prijs
lijk.
l
Zaterdag 13 September 1913
voor de Zaidhollandüche en Keeuwsehe Eilanden.
EU U
I
Antirevo lutionair
1
4
Vredescongrissen.
„HET GOUDEN HERT",
-«•- v~r*pB>EE?jlr. W^'"r
pp.v-o -r*
«Jat vanaf
GESLOTEN,
jpend en de
oor het ge
lend.
J er,
SD/JK.
she
7231
raekering
w
eh.
ren, inboedels enz.
ptfk. 6348
p. 5 ons.
28sU Jaargang N°. 1902.
IN HOC SIGNO VINCES
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling ƒ4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent'. v
uiTGEYm:
W. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
ITelefoon Snterco»»». SI®. 3.
Advertenties 10 Cent per regel en maal Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */8 maal.
Bienstaanvragen es Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groot© letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zjj beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle stukken voor de Reductie bestemd, Advertenties cp verder© Administratie franc© toe te zenden aan den Uitgever.
I
III. (Slot.)
De eerste vredesvereeniging is op
gericht in Amerika in 1815de eerste
in Europa dagteekent van 1816 en is
de nog bestaande Peace Society te
Londen.
Uit Amerika sloeg de beweging over
inaar Engeland, Zwitserland en Frank
rijk en onder den invloed van Elihu
Burrit kwam een internationaal vre
descongres tot stand te Brussel in
1848.
De Geneefsche Conventie in 1864
trachtte den oorlog te verzachten, te
humaniseeren, zooals 't gebruikelijk
woord luidt, evenals die van St. Pe
tersburg in 1868. Maar de Pacifisten
bleven daarbij niet rusten, 't Was
hun in de eerste plaats te doen om
niet-oorlog, terwijl de Conventies
slechts van verzachting van de oor
logsgruwelen sprak.
Een internationaal scheidsgerecht
was 't oogmerk.
In 1851 sprak de Senaat te Was
hington zien reeds voor arbitrage
(scheidsgerecht) uitin 1873 de Ita-
liaansche Kamerin 1874 werd ook
iin 't Nederlandsche parlement voor 't
r scheidsgerecht een lans gebroken.
Op 31 October 1888 vereenigden
zich onder voorzitterschap van den
Engelschman Randal Cremer en den
Franschman Passy te Parijs tien Pa
cifisten van 't Eng. Parlement met 30
leden van de Fransche Kamerdat
was de geboortedag van de interpar
lementaire Unie. Deze komt elk jaar
bijeen en telt 20 nationale groepen
met 5000 parlementsleden.
Van dien tijd af werden allerwege
vredesverbonden opgericht, die hun
centraal punt vinden in het Interna
tionaal Vredesbureau te Bern, dat zoo
ongeveer de heele organisatie voor de
Vredesbeweging uit alle Landen in
handen heeft.
Een groote stap voorwaarts was en
waren de Haagsche Vredesconferen
ties, waar het vraagstuk der arbitrage
goed onder de oogen werd gezien.
Den 24en Aug. 1898 verscheen het
manifest van den Czaar, waarin een
oproep tot alie mogendheden. De be
waring van den algemeenen vrede
en de mogelijke vermindering der
overmatige bewapeningskosten, aldus
luidt 't in den aanvang, die op alle
natiën drukken, zijn bij den tegen-
woordigen toestand der geheele wereld
een ideaal, waarop de bemoeiingen
der regeering moeten zijn gericht.
In de overtuiging, dat dit verheven
einddoel overeenkomt met de wezen
lijke belangen en rechtmatige wen-
schen der machten, acht de keizerlijke
regeering het tegenwoordig oogen blik
uiterst gunstig om langs den weg van
internationaal overleg te zoeken naar
de beste middelen om aan alle vol
keren de weldaden van een werkelijker
en duurzamen vrede te verzekeren
en vóór alles aan de voortdurende
ontwikkeling der tegenwoordige krijgs
toerustingen paal en perk te stellen
enz. enz.
