r
buitenland.
ENGELAND.
BELGIË.
RUSLAND.
AMERIKA.
Plaatselijk Nieuws.
Stad aan 't Haringvliet. Alhier ko
men 2 gevallen voor van febris-typhoïdca
en wel bij J. v. S. en G. S., men vreest
voor meerdere gevallen.
Den Bommel. De leverantie aan de
Chr. School alhier, van Cokes is bij in
schrijving gegund, aan den Heer J. P. M ;st
beurtschipper alhier, voor de som van f 0,63
per 42 Kilogr.
Nieuwe Tonge. Door B. en W. is
Dirksland. Belanghebbenden die in
aanmerking denken te komen voor ouder
domsrente en hiervoor nog geen opgaaf
hebben gedaan worden attent gemaakt dat
ze nog deze week zich moeten wenden tot
de daarvoor aangewezen lusschenpersoten
daar de aanvragen als bedoeld in art. 369
der Invaliditeitswet 1 Nov. a.s. opgezonden
moeten zijn.
Herkillgen. Voor hen die zulks mochten
aangaan zij bekend gemaakt dat het jaarlijks
onderzoek of z.g.n. inspectie voor landweer-
verlofgangers uit deze gemeente zal plaats
hebben te Diksland in de O. L. School op
7. Nov. e.k. des nam. 1.30 uur,
Goedereede.* Men verzoekt ons een
kleine rectificatie wat we gaarne geven.
Onzen berichtgever gaf jl. week op dat
K. v. d. Wende door een trap van een
paard t S weken werkeloos was en door de
Landbouw Onderlinge voor eiken werkdag
f i.loon is uitgekeerd. Nu is het niet
de Landbouw Onderlinge, doch de Holl.
Alg. Verz. Bank te Schiedam die dit
bedrag aan voornoen, len persoon heeft
ingezonden Stukkeu.
DE LANDBOU W-ONDERLlNGE.
P. C. „OÏEBFLIHHEE".
Ingezonden.
EEN STUK GESCHIEDENIS.
ke.iiing van voor uitvoer be
hind vee en vleesch; idem van hetStaats-
bosehbeheeridem van de zuivelinspectie en
de zuivelconsulenten met hun assistenten
idem van de Rijkslandbouwproefstations
en het Rijkszuivelstation.
Aan het hoofd der Directie, bij welke,
voor zoover zulks wenschelijk blijkt, de In
specteurs, hoofden van de takken van dienst
geplaatst zijn, staat de Directeur-Generaal
van den Landbouw.
De Directie is gesplitst in een bureel
van den Algemeenen Dienst en zeven af-
deelingen, welke zijn: Afd. I Onderwijs.
Afd. II A. Veeteelt, Akkerbouw en Tuin
bouw. B. Uitvoering van verschillende Wet
ten. Afd.IlI VoeartsenijkundigeDienst.Afd IV
A. AlgemeeneLandbouwwetgeving. B. Bosch-
bouw en Domeinen. Afd. V Zuivelbereiding
en Laboratoria. Afd. VI Verslagen en Sta
tistiek. Afd VII Secretarie en Expeditie.
Na deze inleidende regelen komen we tot
de Zuivelconsulentschappen.
De instelling daarvan dagteekent van
het jaar 1889, toen de Friesche Maatschap
pij van Landbouw een vasten ambtenaar
benoemde, die zich als consulent geheel
zou wijden aan de bevordering van de be
langen der zuivelbereiding; de Regeering
steunde met een subsidie van f 1000. Dat
voorbeeld werd in 1893 gevolgd in de pro
vincie Zuidholland, in 95 in Noordholland
en achtereenvolgens werden in alle pro
vinciën zuivelconsulenten aangesteld, het
laatst, in 1900, in Gronihgen en Overijsel,
omdat men weldra inzag de gunstige ge
volgen van de aanstelling van een derge
lijk ambtenaar voor een gezonde ontwik
keling van het zuivelbedrijf.
