TAIIHEELICINDE
DE VRIES en Vi VEER,
HiLAIlGlEI!
P. HUI, Machinesmederij,
FOKKALVERiN,
A' TAN DER HEIDE Slager,
LE
Portret in Olieverf
Schoonmaak
Lallen, Vernissen, Teer, enz. enz
1 TROUW- ER I
Sverloyirgsrirsen!
P
jm mnum
- y MOET ze eens prebeeren. -
6D
Zinnenweelde en Zielevrede
„MOLASTEGO"
SOMMELSDIJK.
Maatschappij van Brandverzekering
C. ESSELIiNK, Middelharnis Haven
FEUILLETON.
van A. G. THEUNISSE,
ROTTERDAM.
ALKMAAB, Voorflai C11,
Koopt Uw
A. R. A. HAGT
KLUNDERT.
BERN. ROOS,
Breukbanden
Buikgordels
ELAST. KOUSEN
of FOTOGRAFIE.
1=
T. OVERWEEL
OostdijkNo 290, Sommelsdijk.
J.
lidfletai
CEMENT-BETQNWERKEN
LANDBOUWZADEN
J. Tieman, Sommelsdijk,
Hipstraat 73 Rotterdam,
Vraagt uwen Winkelier
Thee Brandsma
9
SPREEKUREN voor
8216
Arts te OEULEVOETSI.UIS
op VRIJDAG 12 JUNI ek., in het
Hotel »SPEE« te SOMMELSDIJK.
Het voordeeligst adres voor HH.
Winkeliers en Kooplieden is beslist
BOTERSLOOT 40b, Telef. 10723
Noordhoilandsch
KapitaalTwee Millioen Gulden,
SAF£ DEPOSIT.
H. II. Landbouwers
Voedert Uw Koeien, Paarden,
Schapen en Varkens met
(Gedeponeerd Handelsmerk).
Grand-Prix Wereldtentoonstelling Gent 1913
VAN STRAALEN Co. - AMSTERDAM.
Hoofdagent voor de Zeeuwsehe- en
Zuid-Hollandsche Eilanden
A. BAART - Dirksland
J. VAN DER KOOGH
EGAULT WATERPASINSTRUMENT
Dk. JOPPE Cz. SOMMELSDIJK.
LANDBOUWWERKTUIGEN en GEREEDSCHAP
PEN, HUISHOUDELIJKE ARTIKELEN, RIJ-
WIELEN, NAAIMACHINES enz. Dij
C. VIS Jz., Sommelsdijk,
Steeds voorradig verschillende soor
ten in genoemde Artikelen alsmede
alles op bet gebied van Gasver
lichting.
Wilt ge eer machine aanschaffen
ot laten repareeren, 7602
Je ware adres Is:
EERSTE SOORT
ia elke leeftijd Verkrijgbaar bij
6436 SOM UELSOiJH.
- WIJNHANDEL -
Handel in Bouwmaterialen,
Het beste aandenken aan overleder^
Familieleden, alsmede bet doeltreffendste g-e- g
legenbeidsgesohenk is ongetwijfeld een goed
gelijkend artistiek uitgevoerd
Vraagt prijs aan bij
W. BOEKHOVEN Jr.,
Niomterportretten ter bezichtiging.
voor allerlei Koek, Spoorbanket, Thee
banket, Paleisbanket, Wellingtons,
Bitterkoekjes, Krakelingen, enz. 7514
Is en blijft steeds by f
Walerpasinslrument
GEWAPEND EN ONGEWAPEND BETON
CEMENTEN HEININGEN.
LeveriDg van prima PORTLAND CEMENT,
De bekende Mengsels voer
Tieman's
benevens alle andere soorten van
blijven altijd gevraagd.
PniffieieMe zaden - SoortecHte gewassen
Aanbevelend, 7797
Ontvangen alle soorten 7382
van de laagste tot de hoogste pryzen.
J. DE KORTE Sz.
Kerki'ing Dude Tonge.
MASSIEVE
alle maten, soorten, prijzen g
in het bekende
m Telef. 5297.
