Zaterdag 4 October 1913.
28Kte Jaargang JN". 1908.
voor tie Mn 1 il li 11 n si tl se li e en SS©©iitWiS©Ii© Eilanden.
EME BUIL
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
De crisis der Eeligie.
Deze Courant verschijn f eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
W. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
feleffoon Intercom». Bio>. S.
Advertenfiën 10 Cent per regel en 3/, maal. Reclames 20 per regel.
Roekaankondiging 5 Cent per regel en 4/8 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaas.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nnr.
4!le bukken voor «Ie Redactie ^estesiid, Advertentie en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
Het woord crisis is niemand onbe
kend, omdat bij hoogst ernstige zieken
dit woord in elk huisgezin met bange
vrees wordt beluisterd. Als de crisis
maar voorbij is, zoo zucht het ouder
paar naast de sponde van hun kind,
en de geneesheer is zoo dankbaar,
als het veege lichaam de crisis heeft
doorstaan.
Er wordt in onze dagen met be
nauwend zuchten reeds over een nade
rende economische crisis gesproken,
waarvan de ernstige voorboden in alle
Landen worden gezien door de wer
keloosheid in allerlei industrie.
Er is een crisis op allerlei terrein
in allerlei tijdvak, d. i. een oogenblik,
door een samenloop van omstandig
heden in ernstige gebeurtenissen,
waarop een spoedige en belangrijke
beslissing in deze ot gene richting
moet volgenzóó een Kabinets- of
Ministercrisiseen geldcrisiseen han
delscrisis een katoencrisis. In al deze
crisissen is een oogenblik, een tjjdvak,
van hoogen nood en waaruit een
nieuwe toestand wordt geboren óf
slechter óf beter dan de vorige.
Die crisissen hebben een oorzaak,
een voorgeschiedenis. Elk de hare.
Elk naar haren aard en overeenstem
ming met haar wezen. Een ziektecrisis,
óf een geld-, of een handels-, óf een
politieke-, óf een partij óf een school-
óf een landbouwcrisis elk vertoont
natuurlijk haar eigenaardig karakter
is geboren uit eigen natuurlijke om
standigheden.
Hoe ontstaan ze Dat is nog niet
zoo gemakkelijk te zeggen. De dok
toren verschillen wel eens bij de vast
stelling der diagnose en vergissen zich
ook meer dan eenmaal, omdat de
saamgesteldheid van alle leven zoo
groot is. Handel en nijverheid om
vatten een heele wereldeen partij
omvat duizenden leden en doorleeft
allerlei toestandendaarom is 't zoo
moeilijk precies te zeggendit en dat
is de oorzaak of zijn de oorzaken.
Maar of men de oorzaken al dan
niet weet en peilt, de uitwerking ziet
ieder. Achter de schermen blijft heel-
wat verborgen, dat men nooit te weten
komt, maar het feit, dat er iets hapert,
wordt toch opgemerkt, juist omdat
men weet, dat er achter het scherm
zich iets volvoert en afwerkt. Men ziet
een macht aan 'twerk, die den ge
wonen loop belemmertde zaak hokt
en hinkt; er is stremming; abnor
maliteit teruggangtekortkoming.
Bloei wordt verdorringfrischheid
wordt fletsheidgejuich wordt ge
klaag verheffing wordt inzinking.
Het wordt alles tegenovergesteld aan
vroeger. Voortgang wordt stilstand
rust wordt wreveltevredenheid
wordt ontevredenheid en opstand.
Men voelt heter komt verande
ring de oude sleur verdwijnt en er
ontwaakt iets nieuwsde rups is pop
geworden, maar de pop is nog geen
vlinder; toch moet het een vlinder
worden, maar wanneer en hoe zal hij
er uitzien Het oude huis is men aan
'tsloopen, en de nieuwe binten liggen
al op 't terrein naast de baksteenen
eii de tras, maar wanneer zal het
nieuwe huis klaar zijn en hoe is 't
dan van bouworde? Men vermoedt
wel iets, maar de onzekerheid is nog
groot.
Zoo is het in onze dagen met de
Religie.
