Zaterdag 2 Augustus 1913.
28ste Jaargang JM°. 1890.
voor de %iiidliollaml»clie en Zeeuwsche Eilanden.
Antirevolutionair
Orgaan
mmm.
IN HOC SIGNO VINCES
Hotel Restaurant
W. BOEKHOVEN,
I R. C. F. y. i
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nnmmers 5 Cent.
SOMMELSDIJK.
Advertentiën 10 Cent per regel en J/, maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */t maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
Elke Natie kan verdeeld worden
in een Christelijk en een niet-Christelijk
volksdeel, d. w. z. er zijn belijders en
niet-belijders van den Christus, Be
lijders van den Christus treft ge aan
in alle politieke partijen, met deze
beperking, dat er in de Linkerzijde
de inkonsekwentie bestaat van het
wel willen erkennen van een Christus
door sommigen, door velen wellicht
(we zijn geen hartekenners en kunnen
over het «velencc of »weinigen« geen
oordeel vellen; mogen dit zelfs niet
doen, tenzij de daden te klaarblijkelijk
getuigen van »de weinigen«), in de
Kerk, in de bidcel, maar niet in de
Tweede Kamer. Dit zoo zijnde is er
dus sprake om tegenover het niet-
christelijk volksdeel, de niet-belijders
van den Eeuwigen Naam toch het
christelijk volkskarakter te handhaven
en te versterken.
Want daarom is 't dan toch ten
slotte alle christelijke staatspartij te
doen. Dat is de eenige reden van haar
bestaan. Waren er geen niet-belijders
van den Christus; waren er geen
sloopershanden aan 't werk om de
fundamenten van ons Staatsleven te
ontwrichten, dan was er maar één
partijeen christelijke, die zich in
een vóór- en achterhoede zou splitsen
de eerste democratisch, de andere
conservatief.
Maar de splijting tusschen christe
lijk en niet-christelijk ontkent nie
mand. Als vrucht van 't Rationalisme
(Redemacht) en van 't Revolutionai
risme (de Yolkssouvereiniteit tegen
over Goddelijke Almacht) zijn er ook
in onze natie twee beginselen, die hun
wigge in 't Staatsleven met den scher
pen kant indrijven. Dat is de politieke
strijd onzer dagen.
Dat is de strijd, die in de School
en in de Kerk en in de Gemeenten
en in de Kamer gestreden wordt over
allerlei vraagstukken yan opvoeding,
leertucht, zedelijkheid, huwelijk, recht
spraak, armwezen enz. enz. en die in
onze dagen telkens en telkens opduikt.
Denk om 't Gezag der ouders en
overheden, om de beschouwing van
den klassenstrijd en de waarde in 't
sociale leven van kapitaal en arbeid;
om de verhoudingen van boer en
arbeider; vrouwe en dienstbode; fa
brikant en werkliedenom loonsver-
hooging; om de zedelijks wetten en de
arm bedeeling, al welke vraagstukken
bezien kunnen worden uit christelijk
of uit revolutionair oogpunt. Bezien
kunnen worden door 't licht dat de
Openbaring erop laat vallen of door
dat der door de zonde verduisterde
menschelijke Rede.
Die strijd bestaat, omdat de twee
richtingen bestaan. We vragen nu
niet: hoe die richtingen heetenl We
vragen niet of alleen en uitsluitend
bij Rechts de goede strijders zijn en
bij Links enkel verzet. We vragen
niet of alles wat Rechts heet princi
pieel voor God en Goddelijke instel
lingen pleit en er naar leeft. We vra
gen ook niet, of alles wat Links staat
onophoudelijk slagboomen tegen die
Goddelijke instellingen opwerpt. We
constateeren alleen het door Links
en Rechts geconstateerde feit, betreurd
of toegejuicht, dat die twee richtingen
bestaan, waarvan de eene een open
baring is van een christelijke levens
beschouwing en de andere is een anti
christelijke macht. Dat de eene rich
ting Christus als inspirator (bewerker)
van 't goede erkent; terwijl de andere
richting door de boóze demonische
macht van Satan wordt voortgejaagd
om 't christelijk beginsel te fnuiken
en er een ander voor in de plaats te
schuiven. Er werkt in onze Natie een
antichristelijke, demonische macht van
den Vader der Leugen, die 't rad des
levens net andersom wil keeren als
't draaien moet. En tegen die demo
nische macht moet nu 't christelijk
karakter van 't Volksleven gehand
haafd worden. Het leven moet op alle
gebied naar den Christus toe, niet er
van af. Het moet op alle manier van
Satan af geleid, die er zijn macht op
doet gelden; het leven moet er niet
naar toe gevoerd.