PU Goedkoop. Soiled.
Inkoop en ruiling van oud
g| Goud en Zilver tegen de hoog-
ste waarde. 7232
gevestigd te 's Hei togen boseh.
(OPGERICHT IN 1838.)
Shit verzekeringen tegen matige premie op Huizen, schuren, inboedels enz.
Inlichtingen verschaft gaarne den Agent
1.
Handel in alie soorten Gewapend en Ongewapend Beton, Bouwmate,
rialen, Verglaasde en Onverglaasde Holle en Kruispannen, Tuiles du-Nord
Dak versiering, Tegels, Prima Portland Cement, Asbestplaten, Draineer-
buizen in alle maten. Alle materialen worden franco geleverd. 7807
De student in de godgeleerdheid
en de opera zangeres.
Hij'
|;i
Telefoon 73.
Agentschappen
HOORN, Kaasmarkt 16.
LEIDEN, Kort Rapenburg hoek Breestraat,
DELFT, Koornmarkt 99.
ENKHDIZENi Westerstraat 6.
's GRAVENHAGE, Molenstraat 45.
ROTTERDAM, Lenvehaven 107,
geheel geplaatst en volgestort.
De VENNOOTSCHAP verleent Credleten, neemt
gelden ln deposito, belast zich met den «tan
en verkoop van effecten en eonpons, sluit be
leeningen en prolongatlën en verricht verder
kzaamheden tot het Kasslersvak be-
alle wer
hooiende
7776
die genegen zijn hun
MELOTTE en MEIJSMELKONTROOMERS
te laten repareeren of schoonmaken kunnen
ondergeteekende daarvoor aan huis ontbie
den. 8204
Tevens worden nieuwe Meijsmelk-ontroo-
mers met succes geleverd door R. SCHEE
PERS te Oude Tonge, Hoofdvertegenwoor
diger der Firma WedJ. C. MASSEE
ZOON te Goes.
I91PORT£URS
Alleen gegarandeerde kwaliteit indien de
balen zijn voorzien van een kaartje en een
loodje waarop HVA.7711
Deposito rente 3%
Staat op 31 Maart 1914:
Lcopende Oredieten f6.817,859,76'
Deposito's 1.263,907,79
Reserve- 292,073,42
De Vice-Voorzitter De Directie,
van Commissarissen, J. F. MOENS.
Jhr. Mr. P. VAN FOREEST. Mr. M. MOENS.
Oorresp. voor Middelharnis en omstreken
WK iHSsSSeKI.H
De ondergeteekende bericht bij deze aan
Heeren Landeigenaren en Landbouwers, da!
hij zich een
heeft aangeschaft teneinde landerijen welke
men wenscht te Draineeren zuiver uit te
waterpassen
Tevens lever ik Draineerbuizen met of
zonder kragen.
Teneinde van tijdige levering verzekert te
zijn, is spoedige bestelling gewenscht.
Steeds bereid alle gewenschte inlichtingen
te verschaffen. Aanbevelend
ra BI .WVt gq pyyr.
Heerlijke Samos f 0.70
per flesch.
METSELAARS en AANNEMERS,
Leggen daken van cement-mastiek onder garantie. Bevelen zich aan voor alle werken in gewa
pend en ongewapend beton, als vloeren, fundeeringen enz.
Voorradig alle soorten bnizen, trechters, schoorsteenkappen enz.
Bieden te hnnr aan een IHapliragma-Ponip met een wateropbrengst van plm. 15,000
Liter per nur.
ROTTERDAM.
met en zonder veer.
rechthouders
KOORTSMETERS.
TELEF. 8376.
GRINT
7727
GRINTZAND
Aanbevelend, Als boven.
Fotografie, Sommelsdijk.
't Speciale adres voor vergrootingen in iedere bewerking.
Op bestelling worden spoedig geleverd
TAARTEN, groot en klein.
De ondergeteekende bericht bij deze aan
Heeren Landeigenaren en Landbouwers dat
hij zich een 7598
heeft aangeschaft, ten einde Landerijen welke
men wenscht te draineeren zuiver uit te
waterpassen.
