Zaterdaö 33 Mei 1914, y Antirevolutionair 29ste Jaargang N". 1974. Orgaan voor de Ktiidltollaiitlsclie en Keenwsche Eilanden. EB ML IN HOC SIGNO VINCES OP DEN UITKIJK. Deze Courant verschijnt eiken "Woensdag en Saterdag. Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent. Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. W. BOEKHOVEN, SOMMELSDIJK. Advertentiën 10 Cent per regel en 3/s maal. Reclames SO per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en */8 maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan. Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur. Alle stukken voor «ie Hedactie bestemd, Advertenties en verdere Administratie fraueo toe te aeisden aan den Uitgever. ij die zich nu abonneeren, ont vangen de nog in deze maand verschijnende nummers gratis. Motel Ëfrsfaurant „HET GOUDEN HERT", - Mtotêerdam. DINERS 60 cent en hooger. LOGIES MET ONTBIJT 1 R. C. F. T. tl. LEE-Moonen. 'i-Jfc.f "fffi -• -—---• - r> ÜITGEYEE Telefoon Intercoms*. No. 2. s Bespotten of waardeeren van 't Chris tendom III (Slot). Een barbaarsch wondergeloof was 't Chiistendom. En Wibaut stelde vast aan Enka, dat in de S. D. A. P. gezegd mocht worden: Gelijke rechten in die partij voor - spotters en aanbidders van den Christus. Wie 't Christendom wou aan- en uitflui ten, hij mocht zijn gang gaan. Wie 't wil eeren en eerbiedigen, ook hedh of haar is die vrijheid toegelaten. Of iemand Christen is. 't Kan de S. D. A. P. niet schelen, hij kan atheist theist, orthodox, modern zijn, vroom of onvroom, de hoofdvraag voor de S. D. A. P. is zijt ge socialist en de rest moet iemand zelf maar weten. Vloekt op Christus, vloekt op Golgotha. De S. D. A P. laat alles en alles toe, als je maar Socialist je betoont. Zoo schreef Wibaut als hij 't had over allen zijn gelijkwaardige en verdraag zaamheid is de Christenen in onze partij aanbevolen* En Enka aanvaardt die stelling. Ze schrijft in Het Volk 28 April Niettegenstaande onze uitdrukkelijke ver klaring dat wij ten volle de gelijke rech ten van geloovige en ongeloovige partij- genooten erkennen en geen socialistische partij op Christelijken grondslag verlan gen, gaat partijgenoot Wibaut voort met te betoogen, dat wij ongeloovige partij- genooten het zwijgen niet mogen opleg gen en van de partij geen hooghouden der Chr. levensbeschouwing mogen ver langen. Droeve erkentenis van een Christen-So- cialiste, Zij erkent, dat ze met eigen toe stemming wil en moet toelaten bespot ting en verachting van God en Christen dom. Ze zal er zich niet tegen kunnen ver zetten dat wil ze ook niet. Ze erkent de gelijkwaardigheid van haar met Wolda, die aanrandde't heiligste, waar voor een Christen actie voert, 't Christen dom als geloof in Christus. En ze erkent die gelijkwaardigheid, om dat ze 't met Wibaut eens is, dat 't So cialistisch beginselprogram een zuiver eco- nomischen grondslag heeft. Dat dit pro gram de toetreding mogelijk maakt van allen, die zijn verklaring van de maatschap pelijke ontwikkeling aanvaarden en die den uit 't kapitalisme voortspruitenden strijd van het proletariaat mede willen strijden. Voor allen, onverschillig hoe zij staan ten opzichte van godsdienst en gods- dienstwaardeering, die buiten het partij program zijn gehouden. Godsdienst is privaatzaak. En met of zonder godsdienst, als men maar het So cialistische beginselprogram aanvaardt, wordt men bij de S. D. A. P. met open armen ontvangen. En Enka legt daarop de strijdbijl neer. Op de verklaring van Wibaut rust ze nu. 