In dit Russische manifest wordt de
klemtoon gelegd op de kosten van
bewapening en haar gevolgen voor
de schatkist en dus ook voor de
Volken van een ontwapening is geen
sprake en toch moest 'tdien weg op.
Sen der resoluties of besluiten van
deze Conferentie was het zoeken naar
een vreedzame beslechting der inter
nationale geschillen; terwijl anderen
beoogden het tegengaan van 't werpen
van bommen en springstoffen uit
luchtschepenhet werpen van bom
men met giftige gassen en het verbod
van dum dumüogel, wel bekend uit
den Engelsch-Transvaulschen oorlog.
De tweede Vredesconferentie werd
gehouden in 1907 en bevatte verbe
tering der bepalingen van 1899 voor
de beslechting der internationale ge
schillen.
Een barer besluiten was de oprich
ting van een internationaal Prijzen-
hof en de instelling in ontwerp van
een permanent (vast) Hof van Arbi
trage, dat nu ook bestaat, waarvan
Jhr. Karnebeek de Voorzitter is en
Mr. Patijn de le Secretaris-Penning
meester.
Toen is ook besloten, dat dit per
manente Hof zijn zetel zou vestigen
in ons land te 's Hage en dat er een
gebouw moest zijn om de archiven
enz. enz. te bewaren.
Dit gebouw is 't Vredespaleis te
's Hage, waaraan de heer Carnegie
zijn naam voor altijd verbonden heelt
en dat na eenige jaren bouw den
27sten Augustus j .1. plechtiggeopend is.
Wat het vredescongres nu verga
derd, brengen zal, is onbekend. Over
eenige weken zullen de besluiten beter
ingedacht kunnen worden. Maar vast
staat, dat de Vredesidee wint. Wel
zullen de oorlogen niet geheel voor
komen kunnen worden door het werk
van een Arbitrage Hof, maar de vol
ken zeiven staan op de bres om aan
den oorlog den oorlog te verklaren.
Er is een streven tot verzoening en
toenadering door welke grenzen, ge
bergten en rivieren, taal en zeden ook
gescheiden mogen zijn de natiën, die
in vroeger jaren tuk op eikaars macht
en invloed, elkaar beloerden en gram
waren.
Ondanks alle vredesidealen is er
helaas nog veel bloed gestort op den
Balkan, maar een Europeesche oorlog
is er toch nog niet 't gevolg van ge
weest, hoe 'ter ook neep volgens de
uitspraken van buitenlandsche mi
nisters in de Parlementen. En welke
oorzaken er ook voor een oorlog mo
gen zijn, laten we hopen, dat het
zwaard blijve rusten in de scheede;
de bewapening verminderede schat
kist ontheven worde.
Maar onrustig wordt ieders pen,
die de begrootingen allerwege ziet
stijgen ondanks alle vredesconferenties
en vredesbanden en Unies. Nochtans
minister zijnde, zal niemand den moed
hebben de begroötingen te verkleinen,
omdat de vrees voor oorlog er toch
nog bij millioenen onderdanen inzit.
Men vertrouwt elkaar nog niet.
Moge dan uit 't Vredespaleis als uit
de Arke Noachs de duif uitvliegen,
als teeken, dat de vloed heelt opge
houden. En dat 't diertje nimmer te-
rugkeere
IJdel droombeeld, zegt ge!
Zoolang de zonde woelt en woedt
zal en kan van een wereldvrede geen
sprake zijn; want zij is de bron en
voedster van alle onrecht, van haat,
van jaloezie, van eigenbelang en al
lerlei ondeugd. Trouwens, hoe hoog
de vredesidee ook moge aangeslagen,
en hoe ernstig het streven er haar
ook moge zijn't Recht staat hooger
En hooger, veel hooger.staat een volk,
dat om onrecht te ontgaan te wapen
loopt, dan een volk dat onrecht ver
draagt en in vrede bij de pakken
Hotel Ri siaürasit
Gedempte Boerensiteiger 63A, 63ï!
-» Rotterdam.
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
f R. C. F, T. d. LEE-Maom
IIetv door ieder aanbevolen adres.
neerzit.