Tevens lever ik DRAINEERBUIZEN
met kragen.
Ten einde van tijdige levering verzekert te
zijn is spoedige bestelling gewenscht. Steeds
bereid alle inlichtingen te verschaffen.
Aanbevelend,
W. C. LUIJEND1JK, Den Hommel
Fabrikant van 7999
Speciaal adres voor
als DRINK- en VOEDERBAKKEN,
RIOOLBUIZEN in verschillende maten,
PUTTEN met en zonder bodem,
KRUINSTUKKEN, HALZEN, TEGELS,
DRAINEER-EINDSTUKKEN, enz. enz.
Beste adres voor het maken en plaatsen van
tegen concurreerende prijzen.
Vraagt Prijsopgave.
Aanbevelend,
1 1 1
VOOR HET
E. C. yf SSTR&TIKffrlVSw te Sogstmc 1 gdk7613
ALLEEN in verzegelde pakjes voorzien van gedeponeerd handelsmerk,
verkrijgbaar op Överflakkee Sommelsdijk bij W. Boekhoven en J. Biene-
felt; Middelharnis bij A. Teepe, L. Vroegindeweij Wi., C. Koomen en
A. Waterman; Oude Tonge bij A. C. A. Poots; Herkingen bij A. W.
KorvinkDirksland bij L. W. ZaaijerStellendam bij J, van Oostenbrugge.
m
door P. BROUWER.
49) (Auteursrecht voorbehouden).
HOOFDSTUK XIV.
Groen zegt Hendrik glim
lachend, >dat zal wel schikken denk ik zoo!»
»Dat zou je tegenvallen je vindt
zeker goed, dat ik je maar familiaar tuto
yeer?» vergeet niet, dat ik zoo
kersversch uit de binnenlanden van Java
hierheen kom: Batavia is jarenlang het
verste geweest, wat ik van de wereld heb
gezien Ik stond gisteravond tegen
dat de schouwburg uitging op 't Rembrandt-
plein en ik dacht, dat zoo, pardoes, heel
Amsterdam om me heen draaide! Dat heb
je nooit kunnen droomen, dat op zoo'n
klein plekje grond zooveel menschen door
elkaar warrelen kunnen; vooral niet, als
je je leven tusschen de bergen van West-
Java versleten hebt maar dat heb
ik al wel gezien in de 24 uren, die ik hier
benPapa heeft me heel wat onthouden,
door me niet es éér naar de »oude wereld»,
te laten gaan. 'k Beloof 'm, dat ik 't er
nu es van nemen zal ook.»
»Je zult je dus niet vervelen, geloof je?»
»Daar ben ik gerust niet voor gekomen.
Als je dertig jaar lang tusschen de palmen
en waringins gesleten hebt, dan ken je dat
lesje al van buitendan is al, wat je hier
ziet, nieuw.»
't Is dus 'n plezierreisje, begrijp ik?»
»Nu niet heelemaal. Papa en ik zou
den allebei wel slechte zakenlui zijn, als
we de kosten van zoo'n reis op de uit
gaven brachten, zonder iets er tegenover,
waardoor we in de toekomst de »inkom-
sten» kunnen vermeerderen. En jou wil ik
alles wel vertellen, Wij hebben groote thee
plantingen daargindspapa is daar al
twintig jaren mee begonnen, eerst heel in
't klein, maar 't liep mee en zoo hebben
we dat telkens uitgebreid, zoodat het nu
'n belangrijk onderdeel is van onze zaak
thee is 'n goed artikel als 't je
meeloopt, enfin! dat zal jou minder inte
resseeren Nu hebben we totnogtoe
altijd met tusschenpersonen gewerkt, maar
daar kom je nogaleens bedrogen mee uit,
terwijl zij zich bovendien voor hun moeite
duur laten betalen ik kom nu tegelijk
es zien, of we geen relaties kunnen aan-
knoopen hier in 't land, waardoor we die
lui missen kunnen.»
>Vereenvoudiging van de geld-maak-ma-
chine,» merkt Hendrik op.