Gods Woord legt geen beslag meer
op de menschheid. De afval van het
christendom wordt grooter. Het aan
tal godsdienstloozen en kerkonver-
schilligen neemt bij den dag toe. En
de vraag is aireede gedaan heeft het
Christendom niet aireede afgedaan en
is niet een nieuwe Religie in wording
Wordt door 't socialisme aller Lan
den niet met vuur gepropageerd, dat
't Christendom na 20 eeuwen onmach
tig bleek 's menschen geestelijke en
stoffelijke behoeften te voldoen en dat
alleen de Sociaal-Democratie de ware
zonne der gerechtigheid is, die 't volk
zal opheffen uit zijn ingezonkenheid
tot hoogere orde dat Marx de Chris
tus is en de proletarische heilstaat de
nieuwe hemel zal zijn, die op aarde
neerdalen zal volgens den ziener op
Padmos. Wordt door 't liberalisme in
zijn edelste uitingen het niet openlijk
aangekondigd, dat de vroegere liberale
vijandschap tegen God verandert in
een religieus gevoelen en dat zelfs op
de openbare Staatsscholen voortaan
met de neutraliteit moet en mag ge
broken worden, om in der kinderen
harten in plaats daarvan een zaad
van godsdienstzin en mystiek leven
met God te zaaien.
Gods Woord wordt veracht ter eener
zijde; verwaterd ter andere zij
en men zoekt naar eene nieuwe religie
buiten den Christus en Golgotha om
zonder schuldbelijdenis en zonde ver
foeiing, Het leven gaat zonder God
en Zijnen Gezalfde voort. De arbeid
is ontzedelijkt én het kapitaal isont-
zedelijkt en het geloof kwijnt. Geld
en goud en goed zijn het jachtaas der
menschenkinderen. En hoe men het
krijgt, kan niet schelen. Om het krij
gen durft men met alle ordinantie
Gods breken men stoot de ordinantie
van zich; men ontdoet er zich van
als een worstelaar in het strijdperk
alles wat hem in de victorie hinderen
kan, wegwerpt als ballast. Weg met
die bevelen Gods, want ze wer
ken eigen doel en oogmerk tegen d. i.
ze belemmeren de jacht naar genot
en eer en stoffelijken voorspoed.
Zeer zekerde Christen in den
waren zin des woords, neemt stelling
tegen'dezen stand van zaken. Hij roept
het volk terug tot den waren, eeuwi
gen en eenigen Godtot Gods sou-
vereiniteit over alle terrein des levens
tot handhaving van recht en gerech
tigheid. Maar vindt hij nog gehoor F
Als de blijde boodschap komt, wordt
ze nog in zachtmoedigheid en in
schulderkenning, dat men afdwaalde,
ontvangen. Of is er zelfs in Christe--
lijke kringen, die de ordinantiën toch
nog lezen en verstandelijk toestem
men, vaak nog niet een wrevel en een
stil verzet, dat men zich juist aan
zulke ordinantiën moet houden en of'
het niet beter ware een anderen Bijbel
te nemen, die beter aanpaste aan de
begeerten van 't Heden en de wen -
schen voor de Toekomst. Is de Bijbel
niet uit den tijd? Goed voor vroeger,
maar voor tegenwoordig niet meer
op de hoogte van den tijd. Achterlijk
op alle terrein, dat een ander leven
om zich ziet worstelen dan vroeger.
Wat zal uit deze crisis groeien
Naderen we 't einde der dagen Moet
de afval nog grooter worden En een
eigengemaakte godsdienst dien van
den waren God gaan vervangen Moet
de Bijbel nog meer vertrapt en Zijn
KBoteë Restaurant
„HET GOUDEN HERT",
Gedempte ïSoercn«teiger G3A, 63B
Stotter das».
DINERS 60 cent en liooger.
LOGIES MET-ONTBIJT
f 1—, f 1.25 en f 1.50
Aanbevelend,
R. C. F, y. i LEE-Ioonen.
ieder aanbevolen adres.
Het
door
eere nog meer verzaakt. Moet de re
ligie ondergaan in een nevelachtig en
mistig gevoelsleven met geheime
machten Moet God weg en de
mensch zichzelf genoeg zijn
Inzinking.
In Duitschland in de bouwvakken;
in Engeland in den scheepsbouw ver-
toonen zich al de eerste teekenen van
inzinking der conjunctuur. Conjunc
tuur wil zeggensaamwerkende om
standigheden, die een verheffing of
een verlaging dan wel stremming in
de zakeh teweegbrengen. Lange jaren
hebben we een hooge conjunctuur
gehad, waarin men van groei en bloei
gewaagdemaar nu reeds openbaren
zich verschijnselen van lage conjunc
tuur met de daarmee onmiddellijk in
verband staande crisis en werkeloos
hei i. Wanneer de industrieele en
handelsbedrijvigheid haar hoogtepunt
bereikt heeft ('t is trouwens zoo met
alle zaken), daalt ze. Wie op den top
des bi rgs is, kan niet hooger en moet
weer naar omlaag. Wanneer de ma
gazijnen vol zijn en de winkels dien
volgens ook volop ingeslagen hebben,
en de verschillende behoeften der in
dividuen en Staten voorloopig bevre
digd zijn, is er stilstand in fabricatie
en handel en wereldverkeer,- totdat
na eenige maanden, jaren soms, de
overvloed verminderd is en er weer
vraag komt.