In bijna alle provinciën ging het initia
tief tot de aanstelling uit van de bestaan
de landbouworganisaties, gesteund met
subsidie van het Rijkevenwel waren de
consulenten niet te beschouwen als direct
ondergeschikte ambtenaren van die orga
nisaties. Zij bezaten een groote mate van
vrijheid om in overleg met een zuivelcom-
missie, aangewezen door de betrokken land
bouworganisaties en in sommige provinciën
mede door het Provinciaal bestuur, de be
langen van de zuivelindustrie en de vee
teelt te behartigen.
Wordt vervolgd).
De suikerbietenoogsl op Flakkee.
Eenige mededeelingen die ons ter oore
kwamen over de suikerbieten op Flakkee
meenen wij onzen lezers niet te mogen
onthouden.
't Zijn gelukkig goede berichten, die een
groot contrast vormen met de klachten,
die 't vorige jaar werden geuit.
Natuurlijk zijn alle bietenbouwers aan
't rooien en er zijn toch geen handen te
kort, zoodat de loonen weer normaal zijn,
en niet zoo buitensporig hoog als verleden
jaar, toen menig landbouwer den schrik om
't hart sloeg toch wordt er natuurlijk veel
geld uitbetaald in deze tijden, zoodat ook
de arbeiders een mooi daggeld verdienen.
De opbrengst per H.A. wordt geschat op
pl.m. 30,000 kilo, welke opbrengst niet
meevalt.
Het gehalte is echter door 't mooie zon
nige weer buitengewoon gestegen. Dit wis
selt af tusschen pl.m. 16 pet. en 19 pet.,
ja zelfs is te Puttershoek 19,8 pet. geana-
liseerd.
»Ned. Ldb.-Wkbl.«
DUITSCHLAND.
De Zeppelin II vergaan.
De nieuwe //Zeppelin II//, die eerst kort
geleden door 't ministerie van Oorlog
aangekocht werd, is op het terrein te
Johannisthal, op een hoogte van 300 M,
ontploft en totaal vernield. De bezetting
van 28 man is daarbij geheel omgekomen.
Het marine-luchtschip //L II// was voor
het houden van een proeftocht uitgerust
en des morgens tot het maken van een
hoogtevlucht opgestegen. Aan boord be
vonden zich 28 personen. Na drie minuten
had het een hoogte van 200 M. bereikt,
toen tusschen de voorste motorgondel en
het omhulsel een vlam werd gezien. Na
twee of drie seconden was het geheele
luchtschip in vlammen gehuld en volgde
een ontploffing. Tegelijkertijd viel het
luchtschip langzaam, met de spits naar
beneden gericht, tot op veertig M afstand
van de aarde. Hier volgde een tweede
ontploffing, vermoedelijk van het benzine-
reservoir. Bij het botsen op den grond
had een derde ontploffing plaats. Het ge
raamte stortte ineen, waarop 'n compagnie
pioniers en de manschappen, die op het
terrein dienst doen, toesnelden. Onmiddel
lijk waren geneesheeren aanwezig. Twee
manschappen werden levend naast de over
blijfselen van het luchtschip gevonden,
doch stierven spoedig. Een luitenant, die
zwaar gewond werd, is naar het hospitaal
overgebracht, de overige 25 werden ge
durende den val of bij het neerploffen op
den aardbodem gedood. Als oorzaak van
het ongeluk is tot dusverre vastgesteld
een ontbranding in of boven den voorsten
motargondel.
Een ooggetuige verhaalt, hoe hij het
luchtschip om 10 u. 15 van het vlieg
terrein zag opstijgen. Het schip was reeds
de laatste loods gepasseerd, toen hij plot
seling bemerkte, dat het in vlammen ge
huld was. Eenige seconden later volgde
een verschrikkelijke ontploffing. Het red
dingswerk werd door de gloeiende draden
en de brandende deelen van het luchtschip
zeer belemmerd.
