29ste Jaargang NV 1951.
voor de Kaldholland^ehe en Keeuw^elie Eilanden.
f
Woensdag 4 Maart 1914
An tirevo lu
Orgaan
M
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN,
ft
BUITENLAND.
PRIJSRAADSEL.
PLAATSELIJK NIEUWS.
«.Wfes.. ,-dtiSr
rV
,;r
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p, 50 dent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 1,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent»
SOMMELSDIJK.
Advertentiën 10 Cent per regel en J/s
maal. Reclames SO per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/8 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle stukken voor de ftedactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franc© toe te zenden aan desa Uitgever.
flFFIPSFFI pf"'muur en devoor-
UrrlulLLL woordje over zeg-
17
c.
eror%
I
UITGfflYKB
Telefoon Merconn. Mo. Sri
Een eigen defensie beginsel?
De Vrijz. Democr. hebben altijd een ei
genaardige positie ingenomen in de partij
indeelingen. De frissche geschriften van mr.
Treub trokken steeds aandr. Bos was altijd
helder als kristal, of hij sprak dan schreef
mr. Marchant was de moedige voorstrever,
die nooit geen blad voor z'n mond nam en
maar precies zei, waar 't, op stondmr.
Drucker de voorzichtige geleerde, wiens
naam door 't Arbeidscontract nog jaren
naklinken zal. En zoo was er in de sinds
1901 door de Algemeen Kiesrecht-agitatie
ontstane groep altijd een aantrekkelijk ra-
f t dicalisme, dat van modderen en schipperen
en plooien en aanpassen afkeerig waseen
prettige charmante eerlijkheid, die je zou
hebben doen meegaan, als je maar Liberaal
ware geweest.
Op alle gebied stond deze" partij zeer na
aan de gauche van Rechts; d.i. aan den
democratischen vleugel der A.R. partij. Dat
was alzoo in 1888, in 1891 toen de Vrijz.
Democraten meer genoemd werden de Radi
calen, die onder Heldt, nu pas overleden
en Kerdijk druk van zich laten spreken in
de arbeiders- en de toenmalige Kiesrecht
beweging door 't ontwerp Tak van Poort
vliet in 't leven geroepen.
Maar na dr. Kuijpers optreden heeft hun
optreden aan energie en zelfstandigheid en
frischheid verloren. Ze zakten af naar de
Unie-liberalen en we weten op 't oogenblik,
uitgezonderd het ellenlange defensie artikel
in hun Vrijz. Democratisch program, plus
nog de Treubsche vroegere vijandschap *te-
gen de Staatspensioneering, niets te noe-
v men, waarin ze nog van de Unie-liberalen
fesrschillen.
y- Ja zelfs ook die twee punten: èn defen
sie èn tegen Staatspensioen geven geen on
derscheiding meer te kennen.
In de 2e Kamer stemden de Vrijz. De
mocr. vóór de Begrooting met de betuiging
dat ze deze Begrooting beschouwden als
die van 's Ministers voorganger Colijn en
dat ze daarom af zouden wachten of wel
licht uit een andere begrootiDg een eigen
en ander beginsel zou spreken. Daarom
zouden ze ditmaal hun stem aan de Oor-
logsbegrooti.Dg geven. Aangenomen, dat zij,
Vrijz, Democr., in de Tweede Kamer aan
staand jaar nauwkeurig zullen toekijken,
of er soms aan de Begrooting een steek
los is, hetzij van de te groote militaire uit
gaven, hetzij van een verkeerde richting
tegen een Volksleger en Volksweerbaarheid
maar dan dienen ze toch zeker van nu
af al rekening te houden met hun partijge
noot van der Pelz, in de le Kamer, die 't
daar zoo helder als kristal heeft uitgespro
ken, dat 't van nu voortaan maar eens uit
moet wezen met die telkens wisselende
inzichten op 't Defensiegebieddat er van
nu voortaan maar eens continuiteitvoort
zetting van 't oude) moet plaats hebben en
van nu voortaan heel wat meer stabiliteit
(vastheid) in den zelfden koers, zoo dat
zulke akefietjes als „nachten van staal"
en begrootings verwerpingen terwille van
Volkslegerliefhebberijtjes nooit en nimmer
meer plaats grijpen. De hr. van der Feltz
hoopte, dat die tijd van eigen liefhebberijen
op Defensiegebied; van telkens veranderen
van systeem (stelsel) voor goed achter den
rug lag.
