Zaterdag 16 Augustus 1913.
28ste .faaruang J894.
voor de %uidliollaiitf*clie en Zeeuw^elie Eilanden.
EERSTE BLAH
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN,
Zonder geestdrift.
SOMMELSDÏJK.
Alle stmhken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
Het is door de partijen der Linker
zijde gezegd en geschreven, dat de
partijen der Rechterzijde zonder de
geestdrift, die hun optreden in 1905
kenmerkte, de verkiezingen in 1913
zijn tegemoet gegaan met de leus
het zittend ministerie moet worden
bestendigd. En dezer dagen vroeg de
Standaard of het Ned. Christenvolk,
of de provinciale en de locale Pers
wel steeds genoeg wakker optrad om
altoos weer zijn heilige beginselen op
den voorgrond te plaatsen en niet enkel
warme belangstelling, maar bovenal
heilige geestdrift te kweeken.
Zoowel van den tegenstander als uit
eigen partij hoort men denzelfden
klank: er was geen geestdrift bij de
Rechterzijde in 1913. Er was minder
dan in 1905. Had de Standaard niet
bij de stervenskreet van derechtsche
meerderheid gewezen op een wellicht
nog komende buitengewone deputaten-
vergadering, waarin de oorzaken van
onzen val zouden besproken worden
en de afzwenking naar Links van
eenige duizenden Christelijke kiezers,
we zouden nu onze meening voluit
kunnen zeggen, hoe 't kwam, dat er
werkelijk de heilige geestdrift ontbrak
door de Concentratie gezien en door
de Standaard opgemerkt. Nu willen
we ons slechts voorloopig vragender
wijze uitdrukkenMaar met een op
merking reeds door 't Kamerlid Brum-
melkamp gemaakt. Hij schreef in de
Rotterdammer
«De vraag mag hier gedaan wor
den of door de rechterzijde genoeg
gedaan is om de noodzakelijkheid
der Tariefwet duidelijk en verstaan
baar uiteen te zetten, zoo namelijk,
dat de menschen begrepen van hoe
veel gewicht de tariefverhooging zou
kunnen zijn voor de welvaart van
ons land. Van achteren is gebleken,
dat de linkerzijde voornamelijk op
dat punt haar kracht heeft saamge-
trokken. En daar dit de beurs raakt,
bad zij daarin een grooten voor
sprong op de rechterzijde, die voor
al op de eindelijke vrijmaking van
het onderwijs het oog had en de
Tariefwet slechts in de tweede plaats
tot inzet van den strijd had gesteld.
Ten laatste mag daarom gevraagd
worden, of het raadzaam is geweest
twee zoo ongelijksoortige dingen als
't Onderwijs en de Tariefwet tegelyk
ter einbeslissing aan de orde te
stellen. Het Onderwijs is in den grond
een geestelijkede Tariefwet een
stoffelijk belang. De tegenpartij kreeg
daarvoor de gelegenheid het eene
voor het andere te schuivende
aandacht van het hoogere op het
lagere te vestigen en de groote me
nigte alleen voor 't laatste warm te
maken. En zij heeft niet nagelaten
van die gelegenheid een onedel,
kwistig gebruik te maken. Aange
zien men ook van zijn vijanden moet
willen leeren, licht hierin dus voor
de rechterzijde een wenk, om in
voorkomde gevallen voor dit euvel
op hare hoede te zijn.»
Uit dit lange citaat blijkt dus, dat
de heer Brummelkamp de nederlaag
der Rechterzijde ook onder ir.eer wijt
aan de gemaakte taktische fout van
Tarief en Onderwijs aan één te koppe
len, waarvan de Linkerzijde dit gebruik
gemaakt heeft, dat ze de zwaardere uit
gaven voor 't Tarief den Christelijken
kiezers zoo zwart heeft voorgesteld,
dat ze voor de mindere uitgaven aan
schoolgelden tengevolge van de finale
oplossing der Schoolkwestie geen oog
meer hadden. Het Tarief verhoogde
de uitgaven der huishouding, zeg met
5 gld.het schoolgeld verminderde
met 3 gld.bleef dus nog ten nadeele
van 't Tariel 2 gld., die moeder de
vrouw zou moeten bijpassen. En op
die 2 gld. heeft de Linkerzijde dag in
dag uit gehamerd en daarmee succes
behaald.
Ons dunkt, dat de schrijver zich
vergiste. Niet die samenkoppeling zelf
heeft de geestdrift gedoofd, maar het
feit, dat de Regeering die saamkop
peling noodzakelijk maakte en het
feit, dat de Christelijke* kiezers voor
de vrijmaking weinig voeten verzetten.