De treinbotsing bij Liverpool.
De expresstrein naar Manchester werd
in den middag van 15 Oct. op het Sint
Jamesstation te Liverpool door een an
deren trein aangereden.
Dit jaar wordt iuderdiad gekenmerkt
door een aantal ongelukken. Onmiddellijk
na de mijnramp te Cardiff is hans ieder
een onder den indrak van het ernstig spoor
wegongeluk bij Liverpool.
Het is gebleken, dat de personentrein
juist buiten de tunnel stopte. Van den
eersten trein, waarvan de stoom het sein
voor den volgenden trein onzichtbaar
maakte, werd het laatste rijtuig verbrij
zeld, dat hoofdzakelijk bezet was door
passagiers, die via Huil zich naar het
vasteland begaven. Een jongen van veertien
jaar, die pas uit New-York was gekomen,
ontsnapte op merkwaardige wijze aan den
dood. Hij bevond zich in een compartement
van het verbrijzelde rijtnig en werd onder
de puinhoopen bedolven. Nadat degenen,
die met het opruimingswerk bezig waren,
een half uur hadden gewerkt, werd de
knaap ongekwetst te voorschijn gebracht,
ofichoon zijne kleeren aan flarden waren
gescheurd. Hij was er in geslaagd een gat
te maken in de puinhoopen.
Het aantal dooden bedraagt 7.
Het grootste schip der Engelsche vloot.
Te Portsmouth heeft de tewaterlating
plaats gehad vau de Engelsche dreadnought
//Queen Elisabeth//, Het is het eerste
slagschip van de Engelsche vloot, dat met
olie gestookt wordt.
Het schip, waarvan in October van het
vorige jaar de kiel gelegd werd, heeft een
lengte van 600 voet en bij volle bewa
peiling een waterverplaatsing van 27,500
ton,
Het mijnongeluk te Seraing.
Een ernstige aardinstorting heeft plaats
gehad in een steenkolenmijn te Seraing,
waardoor 6 arbeiders op eens diepte van
530 meter bedolven werden. Men is er
Woensdagnamiddag jl. in geslaagd een
ernstig gewonde naar boven te brengen.
Drie arbeiders ziju gedood.
Brutale berooving in een spoorwegcoupé.
Een Russisch industrieel, Zorski ge
naamd, heeft dezer dagen een hoogst on
aangenaam avontuur beleeld. Zaterdag nam
Zorski te Berlijn, waar hij voor zaken ver
toefd had. den trein naar Lemberg. In zijn
compartiment hadden ook twee dames en
een heer plaats genomen, die'Roemeensch
spraken. Toen een dame zag, dat Zorski
een Poolsch dagblad las, knoopte zij in
die taal een gesprek met hem aan waar
aan ook ten slotte de beide heeren deel
namen. De Roemenen rookten zonderling
gevormde sigaretten, die Zorski's verwon
dering opwekten, hetgeen hiermede ein
digde, dat een der heeren Zorski een si
garet aanbood. Deze nam de sigaret aan
en begon te rooken, doch reeds na eenige
trekken gevoelde hij zich onwel worden.
Spoedig verloor hij het bewustzijn en eerst
te Kottowitz kon hij den trein verlaten,
nadat een pas binnen getreden passagier
den doodsbleeken, rochelend adem halenden
man had gewekt. Weldra ontdekte hij tot
zijn grooten schrik, dat hem aan geld en
waardepapier een bedrag van ongeveer 4000
gulden was ontroofd. Van de dieven na
tuurlijk geen spoor.
Aardbeving in Midden-Amerika.
Een telegram uit San Juan del Sur
(Nicaragua) meldt: Hevige aardschokken,
die geruimen tijd aanhielden, hebben de
steden Manga, Masaya en Granada geteis
terd. De verschrikte bevolking is uit de
huizen gevlucht en kampeert in de open
lucht.