Daarom sprak Ons Program reeds
in 1878 van versterking van den grond
toon van ons Volkskarakter.
Spreekt het van de Overheid als
Gods dienaresse, die in een christe
lijke natie gehouden is tot verheerlij
king van Gods Naam.
En daarop moet nu ook in de toe
komst 't doel gericht blijvennog
meer dan vroegerdat nl. niet onderga
't christelijk karakter van 't Volks
leven.
In de verkiezingsdagen hoort ge:
Pas op voor de Roomschen, want
Paus Pius maakt de Hervormers zwart
als roet. Pas op voor de Gereformeer
den, want ze willen de Herv. Kerk voor
afbraak verkoopen. En dan moet de
kiezer natuurlijk zelf het besluit maar
nemenMaar wij Vrijzinnigen zijn
de ware Protestanten, de echte Her
vormden.
De vraag is nu dezeDekken deze
twee beginselen elkaarProtestantisme
en Vrij zinnigheid. En dan staat 't vast,
dat ze elkaar uitsluiten. We zullen ze
eens vergelijken.
Groen op blz. 90 van zijn Hand
boek voor Vad. G.Vrijheid van
godsdienstoefening, zelfs voor afgodi
sche en godlasterijke gevoelens, was
den Hervormden in 1572 een gruwel.«
Maar de Vrijzinnigheid verstaat onder
Vrijheid iets anders. Groen op blz. 551
Onder de benaming van Predestinatie
en Dortsche kerkleer werd van liever
lede de gansche leer der zaligheid be
spot. In boeken, tijdschriften, prijs
verhandelingen. in romans, in naam-
looze geschriften, in «stichtelijke^
werken«. Da's Vrijzinnige Vrijheid
GroenDe Hervorming was terug
keer tot het Apostolisch geloof door
onvoorwaardelijke onderwerping aan
de voorlichting van Gods Geest en
aan de uitspraak van Gods Woord.
Was vasthouding aan de onverander
lijke Evangeliewaarheid. Was eenige
grondslag der Algemeene Christelijke
Kerk, nooit in die Kerk verloren, ook
niet toen het martelaarsschap het loon
der belijdenis was. De Hervormers
verkondigden weder het Evangelie:
Bekeert u, want 't Koninkrijk Gods
is nabij gekomen. Gelooft in den Heer
Jezus en ge zult zalig worden. Christus
heeft zich zelf voor zijn Volk overge
geven, opdat Hij 't verlossen zou van
alle ongerechtigheid en zich zelf een
eigen volk zou reinigen, ijverig in
goede werken Maar de Vrijzinnigheid
vat de Hervorming en haar konsekwen-
tie niet aldus op. Wat heeft zij van
de Hervorming gemaakt? Terug- of
afkeer van 't Apostolisch geloof.
b Rotterdam.
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT f 1 en f 1.25
Aanbevelend,
Groen «Tegen het gezag van men-
schen stelden de Hervormers het ge
zag der Heilige Schrift.cdsdatmetde
Vrijzinnigheid ook zoo? of is het krek
andersom, dat zij tegen 't gezag der
Heilige Schrift het gezag der ndfen-
schelijke rede plaatst.
Groen: Van gewetensdwang afkee
ring, achtten de Hervormers eenheid
van geloof onafhankelijk van het
wezen eener Kerk. Staan de Vrijzin
nigen ook op dat standpunt van een
heid van geloof als wezen der Herv.
Kerkof is 't niet juist hun actie om de
Vrijzinnige gedachte onder te schuiven
onder de fundamenten, die sinds
eeuwen de krachten en de sterkte van
de Herv. Kerk uitmaakten en haar
wezen beheerschten.
Groen: «De Hervormers erkenden
den Bijbel als den eenige onfeilbaren
regel des geloofs, doch belijdenis on
misbaar gekeurd om aan vriend
en vijand te verklaren, niet slechts
waarin zij de waarheid hadden ge
zocht, maar ook welke uitkomst van
hun onderzoek was geweest.« Staan
de Vrijzinnigen op de belijdenis, die
in den Catechismus, de 3/ Geloofsar
tikelen enz. is neergelegd of is hun
de Synode van Dordt met haar
dogma's en knellende belijdenisbanden
niet steeds een aanfluiting.
Groen: «De Hervorming heeft 't
gezag der Overheid, door velerlei oor
zaken aan 't wankelen gebracht, ge
schraagd®. Is door de Vrijzinnigheid
dat Overheidsgezag ook geschraagd
of wordt het miskend? Is ook voor
de Vrijzinnigheid de drijfveer tot ge
hoorzaamheid het apostolisch woord
Alle ziel zij den machten over haar
gesteld gehoorzaam, want daar is geen
macht dan van God en de machten,
die er zijn, zijn van God geordineerd.
