ze in 't Voorloopig
Verslag niet te vinden. De »Protestantsche"
ijveraars of liever de propagandisten van
de liberale Concentratie in 1913, konden
dat alles weten, maar toch hitsten ze 't
volk tegen de Coalitie en Rome op en zijn
ie waarlijk nu weer aan den gang. Deze
historische zaken n.l. de Souvereiniteit van
den Paus met al den aankleve ervan, staan
sinds 1871 vaat. Nooit hebben die zooge
naamde Protestanden daar in of buiten de
Kamer kaptie opgemaakt. En nu gaan ze
een relletje op touw zetten, 't Was beter
als die Protestantsche of Liberale menschen
hun eigen tuintje n 1. hun Ned. Herv. Kerk,
eens gingen wieden. Laten ze eerst hun
Kerk trachten te genezen van de breuk,
waarover zoovele echte Hervormden dage
lijks treuren en klagen. Laten ze hun schou
ders zetten on der dio Kerk, opdat alle mo
dernisme en socialisme geweerd worde; de
leer-vrijheid en dus de afbraak der Kerk
worde tegengegaan en de Ned. Herv. Kerk
weer worde, wat ze^eertijds was: een stad
op den berg en de Kroon der Natie; haar
toevlucht en haar hope. Dat ware edeler
werk en zou den Landsvrede meer bevor
deren dan die vergaderingen en moties te
gen Rome en 't Gezantschap. Hoe heer.ijker
de Ned. Herv. Kerk en hare belijdenis zich
ontplooit hoe innerlijk krachtiger 't Pro
testantsche beginsel doorwerkt en hoe ster
ker men dan staat in geestelijke wapenen
tegenover Rome.
Volkomen eens zijn we 't dan ook met
wat het antirev. Kamerlid Brummeikamp
schrijft in de Nieuwe Haagsche Courant
Toch zal het niet overbodig zijn nog
eens te herinneren aan de artikelen door
Wormser Br. toon in Groen vauPrinste-
rer's Nederlander* geschreven, waarvan
de hoofdinhoud door Groen zeil in de
Brieven van Da Costa aldus wordt weer
gegeven
»De bloei vau het Romanisme bewijst
niets tegen de Protestantisme, wat de
Belijdenis van hst laatste betreft, maar
die bloei is tegen het Protestantisme
een schrikbarende getuigenis, wat zijn
Belijders aangaat. Het blijkt dat hetRo-
manisme tegenwoordig zoo zwaar weegt,
omdat het Protestantisme van onze da
gen zoo licht is, en dat het Romanisine
overwint, 'omdat het Protestantisme zich
zelf vernietigt.
«Nederland moet de gelijkheid der
gezindheden niet lijdelijk dragen als een
keten, aan zijn Protestantsche bevolking
door de Revolutie om den hals geworpen
neen, het moet de gelijkheid der gezind
heden erkennen en handhaven als een
vrije, in het gevoel en de bewustheid
van christelijke sterkte, en van de uit
nemendheid van zijn Protestantisme.*
Groen roemde de bezadigdheid en zacht
moedigheid in deze artikelen doorstralen
de en noemde ze nog in 1872 „van blij
vende waardij".
Niet overbodig zal het ook zijn te
herinneren, dat Wormser natuurlijk het
echte Protestantisme bedoelde, dat het
om de levenswaarheden uit den tijd der
Hervorming te doen is.
Niet het holle, inhoudlooze Protestan
tisme, dat die waarheden overboord werpt,
en waarvan Busken Huet in zijn snij
dend sarcasme zeide: «Dff hebt gij dat
ge de Roomschen haat
Er is ook thans een Protestantisme,
dat niets van het Prolestautisme heeft,
dan den naam,.en dat zijn kracht zoekt
in anti-papistische felheid en de kinderen
en kleinkinderen van dat on-Nederlandsch
geestelijk wangedrocht.
Zoo is 't. Anti-papistische bacillen in
een Volk doodt men alleen door 't koeste
rend licht van 't Evangelie. Maar diezelfde
antipapisten zwijgen als er een ongeloovige
op den preekstoel staat; als er een onge-
loovige burgemeester of notaris ofkanton-
rechter wordt benoemd door de Regeering.