't Debat op 't Congres begonnen is met Enka's slotwoord afgeloopen. Zij aanvaardt het Socialistisch partij program met anderen, die 't Godsgeloof vertrappen, en met die allen voelt ze zich één. Zij aanvaardt het, dat naar Wolda's getuigenis aan het program geen enkele wereldbeschouwing ten grondslag ligt, Geen neutrale; geen ongeloovige; geen christe lijke levensbeschouwing: niets! 't is een program over Maatschappijvervorming;'tis economischEn datprogram moet men niet christelijk maken door er een godsdienstige saus over te gieten: die fout, zegt Wolda, maakt Enka. Zij giet over 't program haar godsdienstig sausje, maar dat moet ze na laten: dat mogen de Christen-Socialisten doen als Daar van der Zee en dat mocht Enka vroeger doen, toen ze ook nog bij den Bond behoorde van Christen-Socialis ten, maar nu mag ze dat niet meer doen ze is nu Sociaal democraat geworden, aan gesloten bij de S. D. A. P. en die houdt zich met die theologische saus over 't pro gram niet op. Geen christelijk-godsdiensti- ge strekkingen mogen den grondslag gaan uitmaken van 't Socialistisch program. Eu Enka kan haar theorieën zoodra ze den godsdienst raken, wel bij zich houden, al dus Wolda. Droeve ontgocheling niet voor Enka, want ze wist dat 't zoo moest in de S. D. A.P. maar voor ieder, die van de overtuiging uitgaat, dat geen program mogelijk is zon der levensbeschouwing en Godsbeschouwing. Gaat afschaffing van 't privaatbezit! alge meen mannen- en vrouwenkiesrecht; staats pensioen haat tegen de kerk en de leer aars en priesters buiten zijn levensbeschou wing om? In geen geval. Gaat Socialistische Scheiding van Kerk en Staat buiten uw Godsbegrip om? Gaat alles op Staatskosten buit uw gods dienstige inzichten om Dwaasheid, al zulke praat. Elk program, hoe economisch ook, heeft een onderbouw. Wat men van zoo'n pro gram ziet is de bovenbouw. Maar 't fun dament is er ook. Wat men ziet en niet ziet, zegt 't spreekwoord En nu mogen honderden wel alleen den bovenbouw aan vaarden maar wie dieper doordenkt, gaat met zijn gedachten naar den onderbouw, naar 't fundament en daar vindt hij wel degelijk een christelijke of niet-christelijke levensbeschouwing, 't Is onwaar, om te zoggen: Kom tot onze S. D. A. P. want ons program heeft geen levensbeschouwing ten grondslag.'t Is bedrog. Puur bedrog. Een christen kan geen Socialist zijn, als hij maar ziet, wat de onderbouw is. Laat de Socialist maar eens de wortelen bloot leggen van zijn stelsel, dan blijkt 't wel, dat de christen met hem niet mee-kan gaan. Ja! de bovenbouw kan neutraal zijn; mak en tam. De vuurspuwende bergen zijn met wei den bedekt en met grazende kudden en met lieflijke dorpen. Maar kijk er niet in: 't is een en al verwoesting. Zaandam in de Tweede Kamer. De heer Brummeikamp heeft het vol gende gevraagd aan minister Oort en kreeg ook een antwoord. Beide, vragen en ant woord volgen hier: VRAGEN van den heer Brummeikamp betreffende viering van den 1 Mei-dag te Zaandam en het niet-uitsteken van vlag gen van de gemeentegebouwen en kerkto rens aldaar op den verjaardag van H. K. H. Prinses Juliana. I. Is het juist, dat door B. en W. van Zaandam is besloten, dat op 1 Mei aan de ambtenaren en werklieden der gemeente voor zoover de dienst het toeliet vrijaf zou worden gegeven, en de gemeentebureaux zoowel in als buiten het gemeentehuis, met uitzondering van het havenkantoor, geslo ten zouden zijn? 2. Is het juist dat door den Burge meester van Zaandam aan de hoofden der openbare inrichtingen van onderwijs is me degedeeld, dat het in de bedoeling ligt het daarheen te leiden, dat voortaan op 1 Mei aan alle openbare inrichtingen van onder wijs te Zaandam vacautie wordt gegeven, en dat reeds dit jaar tegen combinatie van klassen op 1 Mei bij den Burgemeester en' den wethouder van onderwijs geen over wegend bezwaar bestaat? 