Doch genoeg. Laat de Paus tornen
tegen de hervormers I Van zijn stand
punt is dat juist. Maar laten de Vrij
zinnigen zijn woorden niet als recla
me middel gebruiken om hun eigen
afdwalingen van de Hervorming te
bedekken. In verkiezingsdagen den
Roomsche bestrijden is oorbaar
maar dan moeten de Vrijzinnigen niet
de Hervorming als stormram gebrui
ken. Laten ze de Hervorming getrouw
zijn in hun dagelij ksch politiek en ker
kelijk leven. Dan krijgen ze waarschijn
lijk een pluimpje van den Paus, die hoog
genoeg staat om belijdenis van be
ginselen in ernst, te waardeeren.
De Coalitie gaf bij de herstemming
de dagorde uit: Thuis blijven 1 Waar
om Om de heel eenvoudige reden,
dat de Concentratie zich vóór de her
stemming al verkocht had aan de S.
D. A. P. Het bevel uit de Concentra
tie, nog voor eenige partij een kik
gegeven had, was: stemt allen Rood.
Nu kan een kind toch wel begrijpen
dat als de Concentratie ons wegschopt,
niemand onzer «dank u«! zegt en dan,
de Concentratiemannen gaat steu
nen. De Coalitie heelt geen part of deel
eraan, dat er 18 Socialisten in de
Kamer zijn. De zetel jacht om de 2000
gld. was de Concentratie in den bol ge
slagen en om die 2000 pop te redden,
schreven ze de Caudijnsche briefjes
om de S. D. A. P. te helpen, mits
deze haar hielp. En door die hulp kwa
men en Concentratie met 37 en de S.
D. A. P. met 18 man in de Kamer. Had
de Concentratie bij de herstemming
met de Coalitie een accoord aange
gaan dan was 't zaakje heel anders
geloopen.
De Concentratie heeft bij deze ver
kiezingen een erbarmelijk figuur
gemaakt en zich aan de bespotting
prijs gegeven.
Ze heeft van de Chineezen duizen
den guldens ontvangen om die lui
in Indië de hand boven 't hoofd te
houden.
Ze heeft de Herv. Kerk als schild
gebruikt, en deze liet zich graag ge
bruiken, om zich tegen 't verwijt
van «vijand der ware religie« te kun
nen dekken.
Ze heeft de Roomsche Kerk als boe
man gebruikt om de armen van geest
onder de Hervormden of die hun por
temonnee in 't oog hielden tegen de
Coalitie in 't harnas te jagen.
Ze heeft de Tariefwet in een valsch
licht geplaatst.
Ze heeft 't staatspensioen beloofd
zonder de dekkirtgsmiddelen te heb-
hen aangewezen.
Ze heeft de Op. School, verdedigd
die aanstonds aan de Sociaal-demo
cratie is overgeleverd.
Ze heeft voor een Algemeen Kies
recht en een Vrouwenkiesrecht ge
streden, dat door de Socialisten werdge-
wantrouwd.
En na dat reusachtig gedoe sinds
maanden haalt ze al 37 zetelsbrengt
ze 18 Socialisten in de Kamer en be
rokkent aan de Natie een crisis, waar
van 't gevolg niet is te overzien.
Da's nu concentratiepolitiek
OP DEN UITKIJK.
UITGEVER
Telefoon Interconun. Mo. 2.
Het Christelijk karakter van 't
Volksleven versterken.
Vrijzinnigheid en de Hervorming
r
Gedempte ftoerensteiger 63A, 631)
Direct nabij de Hoofdsteeg,
Door de Chineezen geholpen.
II. (Slot).
Haveling slofte vergenoegd de straat op.
Jaren-en-jaren had hij in 't lemoen ge
loopen, altijd 't zelfde gangetje, nooit
vrij.
Geen gebondener leven, dan 't winkeliers-
bestaan. Je kon er gewoon niet es uit. 't
Was net op 'n feestdag, dat-ie 'r met
Anne-Kee es uitvloog 's morgens jachten
om weg te komen en 's avonds laat de
bestellingen nog klaarmaken, die van
>buiten< waren ingekomen en waar de
beurtrijder al vroeg om vragen kwam.
Anders nóóit vrijJa als-ie 's avonds
even wat frissche lucht happen wou, moest
hij altijd alleen gaan, trouwens, de laatste
jaren, na den dood van hun zoon, hadz'n
vrouw toch nooit lust, om uit te loopen
Maar nó was hij dan toch, voor 't eerst
van z'n leven, heer en meester over zijn
eigen tijd.