>Dat zeg je juist'» antwoordt Karei
lachend. »De geld-maak-maehine .ja,
als je 't goed beschouwt, is 't toch 'n
wonder ding, dat de menschen hun leven
lang [ploeteren om die machine te smeren,
te draaien en te verbeteren en op 'n ge
geven oogenblik komt de dood er tusschen
fft! Wég zijn en een ander grijpt
de machinekruk en draait maar weer voort.»
Precies als de dichter 't zegt.»
>Wie? Kloos of Korter ja, we
hebben in de Preanger ook onze letterkun
dige bevliegingen
»Neen een der ouderen. Luister:
Al zegt zijn hart: »Mijn huis zal eeuwig
[staan,
Van kind tot kind gedurig overgaan;
Alheefthij 'tland, waarop zijn trotsheid roemt,
Zijn grootheid bouwt, naar zijnen naam ge-
[noemd,
't Is alles wind, waar zich zijn hart mee
[streelt
De mensch, hoe mild door 't aardseh
[geluk bedeeld,
Hoe hoog in eer, in machten staat verheven,
Vergaat als 't vee en derft in 't eind het
leven
»Juist wat ik zeggen wou apropos,
wie was die dichter?»
»Als ik me niet vergis: David».
»Nooit van gehoord! Toch wel wonder;
ik heb waarlijk, al zeg ik 'k 't zelf, nogal
studie van d8 letteren gemaakt; als je
daarginds je lectuur niet bijhoudt, ga je
levende dood was het een dichter
uit de negentiende eeuw, die David, of
van vroeger?»
»Nee de negentiende eeuw niet. 't Is
een der ouderen!»
»Uit den tijd van Vondel misschien?
Daar ben ik minder goed mee op de hoogte!»
»0ok niet!» antwoord Tolen die zijn
gast onderzoekend aankijkt, of 't nu wer
kelijk onkunde bij 'm is of listige spot
ternij. Nog vroeger Vijftien ©f zes
tien eeuwen voor Christus denk ik!»
»Och kom!» zegt Loman weifelend, van
zijn kant vreerend in 't ootje te worden
genomen, verkoop nou geen laffe schertst;
't is immers gewoon Hollandsch van de
18e of 19e eeuw
»Dus je hebt werkelijk nooit gehoord
van David, den koninklijken harpzanger
van Israël wiens psalmen alle eeuwen door
gezongen zijn door alle volkeren der aarde?»
»Nee, amice! Ja, nu je 't zegt,
herinner ik me wel, dat ik es zoo'n boek
met ouderwetseh notenschrift ergens in
m'n vaders boekenkast heb zien liggen
dat was van David geloof ik
't stond er dunkt me voorin maar
zeker weet ik 't óók niet; zoo iets inte
resseert je niet!»
Ach ja! zoo is 't! De bruinen en gelen
en zwarthuidigen zijn niet de eenigen, die
zonder eenige kennis van Christus jaar na
jaar voortleven en tenslotte wegsterven.
In ons christenland gebeurt het immers
al, dat opgeschoten knapen van Jezus
Christus» slechts weten, dat het 'n woor
denkoppeling is, waar je kras mee vloeken
kunt en dat groote kinderen verbaasde
oogen opzetten, als ze iemand zien bidden.
Wat zou 't dan in Indië zijn? Waar
het kleine hóopken Europeanen verzinkt
en verdrinkt tusschen de millioenen inlan
ders en waar de weinige blanken Mammon
als hun God, vrouw Venus als Priesteres
en het zinnelijkst materialisme als hun le
vensbeschouwing hebben uitgekozen
de weinige beteren niet te na gesproken
Karei Loman heeft op-en-top een christ-
looze opvoeding genoten. Zijn vader wilde
van hem maken een modern mensch, in
weten voelen en begeeren. De oude Frits
zelf had zich nooit geheel kunnen ontwor
stelen aan de indrukken zijner jeugd. Had
hij al geen godvreezende opvoeding gehad,
een godsdienstige toch wel. Van daar zijn
afkeer, zijn haat, zijn vijandschap tegen
allen geopenbaarden godsdienst. Hij wist
van een hemel en een hel, van zaligheid
en verdoemenis van God en Christus en al
geloofde hij er niet aan; al verbeelde hij
zich er mee te hebben afgerekend; al
spotte hij ermee en streed hij er tegen
juist deze vijandschap was het duidelijkst
bewijs, dat hij de indrukken der jeugd
nooit geheel te boven komen kon. Immers
iets, waarvan men 't bestaan ontkent, of
gansch niet kent dat bestrijdt men
niet!
