Zaterdag 26 Juli 1913.
28,te Jaargang JV. 1888.
voor de Ziiidliollandüclie en Zeeuwsclie Eilanden.
EERSTE Mi.
r
Antirevolutionair
Orgaan
n
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN,
Da ernst van 't oogenblik
Hotel liestaurant
Deze Courant verschijnt eiken "Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij voomitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nnmmers 5 Cent.
UITGEVEB
SOMMELSDIJK.
Advertentiën 10 Cent per regel en */x maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/8 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle sink ken voor de Ktedactle bestemd, Advertentie» en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgrever.
*Sr
Ons opschrift is ontleend aan bladz.
1 van het Propaganda boek der Vrij
zinnige Concentratie. Het boekje kost
een dubbeltje en is daarmee duur ge
noeg betaaldniet omdat de inhoud
onbelangrijk is, naar omdat blijkens
de herstemmingen, toen de Concen
tratiemannen zich verkochten, zooals
O ds. Hoogenhuizen dat uitsprak; toen
de vrij-Liberalen stelselmatig hun be
ginselen verloochenden, zooals de Ne
derlander terecht opmerktetoen de
Caudijnsche brieljes aan Mr. Troelstra
werden gestuurd over zijn voorwaar
den van Algem. Kiesrecht en Staats
pensioen, omdat blijkens die herstem
mingen de daden van de Concen
tratie in lijnrechten strijd kwamen
met de beginselen in het Propaganda-
boek ontwikkeld. Lees bladz. 77 van
't Propagandaboek met 't klinkende
opschrift»waarom tegen de Sociaal-
Democratena en als ge 't gelezen hebt
en ge denkt dan om de herstemmin
gen, toen in woesten zeteljacht de
Concentratiemannen haast-je, rep je,
voor nog Troelstra iets had gevraagd,
het Commando kregen: Allen op Rood
- om onze zetels te reddendan zegt
if ge: 10 cent is voor zoon boekje veel
te duur betaald, want 't zet de waar
heid op haar kop.
Hoor den eersten regel op blad 77
Dat het concentratieprogram even
beslist partij kiest tegen de Sociaal-
Democratie als tegen de Coalitie
is natuurlijk. Al hebben we met de
sociaal democraten in dezen strijd
dit gemeen, dat wij beiden de Coa
litie een groot gevaar vinden voor
het land, daarmee houdt de ver
wantschap geheel op.
En dan gaat de heer Roodhuizen,
de schrijver van dat artikelWaarom
tegen de Sociaal-Democratie voort
om op te |sommen, waarin de Con
centratie met de Soc. Dem. niet ac-
coord gaat.
Niet accoordomdat de S. D. A. P.
geleidelijke verbetering van de maat
schappij op de bestaande grondslagen
niet mogelijk acht en deze kapitalis
tische maatschappij wil vervangen
door een andere, die de Concentratie
hersenschimmig beschouwt, omdat de
mensch ook steeds een mensch blijft
en meeDingsverschillen te allen tijde
ook in die Socialistische maatschap
pij zullen blijven bestaan.
Niet accoord met de Socialisten, om
dat die of niets of alles willen hebben,
getuige de Ongevallenwet, Leerplicht
wet, Arbeidscontract, en daarvoor den
schijn wekken van veel meer te kun-
en en willen geven dan de Libera
len daarbij'; vergetende, dat de S. D.
A. P. veel kan beloven, omdat ze
geen verantwoording droeg, toen ze,
zegge al 7 Kamerleden sterk, was, ter
wijl de Liberale Partij niet kan belo
ven, omdat ze tot de Regeering kan
geroepen worden.
Niet accoord, omdat de S. D. A. P.
een ministerie, dat optreedt om aan
het volk algemeen kiesrecht en Staats
pensioen te geven, naar alle waar
schijnlijkheid terstond gaan bestrijden,
zoodra het op ander terrein iets doet,
wat hun mishaagt bv. een oorlogsbe-
grooting.
Deze drie oorzaken waren er dus
om tegen de S. D. A. P. op te trekken
le, hun hersenschimmige Toekomst
staat 2e. hun veel te verre eisschen,
die onbereikbaar zijn 3e. het dreigend
gevaar om een zittend Kabinet bij
üorlogsbegrootingen te doen duikelen.