We verwachten dan ook aanstaand jaar
van een ministerieel eigen program inzake
oorlogszaken niets; het legerprogram der
Vrijz. Democr. kan gerust naar den prulle-
mand verwezen en de Vrijz. Democr. stem
men aanstaand jaar weer vóór de begroo
ting, al staat er geen enkel eigen beginsel
van den Minister in en al is ook de nieuwe
Begrooting van 1915 krek eender dan die
van 1914, uitgezonderd dat de uitgaven
nog hooger zullen zijn.
En zoo is 't met de Staatspensioneering
net eender. Min. Treub, de grootste vijand
ervan tusschen 1905 1909 dient nu zelf
zoo'n ontwerp in.
Neen! de Min. van Oorlog zal met geen
eigen beginsel komen't blijft de begrooting
Colijn, ook in 1915; het heele Vrijz. De-
moor. defensie program ligt tegen den grond
en zoo fier als deze Democraten wa
ren in 1891, in 1900; zoo meewarig en
i 'olgzaam zijn ze niet. Wel met tegenspar-
ïling; wel met toorn tegen de Unie-libera
len maar toch gedwee en volgzaam als 't
de praktijk geldt.
Cijfers.
Rechts
Links
In 1879 zijn uitgebracht
38000
28000
1881
37000
27000
1883
43000
32000
1884
47000
40000
1887
39000
33000
1888
S>
145000
102000
1891
123000
92000
Dit was vóór de wijziging der Kieswet
van Houten.
Eu daarna?
In 1887 haalde Rechts er 56000 meer
1901 47000
1905 70000
1909 87000
s 1913 31406
Hoewel er dus een achteruitgang is in
de Rechtsche meerderheid, blijft er toch
van 1879 af nog steeds een meerderheid.
De oorzaken dier vermindering dezer
meerderheid zijn al vaak genoeg na Juni
1913 in 't licht gesteld, en al zullen zelfs
na de Evenredige Vertegenwoordiging kwa
de stembuspraktijken blijven voorkomen;
al zullen lasteï en leugen en overdrijving
met Kerkelijke hartstochten en Chineezen-
fooien met Onderwijzersbijdragen (de Bond
van Openbare onderwijzers gai f 10000
uit voor de verkiezingen in Juni) blijven
ageeren op woeste manier tegen elk Rechtsch
Kabinet, zij 't ook nog zoo gematigd in zijn
optreden: toch zal de Evenredige Vertegen
woordiging een middel kunnen zijn, om de
ongelijke districtsverdeeling te neutraüseeren
en de duizenden verloren Rechtsche stem
men in beteekenis te doen herwinnen.
Evenredige Vertegenwoordiging en een
betere districtsschaar (adres aan Flakkee
met zijn drie afgeknipte dorpen Stad, Bom
mel en Plaat) zullen Rechts ten goede
komen.
Godsdienst een zuurdeeg.
Zoodra de Liberalen bovenstaande stel
ling in al haar consekwentiën aanvaarden,
is de tijd rijp voor eene nieuwe partijgroe-
peering. Niet dan al, zooals reeds beweerd
is, als Links de Schoolkwestie ziet opge
lost en voor Rechts dus 't cement dersub-
sidiën niet meer houdtAl is zelfs morgen
aan den dag de Schoolstrijd teneinde,wat
ze onzes inziens in jaren nog niet zijn zal,
dan nog is de partijgroepeering niet gewij
zigd.
Die groepeeriDg staat wel met de School
in verband, maar ze reikt toch verder en
dieper. De School is altijd maar één open
baring geweest van wei-godsdienst tegen
over niet godsdienst. Is altijd maar geweest
het zichtbare teeken van godsdienst als
vernis, en godsdienst als zuurdeeg. Is al
tijd maar opgetreden als verpersoonlijking
van een gewetensvrijheid tegenover gewe
tensdwang.
Maar 't maatschappelijk leven kent, vóór
ze de School aanvaardt, nog een huisge
zin, en tegelijkertijd een Kerk.
Wie dus Godsdienst als zuurdeeg erkent,
dient daar bij den Doop zijner kinderen,
ja ook al vóór dien tijd, van de geboorte
af, mee te rekenen. En als dan die »gods-
dienstzuurdeeg« ernst is, dan is ook de
Doop ernstig en dan is de huiselijke op
voeding ook gericht op 't leven naar den
Woorde Gods; dan is de consekwentie
daarvan een trouw opgaan der kinderen
naar de Kerk en naar een Christelijke
School. Zoo raken door de aanvaarding
\an 't «zuurdeeg» scholen en kerken vol,
als vrucht van de kloeke doopbelijdenis en
de huiselijke opvoeding, waar dat >deeg«
het eerst begon te werken.