Dat alles had de vader de zoon ont
houden, om hem voor veel kw Hing te
vrijwaren.
Karei was opgevoed in de eenzaamheid
der Preanger en wat in Holland moeilijk
had gekund, waar je wel met kerk en
godsdienst verkeeren en twisten moet,
tenzij je jezelf uit alles terugtrekt, dat was
in het dal van den Taroem wel mogelijk
gebleken en Karei was kind, knaap, jon
geling geweest, man geworden, zonder als
zijn vader partij te trekken in den strijd
voor of tegen Christus.
Dat hij niettemin partij stond, was hem
nooit tot het bewustzijn doorgedrongen.
Natuurlijk had hij door zijn litteratuur
tenminste eenige notie gekregen van het
christendom als godsdienstig en maatschap
pelijk verschijnsel, maar op dezelfde wijze
als hij eenige algemeene ideeën had over
het spiritisme, de trust-idee en dergelijke
wetenswaardigheden
Hij stelde er geen belang in en wou er
alleen van weten, wat je noodig had, om
als »man van beschaving» ook elders dan
onder de planters van de Preanger te kun
nen optreden. Het leven van velen hunner,
dat slechts staat in het teeken van >spel,
wijn en vrouwen,» stuitte hem tegen de
horst, al leefde ook hij niet gansch onbe
rispelijk en 't was altijd zijn wensch
geweest, zich tenminste eens 'n geruimen
tijd temidden der Europeesche beschaving
te mogen bewegen en zich aan wetenschap
en kunst te mogen verzadigen.
Dat was dan ook 't tweeledig doel zij
ner komst in Nederland: Relaties aan te
knoopen en te bevestigen, tot meerderen
bloei van de »zaak,« die al grootendeels
op hem drijft en die hij straks geheel over
nemen zal en eens geruimen tijd in de Eu
ropeesche beschaving te verkeeren, om te
genieten, wat zij gaf en voor het Euro-
peesch verkeer niet geheel en al ongeschikt
te worden.
Daar kwam nog iets bij, maar dat zei
hij nu juist niet aan Hendrik Tolen! Hij
was nog ongehuwd. Over zijn leven tot-
dusver zullen we maar het stilzwijgen be
waren; 't was het leven van duizenden
Europeanen in Indië, die niet anders we
ten, dan dat het zoo hoort. Maar zoo wel
zijn vader als zijn stiefmoeder vonden, dat
het voor hem tijd werd te huwen en ze
hadden hem op 't hart gebonden, als 't
mogelijk :_was, niet alleen in 't belang der
zaken, maar ook in dat der familie werk
zaam te zijn.
In Indie waar uiteraard het aantal be
schikbare Europeesche vrouwen gering is,
had hij weinig keus. En in de Preanger
nog heel wat minder dan te Batavia! Lo
man had en persoonlijk en door handels-
netrekkingen heel wat kennissen in 't va
derland; die zouden den jongen man, die
'n aangenaam uiterlijk, 'n goede positie
en 'n gemakkelijken omgang had, wel met
anderen in aanrakiDg brengen en zoo zou
hij in staat zijn, een behoorlijke keuze te
doen.
»0p geld hoef je niet te zien,» had papa
Loman hem nog toegevoegd. »Is 't er bij,
dan is 't zooveel beterik ben van de leer,
dat je daar nooit te veel van hebben kunt,
maar breng je 'n vrouw mee, zonder kapi
taal, dan zul jij, gelukkig! naderhand ge
noeg hebben voor twee!»
Wordt vervolgd,
tm
