Zaterdag 11 Juli 1914.
29sle Jaargang N*. 1988.
voor de Zuidliollandsclie en Keenwidie FJlandfii.
fflSTf SLAP.
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
Uitslïiiteod voor ds abon-
né's op dit blad.
KAART VAN NEDERLAND.
OP DEN UITKIJK.
Reclames - Mededeelingen
De bekommeringen
der neurasthenielijders.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij TOOrnitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nnmmers 5 Cent.
W. BOEKHOVEN.
SOMMELSD1JK.
Groota lettera en vignetten rrorden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertenêiëffl worden ingevraoht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle sttaiiPieri voor de itedaetle bestemd, Advertentlën era verdere AdmiEiistmtle franco toe te zeeadeia aan desa Uitgrever
Hotcl Restaurant
„HET GOUDEN HERT",
Gedempte Boerensteiger 63A, f,3B
Motierdani.
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
R. C. F. i d. LEE-Mooneu.
door ieder aanbevolen adres.
UITGSVEK
Telefoon IaterconM. No. 9.
AdrerteatiëB 19 seat per regel ©n */s saaal, Eeolasaea MO per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s ssa&L
Dienstsanrragen en DienstaanMedingen 50 Cent per plaatsing.
Tegen inwisseling van de BON, voorko
mende op de vierde pagina van dit nummer,
kan men aan ons Bureau, tegen betaling van
vijf en twintig cents bekomen een tot den
laatsten tijd bijgewerkte
Deze kaart in acht kleuren gedrukt heeft
eene afmeting van 71 X 85 c.M.
Bij toezending van 40 cents wordt deze
Kaart franco per post toegezonden.
Voor niet abonne's is de prijs een gulden.
Op een gevoelstijdperk volgt altijd eën
Verstandstijdvak. En waarom? Omdat elk
gevoelsmensch (en we hebben nu vooral de
gevoelslui op 't oog in zake den godsdienst)
een reëelen ondergrond mist. Het Gevoel is
een zee gelijk, die nu eens even kabbelt,
maar dan weer kokend bruist en loeit en
schuimt. Een storm in aantocht brengt ze
reeds in beweging en is de cycloon aan 't
wervelen of draaien, dan is de zee ontem
baar en woest en dreigt ze alles met dood
en ondergang. Elke stormvlaag, elke de
pressie beroert ze. En zoo is 't met de
Gevoelsmenschen ook. Wanneer de Religie
hun gevoel overmatig prikkelt, komt vrees
achtigheid en bijgeloovigheid aan die prik
keling nog kracht bijzetten. Ja! soms gaat
verregaande bekrompenheid en inzinking
van energie ermee gepaard, 't Blijft een
leunen en steunen; een zuchten en kermen;
een weenea en gesehok in 't hoofd en in
't hart; iets mystieks, iets angstigs, iets
zorgzaams dat drukt totdat de reactie
komt en die werpt dat Gevoelsleven on
derstboven. Van nu voortaan zoekt men
realiteit; realiteit in zich zelf: Wie ben
ik? Realiteit in zijn omgeving: Waarvoor
is die er en wat plaats neem ik daarin?
Realiteit in zijn Moraal of Zedeleer: Wat
doe ik goeds en waarom! Realiteit in de
religie: Op wien vertrouw ik en waarom.
Het Gevoelsleven wordt een realiteits
leven, dat vraagt: Wat doe ik en waar
voor leef ik, en wie is God en wat is Zijn
Woord en wat Zijn Kerk.
Uit dat innerlijk gevoelsleven kruipt men
uit en men kijkt weer eens vroolijker naar
't volle mensehenlevenvroolijker naar de
Natuurvroolijker naar eigen ziel en lichaam
men gaat zien en denken.
Dat is 't oogenblik der geboorte van 't
brute Rationalisme. Als zoo'n veranderd
gevoelsmensch dan niet oppast en van de
eene eenzijdigheid nl. 't Gevoel overgaat
in de andere eenzijdigheid, nl. 't gaan den
ken over alles als hij niet oppast,
wordt hij een Redeaanbidder, die zelfs God
wil doorschouwen.
't Verstand aan 't dwalen.