De sociaal-democratische leer wil
ons wijs maken, dat een en ander
een gevolg is van 't kapitalistische
stelsel; van de huidige productiema
nier. Niemand meer, zegt ze, heeft de
productie in zijn hat d. Men fabriceert
maar, al maar meer, totdat de slag
komt, dat is totdat de fabrikant ziet,
dat zijn goederen geen aftrek meer
vinden dan blijft hij met 't zaakje
zittende werkuren moeten vermin
derd wordende fabriek soms stop
gezet.
Dat het kapitaal de hoofdschuldige
is door zijn zucht naar winstmakerij
is een geliefde uitspraak der soialisten;
het kapitaal is in zijn oogen altijd de
zondeboken die uitspraak is trou
wens een zeer goedkoope, want de
industrie en handel en scheepvaart
en landbouw enz. wordt nu en zal
alle volgende eeuwen wel door het
kapitaal beheerscht moeten worden.
Of de Arbeid al fabriceert, geelt voor
de Maatschappij al heel weinig, als
er geen geld is om te koopen. Er
moeten afnemers zijn en anders is de
Arbeid de gesjochte En als er afne
mers zijn, 't zal wel altijd zoo blijven,
komt er winst Want met verlies gaat
men niet werken. Zoolang er dus ge
fabriceerd is en wordt, op 't land, in
de fabriek of waar ookzoolang is er
winstmakerij door afnemers. En in
een coöperatieve Republiek, zooals de
socialisten zich die, in donkeren mist
gehuld, zoo wat voorstellen en er een
onduidelijk beeld van hebben en pogen
te gevenin zoo'n Wereldcoöperatie
moeten er ook afnemers zijn, die winst
maken en komt op den langen duur
de nu vervloekte kapitalistische Staat
toch weer op zijn oude beenen terecht,
't Mogen dan andere personen zijn,
die de winst maken en genieten, maar
't steriel, 't kapitalistische stelsel zelf,
komt terug.
Maar 't kapitalistische stelsel is niet
schuldig. Wel de onmogelijkheid om
de productie hoeveelheid te overzien.
Noch nu, noch in een socialistische
wereld, kan men bepalen hoeveel er
in een volgend jaar gebruikt zal wor
den. Zeker, er zijn statistieken en de
handel kan gissen, zooals alle men
schen, die zaken doen, gaan gissen en
daarop berekeningen bouwen. Als
dit en als datJamaar
men heeft bet wereldsche leven niet
in zijn hand. Kleine oorzaken in de
economische en sociale wereld hebben
vaak groote gevolgen. En de gissingen
falen en verdampen.
Het zal altijd ontzaglijk moeilijk
blijven vooruit te bepalen, hoeveeier
gezaaid en gefabriceerd moet worden
om zijn artikelen voor goeden prijs
te kunnen verkoopen. 't Blijft altijd
een waag en een sprong in 't duister.
Niet te verwachten.
De N. R. C. van 22 Sept, had een
artikel over den Minister van Kolo
niën, mr. Pleijte en diens verantwoor
delijkheid.
Het opstel eindigt zoo
Aannemende, dat de heer Pleijte
genoegzamen waarborg heeft weten
te erlangen, dat de heer Idenburg
wiens verdiensten wij bij alle ver-
schil van meening gaarne blijven
erkennen, gedurende den hem nog
over blij venden ambtelijken termijn
niet in strijd met de door de ver
kiezingen verkregen volksuitspraak
het bewind zal voeren, zoo valt toch
niet te verwachten, dat hij hem
zal uitnoodigen zich gedurende een
tweede tijdvak met de landvoogdij
te laten belasten.
Nu gaan we niet in op die »door
de verkiezingen verkregen volksuit-
spraake, waarin de Koloniën gansch
geen rol hebben gespeeld, dan in zoo
ver de Concentratie Chineezengeld
heeft gebruikt om het Rechtsche Ka
binet af te brekendan in zoover,
dat de vraag »kerstening« of »niet-
kerstening« in de schriftelijke en mon
delinge propaganda een zeer kleine
plaats heeft ingenomendan in zoo
ver dat eenige opstandjes op Java
door sommige bladen zijn opgeblazen
tot vuurvlammen van Idenburgs on
verdraagzaamheid en zoogenaamd
om optreden tegen de Sarekat Is
lam. 't Was een hoop stof, dat men
opjoegdoor enkele Nederlandsche en
Indische heethoofden, maar het Ne
derlandsche volk en het Indische Volk
heeft zich van die relletjes tegen Iden
burg bitter weinig aangetrokken.