Houiinclsdijk. Eene openbare verga
dering van den Raad dezer gemeente is
belegd tegen Donderdag 23 October a.s,
nam. 2l/2 uur.
De loteling M. van der Boom van
de lichting 1913 is op 16 October j.l.
ingelijfd bij het 4e reg, vesting-artillerie
te den Helder.
Middeiharnfe. J1. Vrijdag werd S
van Dijk door een insect in zijn gelaat
gestoken. Eenigen tijd later begon het op
te zetten, wat bij geneeskundig onderzoek
bleek bloedvergiftiging te zijn,
't Zoontje van A. Troost, 't welk
Vrijdag met een kameraadje naar 't land
was gegaan, waar zijn vader werkzaam
was, had ongemerkt van gekalkte tarwe
gegeten. Kort daarop werd hij onwel.
Thuis gekomen was geneeskundige hulp.
noodzakelijk,
De smidsknecht I. Mosselman had
't ongeluk, terwijl hij bezig was met koper
te draaien, dat een stukje in zijn oog terecht
kwam. Geneeskundige hulp was noodzakelijk
en is hij genoodzaakt voorloopig den arbeid
neer te leggen.
- Met de stoomboot »Middelharnis<
werden Zaterdag 210 balen bloembollen
aangebracht, welke alhier in het land van
den heer R, van der Valk gepoot zullen
worden.
De dienstbode van den heer Tiemens
alhier had 't ongeluk Zondagavond met
haar hand op een ijzeren pen te vallen,
welke haar dwars door .de hand heen ging
Zij stelde zich ten spoedigste onder genees
kundige behandeling.
Zaterdagmorgen ontspoorde een sui-
kerpet ntram op de lijn Middelharnisj
Ooifgensplaat, waardoor de gewone tram
met de middagdienst nog al eenige ver
traging ondervond.
Maandagavond had aan de aanleg
plaats, met het overladen van vee tan de
boot in den tram, een der beesten de aar
digheid zijn kop dwars door een spiegel
ruit in een coupé te duwen, den verschrikten
passagiers naar alle kanten gillende heen
stuwende.
Een vrouw kreeg daardoor een stuk glas
bij het oog en wondde zich met andere
stukken zoo aan de pols, dat het bloed
met groote moeite kon gestelpt worden.
Een en ander liep overigens nog al goed
af, doch de vraag dringt toch naar voren
Wanneer zal de R. T, M. een extra loco
motief zenden om het vele vee voor Mid
delharnis te halen
Alle passagiers worden nu gedoemd om
V, lot s/4 uur te wachten op vee,
dat evengoed met een trammetje later kon
worden gehaald.
In deze gemeente komen ongeveer
34 personen in aanmerking om pensio n
te genieten ingevolge art. 369 der Invali
diteitswet.
Burgemeester en Wethouders de er
gemeente hebben gepubliceerd dat zij d-e
herhalingsonderwijs wenschen te genieter),
zich voor 26 Oct. a.s. ter Gemeente sec
retarie moeten aanmelden.
B. en W. dezer gemeente hebben
gepubliceerd dat op de lijst bedoeld in
art, 3 der armenwet alhier d i>- instellin
gen van weldadigheid geplaatst zijn n.l.
Het Algemeen Burgerlijk Armbc s uur, Dia
conie der Ned. Herv. Kerk en d diaconie
der Geref, Kerk.
De heer P. Keijzer van S :d aan 't
Haringvliet is met ingang van 1 Novem
ber tot volontair ter Gemeente-s :cretarie
alhier benoemd.
In deze gemeent heefi ich een
persoon aangemeld voor de Zee militie.
Zaterdagmiddag on'sp-oule nabij
het station, een locomotief van een z.g.
peentram, waardoor een passagierstram
den doortocht belet werd. Eerst laat in
den avond was de lijn weer vrij.
Ten zijnen nadeele kwam L. de W.
Zondagmorgen tot de ontdekking dat een
2-jarig paard dood in de wei lag.