Als de Gevoelsmensch uit zich zelf is
uitgekropen, als de vlinder uit den cocon,
en banden voelt losgemaakt en zich weer
wat vrijer gevoelt tegenover alles wat hem
omringt en zijn verstand wat hooger toon
aan gaat slaan en zelfs den grendel schuift
op 't Gevoel, dat 't wat binnen blijve, dan
dreigt een gevaar,
't Verstand kan gaan dwalen. Waar-,
door? Omdat men den norm der waarheid
in zich zelf gaat zoeken, De norm der
Waarheid, wat is dat? Norm beteekent
regel. Wie dus den norm der Waarheid in
zichzelf zoekt, zegtIk ben de weg, de
waarheid en 't leven. Wie den norm der
Waarheid en des levens in zich zelf zoekt,
is zich zelf ten gids en wijst ook anderen
er op, dat ze op eigen kracht moeten bon
wen; zelf aan 't werk moeten trekken;
zich zelf moeten helpen en dan helpt God
vanzelf. Wien dien norm in zich zelf zoekt,
vraagt niet meer naar 't deinend zieleleven,
dat op en neergaat, maar wil houvast. En
dat houvast vindt hij in zich zelfin eigen
verstand, in eigen wil, in eigen deugd, in
eigen plicht en in eigen recht. Hij zal den
ken, studeeren, onderzoeken, al meer onder
zoeken, om voor alle doen en laten van
zich zelf en van anderen, om voor alles in
de Natuur en daarbuiten een verklaring te
kunnen vinden, die hem gerust stelt, hem
vertrouwen geeft.
Dan wordt de denker zelfs verdraagzaam
en humaan, want zelf worstelend om tot
een overtuiging te komen, krijgt hij lief
die andere worstelaars, die ook door den
ken tot beter inzicht willen komen van
leven en levensproblemen.
Maar dan is 't Gevaar nabijZeer nabij
om weg te zinken in den Leugen.
Want zoekend den Norm der waar
heid en des levens in zich zelf buiten 't
Eeuwige Onbegrijpelijke, zoekend hu
maan en verdraagzaam te zijn zelfs jegens
hen, die de Eeuwige Waarheid vloeken;,.,
komt de Rationalist tot een verwaandheid
en zelfbewustheid, die geen grenzen kent
en tot een humaniteit, die zelfs den Dui
vel zijn vrind noemt
Verstand en Godsdienst en School.
't Rationalisme, zooals dat in Duitsch-
land door den wijsgeer Wolff werd gepro
pageerd, werd daar, maar ook in ons Ne
derland een macht. Zelfs de Kerk werd er
door aangegrepen, 't Werd de tijd van
Stoeien van Geloof en Wetenschap.'t Werd
de tijd van twijfelzucht aan de Goddelijke
Waarheden; aan Wonderen; aan dogma's.
't Werd de tijd van Kerkbestorming en
Geloofskwijning men wilde begrijpen
zien verklaren. en daarna
bij onmacht miskennen, wat door 't
Geloof alleen kon begrepen en door 't Ver
stand immer en altijd als onbereikbaar
moest terzij gesteld.
't Werd de „tijd der Deugdenleer en der
Brave Hendrikken .die van zondaar-
zijn-voor-God ging voorbij. De tijd der
verstandelijke ontwikkeling; der verstande
lijke opvoeding; van het Kennen en Kunnen;
ven 't ontkennen; van 't modernisme en
't liberalisme in Staat en Kerk, in School
en Huis. De tijd der Verdraagzaamheid je
gens de twijfelaarsvan haat tegen de
fijnen, de lui van de Nachtschuit, de dom
pers, de lomperds, de zwartkijkers en de
Kerkminnaars.
Geloof en Wetenschap gingen stoeien,
en verzoenden zich ten slotte; want 'tGe
loof geloofde niet moer aan 't Onzichtbare
en de Wetenschap kon 't niet bereiken:
dus vinden Geloof en Wetenschap elkaar
in ontkenning en miskenning van de Waar
heid, Die uit God is.
't Was de tijd van theologisch en dog
matisch verval. De Kerk ging kwijnen en
de School ging kwijnen en de geest des
doods ademde over alle geestelijke leven.
't Rationalisme vierde zijn triomf't Ge
voel week; 't Hart werd koud; 't Hoofd
vol en Openbare School en Staatsuniver
siteit en Liberale Politiek zongen hun over
winningslied, totdat men de fout inzag,
't Hart was te koud geworden, 't Gevoel
te veel gekoeld. De kennis al te opgebla
zen. Bij de winst door 't Rationalisme, was
oneindig veel verlies te boeken. Men had
den strijd tegen Gevoel aangedurfd, en
winst behaald op 't terrein der Kennis;
maar 't Geloof was niet behouden.
Daarom terug!
En de Christelijke Scholen verrezenen
de Theologische Instituten (scholen) ver
rezen; en de Vrije Universiteit werd ge
sticht en de Religie begon weer haar oudg
plaats in te nemen.