't Recht blijft hooger ideaal dan de
Vrede. Maar daarom moeten toch
eerst alle pogingen aangewend om 't
Recht door arbitrage te doen zege
vieren. Eerst langs den minnelijken
weg lukt op zoon wijze 't verkrijgen
van Recht niet, dan trekke het Volk
het zwaard uit de.scheede.
Sion zal door recht verlost worden,
zegt Gods Woordjamaar ook de
natiën. En op onrecht staat nooit één
enkele natie pal en gefundeerd. Voor
een korten tijd wel. Maar niet voor
altijd. Want de wrake nadert over
den onrechtvaardige
Dus voorwaarts naar den Vrede,
maar alleen door Recht, Gerechtig
heid verhoogt een volk, maar de zonde
is een schandvlek der natiën.
(IP DEN UITKIJK.
Larid- en Tuinbouw.
Het Instituut voor Pliytopatologie.
c
1
fr
- - -vffyflK ^*53?
H
3NCTÊIÖ
handelsmerk, ver-
5679
C. A. Poots
W. Korvink
W. Zaaijer
ran Oostenbrugge
lagen weg, dan was 't
rliezen moest tegen de
:en was 't geen gelijke
met of zonder enkele
Is smartegeld, naakt
worden. En dan
tte bedelen schaamde
ek lijden dan op z'n
re reeds in het gezicht
aartoe hij zooveel ja-
vraag sliep Hendrik
nt hij hield van den
is onmogelijk, dat deze
niet had voor oogen
nde hij daar niet over
ijk? Hendrik wist het
fs was hij in de waar-
gezegd had: Werp al
op Hem, Hij zorgt
'n mooie tekst, om es
eeren. Of om er een
ien. Of 'n »stukje«
n Nieuwjaars-overden-
Zelfs om er 'n vers
het te borduren met
zijde voor 'n huistekst,
anders kwam men voor
stwoord te staan, als
tond gebroken te wor
den gang op het le-
loeilijken. Dan moest
Iers leven, dandever-
g aan 'n mooien tekst*
ot zichzelf, terwijl hij
1de op zijn leger,
een vast en onwan-
op dien God, die dat
Wordt vervolgd.
Direct nabij de Hoofdsteeg,
f 1—, f 1.25 en f 1.50
Aanbevelend,
»Praat er me niet van
't Werd ietwat kregel gezegd, maar de
persoon in kwestie meende het zoo kwaad
niet en voelde onmiddellijk, hoe zijn toon
streed met wat hij beweerde, want onze
woordenstrijd was onistaan doordat hij met
nej^ siarste conservatisme volhield, dat je
om waarlijk verdraagzaam te zijn vrij
zinnige wezen moest.
We waren nl. reismakkers.
Tweemaal in de week legden we op den-
ze'lden tijd en met denzelfden trein het
zelfde traject afwe kenden eiken boom,
elke molenroe, eiken pompzwingei langs de
lijn en zoo raakten we bijna altijd aan
't praten over de gebeurtenissen van den
dag.
Ik hield maar vol, dat een orthodox
mensch, een j.?.D'irevolutionair« net zoo goed
uit kracht van z'n beginsel verdraagzaam®
was, als een vrijzinnige en ik haalde met
instemming aan, wat de oud-minister Colijn
enkele weken geleden daarover schreef in.
een Duitsch-koloniaal tijdschrift.
Colijn dat is zijn »man.«
Een ti mannetjes-putter,die maar een
gebrek heeft, dat hij nl. >anti« is.
Mijn reisge el liet Colijn rusten, maar
hield vol, dat vrijzinnigheid en verdraag
zaamheid syaoniemer waren. Hij wees me
o. a. op de houding onzer gereformeerde
vaderen tegenover de roomschen. .Nu, daar
was wat van aan, maar ik herinnerde hem
aan de politieke bezwaren, die tijdens de
Republiek er wel eens toe dwongen, om
de roomschen op hun plaats te zetten, als
ze al te 2parmantig« werden.
En ik wees op de joden.
Hoe het onze gereformeerde vaderen
wareD, die het 20ude volk® royaal huis
vestte, toen het in vele andere landen ten
bloede toe werd vervolgd.