Wie godsdienst beschouwt als zuurdeeg,
is er met de beëindiging van den school
strijd niet af. En als men dat zuurdeeg
niet erkent óók voor 't Gezin en ook voor
de Kerk, blijft de partijgroepeering bij de
stembus, wat ze is al sinds zooveel jaren,
omdat 't behoud van de christelijke grond
slagen van gezin en Kerk steeds de wor
steling om de religie zal beheerschen.
Vooral in Nederland. Meer dan in eenig
ander Land.
DUITSCHLAND.
Een noodlottige ontploffing. In deaniline-
fabriek in de Hauptstrasse te Rummelsburg,
een voorstad van Berlijn, vond een ontzet
tende catastrofe plaats.
In de nitro-benzoifabriek der firma, een
afgezonderd liggend gebouw, dat geheel ach
teraan op het terrein staaL was Donderdag
ochtend een nieuwe, open roerketel opgesteld,
die door den eersten ingenieur, Bösch, zou
worden beproefd. Even voor elf uur" weer
klonk een verschrikkelijke losbarsting, die
mijlen in den omtrek gehoord kon worden.
In de fabriek zelve en in alle huizen in de
buurt bleef geen enkele ruit heel. Het nitro-
benzol-gebouw werd totaal uit elkaar gesla
gen, zoodat slechts overblijfselen van de
vier muren uit den grond opsteken. Op het
zelfde oogenblik schoten ontzaglijke vlammen
uit den brandenden chaos omhoog, die door
de zuren, oliën en andere stoffen, die in het
gebouw aanwezig waren, helle kleuren ver
toonden.
Er waren in de zaal ongeveer vijftien werk
lieden, twee bazen en ingenieur Bösch bij
een, toen de ontploffing plaats had. De acht
zwaargewonden zijn zij, die door de kracht
der losbarsting dwars door vensters en deu
ren uit gebouw werden geslingerd, de overi
gen werden gedood door giftige dampen, de
steekvlammen óf de instortende muren.
De overige gebouwen der fabriek werden
door de ontploffing als door een aardbeving
heen en weer geschud, en alles wat niet spij-
kervast was, werd door elkaar geworpen.
Men kan zich de kracht der ontploffing voor
stellen, als wordt medegedeeld, dat de muren
der nitro-benzolfabriek bijna een meter dik
waren en er niettemin zoo goed als niets
van is overgebleven, evenmin ais van de ge
weldige machines, die in deze zaal stonden
opgesteld.
Nog orn drie uur 'smiddags moest de brand
weer uit tien standpijpen voortdurend water
geven, daar het noodzakelijk was, de geheele
ruïne onder water te zetten, uit vrees voor
meerdere ontploffingen.
De materieele schade moet ver over het
half millioen mark bedragen, daar behalve
vele gebouwen ook kostbare machines zwaar
beschadigd of geheel vernield zijn.
FRANKRIJK.
De financiëele politiek der Fransche re
geering. De Kamer beraadslaagde over de
interpellaties aangaande de financieele poli
tiek der regeering.
Minister Caillaux betoogde, dat de financi
eele toestand des lands sedert een maand
veel verbeterd is, en dat Frankrijk's crediet
zich in een beteren toestand bevindt. Over
gaande tot de leenings-kwestie verklaarde
Caillaux, dat hij naar behoefte achtereenvol
gende leeningen op korten termijn zal aan
vragen.
„Wij zullen nu en dan een onvermijdelijk
beroep doen op het openbaar crediet", aldus
de minister, „maar wat een groote leening
aangaat, antwoord ik „neen!" En ik verzoek
de Kamer, haar oordeel te zeggen in een
motie, welke den minister van Financiën het
gevoelen en het bewijs geeft, dat hij de re-
publikeinsche meerderheid dezer vergadering
achter zich heeft".
Met de zeer aanzienlijke meerderheid van
329 tegen 214 stemmen, heeft de regeering
gezegevierd in haar ontmoeting met de op
positie, die, nu zij ook bij dezen aanval werd
geslagen, zich waarschijnlijk wel rekenschap
zal geven van de uiterst geringe kans die
haar overblijft, om het kabinet vóór de al-
gemeene verkiezingen omver te werpen.
ENGELAND.
De suffragettes. De historische kerk te
Whitekirk, in het district East-Lothian, is
door brand verwoest. Religieuse voorwerpen
van groote waarde zijn verloren gegaan. Ter
plaatse is een suffragette-brochure gevonden.
BELGIË.