Ter kennis van belanghebbenden
wordt gebracht ,dat de kerk-regenbak weder
verpacht zal worden voor een tijdvak van 3
jaren, nl. 19141916. Inschrijvingsbiljetlen
kunnen worden ingeleverd tot 30 Novem
ber a.s. bij den Secretaris A. B. Bom al
hier.
aan A. v. E. vergunning verleend om m
zijne bakkerij een gasmotor van 2. a 3
p.k. te plaatsen tot het drijven van een
kneedmachine.
Aan b.langhebbende wordt mede
gedeeld dat de Volksbibliotheek op Zater
dag 25 Oct wederom wordt geopend.
Maandagmiddag waren eenige kin
deren aan het vuurtje stoken bij de bouw-
schuur van B. H. gelukkig werd het door
een voorbijganger gezien en die het spoedig
doofde.
Maandag U. werden in den tuin van
den heer Anth. Mans alhier nog rijpe prui
men geplukt en nog wel van den tweeden
bloesem. Een van de vele bewijzen van den
buitengewonen mooien nazomer,
Leden van de Afd. het >Groene
Kruis* worden hiermede nader bekend ge
maakt, dat heden (Woensdagavond) te half
zeven uur de reeds voorloopig aangekondigde
algemeene jaarvergadering in deze gemeente
zal plaats hebben in de O. L, School.
Zondag e.k. zal in een morgengods'
dienstoefening de jaarlijksche oogstpredika-
tie worden gehouden en dientengevolge in
de daaropvolgende dagen de collecte langs
det huizen worden gehouden.
uitbe aald.
Onder de biggen komt een soort
longziekte voor, waaraan zeer veel vaü die
beestjes stervenook zijn er hier enkele
zieke varkens. Bij een dezer, toebehoorende
aan G. R., werd in den nacht van Vrijdag
op Zaterdag door ratten een groot gat in
den rug gevreten.
Bij publicatie is bekend gemaakt, dat
de jacht op patrijzen zal worden gesloten
a.s. Zaterdag 25 Oct. met zonsondergang,
Zij, die 30 Aug, bij het blusschen
der brand op den >Ooievaar« behulpzaam
zijn geweest, zijn Zzterdag 18 Oct. met
20 cent per uur uitbetaald.
Nu er door de bouwvereeniging
»Goedereede« ro arbeiderswoningen zijn
tot stand gebracht, zullen de onbewoon
baar verklaarde woningen worden ontruimd.
De timmermansleerling J. G. kreeg
bij het verrichten van zijn werk met zulk
een kracht een sleen op zijn hooid, dat
geneeskundige hulp noodzakelijk was.
't aantal leden bedroeg in Juli.
1911. 118 leden, 1912. 146 leden, 1918
177 leden,
't Aantal ongevallen bedroeg in Juli.
1911 10 duur 5, 6, 9, 11, 12, 12, 16, 16,
17 en 21 dagen.
1912 6 duur 7, 11, 12, 18, 23 en 28 dagen.
1913 6 duur 6, 6, 8, 17, 21 en 25 dagen
Overzicht 1ste half jaar.
ongevallen invaliditeit bedrag der uitkeering
fzonder DocterJ
1911 15, 168 dagen, f 160,48s
1912 14, 159 100.94'
1913 21, 406 228,99
't Aantal deelnemers a/d ziekteregeling
van inwonend dienstpersoneel (Art, 1638ij
B.W.) bedroeg op 30 Juni 78 met 85
vrouwelijke en 4 mannelijke dienstboden.
A. W. KEIJZER, Melissant.
Melissant, 11 October 1913.
De jaren 15811584 geven ons niets
anders te zien, dan eene aanhoudende
schermutseling van Willem met de regen
ten, vooral met die van Holland en Zeeland,
Het streven dier heeren was om, zooveel
mogelijk als de Unie van Utrecht het ge
doogde, zich van de overige gewesten zien
los, zelfstandig te maken en, omdat zij de
machtigste gewesten bestuurden, Holland
en Zeeland den boventoon te doeir voeren.