>De Remonstranten dan,® zeide hij.
En lachte triomteerend.
2 Die hebben na de Dordische synode van
de verdraagzaamheid der gereformeerden
kunnen proliteeren, toen deze in de macht
gekomen waren.
Daar was iets van aan.
En dan wordt 'n mensch scherp.
»Net als de Afgescheidenen*, antwoordde
ik, »in de eerste helft der vorige eeuw,
toen uw geestverwanten in de macht waren.
We werden beiden warm.
Maar mijn reisgezel bleef bij zijn meening.
Er waren uitzonderingen dat was zijn
verstgaande concessie maar als regel
hield hij staande, dat de liefelijke bloem
der verdraagzaamheid in de schaduw der
kerk niet groeien kan, Haar ware groei
plaats werd gevonden in den binnenhof van
den tempel der vrijzinnigheid. De rest was
larie.
»Praat er me niet van
Mijn kennis is te goeder trouw.
Gelijk duizenden met hem.
Hij is wat idealistisch aangelegd en daar
hij de ware idealen, die God ons in Christus
Jezus heeft geopenbaard niet kent, ja er
onbegrijpelijk, bedroevend onkundig van is,
daar is 't geen wonder dat zijn idealistische
geest het op andere paden zoekt.
Men moet niet alleen veroordeelen.
Ook trachten te begrijpen.
Zooals bv. in de vorige eeuw duizenden
dweepten met de openbare, neutrale school,
was het waarlijk niet bij allen klare, open
bare haat tegen Christus en het Christendom.
Och, neenvaak heel iets anders.
Let wel, ik spreek niet van de diepste
roerselen der ziel, maar van wat aan de
oppervlakte des levens kwam.
Zij meenden het zoo wel met ons volk
't Was toch zulk een heerlijk, verheffend
gezichtom daar op een school joden en
chrislenkinderijes, Koksianen en roomschen,
rood en blauw, wit en zwart alles dooreen
en bijeen te zien zitten. Allen hetzelfde
onderwijs. Allen dezelfde spelletjes. Met
elkaar guitenstreken uithalen. Samen leeren
en zingen Wel, dat moest in 't leven
nawerken en zoo zouden langzamerhand
alle verschillen verdwijnen en 't zou één
volk worden, van één richting en één kleur.
Dat zou, meenden deze vrijzinnige idealis
ten ten zeerste strekken tot verhooging van
ons nationaal bewustzijn en van onze volks
kracht.
Een heerlijk, rijk vol menschenleven
wachtte ons. De ware broederschap zou
worden gevoeld en beoefend. Er zouden
weldra geen roomschen en protestanten,
geen joden en christenen, er zouden
niet anders dan menschen zijn. En één
Hemelsche Vader, die voor al die »broe-
ders® recht vaderlijk zorgen zou.
Leek het niet op 'n heilstaat
Om* op mijn reisgezelschap en 's mans
^verdraagzaamheid* terug te keeren,
't is wel opmerkelijk, dat wij, antirevolu
tionairen, als 't aller-onverdraagzaamst te
boek staan. Zoo nu weer in Indie. Al wordt
tierunaal met de stukken het tegendeel be
wezen al maken onze zendelingen en artsen
en onderwijzers niet het minste verschil van
wege het geloofal wordt er van christen
zijde geen enkelen Mohamedaan ook maar
een strootje in den weg gelegd toch
blijft het praatje rondsluipen in 't donker
der Indische slerremachten, dat wij door
onze onverdraagzaamheid ons gezag daar
ginds in gevaar brengen
Er is maar één redmiddel.
N.l. dat der ^vrijzinnigheid®.
't Is daarom goed, uit het verleden af
en toe eens getuigenissen voor den dag te
halen, waaruit het omgekeerde blijkt en die
de onverdiaagzaamheid der 2vrijzinnigen®
in een helder licht stellen.
Want dat, was curieus
En toch ook weer begrijpelijk.