En al wordt dan de Kerk liberaal en 't
dorp liberaal ze zijn rustig entevreo.
Noem voor die lui 't woord «Paus* en ze
krijgen haast een toeval. Waarschuw ze,
dat se met hun leer 't ongeloof in de hand
werkeu, dan krijg je den wind van voren!
König KonsUnltn von óriechen land
Koning Constantyn van Griekenland.
In verband met de ongesteldheid van Ko
ning Constantyn van Griekenland geven wij
een portret van dezen vorst.
Het is nog altijd onzeker of Griekenland
tot een interventie in den liuidigeii oorlog
zal overgaan. Er zijn verschillende geruchten,
dat de ex-premier Venezielos bij de aan
staande verkiezingen weer als minister door
het volk verlangd zal worden. Men zal zich
herinneren, dal dc koning van Griekenland
eenigen tijd geleden weigerde tot een inter
ventie over ie gaan.
Waf men vroeg.
lu hot Voort. Verstag over het tijdelijk
gezantschap vroog men of de Regeering
bereid was te verklaren
le. Dat zij tot instelling vau oen vast
gezantschap bij den Paus in geen geval
haar medewerking zal verleenen.
2e. Dat zij aan de tijdelijke zending
een eind zal maken, zoodra de vrede
geteekend is of reeds vóór dien tijd, als
mocht blijken, dat samenwerking met den
Pauselijken Stoel niet aan hogingen tot
herstel van den vrede bevorderlijk kan zijD.
3e. Dat zij, indien men zich later ter
bestendiging van het gezantschap zou
beroepen op het antecedent der tijdelijke
zending, dat beroep ongegrond zou achten.
Verscheidene Kamerleden verklaarden hun
stem niet aan 't ontwerp te kunnen geven,
indien do Regeering deze vragen niet on
omwonden in bevestigenden zin beant
woordde.
Intrekken?
Er zijn Bladen, die nu, na Italië's oor
logsverklaring, het wetsontwerp van het
tijdelijk gezantschap willen zien ingetrok
ken, omdat de Paus bijua gevangen man
is, We kunnen dit bezwaar niet zwaar
achten. De Paus immers werd niet tot
hulp ingewezen bij een komenden vrede,
omdat hij in Rome zit, maar als hoofd der
Roomsch Katholieké Kerk. En of hij nu
zijn kerkelijk ambt draagt te Rome, dan
wel te Madrid, of te Zurich, of te 's Hage
de plaats, waar hij vertoefd, doet er niets
toe. 't Is om de hooge positie, die hij be
kleedt in de Roomsch-Katholieke wereld en
zijn band, waarmee hij aan de hoven van
Europa gabonden is. De oorlogsverklaring
van weik Land ook. kan die Positie nooit
schaden en daarom voelen we voor de in
trekking van 't wetsvoorstel op dien grond,
ook niets.
Nochtans de Mem. v. Antwoord is nog
niet in ons bezit, en wat de Regeering
doen zal, is ons op dit oogenblik onbe
kend. Afwachten is de boodschap.
Uitbreiding van den Landstorm.
Een wetsontwerp is ingediend tot nadere
uitbreiding van den Landstorm, enz.
Het bestaat uit 4 artikelen, die aldus lui
den:
Artikel 1. a. Door Ons kan worden be
paald, dat tot den Landstorm behoortieder
voor zoover hij niet reeds tot den Land
storm behoort die vóór het in werking
treden van de Landstormwet is komen te
verkeeren in een der gevallen bedoeld in
art. 2, eerste lid, onder lo. en 2o. dier wet,
dan wel van den dienst bij de militie is
vrijgesteld als eenige wettige zoon en niet
vóór 1916 het 40ste levensjaar heeft volbracht.
b. Het vorige lid is niet van toepassing
ten aanzien van personen als bedoeld in art.
2, tweede lid, der Landstormwet.
Art. 2. De dienstplicht bij den Landstorm
vangt voor de in art. 1, eerste lid, bedoelden
aan met den dag, waarop zij volgens Ons
daartoe strekkend besluit tot den Landstorm
komen te behooreb.
Art. 3. Het tweede lid van art. 4 der
Landstormwet is tot een nader door Ons te
bepalen tijdstip niet van kracht.