3. Is het juist, dat op den verjaardag van H. K H. Prinses Juliana krachtens besluit van B. en W. van Zaandam van de gemeentegebouwen en kerktorens aldaar geen vlaggen uitgestoken zijn, in afwijking van hetgeen vroeger geschiedde: en, zoo ja, kan de Minister mededeelen, welk mo tief tot deze afwijking heeft geleid? ANTWOORD van den heer Cort van der LindenMinister van Binnenlandsche Zaken. (Ingezonden 11 Mei 1914.) Nopens de door het lid der Kamer, den heer Brummeikamp, gestelde vragen be treffende de hiernevens vermelde onder werpen, heeft de ondergeteekende vanwege den burgemeester der gemeente Zaandam Gedempte Iloerensteiger 63A, S3B Direct nabij de Hoofdsteeg, f 1.25, f 1.50 en f 1.75 Tel. No. 10595. Aanbevelend, Het door ieder aanbevolen adres. de antwoorden ontvangen, welke hieronder, in de volgorde van de vragen, waarop zij betrekking hebben, worden medegedeeld. 1. Door burgemeester en wethouders van Zaandam is besloten, op 1 Mei aan alle ambtenaren en werklieden der gemeente vrijaf te geven, voor zoover de dienst het toe zou laten en verder met uitzondering van bet politiebureau, het havenkantoor en de scholen voor lager en middelbaar onderwijs. Dit besluit is uitgevoerd, zoodat met uitzondering van de drie genoemde dien sten de gemeentebureau's op dien dag voor het publiek gesloten geweest zijn. 2. Aan de hoofden der openbare inrich tingen van onderwijs is het volgende schrij ven gezonden: Zaandam, 27 April 1914. Het ligt in de bedoeling het daarheen te leiden, dat voortaan op 1 Mei aan alle openbare inrichtingen van onderwijs in de gemeente vacantie wordt gegeven. Voor dit jaar zijn echter verordeningen en leerplans nog niet met dien maatregel in overeenstemming. Ofschoon burgemeester en wethouders gaarne zouden zien, dat nu reeds zooveel mogelijk van den 1 Mei-dag als vacantie- dag zou worden gebruik gemaakt, kan ik op grond van het vorenstaande geen vrij heid nemen, dat klassen naar huis worden gezonden. Tegen combinatie van klassen voor zooveel gemakkelijk mogelijk bestaat voor dien dag bij mij en den wet houder van Onderwijs geen overwegend bezwaar. De burgemeester van Zaandam (get.) K. ter Laan. Aan de hoofden der scholen A tot en met H. den heer directeur der hoogere burgerschool. handelsdagschool. vandenhandelsavondcursue der burgeravondschool. 3 Burgemeester en wethouders hebben besloten, dat op den verjaardag H. K. H. Prinses Juliana, in afwijkiDg van hetgeen vroeger geschiedde, geen vlaggen zouden worden uitgestoken van gemeentewege. Zij vonden in de verjaring van de Princes geen aanleiding tet vlagvertoon en meenden bo vendien door hun besluit te handelen in den geest van de meerderheid van den raad en van de bevolking. Dit Kabinet is wel inderdaad extra or- denair in zijn optreden. Het Antipapisme hielp mee om de kiezers tegen Rechts op te zetten en de R Kath. proffessor Struijken wordt benoemd tot lid van den Raad van State, en tot Voorzitter der Eerste Kamer de heer Van Voorst tot Voorst, ook roomsch-katholiek. In de Troonrede is sprake van het bou wen van een oorlogschip, een slagschip op kosten van Indie en 't gerucht gaat, dat het niet zal gebeuren, omdat er een hevig verzet van uit de Kamermeerderheid het gevolg zal zijn, dat 't Kabinet het hoofd zou kunnen kosten. In Zaandam benoemt men een Socialis- tischen burgemeester, die in die verjaring der Prinses geen aanleiding vindt om te vlaggen, omdat de Raad en bevolking So cialistisch is, alsof een Burgemeester niet verplicht is het Hoofd van den Staat en diens kind officieel te eeren. Te eeren als draagster van 't Gezag, dat dit