Dit drijven ging natuurlijk tegen Willem
en zijn aanhangers in. Wat de regenten
wilden, strekte om de kracht der Unie te
breken. En toch was de oorlog nog in
vollen gang. Doch dit woog den heeren
niet zwaar.
Om derhalve eene alleenstaande positie
te kunnen innemen, moesten ze ook een
afzonderlijk hoofd hebben. Ze stelden daar
om een Stadhouder aan, in dit geval Wil
lem van Oranje. Tot nog toe had deze hen
beheerscht door zijn zedelijk overwicht,
't Moest nu andersomzij de heeren, hij
de dienaar. Ze maakten derhalve eene schrif
telijke aanstelling gereed, die, hoe tergend
voor Willem, zijne macht veelszins be
perkte. Geheel deze regeling ging buiten 't
volk om, De regenten van Gouda en Am
sterdam (Noord- en Zuid-Holland waren
toen nog een) gedroegen zich nog 't nobelst
ze kwamen voor Willem op. Doch ook hun
tegenstand werd overwonnen, de aanstel
ling algemeen aangenomen.
De inhuldiging zou vallen op 12 Juli
1584. Doch er kwam niets van. Den lOen
werd de Prins door Balthasar Gerards
doorschoten. Stervende riep bij nog uit
«Mijn God! wees mijne ziel genadig 1 Mijn
God! ontferm u over dit arme volkU
Wie stervende nog voor eene zaak durft
bidden, is ongetwijfeld zeker van het recht
vaardige er van. Wie telt het aantal malen,
dat hij bij zijn leven bij zijn God voor de
zaak van de vrijheidskrijg in gebed ging
Ziedaar het einde van het drama. Doch
de lichtzijde is, dat de Heere den Prins
bespaarde de vernedering, om de aanstel
ling daadwerkelijk te aanvaarden. Of'was
't geen beleediging, om na jarenlang strij
den onder schier alle denkbare tegenspoe
den, nu de zaak der vrijheid door zijn
toedoen wat vast begon te staan, hem tot
een werktuig hunner heerschzuckt te willen
verlagen Om hunne macht boven zijn
talent te stellen Met al hunne wijsheid
samen bleven ze nog verre in de minder
heid, vergeleken bij hem.
Maar het echte Calvinistische deel treurde
oprechtelijk. Zij gevoelden, wat ze aan hem
verplicht waren. »Als een Mozes heeft hij
de Gereformeerden, die ter dood toe onder
drukt waren, uit het slavenhuis geleid.»
Hij wist zich zoo zeker van zijn levens
doel, dat hij tot Marnix kon zeggen: »laat
men ons maar vertrappen, mits we hulp
mogen bieden aan Gods kerk.»
Zulk een man was in staat, om die ver
nederende aanstelling aan te nemeu, waar
van zijn zoon Maurits zei, dat hij zich
liever van den Haagschen toren te pletter
zou werpen, dan zoo de waardigheid te
aanvaarden.
Van den Prins gevoelde ieder, dat hij
vreemd was van alle eigenbaat, 't algemeen
belang boven alles stelde. Daarom kan
niemand van het schoone getuigenis»een
meer populairen held heeft de wereld niet
°gzien,« iets afdingen.
't Was dan ook merkbaar, dat de leider
er lag. De schrandere en ervaren veldheer
en landvoogd Parma nam in een paar jaren
tijds veel steden in.