Eigen gebrek zien en erkennen is een der
moeilijkste bezigheden onder de zon
Maar een feit is het en blijft het, dat de
vrijzinnigen in de 19e eeuw, tegenover de
2mannen van DordU geen verdraagzaam
heid hebben gekend,
Laten we van Bilderdijk zwijgen.
Hoe verging het echter da Cos la
Is niet 's mans huis onder extra politie
toezicht gesteld en werden niet, wie hem
bezochten, opgeteekend alsof zij staatsge
vaarlijke lieden waren
Dat was in de twintiger jaren, toen men
hem nog niet kende.
't Kan zijn, maar toen diezelfde da
Cosla twintig jaren later een nèam had, die
ook buiten de grenzen van ons enge vader
landje genoemd wetd en er maar
éven sprake van was, dat hij zou kunnen
worden benoemd tot profs te Amsterdam
voor de latijnsche en grieksche letteren,
toen vloog onze 2 verdraagzame® vrijzin
nigheid op onze achterste beenen en stak
er 'n storm op van onverdraagzaamheid,
de man mocht op zijn colleges de studenten
eens lastig vallen met zijn orthodoxie, bij
de behandeling van het Grieksche Nieuw
Testament
Groen van Prinsterer verging 't niet
beter. Hij was een 2volksverleider« en
2Volksopruier«, een Danton en een Mi-
rabeau.
Zijn staatkunde heette 2weifelend, fac-
tiezuchtig, huichelachtig, verachtelijk*.
Zijn dagblad »het schandelijkste opposi
tieblad®, dat ooit in Nederland verscheen.
En de schare, die zich met Bilderdijk
en da Costa en Groen geestverwant voelde,
verging het niet beter. Toen een schip met
Afgescheidenen, die naar Amerika verhuis
den, op zee werd gepraaid en men den
kapitein vroeg, wat hij aan boord had, luidde
het antwoord20ude munt, in Nederland
niet meer geldig®.
Onlangs, in oude schrifturen bladerend,
ontdekte ik nog een ander staaltje van die
vrijzinnige 2verdraagzaamheid«.
Ditmaal in de kunst.
Een dichter, die 2den loop had® in de
vijftiger jaren, was Mr. A. Bogaers, die
o.a. den 2Togt van Heemskerk® bezong.
In 1856 kwam van hem in 't licht 2Het
metalen Kruis®, dichter en dichtstuk
zijn sinds jaren vergeten, wat noch voor den
man noch voor zijn poezie te betreuren is,
Bogaers is 'a man des vredes
2Wij blazen niet, met euv'leu moed,
In oude veten nieuwen gloed,
Terwijl ze dooven in hare asschen
Wij rooijen 't groen niet, driest en dwaas,
Waar vredes wilde twijgen wassen,
Om gif ie zaaien in de plaats®.
Is 't niet allerliefst verdraagzaam En
dat geldt nu nog wel de roomsche Belgen 1
Maar weeals hij 't nu krijgt over de
2orthodoxen«, de 2antirevolutionairen«.
Dat zijn de lieden verward van geest,
ziekelijke dwepers en theologische haar
klovers. Zij stuiten 2den frisschen berg
wind van ontwikkeling en vooruitgang®
Zij vervullen het land 2met crètius en
idioten®Zij
2 Zij zijn het, die verlichtings kar
(Kon 't zijn) weer eeuwen rugwaarts trokken
Die, met het heilige in den mond,
(Waar' hün de macht slechtsde ouden
[wrokken
Herteelden uit den Dordlscben grond®.
Walblief? Is-t-ie-niet-goed
Blijkt niet uit tal van voorbeelden, zoo
uit de 20e als uit ,de r ge eeuw, dat de
2vrijzinnigen* den alleenverkoop der 2ver-
draagzaamheid® reeds in de geslachten be
zaten
Praat er me niet van 1®
UITKIJK.
Het instituut voor phytopathologie (plan-
tenziektenleer), opgericht in 1906, is geves
tigd in het gebouw der voormalige Rijks-
tuinbouwschool te Wageningen en wordt
dienstbaar gemaakt aan het onderzoek om-
mp-
- Cu
I