Ongekende weelde voor den winkelslaaf,
die 't verleden week nog had, dat-ie de
aangeprikte stoofpeer, waar-ie »dol« op
was 1 moest neerleggen, omdat 'r een lum
mel z'n kin boven de toonbank stak en
voor 'n stuiver stroop halen kwam
en ze, de peer nl. even later,
nauwelijks ter plaatse harer bestemming had
gebracht, of hij werd andermaal opgeroepen
door 'n dito snaak, die »hüpèrd« hebben
moest, een koopwaar, die nóch hij nócjj
Anne-Kee wist thuis te brengen
Na lang vragen, zoeken en tasten kwam
't eindelijk uit, dat 't jongsken 'n pakje
poetspoeder hebben moest, maar den naam
glad vergeten was en 't nu noemde, naar
't steigerend paard, dat als kenmerk op
een der zijden van 't karton was gedrukt
»Hüpèrd
Zie-je, dat was heel aardig, om nader
hand es te vertellen op 'n chocolade-avondje,
maar als je dan in de kamer terugkomt en
je vindt de peren koud en de sju gestold,
dan is 't geen grapje en ga je verlangen,
om op je ouden dag es rustig te kunnen
eten
Ja, als hun jongen was blijven leven,
dan zou het anders geloopen zijn. Dan
had-ie nu 'n mooi, nieuw winkelhuis voor
'm laten bouwen en 'm daar netjes inge
zet 'n vrouw had-ie best gekregen I
en dan waren Anne Kee en hij achter of
boven gaan wonen
Dicht bij elkaarvlak bij de zaak
en toch vrij, ieder op zichzelf. Dan was
hij, Haveling'r uit en toch niet 'r uit
geweest 1 Zoo had-ie het liefst gehad.
Want in je hart bleef je toch winkelier,
daar ging niets van af en al had 't vak z'n
bezwaren, hij had toch altijd graag achter
de toonbank mogen staan. Ja, als hun jon
gen was blijven leven
Maar dat was een afgesneden zaak.
De Heere had gegeven en ge
nomen hoe minder men daar in
komt hoe beter het is
Haveling stopte z'n pijp en haalde 'n
electnsche apparaatje voor den dag, waar
mee hij ze aanstak.
Met diepe halen, die z'n wangen bolden,
haalde hij den zwoel-zoetigen rook naar
binnendat is, veertig jaar lang z'n trouwe
verkwikking geweest't pijpken in den hoek
van z'n mond. Alles verandertin z'n prille
jeugd zag-ie de pijp nog aansteken met de
tondeldoos, nu met electriciteit maar
't smookertje in den mond blijit wat 't was
en zal hem straks, buiten, evenmin verlaten
als hier 1
Toch maar goed dat-ie gaat.
Stil zitten kan-ie niet. Hij moet wat om
handen hebben. Als ze hier op 'n boven
huis gaan zitten. Anne-Kee en hij, dan
verkniest hij zich van verveling. Zijn vrouw
zegt weinig en als je naar je gouden
bruiloft gaat, niet waar P dan raak
je uitgepraat, al hou je nog zooveel van
elkaar nee, nee I dat zou levend
sterven zijn Werken, zoolang als het dag
is 1
En de neefs zouën 'm plukken. Hij
heeft ze in soorten en bij getallen, hier in
de ,stad I En alles komt op oom aan, als
de vlieg op een stroopkan nee, 't is
't beste zooze gaan weg.
't Zal Anne Kee niet makkelijk vallen,
dat ziet hij wel I Zoo lang in een huis
dan wordt de vrouw vooral hokvastDie
hecht aan alles, aan 't torentje zelfs, dat ze
van haar tafelplaats, door den winkel heen,
tusschen de dakentoppen, ziet opspitsen.
Ja, 't is een heele tijd 1 En Haveling ziet
in zijn verbeelding 'n halve eeuw terug,
toen hij en «An«, als-ie ze toen noemde,
samen >liepen« en na lang wikken en wegen
en rondscharrellen, om de noodige contan
ten bijeen te brengen, hier 't huis huurden
en de zaak overnamen.
Toen was hij jong en vaardig en Anne-
Kee was 't knapste bruidje, dat in jaren op
't stadhuis verschenen was. Hm 1 Haveling
moet glimlachen, als-ie 'n vergelijking maakt
tusschen 't slanke meisje, dat van haar
bruidsleep last kreeg op de trappen van 't
stadhuis en 't gezette oudje, dat moeite
heeft met den ouderwetsch hoogen drempel
van de kamer naar de winkel.
Verouderd, verrimpeld, verwrakt en ver
zwakt heeft de tijd haar, veel meer dan
hem.
Maar ze is hem er niet minder lief om