En ons leger Even als de Staat zonder
opperhoofd, maar 50Q0 man sterk. Farma
beschikte over 12000 man, f er. e keurbende
Voeg hierbij, dat de overheidspersonen van
den in wording zijnden Staat, zelfs na 't
nauwgezetst onderzoek, geen juiste om
schrijving van de grenzen hunner machts
bevoegdheid konden opdiepen, daar de tijds
omstandigheden meer naar een practisch
handelen vroegen, zoodat wat de een beval,
een ander introk, dan begrijpt ieder de
waarheid van de woorden van een tijd
genoot, dat men na Willems dood, de noo-
dige orde, autoriteit en goede directie niet
had kunnen houden, 't Leek tamelijk hope
loos. Zelfs de groote medestrijder, Willems
boezemvriend, Marnix, ried tot vrede met
Spanje, tot gedeeltelijke onderwerping aan.
Maar zoo verstaat men ook, dat de
voorbede van den stervenden Oranje hem
uit het diepst zijner ziel welde en dat God
alleen in den bijna reddeloozen toestand
redding moest brengen.
Dit laatste geschiedde. God werkt mid
dellijk.
Doch ook nu nog bleek Willems wijsheid
na zijn dood. Het stadhouderschap had hij
aanvaard, omdat hij zag, dat de overwegend
Calvinistische gewesten Holland en Zeeland
de toongevers in den strijd zouden zijn.
Door zijne aanvaarding werden die twee
meer bewust, wat krachten in hun scholen.
Na zijn sterven schonk bun dit gevoel
meer zelfvertrouwen. Zoo gebruikte de
Heere die twee gewesten als een middel.
Marnix voorstel vond geen bijval en werd
verworpen. Doch er is meer. De Calvinisten
in Holland en Zeeland, gesterkt door Wil
lems voorbede, werkten als een stuwkracht
op de regenten. De Staten vermanden zich,
richtten een nieuwen Raad van State op,
met Maurits aan '1 hoofd. Tevens werd hij
gouverneur, met den titel «geboren Prins
van Oranje,» (die immers zijn oudsten broer
Philip Willem in Spanje gevangen, toekwam)
terwijl hij tevens kapitein-generaal en ad
miraal werd.
En zoo zal de 17-jarige Maurits de taak
zijns vaders voortzetten, 't Lijkt bijna eene
onmogelijkheid. Doch onder Gods zegen zou
hij de muren van het vrijheidsgebouw op
het door zijn vader gelegd fondament op
trekken.
Zoo gaf God aan dezen Oranje weer een
afzonderlijk aandeel in den vrijheidskrijg.
Zijn werk lag voor de hand't Leger tegen
den geduchten Parma weerbaar maken,
't Regeerea, zijns vaders grootste bezigheid,
liet hij aan de Staten over. Maar dat leger
Wat heeft dat eene moeite gekost 1 Wie
iets nieuws invoert, moet sleur en botte
onkunde overwinnen, 't Is nog zoo. De beste
stuurlui staan aan wal. Niet alleen den
tegenzin der hoofdschuddenden moest hij
overwinnen, doch ook optreden tegen het
leger zelf, welks soldaten door eene meer
strenge tucht zich in hun geliefkoosd
handwerk (stroopen en plunderen) belem
merd zagen. Dit was een tractement bij
hei dagelijksche salaris.
Daarenboven moesten ze schop en spa
hanteeren. Hoe vernederend in hun oog 1
Dat was goed voor boer en arbeider. Im
mers eene doelmatige en 't leven zijner
soldaten sparende belegering vorderde de
noodzakelijkheid van veiligheidsmaatregelen
ten hunnen behoeve. Schansen opwerpen,
schanskorven met aarde opvullen ter dek
king waren meestal de eerste bezigheden.
Ook voerde hij in, om met de schop, de
taak der mineurs, tunnels onder den ves
tingmuur te graven, ze met buskruit te
vullen en dan in de lucht te doen vliegen.
't Gemor over dit hanteeren van de schop
gaf aanleiding tot moeiten, gelukkig be
dwongen. De uitkomsten ondersteunden
■is Prinsen bedoeling. Zoo zelfs, dat een
Spaansch vestingbevelhebber tot Maurits -v
11a de overgave moest zeggen: «Ik ben er
niet uitgeschoten, maar als een vos uit»
gegraven.»
