Zaterdag 22 November 1918
voor de Zuitlliollandsclie en Keeuwielie Eilanden.
EERSTE BLAB.
28*te Jaargang N°. 192 2.
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN,
„HET GOUDEN HERT",
I R. C. F. 7. i LEE-]
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDIJK.
Advertentiën 10 Cent per regel en 8/s maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */6 maai,
Men staan vragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewaoht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle Rakken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
ij die zich ww abonneeren, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
*t* Non possumus.
Wij kunnen nietis de Holiandsehe
vertaling van het bovenstaande La-
tijnsche gezegde. Reeds voor 1889 was
dit vreemde woord een leuze, waar
onder de Rechterzijde in den School
strijd optrad. Een woord was 't uit
den mond van Van Wassenaar van
Catwijck, een der steunpilaren van
de antirev. partij. Toen den 17den
Maart 1886 de openbare beraadsla
ging over de Grondwetsherziening be
gon en het Onderwijs artikel in alge-
meene discusie werd gebracht, legde
hij met dat Non possumus, een reeds
nu beroemd geworden woord, de ver
klaring of, dat de door Minister Heems
kerk Sr. ontworpen nieuwe redactie
van het onderwijsartikel onvoldoende
was om de medewerking der antirev.
partij tot de Grondwetsherziening te
verkrijgen. En overeenkomstig het
voorstel van Van Wassenaar Katwijk
werd na levendige debatten met 44
tegen 40 stemmen besloten, dat het
tiende hoofdstuk, van welks lot de
houding der rechter Kamerhelft af
hankelijk zou zijn, terstond na de al-
gemeene beschouwingen zou worden
behandeld,
Non Possumus 1 zei die afgevaar
digde. Wij kunnen niets toegeven
En de eerste luttele victorie was dan
ook, dat de oude Heemskerk toegaf
en de onderwijskwestie werd behan
deld onmiddellijk na de algemeene
beschouwingen over de Grondwetsre
visie.
Non Possumus! en de tweede over
winning volgdewant art 194 der
Grondwet werd verworpen en de Re
geering, bang voor dat Non Possumus.
en ziende, dat nu de Rechterzij niet
zou medewerken aan de andere Hoofd
stukken, nam haar ontslag. De koning
droeg den heer Mackay een nieuwe ka
binetsvorming op, onder voorwaarde
dat de door het vorige Ministerie in
gediende Herziening&voorstellen niet
zouden worden ingetrokken, De heer
Mackay aanvaardde 'sKonings voor
waarde niet en dus bleef het oude
Kabinet.
Non PossumusEen derde gevolg
was de ontbinding der Tweede Ka
mer bij Koninklijk besluit van 11 Mei
1886, en de nieuwe Kamer werd ge
kozen door 't heele Land onder de
leuzeal of niet herziening der Grond
wet met behoud van het onderwijs
artikel, ja dan neen
Toen kwameen andere taktiek.
Het Non Possumus verzwakte niet,
want 'twas aan Rechts onmogelijk
om met de Regeeringsredactie van
art. 194 mee te gaan, maar toch werd
de motie van dr. Vermeulen ingetrok
ken door den voorsteller, nadat was
gebleken, dat ook een deel der rechter
zijde zich er niet mee kon vereenigen.
WatVvas die motie Om de behandeling
van het voorstel Schaepman tot wij
ziging van hoofdstuk X te doen vooraf
gaan aan de behandeling der regee-
ringsontwerpen. Waarom nu verwor
pen, wat eertijds werd aanvaard 7 Om
dat Rechts nu eerst de andere hoofd
stukken wilde aangenomen zien, om
dan den tegenstanders te kunnen bin
den door het Non Possumusom dan
te kunnen zeggen We stemmen tegen
alles wat door U goedgekeurd is, als
gij, Liberalen den meed hebt tegen
het laatste Hoofdstuk, 't onderwijsar
tikel te stemmen. Men hield den strop
gereed, achterbaks om er op 'teind
der debatten mee te werken. Eertijds
had men den strop al bij den aan
vang laten zien en Heemskerk was
er bang voor geworden; vandaar
de aftreding en ontbinding. Maar nu
in tweede instantie kwam de strop
achterna.
Toch kreeg Rechts zijn zin niet.