Het staat als een paal boven water,
dat de Christelijke kiezers èn m 1901
en 1909 volkomen op de hoogte waren
van de hoogere uitgaven voor 't Tarief
en ondanks dat feit kwam toch in beide
jaren een Christelijk Kabinet aan 't
roer. En ook in beide j aren 1901 en 1909
is dat kiezersvolk in zee gegaan met
Tarief saamgekoppeld aan vrijmaking
van 't onderwijs. Zie maar 't program
van 1897, dat in 1901 is overgenomen
«uitbreiding en wijziging van t Tarief
van invoerrechten» èn «vrijmaking en
voltooiing van het onderwijs«dus
saamgekoppeld en toch de victorie.
En in 1909 ditohet program luidde ook
toen: «uitbreiding en wijziging van
het Tarief van invoerrechten» èn
«verhooging der Rijksuitkeering aan
Gemeente- en Schoolbesturen». Der
halve èn in 1901 èn 1909 victorie bij
de saamkoppelingen in 1905 en '13
bij diezelfde koppeling verlies.
Men behoeft de historie gansch niet
te vervalschen, als men zegt, dat van
1901 tot 1913 steeds op onsAntirev.
program Tarief en School aan elkaar
zijn gekoppeld en dat Links ondanks dat
feit tweemaal heeft gewonnen n.l. in
1901 en in 1909 en tweemaal heeft ver
loren n.l. 1905 en 1913. Wel leuk, dat
daar 8 jaar tusschen zitten. Om den
anderenwinnen; en verliezen.
Ons dunkt dus, dat het onmogelijk
is vol te houden, wat de heer Brum
melkamp beweert, dat die saamkop
peling de oorzaak is van ons verlies in
1913. Waarom dan van onze winst in
1901 en in 1909
Neenniet de saamkoppeliug was
een tactische fout; want dan was de
Deputatenvergad. sinds 1901 schuldig,
maar de Regeering was de schuldige,
die door verschuiving en al maar ver
schuiving zelf twijfel deed rijzen aan
de deugdelijkheid en finantieele en indu-
strieele noodzakelijkheid der lariefwet.
In 1901 zei dr. Kuyperde industrie
is in gevaarEn in 1904 was de wet
Harte kant en klaar. Die wet, een
weinig gewijzigd op enkele posten is
in 1913 nog niet aangenomen
maar wie der eenvoudige kiezers is
nu zoo simpel om tegelooven, dat de
industrie in gevaar is, als een wet
om haar te helpen, zegge negen volle
jaren onderweg is. Da's gekscheerderij
met de kiezers.
Was de industrie in gevaar èn was
er geld noodig voor de sociale wetten,
dan had de tariefwet Harte in 1904
ingediend er 1910 moeten zijn. Vroe
ger kon het niet door het optreden
in Eebrurri 1909 van 't Heemskerk-
kabinet. Waar nood is in de industrie,
moet men niet tot 1913 wachten. De
Hotel Restaurant
„HET GOUDEN HERT",
Rotterdam.
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT
I R. C. F. i il. LEE-Moonen.
kiezers hebben allen begrepen, dat
blijkens dat getalm de Regeering zelf
de overtuiging had, dat de industrie
niet zóó in nood zat èn dat de sociale
wetten toch wel zouden worden uit
gevoerd als gevolg van de milder
vloeiende inkomsten.
Dit onzerzijds wat de Regeering
betreft. In een volgend artikel over
de geestdritt? voor de vrijmaking.
'tWas den 17 Juni te Amsterdam
een aangrijpend oogenblik, toen de
uitslag der verkiezingen bekend werd
en de redevoeringen van Troelstra en
Mendels van op een vensternis in gloei-
enden overmoed over de schare dreun
den. Daar opeens verhief zich een
christelijk gezang van vrouwen, te
midden der opgezweepte en hartstoch
telijke menigteeen gezang als protest
tegen den socialistischen triomf, een
christelijk gezang wegsleepend schoon
reeds door den moed, die eruit sprak
om daar tusschen brallende en trot
sche taal van overwinnaars een lied
des geloofs en des vertrouwens te doen
hooren een lied der berusting en der
liefde voor God en religie en 't was
den Socialisten, die spraken en den
Socialisten, die hoorden of op de ven
sternis een vroifWenhand het Mene!