Art. 4. Deze wet treedt in werking op
den dag, volgende op dien waarop zij is
afgekondigd.
Aan de Memorie van Toelichting is het
volgende ontleend
De regeering, overtuigd van de noodzake
lijkheid om geleidelijk onze weermacht te
versterken, is van oordeel, dat thans de mo
gelijkheid moet worden geopend om tot den
krijgsdienst te verplichten dat deel van ons
volk, hetwelk, ofschoon wel daartoe in staat
nog niét tot gewapendeii dienst kan worden
geroepen. Zij meent dit op de meest doel
treffende wijze te kunnen bereiken, door de
Landstormwet te nemen als punl van uit
gang voor de nader vast te stellen maatre
gelen. Immers door uitbreiding van den Land
storm kan onder de tegenwoordige omstan
digheden op uit een oogpunt van wetgeving
weinig omslachtige wijze worden bereik, dat
ook aan hen, die als ingeschrevenen voor
vroegere lichtingen der militie van den dienst
waren vrijgesteld of vrijgeloot, de verplich
ting kannen worden opgelegd, aan de lands
verdediging met de wapenen mede te werken.
Het ligt nu in het voornemen der regee
ring om, indien het aangeboden ontwerp tot
wet wordt verheven, achtereenvolgens, naar
mate de verschillende daarop van invloed
zijnde omstandigheden dat zullen mogelijk
maken, ingeschrevenen, die van den dienst
bij de militie werden vrijgesteld, of zijn vrij
geloot, voor zoover zij niet reeds in mili
tairen dienst zijn of tot den Landstorm be-
hooren tot den Landstorm te doen toetreden,
te beginnen met degenen, die zijn ingeschre
ven voor de jongste der lichtingen, waarvan
de dienstplichtigen thans onder de wapenen
zijn.
in gelijke volgorde zullen zij, voor zoover
zij niet lichamelijk ongeschikt worden be
vonden, bij ploegen tot den werkelijken dienst
worden opgeroepen, ten einde te worden
geoefend. Daarna zullen zij plaats nemen in
de militie- of landweerbataljons en compag-
niën, waardoor het mogelijk zal zijn, om,
naarmate de omstandigheden dit zullen toe
laten, achtereenvolgend, Landweerplichtigen
beginnende met de oudste der onder de
wapenen zijnde, niet verlof te zenden.
Zooals uit het wetsontwerp blijkt, meent
de regeering niettemin verder te moeten gaan.
Zij is nl. van oordeel, dat, waar het ontwerp,
in zoover het uitbreiding van de sterkte van
den Landstorm beoogt, neerkomt op gelei
delijke opheffing van de overgangsbepaling
der Landstormwet, het wenschelijk moet
heeten, de bevoegdheid daartoe thans ten
voile te scheppen, opdat, mocht de noodza-
lijkheid er toe dringen, de regeering zonder
verwijl zal kunnen ddbrgaan met het voegen
bij den Landstorm en het in werkelijken dienst
oproepen van oudere groepen vrijgestelden
en vrijgeloten en zij mede zal kunnen be
schikken over al degenen die gediend hebben
en die tengevolge van bedoelde overgangsbe
paling thans nog buiten den Landstormplicht
vallen.
Het ligt in 't voornemen, om bijzondere
bepalingen ter uitvoering van art. 16 eerste
lid, 2o. der Landstormwet in het leven te
roepen, ten einde de nog niet geoefende
Landstormmannen in de gelegenheid testel
len vóór hun opkomst in werkelijken dienst
een onderzoek omtrent hun geschiktheid te
ondergaan.
Vrije Universiteit te Amsterdam.
Men schrijft ons:
Even als het vorige jaar zal eene weten
schappelijke samenkomst gehouden worden
op den dag voorafgaande aan de vergadering
der Vereeniging voor Hooger onderwijs op
Gereformeerden grondslag.
Op deze samenkomst, welke te 1 Va uur
aanvangt, zal worden besproken een referaat
van Prof. Dr. H. Bavinck handelende „Over
het Onbewuste."
Door Directeuren was nog een tweede
inleider (oud leerling Jurist) uitgenoodigd op
deze samenkomst een referaat te houden, die
zich aanvankelijk had bereid verklaard, doch
later in verband met de mobilisatie moest
bedanken.