De ontwrichting van den Belgischen spoor
wegdienst. De toestand van wanorde, die
sedert eenigen tijd op de Belgische spoor
wegen heerscht, zal een voor het land zeer
schadelijk gevolg hebben. Te beginnen met
1 Mei a.s., zullen de exprestreinen Berlijn—
Parijs het Belgische spoorwegnet vermijden,
door via Franfort en Metz te gaan. Hierdoor
wordt op het geheele traject 25 minuten ge
wonnen. Deze maatregel is door de Duitsche
spoorwegadministratie genomen, wegens den
wanordelijken toestand op de Belgische spoor
wegen.
ZWEDEN.
De Zweedsche Rijksdag. Aan het slot van
de Woensdag gehouden zitting van de Zweed
sche Tweede Kamer verklaarde de minister
president, in antwoord op een interpellatie
van den socialistischen afgevaardigde Palm-
stierna, dat de ontbinding van den Rijksdag
in 't begin van de volgende week te wachten
was.
RUSLAND.
Het Russische vlootprogramma. De minis
ter van Marine heeft bepaald, dat op de lijst
van nieuw te bouwen schepen 6 kruisers,
36 torpedobooten en 12 onderzeebooten ge
plaatst zullen worden.
BALKANSTATEN.
De opstand in Epirus. Reuter verneemt,
dat Venizelos energieke stappen doet, om
de toenemende beweging ten gunste van
autonomie voor Epius te onderdrukken. De
ambtenaren, die als leiders dezer beweging
optraden, zijn ontslagen, niettegenstaande zij
tot de meest invloedrijke families behoorden.
Ook is een bevel tot inhechtenisneming uit
gevaardigd tegen den president der autono-
meregeering.
Griekenland en Turkije. Reuter verneemt,
dat de Turksche groot-vizier wederom bij
den Griekschen gezant te Constantinopel
voorstellen heeft gedaan, om de andere ei
landen in de Engeïsche Zee in te ruilen voor
Chios en Mytilene. Griekenland heeft hierop
geantwoord, onmogelijk te kunnen afwijken
van de door de mogendheden aangegeven
gedragslijn. Bovendien kon het onder geen
enkele voorwaarde er in toestemmen, dat
Chios en Mytilene weer onder Turksch be
wind komen.
De oplossing van prijsraadsel No. 4 was
De drie groote steden AMSTERDAM,
's-GRAVENHAGE, UTRECHT.
Het eiland OVERFLAKKEE.
Het Friesch dorp St. ANNA-PAROCHIE.
Goede oplossingen kregen wij van
Joh. K. Mzn. te Sommelsdijk.
B. H. Jzn. te Middelharnis.
M. G., C.Jz te Stad aan 't Haringvliet.
P. C. v. D., H. H. en E. J. de W. te O.-Tonge.
B. J. M. en S. W. J. te Dirksland.
A. J. K., Dd. te Melissant.
W. v. D. R., Cz. te Stellendam.
J. den E. en G. den E. te Goedereede.
H. B. te Oud-Loosdrecht C. K. teljmui-
den en C. T. Jz. te Nieuwkoop.
Prijzen vielen ten deel aande hoofdprijs
Een fonkelnieuw zilveren Horloge met
goud gemonteerd in etui en met
2 jaar schriftelijke gerantie.
B. J. MOOIJAART te Dirksland.
Voorts
A. J. KARDUX Dd. te Melissant,
De strik ontkomen.
G. DEN EERZAMEN te Goedereede,
Twee Afrikaansche jongens.
H. BAKKER te Oud-Loosdrecht,
Quo Vadis
C. TANIS Jz. te Nieuwkoop,
Van Slaaf tot Overwinnaar.
En nu No. 5.
Rangschikt de volgende woorden zóó, dat
ge woorden bekomt, bestaande uit twee woor
den. Het laatste woord vaii elk woord is het
begin van het volgendeft
deur, tuin, kantoor, winkel, toren/ ül lil
rijk, post, dom, zaak.
Wederom is de prijs een zpf beslist
Oplossingen worden ingei-
21 Maart a.s. met het -
bekende „prijsraadsel" op olvergaderingkwa-
lenden bijeen. Hij
ji dan niet met 'n extra
INvl t vervangen kon worden
'S RIJKS DIR'van de schoolkas.
De BURGEMEip dat verkeerd.
MELSDljK maal luisterden goed toe, keken
de personeele bt^ begrepen er niets van.
dienstjaar 1914, iiiv beel!
den 27 Februari 1914.
invordering leürtje aaV üeen spa"
voorkr
2 Maart 1914 tot en met 16 Maart a.s, voor
een ieder ter inzage zal worden gelegd op
den Doel te Sommelsdijk.