Mene! Tekel! Ufarsin! in onuitroei
baar schrift hadopgeteekend. De schare
stond verblutt; 'twas haar een mar
telaarslied van opgetogen, door geloof
en liefde en hoop bezielde vrouwen,
die de roode vlam van den haat tegen
den Christus en zijn Gemeente niet
vreesden, maar statig, ernstig, plech
tig in haar lied uiting gaven aan haar
christelijk credo. Tusschen het rood
stond daar een zwarte punt, dreigend
den triomfator aanstarend en onuit-
wischbaar, want 't gezang bleef aan
houden en 't schokte en 't ontroerde
en profeteerde van nieuwen tijd.
Daar was de religieuse, meelevende
vrouw, die op haar manier de borst
verruimde het gespannen hart lucht
gafhaar zielsgedachten in die donke
re verkiezings uitkomst vertolkte door
van de aarde zich een oogenblik los te
maken en in de woeste drukte van de
volksmenigte oogenhart op hiefnaarden
hemeltong en lippen losmaakte om
God daar, ja daar op dat plein te er
kennen, dat zelfs de verhardste en
verstokste socialist moest luisteren,
hoe in een menschenziel het contact
tusschen hemel en aarde plotseling
zich allerheerlijkst openbaren en uiten
kon.
Daar was de religieuse. meelevende
vrouw, die geen kiesrecht had, maar
in haar geloofskracht haar zuster en
en haar mannen en haar tegenstan
ders en haar geloofsvijandenden weg
wees naar omhoog, vanwaar alleen
voor den Christen hulp te verwach
ten is.
En zoo kan ten allen tijde de vrouw
een machtige kracht zijn in den strijd
om haar man en zonen aan te moedigen;
na den afloop bij victorie om met hem
te juichenbij verlies hem te troosten
en door haar volhardend geloof hem
het verlies te helpen dragen.
Het besluit is gevallen om geen
zitting te nemen in het Kabinet. Dat
dit besluit voor de Concentratie een
fortuintje is, staat alleen dan vast,
als het komende kabinet Cort van der
Linden het vier jaar uithoudt en in
dien tijd zich niet als een Zakenkabinet
maar als een Hervormingskabinet
openbaart. Treedt het nieuwe liberale
Kabinet op met de eischen. van dr.
Bos, gerugsteund door de S. D. A. P.
treedt 't dus op met Algemeen Kies
recht en Staatspensioen en volbrengt
't de desiderata of de wenschen van
de meest vooruitstrevenden in de Con
centratie, dan is er groote kans, dat
de Concentratie bij aftreden van het
Kabinet bij het vooruitstrevende deel
der kiezers veel meer in de gratie zal
komen dan ooit te voren; dan is er
kans, dat in 1917 de 16 socialistische
zetels weer verminderen en de 38
concentratiemaDnen zeer versterkt
terugkomen De socialisten hebben
flaters gemaakt, die aan de Concen
tratie voordeel zullen brengen, maar
alleen op de bovengenoemde conditie
van hard werken aan hervormingen.
Maar blijkt de Concentratie door
haar achterhoede, de Oud-Liberalen,
de 10 man, niet in staat die hervor
mingen te leveren, dan duurt het
Cort-Kabinet geen 4 jaar en komt
Rechts gewis en zeker weer aan de
regeering.
't Congres wou geen zetels aan
vaarden, daarmee is ze gezakt bij
duizenden bijloopers, die eerst rood
gestemd hebben, maar nu reeds hun
draai genomen hebben; adres aan
Hoogezand en Rotterdam I. En al zal
ze door haar besluit in innerlijke kracht
winnen, ze verliest in uiterlijke macht
en aanzien en aanhang.
De Coalitie kan van dit Congres-
besluit reeds deze winsten plukken;
lo. dat de beginselen in 't volk ook
bij haar op den voorgrond moeten
treden, veel meer dan een jagen naar
een grooten hoop meeloopers, die,
zooals nu gebeurd is, in de ure des
gevaars, ons vaandel toch verlaten;
2o. dat de beginselen in de Kamer
uitstekend gelegenheid vinden te wor
den gehoord, nu de kans groot is, dat
de conservatieve elementen in de con
centratie den toestand zullen gaan
beheerschen en dus de Antirev. partij,
als van huis uit democratisch, front
kan maken tegen alle conservatieve
gedoedesnoods in bond met de
S. D. A. Pals in 1909, om de trage
elementen tot meerderen spoed aan
te zetten.
OP DEN UITKIJK.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p, 50 Cent.
Buitenland btj vooruitbetaling ƒ4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVEB
Telefoon Intercom». No. 2.
Advertentiën 10 Cent per regel en ijl maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en *jü maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Gedempte Boerensteiger 63A, 63B
Direct nabij de Hoofdsteeg,
f 1.—f 1.25 en f 1.50
Aanbevelend,
Het door ieder aanbevolen adres.