Een tweede bedankte eveneens en daar
door werd de tijd te kort om een derde te
noodigen.
Aan deze samenkomst kunnen deelnemen
zij die hunne opleiding ontvangen of ont
vangen hebben aan eene inrichting voor
Hooger Onderwijs en zich kunnen vereenigen
met de beginselen der Vereeniging.
Nadere inlichtingen ook omtrent logies en
reiskosten worden op aanvrage aan het Bu
reel (Keizersgracht 162 te Amsterdam ver
strekt.
DE TOESTAND.
Van het Westfront weten we thans bepaald
niet wat te schrijven. Het heen en weer gol
ven van het gevechtsfront maakt een beschrij
ving haast onmogelijk. De plaatselijke ge
vechten zijn niet-beslissend voor volgende,
vandaar dat we kort kunnen zijn.
De Bondgenooten schijnen nog steeds of
fensief te zijn. Doch die enkele honderden
Meters Frankrijk meldde in zijn bericht
van Zondagavond 450 Meters die zij voor
uitgekomen zijn op een kaart van de grootste
schaal nog niet voldoende aan te geven.
Op het Oostfront zijn thans de blikken het
meest gevestigd.
Generaal Mackenzen met generaal Von Lis-
singe zijn daar de mannen.
Generaal Mackenzen, de stoutmoedige en
bekwame legeraanvoerder van de Duitsche
troepen in de Karpathen is het hart van de
slag die daar nu al een maand woedt.
Het is de overwinnaar van Lodz, waar hij
op zoo meesterlijke manier de Russische op-
marsch brak, wat tot gevolg had dat de Rus
sen achter Bzura- en Rawka stelling moesten
zoeken en een nieuw aanvalsplan bedenken.
Dat is de groote verdienste van Von Hin
denburg en Mackenzen, dat ze orgineel zijn.
Alle officieren, ook de leidende generaals,
bezochten indertijd de krijgsscholen waar
aan allen dezelfde theorie werd geleerd.
Maar nu is het eigenaardige dat die beide
Duitsche veldheeren een eigen plan opbou
wen, tegen alle gangbare theories in den
vijand aanvallen.
Dat is het verrassende.
Ieder herinnert zich nog wel hoe Macken
zen in Polen het Russische centrum in ver
warring bracht, daarna met een betrekkelijk
kleine troep snel vooruit drong naar Lowicz
waarbij zijn rechtervleugel in de Russenle-
gers doordrong bij Lodz. Bijna was die vleu
gel toen omsingeld en afgesneden, wegens
zijn geringe sterkte. Maar in den nacht vol
voerde de zwenkende vleugel zijn opdracht
toch en nam nog ;een grooten hap uit het
Russenleger mede.
De Russen verloren den slag. En toen de
dankbare bevolking van Silezië, Mackenzen
liulde wilde brengen, sprak de generaal deze
woorden, die dezen bevelhebber volledig
kenmerken
„ik ben er dankbaar voor dat God mij
heeft willen gebruiken om u en het vader
land te beschermen. En ik hoop dat het Hem
behage dit nog verder te doen", li. Zoö
Die wensch is vervuld. i r
In den veldtocht die nu nog uii-
is, werd Mackenzen gelegenheicj CaA.
veldheerstalent nog breeder ss zG"
Uit vorige overzichten is >.het t.ÜizS?,;
gebleken boe het hem gegaa: stréG «ar:
Hij leidt thans een slag wu^ <o
regimenten met eenige tienduiztlS
met bijna 2 millioen gevochten wörtM*^ -
Met een krachtige bijna onverwachte stoof
brak hij het Dunajec front door en dringt
met geweld ver in het centrum der Russen.
Zijn linkervleugel gebruikt hij als schild
tegen mogelijke aanvallen, terwijl de rechter
vleugel de opdracht krijgt dóór de Russen-
stelling heen te trekken en boven Przemysl
vereeniging met de Duitsche hoofdmacht te
zoeken.
Het einde van Mei- lagen de Duitschers
vóór de forten van Przemysl.
Juni schijnt de zege van de Duitsch-Oos-
tenrijksche opmarsch te zullen voltooien.
Przemysl is gevallenLemberg wordt bedreigd.
Vs'
«4