Want het Grondwetsartikel in de
Tweede Kamer aangenomen, werd
in de Eerste Kamer verworpen. En
de voorstellen moesten voor de 2de
maal naar de Kamer. Wat nu? An
dermaal een Non Possumus. Ja, zoo
bleef het, maar men berustte nu in
een uitlegging door den wetgever, gun
stig voor 't Bijzonder Onderwijs. Men
berustte in de gunstige uitlatingen
van de liberale kopstukken, die ge
toond hadden in hunne redevoeringen,
dat ze de bezwaren van de voorstan
ders van 't Bijzonder Onderwijs ge
voelden. In het regeeringsvoorstel,
hoewel met 56 tegen 30 verworpen,
waarin de bepaling was opgenomen,
dat de wet zou voorschrijven of en
in hoever aan bijzondere scholen
onderstand uit de openbare kassen
kon worden verleend.
Sinds '86 was 't Non Possumus
vernomen, op 17 Maart. En de omstan
digheden wijzigen de taktiek, zoo zelfs
dat de Grondwetsherziening ook door
Rechts aanvaard werd, maar 't Non
Possumus bleef nl. de oude Regee
ringsredactie om 't Openbaar onderwijs
in alle opzicht de hand boven 't hoofd
te houden. En de kracht van dat Non
Possumus is blijven bestaan, want nu
hebben we subsidies, van af 1889,
steeds vermeerderd, voor allerlei on
derwijs. Maar nog zijn we er niet.
We kunnen niet blijven staan, waar
we staan; maar bij eene aanstaande
Herziening zal weer dit woord weer
klinken met een andere taktiek Geef
ons Linkerzijde een nieuw onderwijs
artikel en wij geven U jeen nieuw
Kiesrechtartikel.
Non PossumusNooit aflaten van
den eischDe Vrije Schoolregel, de
openbare aanvulling 1
Waarvoor die jubel
Amsterdam III, het district is niet
onverwinbaar. Zoo luidt de jubel.
Troelstra is uit zijn middelpunt ge
slingerd. De Roode machtsburcht is
geslecht. En tal van andere pers-
stijlbloemen kunnen tot een tuiltje
vergaderd worden. Maar eilieve! voor
jubel is geen grond evenmin als voor
de Socialistische klacht: nu is 't Al
gemeen Kiesrecht een stap achteruit.
Voor Rechts is 't in elk geval totaal
onverschillig of ütto zit of Oudegeest.
De afrekening tusschen Vaal en
Rood komt tochgeen sprake van of
hoe de Liberalen op hun feestverga-
dering na den afloop ook juichten
over nieuwe oplaaiing van geestdrift
en van een zich weer Een gevoelen
met alles wat de Vrijheid mint en
al zulke rarigheid en narigheid meer,
die op zulke avonden in toasten en
speeches het »applaus« en «langdurig
applaus® en de «langdurige toejui
chingen® doet knetteren als een oude
balk, die in brand staat of als een
teerton bij 't ouderwetsche vuur-
Hotel Restaurant
Gedempte Boerensteiger 63A, 63B
Rotterdam.
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
f 1.—, f 1.25 en f 1.50
Aanbevelend,
liet door ieder aanbevolen adres.
werk geen sprake van of Am
sterdam III komt weer aan Rood.
En er komt nog meer aan Rood, eer
we tien jaar verder zijn. Het politieke
leven is geen petre-fakse, is geen
versteening, maar een ontwikkeling.
En die ontwikkeling is niet ten voor-
deele van Liberaal, maar van Rood.
Samenwerking van alle machten tegen
Rood kan die ontwikkeling belem
meren, maar tegenhouden nooit. Het
is absoluut onmogelijk, de historie
waarborgt de waarheid onzer meening,
dat 't Socialisme nu al in Nederland
op zijn hoogtepunt is. Langs een zig
zaglijn, op en neer, zal't klimmen. Er
is tusschen Liberaal en Socialist slechts
een gradueel verschil, maar princi
pieel niet.
En waren de briefjes in Juni aan
Troelstra geen profetie van de toe
komst
OP DEN UITKIJK.
Die moest het voorbeeld geven.
UITGEVER
Telefoon Interconn. Mo. 9.
z
Direct nabfj de Hoofdsteeg,
»Die zit1* zei me 'n kennis.
En hij doelde daarbij op, het doet er
niet toe welken »broeder«, die na stem
ming en herstemming gekozen was in 't
bestuur van het doet er niet toe wélke
vereeniging.
't Is nu al enkele jaren geleden, maar
ik zie nog die lange gezichten van dat
bestuur.
De broeder-in-kwestie toch had jaren
lang bekend gestaan als een lastig heer.