Ja, zelfs de Openbare School ziet haar
dwaliDgen in. De Neutraliteit was haar gif.
De kennis maakte haar bruikbaar, en haar
eenzijdige verstandsrichting deed haar in
zinken.
De H. B. S. en de Subsidies.
Ouddorp, Stellendam, Melissant, Herkin-
gen, Dirksland, Sommelsdijk, Nieuwe Tonge,
Ooltgensplaat, Den Bommel, hebben zich
in rechtsche meerderheid verklaard tegen
een verleening van gemeentelijke subsidie
aan de H. B. S. In een paar gemeenten
was een enkele afzakker, die vóór de sub
sidie stemde en met zijn rechtsche mede
leden niet meeging, wat te betreuren is,
omdat vooral in zulke principieele, gees
telijke vraagstukken één lijn dient te wor-
Direct nabij de Hoofdsteeg,
f 1.25, f 1.50 en f 1.75
Tel. No, 10595. Aanbevelend,
Het
den getrokken, zal 't vertrouwen der kiezers
niet worden geschokt.
't Zou ons dan ock niet verwonderen,
of een rechtgeaard antirevolutionair zal de
namen dier afzakkers goed onthouden.
Overigens een welverdiende hulde aan
al de Rechtsche Raadsleden, die blijkens
de beraadslagingen en stemmingen zoo kloek
en flink zijn opgetreden. En niet minder
respect aan de Rechtsche Burgemeesters,
die zoo kranig de verdediging van de niet-
ondersteuning op zich namen.
't Was een genot de raadsverslagen te
lezen. Zoo ooit, dan hebben we nu ge
smuld. Er woei zoo'n frissche principieele
wind door die discussies onzerzijds, dat je
er van verkwikte, gewoon als men is aan
rooilijnen en straatnamen en benoemingen
van allerlei persoontjes voor karreman en
dit®, dito.
Waakt dan
Want rekent er op, dat de liberalen van
heden af alles in 't werk zullen stellen om
de Raden óm te krijgen en dan komt
er een verzoek om subsidie en als
de meerderheid links geworden is
gaat de subsidie er toch weer door.
Middelharnis, Stad aau 't Haringvliet,
Oude Tonge, Goedereede, met linksche
meerderheden stemden toe.
't Is ons pijnlijk't is eiken antirevolu
tionair pijnlijk, dat deze 4 dorpen nog door
't liberalisme tot geldelijke offers gedwon
gen worden, 't Liberalisme dwingt (o ze
ijn zoo liberaal!) zelfs den vijand der H.
B. S. om er aan mee te betalen. Haal maar
uit de gemeentekas. Laat de vrienden der
H. B. S. hun aandeel geven: 'tis hun
plicht. Maar om ook den Hoofdelijken .Om
slag van andersdenkenden te gebruiken om
te stichten en te propageeren wat dien
andersdenkenden tegenstaat nl, een H. B. S.
't is brutaal.
Antirevolutionair geld om er 't
liberalisme mee te bevorderen je zou
er woedend om worden!
De Zaansche staking duurt voort.
Wanneer het einde zal zijn durft niemand
voorspellen. Men kan begrijpen, dat van
weerszijden een enorme schade geleden
wordt, al zullen beide partijen wel hun best
doen, het air aan te nemen, alsof ze het
nog wel tot Sint Juttemis kunnen uithou
den, zonder dat het eigenlijk gezegde op
offeringen kost.
De buitenstaander weet beter.
»Kun jij van twaalf gulden in de week
leven beten de stakers dezer dagen een
politieman toe, die zijn plicht deed, daar
mede dus te kennen gevende, dat de ge
middelde staker dat niet kan. Nu ben ik
niet op de hoogte met de uitkeeringen die
gedaan worden, maar 't zou me toch ver
wonderen als dè stakers door elkaar ge
rekend twaalf gulden per gezin kregen. Ze
blijven dus, nu al drie maanden lang,
beneden datgene wat ze zelf als te weinig
brandmerken. Ergozij 't met prijzenswaar-
digen moed, ze lijden min of meer
gebrek. Of ze maken schuld, koopen >op
de pof» waar evenwel ook eenmaal
een einde aan komt.
De patroons zullen nu niet zoo gauw
bepaald in hun maag tekort gedaan wor
den en zullen er zelfs hun sigaar geen cent
goedkooper om nemen. Zoo beschouwd
kunnen ze 't langer uithouden.