En dan door het plunderen van de in
woners der overwonnen steden en dorpen
te beletten, dat er geen bijtractement meer
verdiend werd, dat de fleur van 't hand
werk wat verdween. Alleen hier kon ge
strengheid vrucht dragen. Zoo bevond het
Staatsche leger zich in Drente. Streng was
het plunderen, natuurlijk van de in de
nabijheid wonende boeren en burgers het
moest, verboden. Toch geschiedde het. De
boer beklaagde zich bij den Prins, deze liet
al de soldaten voor hem (den boer) langs
trekken, wees zoodoende den dader aan,
die direct opgehangen werd.
Maar eene meer gewichtige verbetering
vraagt de aandacht. Ieder soldaat kwam
met eigen plunje en bewapening opdagen,
trad aldus in dienst. Maurits begon uni
formen te verschaffen, voerde eenheid van
bewapening in. Dit maakte noodzakelijk,
dat ieder soldaat zijn wapen meester moest
zijn. Dus hij diende zich te oefenen. Nieuw
gemor. Voor Maurits leerde de soldaat al
vechtende zijn handwerk, waren de oefe
ningen overbodig. Nu ging geen krijger
naar 't veld, zonder voldoende bewijzen
van bekwaamheid in 't hanteeren van zijne
wapenen te hebben gegeven. Te weten zijn
wapen meester te zijn, gesteund door mak
kers, eveneens alzoo gewapend, bracht
zedelijken moed in 't leger, verhoogde de
weerbaarheid van den soldaat.
Dan ïs er nog ietsMaurits veranderde
de wijze van oorlogvoeren. Toenmaals
vormde een leger meer een diep dan een
breed geheel. Gevolgelijk namen de ach
terste gelederen eerst laat deel aan den
slag. Om dadelijk nagenoeg alle krachten
te ontplooien, verdeelde Maurits zijn leger
in lichte benden van 5 tot 600 man. Hier
door werd zijn front verbreed, wegens de
plaatsing. Een gedeelte der ruiterij diende
als spaarbende voor bedreigde punten of
om den beslissenden slag toe te dienen.
Ook de wijze van het besturen der
paarden onderging verbetering. Tot doel
matiger leiding vond Maurits, die de wis
kunde beminde, door toepassing van wis
kundige regelen, eene betere manier van
de betooming in. Ook het schietgeweer
onderging eene verandering ten goede. Over
alle deelen des legers ging de zorg van
Maurits.
Genoeg om te doen zien, hoeveel moeite
en atudie
kosite, om
alle genoen
doorzicht
alles in z
't Leger we
en zijne opi
Ook aan
verplicht,
Van di
binnengekc
st. Joh. dl
Met del
steeds go
f to tot I
Het hoogl
A
Op Do I
avonds 71
delharnis
keihuis m
Westdijk
de Heere
Notaris V
Zaterdag
dag 15 Ni
namiddag:
van Akersj
a. 26.4
teiijk onv
hakhout i:
het West
Oudeland
in 27 per:
b. 'L
Springerl
c. een
Ouddorp
tie E no
vaarden.
d. een
land, gen
visscherü
Oudelacd
t. 0.86 1
telfik on
den Plas
in 7 perc
f. 8.81.
te Stellen
2 percee
de erven
Notaris 1
ll
Ve
Even
name ii
volgeDS
de cou
spoorw
gezicht»
brenger
een ree
Van
ste st
tigtal
ceerd
P.B
H. J.
voor d
Plaa
Amste
Voo
tal pi
dat al)
wachti|
'tP
om ge
Wa
Een
verpli
kenin
ambti
Vol!
met
Aa
word
triem
blijkt
niet
vraa
verli
en
vene
de
resu
omg
A
het
vooi
volj
«Sti
je s
letj
1
ver
har
pen
de
goe
tril
r«r
kri;
1
led
Ha
kle
bes
onl
dei
bij
ha
Ct
e«
di