Geen vergadering sloeg hij over en geen
kwestie, of hij voerde het woord. Ja, zijn
critiek op het Bestuur was langzamerhand
een van de attracties der vergaderingen ge
worden, die veel drukker werden bezocht
dan voorheen. En aangezien deze broeder
een helder oordeel had, gepaard aan een
scherp oog, een rappe tong, was hij de
schrik van den praeses en zou het bestuur
met genoegen het tienvoud van zijn con
tributie uit eigen zak hebben bijgepast, als
daarmee de vredige tijd van voorheen kon
worden teruggekocht.
Op het »tal« kwam de man nooit.
Ja, de broeders zouden met eigen hand
het paard van Troje in hun midden halen 1
Maar 't geval wilde, dat er vrije keuze*
was en de nominatie van 't bestuur slechts
was een aanbeveling en leidraad voor de
verkiezing, waarbij overigens ieder zijn stem
naar eigen goedvinden kon inbrengen. Tot
dusver had de »broeder« slechts eenige
verstrooide stemmen ontvangen, maar thans
was hij opeens door een samenloop van
omstandigheden met één stem plusin 't
Bestuur geloodst.
De bestuurstafel keek sip.
Sommige broeders kon men 't op 't ge
laat lezen, hoe ze er op broedden, om de
eer aan zichzelf te houden en hun porte
feuilles ter beschikking te stellen van H. M.
de Vereeniging, die hen blijkbaar niet lan
ger vertrouwde en dan maar andere diena
ren kiezen moest.
Men keek terluiks naar den praeses.
Als die ging, dan gingen er meer.
Maar de praeses 'n tikje bleeker dan
gewoonlijk, werkte kalm verder de agenda
af en de intimi wisten 't welPraeses mócht
niet bedanken van zijn vrouw die 't veel
te leuk vond, om hem 's avonds na be
stuursvergadering, al werd het nóg zoo
Iaat, als liefhebbende gade op te wachten
en hem dan al de bestuursnieuwtjes af te
tappen, waarmee ze dan den volgenden
dag bij de kennissen te koop liep.
Praeses blééf dus en 't Bestuur bleef en
onze broeder kwam er in.
't Is, zei ik, enkele jaren her.
En 't gaat alles bes; 1 Enkele kleinigheden
zijn op aandringen van den broeder ge
wijzigd en veranderd, maar 't Bestuur heeft
in hem een onschatbare aanwinst gehad.
Hij is nl. de wakkere hofhond met grooten
mond en scherpe tanden, die de »gewone
leden* van 't bestuurserf weet af te houden
't Bestuur dweept met hem en moet er op
de vergadering een lastig varkentje ge-
wasschen hij slaat z'n hemdsmouwen op
en speelt het klaar.
'k Moest thans aan hem denken.
Wat toch was het geval
Zooals gewoonlijk was er ook hier een
teer puntje nl. dat van de machtsverhouding
tusschen de Vereeniging en 't Bestuur, dat
zij zichzelf gekozen had. Zoodra dat puntje
werd aangeraakt, trilden de zenuwen van
't vereenigingsleven en gingen er twee ver
schillende stroomen van electriclteit door
de vergadering. Zoolang nu de »broeder«
buiten 't Bestuur stond, was hij met nega
tieve, doch zoodra hij er in zat, werd hij
met positieve electriciteit geladen en vocht
nu met evenveel vuur vóór de rechten van
't Bestuur, als hij voorheen zich warm had
gemaakt voor die der Vereeniging
wat zeer menschelijk is.
Maar laat ik nu vertellen, hoe ik zoo
aan hem herinnerd werd.
In 't begin dezer week hield de Vrijz.-
Dem. Bond zijn jaarvergadering.
Er was verheuging met mate.
Vreugde over de Juni-overwinning, want
ook deze Bond hoort tot de Concentratie.
Met mate, omdat de Bond zelf er nog
al bekaaid is afgekomen en in zeteltal is
achteruitgeboerd.
Welnu, die Bond kreeg staande de
vergadering een soortgelijke kwestie te be
handelen, als ze mijn >broeder* in actie
konden brengen.
Daar was een lid, die 't heel mooi vond,
dat broeder-Bos indertijd aan 't hoofd van
't Kabinet zou gekomen zijn, als Troelstra
maar over 't strootje had willen, of durven
stappendie 't voorts heel aardig vond,
dat broeder-zoo echt ongedacht op
de plaats van Talma was terechtgekomen,
maar enfin hij wou geen wolf
smoren op z'n hart hij vond het
lang niet mooi of aardig, dat de Kamer
fractie heel dat crisis drama met z'n ver
schillende tooneelen had afgespeeld, zonder
daarin eenig partijorgaan te kennen.