kind ook eenmaal erlangen zal. Laat ik het eerbiedig zeggen Het kan strekken ter noodige opfris- sching des geestes voor hen, die meenen mochten, dat thans alle gevaar voor de bizondere school voorbij is, dat de wacht posten kunnen worden ingetrokken en de wapens neergelegd, omdat immers onze tegenstanders zélf bezig zijn de erkenning van ons goed recht in Wet en Grondwet te helpen neerschrijven. Wij hebben een baken in zee. Op de jongste algemeene vergadering van den Bond van Nederl. Onderwijzers was een voorstel, van 't hoofdbestuur nog wel naar ik meen, om te gaan aandringen op algemeenverplicht, neutraal onderwijs. Men weet, wat dit inhoudt. Evenals er een beweging gaande is, om de kroegen te sluiten, zou men dan een beweging uitlokken, om alle scholen met den Bijbel gesloten te krijgen. Nu is dat er niet van gekomen. 't Voorstel is voorloopig ingebalsemd, onder protest van een deel der vergadering. Maar het is allerminst afgestemd! Om redenen buiten het onderwijs gelegen, vond de meerderheid het raadzaam opdatoogen- blik zoo'n heet hangijzer niet aan te raken. Dat was al! Den laatsten aanval op de bijzondere, niet-neutrale school, hebben we niet ge had. Ja, ik kreeg zelfs dezer dagen 'n bro chure in handeD, waarvan ik niet gedacht had, dat ze na 60-jarigen schoolstrijd nog kón worden geschreven. Wie van alles rijp en groen, dat de persen uitzweeten, dage lijks onder de oogen krijgt, verbaast zich niet licht maar hier was de verba zing mij soms te machtig en stond er een uitroepteeken op den rand der bladzijde eer m'n brein goed wist, wat de vlugge vingers deden. 'n Verdediging der openbare School. 'n Verheerlijking van 't neutraal onder wijs. 't Zij zoo. Geschiedt dat met gloed en geestdrift, dan geniet ik er van, zooals de doelverdediger genieten moet in 't voetbal spel, als hij telkens den bal krijgt weg te werken. Als de politieke strijd maar door invoering van rechtsgelijkheid beëindigd wordt, vind ik het niets geen bezwaar, dat de paedagogische strijd voorduurt. Strijd staalt. Strijd sterkt. Strijdt dwingt ook tot beter keur op eigen wapenen en nauwkeuriger onderzoek van eigen positie. Dat er dus een nieuwe kampvechter op stond voor de neutrale school 't is prijzenswaard. Ook, dat hij met iets nieuws komt. Zelfs met een nieuwe autoriteit. Alweer: laat ik 't eerbiedig zeggen: Deze nieuwe kampioen voor de neutrale school en het openbaar onderwijs komt met de spiksplinternieuwe bewering, dat onze Heere Jezus Christus zelf zich heeft uitgesproken ten gunste van het neutraal onderwijs en, levende in onzen tijd en in ons land, zijn «wee u!* zou slingeren te gen ons «christtlijken* en de openbare school zooals ze ten onzent gevonden wordt zou erkennen als de eenige, die aan zijn leer stellingen beantwoordt. Dat is zeker een «nieuw feit*. Het geeft aan 't geding, dat ten gunste der rechtsgelijkheid* staat beslist te wor den, opeens een anderen keer. De voorstan ders van de School met den Bijbel hebben zich bij den opbouw hunner school van de fundamenten af radicaal vergist. Zij spraken in Jezus' naam van een heilig-moeten, of ferden voor Zi)n zaak hun goud en^zilver riepen Zijn zegen in over hun arbeid en waren er al dien tijd «vlak naast". Zij meenden hun kinderen tot Jezus te leiden en gingen precies den verkeer den weg. Het is een verbijsterend geval. De schrijver slingert Troelstra zijn ver ontwaardiging in 't gelaat, omdat hij met zijn »vernuftig parlementarisme" en zijn kronkeltaktiek de echte «palstaanders* voor het neutraal onderwijs een blok aan 't been bindt. De schrijver haat die taktiek. Maar zelf is bij Iaat ik hem mijn le zers mogen