Maar een andere vraag is is, na
hetgeen de Indische Pers na de ver
kiezingen schrijftniet juist te ver
wachten, dat de Gouverneur-Gene
raal wel uitgenoodigd zal worden door
mr. Pleijte den Minister van Kolo
niën, om te blijven.
Lees de Mail in N. R. Ct. en dan
moet toch ieder onbevooroordeeld
mensch zeggen De Indische Pers,
die eerst zoo te keer ging, erkent de
degelijkheid van Idenburg. Erkent,
dat zijn regeering vooruitziend iszijn
wil vast als een muur; zijn ernst on
kreukbaar zijn doorzicht in den toe
stand volkomen helder. Er is op 't
oogenblik geen vuiltje aan de lucht.
De kerstening wordt in geen enkel
opzicht geforceerd met onrecbtmatige
middelen; de Mohamedaan beeft en
houdt zijn altijd beleden en genoten
rechten de Indo Europeaan mag voor
een nieuwen Rechtstoestand met ge
noegen propaganda maken en voor
de Europeesche staatsinstellingen zijn
woord laten uitgaan tot het Volk de
Inlander geniet de volle bescherming
van 't Gouvernement tegen den Chi
nees: Welnu! wat wil men dan meer
Maar Douwes Dekker dan De In
dische Pers laat dezen man reeds los
en noemt hem een dwaas, een keffer,
een idealist van den kouwen grond
goed voor Europa, maar voor Indië
onbruikbaar.
Waarom bij zooveel nobele deug
den als Idenburg ten toon spreidt;
waarom zou de Minister van Kolo
niën hem dan niet herbenoemen?
Misschien wordt hij niet herbenoemd,
omdat een of anderen Nederlandschen
concentratieman op 't baantje zit te
wachten en er nu al ziek naar is. Ja,
bij zoo'n politiek is alles te verwach
ten. Maar de vraag waarom 't gaan
moet is deze: Vertoont Idenburg zoo
treurige gou vernementeele eigenschap
pen; zoo weinig regeeringskracht,-
beleid- en- inzicht, dat hij daarom
niet herbenoemd kan worden. En dat
moet de N. R. C. maar eens bewijzen.
OP DEN UITKIJK.
Eilers gaat naar Kleef en laat zijn vonnis
stil verjaren. Anderen, wier zaken dit toe
laten, huren een arts-zonder-praktijk óf 'n
arts met 'n verloopen praktijk óf zelfs 'n
verloopen arts, die met zijn naam en kwa
liteit de positie van mijnheer den kwakzalver
redt, zoodat het gerecht dezen niets maken
kan.
UITGEVER
Direct nabij de Hoofdateeg,
O
EO
CD
Ze kunnen tevreden zijn
Het Staphorster boertje, Eilers van Oegst»
geest en andere niet-offic.ëele, anti-officiëele
mannen en vrouwen, die in aile streken
des vaderlands, zónder er toe //bevoegd"
te zijo, de geneeskunde uitoefenen.
//Kwakzalvers» noemt men hen.
Telkens leest men, hoe de een of ander
voor de rechtbank met zijn hoofd tegen de
lamp loopt en zóóveel keer 100 gulden
boete krijgt, of de //kast» indraait
maar de straf schrikt hen niet afze blijven
stil doorgaan met het water te kijken, zalf
potjes te verkoopen en 't zieke menschdom
met pakjes kruiden op te knappen.
Zoo noodig nemen ze //maatregelen».
Ik wou een simpele vraag doen.
Wat is eigenlijk 'n kwakzalver?
Dat is makkelijk genoeg, zal iemand
zeggenEen kwakzalver is hij, die zonder
verstand te hebben van de ziekte, die den
patient kwelt en zonder verstand te hebben
van geneesmiddelen, loch den zieke maar
slikken en gorgelen en smeren laat.
Goed, dat kan wel wezen.
Maar dan beweer ik, dat iedere echte,
deugdelijke geëxamineerde, artsgemaakte,
officiëele geneesheer, op zijo tijd kwak-
zalvert met alle respect voor den
stand zélf en de geneeskundige wetenschap,
die ik boide hoog vereer.
Elke arts zal uit zijn praktijk de voor
beelden kennen van ziektegevallen, waarbij
hij als eerlijk man getuigen moestIk weet
het nietik raad er naar én ik probeer. En
iedere arts zal moeten erkennen, dat hij de
werking der middelen slechts kent uit zijn