De vrouw die meeleeft.
Het Socialistisch Congres.
'n Drukke tijd thans voor hen, die werk
zaam zijn bij een of ander openbaar mid
del van vervoer.
Voor hen is 't géén vacantie
Zij moeten hun hoofd kalm, hun voeten
vaardig, hun handen gereed houden en
bovenal beschikken over onuitputtelijke fonds
van geduld.
'k Stond onlangs op het perron van 't
station bij een onzer provinciale hoofdste
den en hoorde in vijf minuten tijds rad
Fransch, gemoedelijk Duitsch, en parmantig
Engelsch praten, terwijl ik ons Nederlansch
wel in drie, vier dialecten hoorde verhas
pelen. Wat een gansch jaar bij honk blijft,
vliegt er in dezen tijd uit en wie wat men-
schenkennis wil opdoen, moet zoo'n week
abonnement nemen, waarmee thans de
spoorwegmaatschappijen ons weer bederven
en dan eens acht dagen lang per spoor onze
elf provinciën doorkruisen I
'k Ben er ook eens uitgevlogen.
Voor wie zijn leven lang met den neus
in de kranten zit en gewoon is van week
tot week en van dag tot dag de gebeurte
nissen binnen- en buitenslands te volgen
niet alleen, maar er het zijne van te denken
en te zeggen, is dat niet zoo gemakkelijk
als men denkt.
Men mist iets in zijn leveD.
De mannen van de S. D. A. P. slikken
hun eigen congres, dat eerst als een nood
zakelijk instituut was voorgesteld, om in
een bepaald, uiterst belangrijk geval, den
volkswil tot uitmg te brengen weer
in; de Concentratie, die den schijn aan
neemt, of ze niets liever doet dan met dria
socialisten een Kabinet vormen, slijpt in 't
verborgen het mes, waarmee ze den stem
busband tusschen haarzelf en de S. D. A. P."
zal doorsnijdenallerlei vergaderingen,
congressen, samensprekingen enz. hebben
plaatsde couranten staan vol met crisis
geruchten, crisis-medicijnen, crisis-adviezen
op den Balkan gaan de christenvolken voort
elkander te vermoorden met een wreedheid,
waarvoor men zelfs in de heidenwereld zou
teiugdeinzen en de pen blijft in rust,
ja op afgelegen plaatsen krijgt men eerst
twee dagen na dato het nieuws, terwijl
thuis al gemopperd wordt, als de krant
één post over tijd is I
Daar moet de journalist-met-vacantie
aan wennen en zich soms met geweld be
dwingen, om niet in een primitieve boeren
herberg van achterafland of zelfs op een om-
gewaaiden reuzenstam in 't woud zijn zak
boekje te nemen en de indrukken neer te
schrijven van 't geen hij denkt en voelt en
ziet.
Doch dan ware 't geen vacantie 1
En wie straks weer frisch en onvermoeid
een jaar lang de pen dag aan dag wil laten
voortjagen over 't papier, doet het best
rustig te houden.
Zoo heb ik dan wat gereisd.
Verschillende deelen van het vaderland
nogeens weer bezocht.
Wat verscheidenheid van landschap, van
volk, van taal, van zedeD, van manieren op
zoo kleine oppervlakte als feitelijk ons landje
heeft
Sterk geteekende individualiteit, die soms
tot eenzelvigheid overslaat, is wel een der
duidelijkste karakterkenmerken van den
Nederlander. Vandaar ook die veelvormig
heid in het leven van ons volk.
'n Groot verschil b.v„ als gezit in een
van de tallooze miniatuurstoombootjes, die
in Friesland het intercommunale verkeer
onderhouden of ïd een trammetje, waarmee
ge in den Gelderschen Achterhoek van
buurt naar buurt hobbelt.
De taal reeds doet u vragen, of beide
soorten van menschen nu werkelijk in de
Nederlandsche schrijftaal met elkander cor-
respondeeren kunnen!
Kijk dan de gezichten eens aanbestu
deer de gebarentracht het eenj en ander
op te vangen uit de gesprekkenvergelijk
de grappen en »bons mots«, die ze èn
hier èn ginds elkander toevoegen
welk een verschil
En zie dan eens naar buiten.
Hier de vlakke, rimpellooze trekvaart,
die door eeuwenoud cultuurland leidt, waar
vette weiden, schoone bouwakkers en kapi
tale boerenhuizingen elkander afwisselen.
Land van stoffelijke welvaart.
Ginds de ijzeren regels, dwars door
bosch en struikgewas gelegd, soms zoomaar