Maar groote zaken, zooals de houtzaken
'daar aan de Zaan, kunnen maar niet een
maand of drie worden stop gezet, zonder
dat de patroons zeer ernstige schade lijden
Dat maakt geen mensch ons wijs. En dat
de zaken aan de gang gehouden worden,
zoo goed en zoo kwaad als dit gaat, ja!
dat zal wel met name zoo »kwaad«
als het gaat. Als eenige honderden pootige
kerels in zulk bedrijf het bijltje er bij neer
leggen, dan is het voor een goed deel lam
geslagen, daar kan men op rekenen.
't Zou dus voor beide partijen een groote
zegen zijn, als 't werk werd hervat, om nu
van de burgerij maar te zwijgenDie ver
keert in 't geval van 't kereltje in de pop
penkast, dat van alle kanten de stokslagen
op zijn nek krijgt.
De socialisten, die van Zaandam een
hunner barrière-steden hebben gemaakt,
gaan er prat op, dat het geld van do
stakers zoo flink binnenkomt. Dat gaat
gesmeerd, zoo lijkt het tenminste. En
dat van proletariërs-centjes, roemen zij
In dien roem is wat waars.
Zoodra er ergens een staking uitbreekt
en liet Volk heeft er zijn prolitarischen
zegen op gegeven, beginnen de harten der
>bewuste» arbeiders te gloeien en 'tis op
elk gebied waar: een warm hart geeft een
goede en gemakkelijke gift.
Die >Volks«-zegen moet er bij.
De staking moet »modeI« zijn.
Want met dat gemier van de «vrijen»,
met die directe-actie-stakingen kan een
socialist zich niet ophouden. En de tijd
komt, dat de geheide sociaal-democratische
vakmannen, als 't er op aankomt om een
«collectief contract» te handhaven, als
werkwilligen» en stakingsbrekers» tegen
de vrijen» optreden gaan.
Maar ik sprak van dien steun.
Tienduizenden worden jaarlijks voor
allerlei stakers aan »steunpenningen» bij
eengebracht, daarop wil ik niets afdingen.
Als men mij maar niet komt vertellen, dat
dit nu alles komt van de centen en halfjes
der proletariërsAls bv. de socialistische
en de antirevolutionaire groep eens finan
cieel tegen elkaar werden opgewogen, wou
ik wel eens zien, wie 't zwaarste woog.
Maar wat ik dan wel het slechtst velen
kan, dat smalen op de «christelijken», alsof
die karig zijn en schriel en geen dubbie
missen willen in de week voor een armen
drommel van een staker, die dat toch ook
niet voor z'n plezier doet en wien de hon-
gerzweep letterlijk in de staking heeft ge
jaagd.
't Is waarlijk geen wonder, als onze
menschen met staking in het algemeen
weinig ophebben! Want in den regel, als
er een staking is, klimt de een of andere
roode «gesalariëerde», zooals ze de mannen
noemen die uit het vak worden afgezon
derd om zich geheel aan de propaganda
te wijden, in den regel klimt zóó iemand
op de commandobrug en hebben onze men
schen aan boord al heel weinig in te
brengen.
En 't is uit reactie tegen het »roode«
stakings-lawaai, dat een gansch jaar niet
van de lucht is, dat onze menschen over
't algemeen driemaal moeten ingelicht en
bewerkt worden, eer ze overtuigd zijn, dat
een staking »zuiver« is en ze met hun
gaven niet direct of indirect de socialis
tische arbeiders steunen, 't Is niet, dat ze
niet wat missen kunnen voor een zaak,
die ze voorstaan!
Zoo zat ik dezer dagen eens even na te
cijferen, héél globaal natuurlijk! of ik soms
den tegenstander den mond stoppen kon
over dat verwijt van «gierigheid». En ik
rekende eens na, wat nu bv. in een jaar
wordt bijeengebracht aan gaven, door de
leden der geref. .kerken in Nederland, die
dan nog maar een dtel vormen van „ons*
christelijk volksdeel". Ik nam dieomdat
ik daarmee 't makkelijkst rekenen kon.
Er zijn een 600 predikanten, die ik door
elkaar (traktement, vrije woning enz) op
1200 gld. schat, dat maakt f720,000. Voor
onderhoud van gebouwen, nieuwen kerk
bouw, kerkelijke onkosten is een f 400 per
kerk niet te veel gerekend of voor 700
kerkenf 280,000. Maakt reeds dén millioen
gulden samen.