Sommelsdijk, 2 Maart 1914.
Het Bestuur voornoemd,
De Voorzitter, De Secretaris
K. DE GRAAFF. F. C. ARMSTRONG.
Lijst van stemgerechtigde Ingelanden.
Het Bestuur van den Polder Sint. Chris-
toffel onder Sommelsdijk, brengt ter open
bare kennis dat de lijst van Stemgerechtigde
Ingelanden, vastgesteld op 28 Febr. 1914,
gedurende veertien dagen te rekenen van
2 Maart tot en met 16 Maart a.s. voor een
ieder ter inzage is nedergelegd op Den Doele
te Sommelsdijk.
Sommelsdijk. 2 Maart 1214.
Het Bestuur voornoemd,
De Voorzitter, De Secretaris,
K. DE GRAAFF. F. C. ARMSTRONG.
Ze
zijne;,
voet;#
SOM'
Lijst van s
Het bestu^?'"
de Staven van d:|-
bare kennis dat
stelde Lijst van '4 5
gedurende veerti
Ijaa*-
ÏT
7 h fu -Jk
i in,-..n- J *<K
NI
Zéei*ij>*. .nt
s
SOMMELSDIJK.* Zaterdagmiddag, terwijl
eenige jongens aan den kant van de 3e Kreek
zich zaten te vermaken met visschen, had
een daarvan, zekere D. v. d. Vlugt het on
geluk er in te vallen. Door toegeschoten hulp
van 2 jongens die daar aanwezig waren werd
hij op het droge gebracht.
Op Donderdag. 5 Maart a.s. 's morgens
9 uur zal te Middelharnis de jaarlijksche
stierenkeuring plaats hebben.
Op aanklacht van C. B. is door de Rijks
politie tegen H. B. alhier proces-verbaal op
gemaakt wegens poging tot mishandeling
van het minderjarige kind van den aanklager.
J.l. week werd door L. v. d. Sluijs al
hier op het gors, een poot van een postduif
gevonden, waaraan een ringetje bevestigd
was met het merk 61397 WAREM ME 13.
JAARVERSLAG der Boerenleenbank
Middelharnis-Sommelsdijk over het
jaar 1913 met herdenking van het
12'/'a-jarig bestaan.
Mocht ik reeds met genoegen over de ja
ren 1907—1912 de werkzaamheden verrichten,
verbonden aan het samenstellen van het jaar
verslag, thans doe ik dit in dubbele mate nu
het 13e boekjaar samenvalt met het 12Vj-jarig
bestaan onzer Bank.
Immers de in werking stelling dagteekent
van 15 Juli 1901, zoodat 15 Januari 1.1. het
koperen feest kon gevierd worden, welk tijd
stip echter, zoo niet voor Bestuur en Raad
van Toezicht, dan toch zeker voor de leden
onopgemerkt voorbij ging.
Bestuur, Raad van Toezicht en Kassierschap
ondergingen ook dit jaar geen persoonsver
wisseling en bleven dus aan dezelfde leden
toevertrouwd.
Van af de oprichting zijn nu 4 der 5 be
stuursleden onafgebroken in functie gebleven,
voor het 5e bestuurslid had in 1903 verwis
seling plaats met den kassier.
In den Raad van Toezicht zijn in 1904 en
1905 twee plaatsen door anderen bezet. Het
derde lid viert heden met de 5 bestuursleden
en den kassier zijn koperen ambtsfeest in den
dienst onzer B. L. B.
Het aantal leden steeg door toetreding van
10 en uittreding van 4 leden van 156 tot 162.
Wel hebben dus de 26 oprictriers-'eden goed
gezien, dat een Ba'AG..lieerP.SluG, 'bar
heid bezat, daar
judigd is, l- M jl.
nersoo L
Landh^eri - 1sten
men de£.*v 'GAVI
sxèft",, f- .)GP(e:x.j{v ',.kr;. v
k i t fjjjjÖ >-■j!> y £~oer'naSe Éf
-v,.y if
ifr 'OüCu* VhaWTV081* ';paai^^,«
B 4 verstfcoïï'ere ai"li
'io -.v *7304 g"
'1
ia 'i
f!
den i
tv
ëno^j,
'J-ir ,^/«v
■M
.it---
nis-- onr.i.'
vi
O»
■""Ha
w'riGenjJc
V-
te
ttZieriï?
17304 - s
JIJ*0 H
„Ti I'. Vov fC'
,nge
'ige.'
\e
Da».
'fe q a
-tr.u
Tij
gjj
'n"wi
•iie
(fr Acei
Ap 'Q
.c!.
f