Hij wou 't zoo niet zeggen, maar zijn
bedoeling was dan toch, dat het erg veel
leek op 't aloudezooals de heeren het
wijzen, mogen de gekken het prijzen.
En dat zat hem dwars.
Nu is er op een vergadering, als het
daar van binnen, waar de gemoedsbewe
gingen haar oorsprong nemen, wat onrustig
wordt, altijd een veiligheidsklepde motie.
Die geeft het geprangde hart ruimte.
In zoo'n motie kan men zoo lekker
uitpakken en is het goed hef zwarte puntje
zetten op de i, die men naar voren schui
ven wil. Al moet ten slotte zoo'n motie
met glans >stralen* men heeft het
- dan toch maar es gezegd, en 't komt
in de krant.
Dus kwam een motie ter tafel.
Waarin behoorlijk werd »betreurd,« dat
gene wat dan niet >in den haak* was
geweest.
In 'teind werd ze ingetrokken.
Doch niet dan nadat Dr. Bos er een
hartig woordje over had gezegd.
Wij zitten zeide hij in de Kamer
krachtens het vertrouwen der kiezers en
wij wenschen dat vertrouwen geheel en wij
willen niet een voortdurende contróle. Hij
stelde overleg met het hoofdbestuur en
met de partij zeer op prijs, doch hij legde
er den nadruk op, dat hij in parlemen
taire oogenblikken* de beslissing enkel en
alleen bij de Kamerfractie wilde houden.
Het zaakje werd gesust.
Maar men wil er naderhand nog
eens principieel op terug komen.
Nu, dat is ook wel noodig.
Niet slechts voor dezen Bond, maar voor
elke politieke partij.
Kamerleden toch hebben groot gelijk,
als ze zich niet voor boodschapjongen laten
gebruiken. Ze houden op het Binnenhof
niet een filiaal van de partij, zoodat ze
voortdurend met der telefoon aan het oor
mpeten staan, om met het hoofdkantoor
af te spreken, hoe ze moeten handelen,
spreken en stemmen.
Het zijn >vroede mannen.*
Die door de kiezers zijn afgevaardigd,
om in de Kamer voor hun rechten en
belangen op te komen, maar die daarbij
dan ook een groote mate van zelfstandig
heid moeten hebben.
Als ik een villa wil laten zetten, dan
zoek ik een architect. Die maakt plannen,
welke ik goedkeur 't werk wordt aanbe
steed maar als het dan uitgevoerd
wordt, moet ik me niet eiken dag daar-
tusschen mengen, om te zeggen, hoe het
moet. De architect zou dan ten volle in
zijn recht zijn, als hij zeideMijnheer, doe
u het zelf.
Zoo ook worden we het met onze Kamer
leden eens over bestek en teekening en
onkosten en tijd van oplevering maar
dan zijn zij de mannen, die het moeten
uitvoeren en daarin moeten wij ons niet
van dag tot dag mengen.
Maar nu de keerzijde!
Er kan iets tusschen komen.
Een onverwachte omstandigheid.
Die van grooten invloed is op den
bouw dan zal een architect ongetwij
feld raadplegen met zijn principaal, om te
zamen tot een besluit tn komen.
Of zonder beeldspraak.
Men kan om eens iets te noemen
in de Kamer voor een gewichtige beslissing
komen. Het aftreden of aanblijven van een
Minister of van het gansche Kabinet kan
op 'tspel staan. Er kan Kamer-ontbinding
volgen. De politiek kan een duw krijgen
in gansch onverwachte richting
Dan bindt de Kamerfractie niet slechts
zichzelf, maar feitelijk ook de partij.
Laat ik een voorbeeld noemen.
Stel eens, dat er straks een oogenblik
komt, waarop de socialisten zich op een
der hoofdpunten keeren tegen het mini
sterie Cort.
Dan komt de rechterzijde en dus ook
onze Kamerclub, voor de netelige vraag te
staan Zullen wij nu dat Kabinet steunen,
of laten tuimelen maar dan ook de
verantwoordelijkheid dragen en, daartoe
geroepen, de zaak overnemen.
Ieder voelt, dat dit niet alleen de Kamer
leden, maar heel de partij raakt.
Want dan volgt Kamer-ontbinding.
En dan is vanzelf de partij wel genood
zaakt te gaan op den weg, dien de Kamer
fractie heeft aangewezen, ook al zou zij
zelf misschien meenen, dat het juiste oogen
blik, om in vereeniging met anderen den
aanval op het regeerkasteel te ondernemen,
niet was aangebroken.
Zoo ziet men dus, hoe noodig het is,
dat er voeling zij.
Elk zijn recht, dat spreekt