Die kerken zorgen voor hun eigen ar
men, weezen enz. Dat ontloop dunkt me,
naar gegevens die ik van sommige kerken
weieens in handen kreeg, de 200,000gulden
niet ver. Voeg er voor de zending, stich
tingen van Barmhartigheid enz. nóg ander
halve ton bij (de Zending alléén komt reeds
óver de 100,000 gulden). Voor Vrije Uni
versiteit en Theol. School komt uit deze
groep nog pl.m, 50,000 gulden 's jaars.
Stel ik dan wat veel te weinig is
dat deze gereformeerden voor het bizonder
onderwijs (schoolgelden, collecten.) nog
100.000 gulden bijdragen, dan vindt ik dat
zij elk jaar uoèèr een som van minstens
anderhalf millioen gulden bijeenbrengeu
voor 't geen zij van 't hoogste belang ach
ten voor 't welzijn van zich zelf en hun
kinderen.
En dat is nu alleen deze groep 1
De Chr. Gereformeerden en andere chris
telijke, zoowel gereformeerde als «ruimere»
groepen, brengen naar rato niets minder op,
Zie, dan vind ik het een bespottelijke
aanmatiging, als de «rooden» zoo loopen
te geuren met hun milddadigheid en net
doen of ze hun laatste oortje zouden weg
geven, om toch die arme verdrukte, ver
trapte en uitgebuite proletariërs te helpen.
Om naar Zaandam terug te keeren.
Ik heb er 'n zwaar hoofd in.
Die Zaansche patroons ken ik niet, maar
ik weet wel dat er over 't algemeen aan
onze patroons net zoo goed groote gebre
ken kleven als aan onze arbeiders. En een
van de leelijkste gebreken, 'n schier onge
neeslijk gebrek is de patroons-trots, 't Zijn
sterke beenen, die de weelde kunnen dra
gen ook de weelde van het patroon
zijn. Hoe vaak is het niet gezien, dat de
hoogste en hardste kraaier onder de
»Bonds«-mannen bij 't openbaar onderwijs,
de hoofden-zweep het krachtigst knallen
liet, zoodra hij zélf uit 't kattebakje op
den bok gekomen was!
Wat hebben wij, dat wij niet hebben
ontvangen? Oók het patroonsschap, als we
't zóo ver hebben gebracht? 't Is niet ónze
verdienste, ónze knapheid, 't is Gods
gave. Wie 't zóo waarlijk inziet, die zal
een ware Boaz zijn voor zijn volk.
Het is, helaas! vaak zoo anders!
Mét het buikje zwelt dan ook de trots
van den patroon. Met z'n portefeuille wordt
ook z'n houding stijver. Mót z'n invloed
stijgt ook z'n inbeelding. Mét het aantal
zijner arbeiders neemt ook de afstand toe,
die hem van zijn arbeiders scheidt.
20 cent per Regel.
De Neurasthenie heeft verschillende oor
zaken, maar die allen de voedende krachten
van het bloed hebben verminderd. Bij som
mige zieken is de verslapping van hef denk
vermogen overheerschend en kenmerkt zich
deze door bekommeringen, wanhoop en de
vrees niet te genezen. Bij andere zieken
neemt men aandoeningen van de maag of
van het hart waar. Weer anderen hebben
een zeer lastige voortdurende slapeloosheid.
Zoo het hen al gelukt in te slapen, worden
zij spoedig wakker ten prooi aan schrikke
lijke droomen.
Hieraan moeten nog toegevoegd worden
de onophoudelijke besluiteloosheid en de
ontmoediging. Het bloed is niet voedend
meer. De organen onderhouden dus iederen
dag den voortdurenden loop van het leven,
maar zonder van het bloed in ruil te ont
vangen het voedsel dat zij moesten hebben.
Het organisme gedraagt zich dan als een
man van wien gij een zwaren arbeid zoudt
vragen en aan wien gij om zijne krachten te
herstellen, slechts een voedsel verstrekt in
onvoldoende hoeveelheid en van geringe hoe
danigheid. De uitputting gaat snel. Talrijke
waarnemingen hebben aangetoond dat de
Pink Pillen uitmuntend waren in de gevallen
van neurasthenie. De Pink Pillen geven rijk
en zuiver bloed met iedere gift, zij geven
dus aan het bloed van den neurasthenielijder
de voedende krachten die hem ontbreken,
welk gebrek aan krachten hem langzaam doet
sterven te midden der ergste kwellingen.
Verkrijgbaar a f 1,75 per doos, en f 9 per
zes doozen, aan het Generaal Depót der
Pink PillenDacostakade 15, Amsterdam;
Voor Goedereede en Overfiakkee de Fa. DIJ-
KEMA DOORNBOS te Sommelsdijk, en
in alle goede apotheken en drogisterijen.