voorstellenEvert Temmeleer- aar aan de Rijks Hoogere Burgerschool te Coevorden zonder dat-ie 't beseft 'n ge boren tacticus, die weet hoe de beste ver dediging gewoonlijk bestaat in den meest forschen aanval en dat die aanval 't best gelukt, aan wie een sterk punt bezet in de stelling van den vijand zelf. (x). Zóó tenminste handelt hij. Onze school staat op het fandament Je zus Christus. Nu komt hij en valt op dat fondament aan. Bewijst, dat wij van de woorden en de leer van Christus niet het minste ver staan en dat wij juist andersom het kind onderwijzen en opvoeden, als Jezus het ons geleerd hee,. De lezer verbaast zich? Dan wordt het tijd, dat ik hem zwart op wit de waarheid bewijs van mijn zeg gen. Eerst gooit de heer Evert Temme ons, met tal van sociaaldemocraten op één hoop Troelstra en Kuyper één pot nat. Zij lijden beiden, met al hun volgelingen aan 'n idee- flxe. «Ook met ons verstand moeten wij God liefhebben. Evenals die sociaal-de mocraten, die meenen dat alles op aarde te verklaren is op filosofisch-materialis- tischen grond, uit het maatschappelijk gebeuren, lijden ook degenen, die den bijbel de openbaring Gods noemen aan een idee-fixe* Ziezoo, daar liggen we dus. Het is, volgens E Temme andersom. «Juist zij, die zich er op toeleggen om zooveel mogelijk aan vaststaande, on- verwrikbare meeningen te ontkomen, ver heugen zich in de heerlijkheid Gods.* Een daarom is het van die Rechtsche ouders zulk een misdadig streven, dat zij bij hun kroost juist precies dezelfde dog matische meenikjes willen aankweeken, die zij hebben. Dat gaat regelrecht tegen Je zus leer in en dat gaat de schrijver nu uit den Bijbel zélf bewijzen. Hij gebruikt daarbij de Leidsche vertaling, die echter op dit punt met onze Staten-vertaling vrij wel overeenkomt. Ziehier zijn klemmend betoog: «Je'us zei volgens den bijbel Meent gij, dat "ik gekomen bén om vrede te geven op aarde? Neen zeg ik u, niets dan verdeeldheid! Want van nu aan zullen er vijf in één huis verdeeld zijn, drie tegen twee en twee tegen drie. Va der zal verdeeld zijn tegen zoon, en zoon tegen vader, moeder tegen dochter en dochter tegen moeder*. Elk mijner lezers kent den tekst. Maar niet ieder zal zoo dadelijk vatten dat Jezus hiermee onze christelijke school veroordeelt en de neutraliteit van het on derwijs predikt. Daarvoor moet men Evert Temme heeten en leeraar zijn aan een Rijks - Hoogereburgerschool Ik geef den man weer 't woord: «Volgens Jezus is het dus goed, als overal en altijd (let op «niets dan*) de kinderen anders denken dan de ouders. Hij zou dus ook de zelfstandigheid be vorderende neutrale openbare school ver dedigen tegenover die waar de kinderen bezwaarlijk tegenover hun ouders «ver deeld* kunnen worden, doch in tegr deel met vooroordeel eens anders i aar zichten leeren wantrouwen. *jj$y De lezer staat perplex Er is door mystieke «oudjes* soms heel wat uit den Bijbel gehaald, dat zij er eerst zelf heel naïef hadden ingelegd. Maar een tekst-gebruik als ons hier uit Coevorden geleerd wordt, spant de kroon! Eu nu meene men niet, dat hier 't spreek woord geldt van een paard met vier poo- ten, dat ook nog wel eens struikelen kan. Dat we hier met een penneslip te doen heb ben, even voor het ter ruste gaan neerge schreven en bij de correctie over 't hoofd gezien Niets is minder waar. Deze stelling, dat Jezus in onze dagen de groote verdediger zijn zou der neutrale, openbare school is een der grondji'aren waarop de schrijver zijn betoog en coach» sie heeft gebouwd Die hij dan ook niet bij vergissing neerschreef, maar herhaalde- 'V n M

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1914 | | pagina 1