En daaromstem de Concentratie,
opdat haar meerderheid groot genoeg
zij om twee doeleinden te bereiken
de Coalitie den genadeslag toe brengen
zooals Roodhuizen woordelijk schrijft,
en om de S. D. A. P, in haar opposi-
liekracht te vernietigen.
Bij de eerste stemming stond de
Concentratie geharnast tegen de S.
D. A. P. en rnst de hulp van de Herv.
Kerk en het Roomsche spock, en de
Tariefvogelverschrikker plus wat
Staatspensioenskabaai kwam
ze tot een succes van 12 zetels en
47 herstemmingen. Nu stond ze voor
twee heete vuren: de Coalitie moest
den genadeslag krijgen en de Opposi
tiekracht der S. D A P. moest genekt.
Een van de twee moest ze door. Ze zag
10 harer zetels wankelen, als de Socia
list haar niet hielp tegen de Coalitie
en in plaats nu van de oppositiekracht
der Socialisten te verminderengaat
ze die versterken en buigt onder de met
ijzerbeslagen schoenzolen der Socia
listische partij. Ze verliest daardoor
4 zetels en komt in de Kamer terug
van 41 op 37 en de S. D. A. P. wint er
11, en komt terug van 7 op 18.
Om de coalitie den genadeslag toe
te brengen, bracht ze 't Land in de
grootste moeilijkheden. De ernst van
't oogenblik«, zoo begint het Propa
gandaboek op bladz. één. Maar nu,
na den uitslag, mocht op bladz. 82 wel
als noot toegevoegd worden aan 't
slot van Roodhuizens stukjeDe
ernst van 't oogenblik door onze Con-
centratietaktiek verhoogd en 's Lands
welvaren verlaagd, 'f Boekje gratis te
bekomen als gids voor den toekomstigen
kiezer, hoe hij voortaan niet stemmen moet
Hoe denkt de Vrijzinnigheid zelf
er over
In 't Vrijzinnige Propagandaboek
komen op bidz. 83 tot 94 allerlei aan
halingen vooruitknipsels om de
Roomsche Kerk te bestoken; de Co
alitie te bestrijden en de S. D. A. P.
aan te vallen. We zullen ze zoo van
tijd tot tijd in herinnering brengen
en beginnen met de eerste.
Hoe Paus Pius X over de Her
vormers oordeelt (Encycliek 26 Mei
1910): »Hoovaardige en oproerige
menschen, vijanden van het Kruis
van Christus, menschen van aard-
sche gezindheid, wier God is de buik
meegaande met de hartstoch
ten der meest verdorven vorsten en
volken.
Dat oordeel is streng en doet ons
pijn. Maar hoe denken de Liberalen
over de Hervormers.
Hoe denken de Liberalen over die
groote mannen Calvijn, Luther, Zwing li
Wicklef enz. Denken ze er beter over
dan de Paus Of even slecht Hoe
ze er in 1550 overdacht, blijkt uit
het volgende citaat
Het Libertijnsch beginsel in den
Raad te Geneve begon zich uit te
spreken en het volk daardoor aan
gemoedigd sprong weer uit den
band. Al wat Gereformeerd was
werd bespot en gekweld en het
grootste deel van den smaad en de
moeite was weer voor den Refor
mator Calvijn zelf. Kwajongens zelfs
Gedempte Boerensteiger 63A, 63B
- Btotlerdaiii.
DINERS 60 ceüt en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT f 1 en f 1.25
Aanbevelend,
R. C. F. T. ÉL LEE-Moom
liepen hem tegen het lijf; men drong
hem op zij, wijl men niet voor hem
uit den weg wilde gaanmet stee-
nen en uitgetrokken sabels joeg
men Calvijn naar zijn woning en
menigmaal bracht hij er slechts
met de grootste moeite het leven
af Eenige raadsleden kwamen zelfs
in het Consistorium de geestelijke
bespotten. Gaf hij college (les), dan
tierde en schreeuwde men zoo erg
voor de deur, dat hij ophouden
moest en kwam hij buiten om stilte
te verzoeken, dan lachte men hem
in 't gezicht uit. En hoe men met
het heilige handelde, blijkt het best
hieruit, dat men allerlei vuile lied
jes zong op psalmwijzen, zelfs onder
de godsdienstoefening.
En Beza zegtDaar Calvijn dit
kwaad niet vermocht tekeeren,droeg
hij het met stille Christelijke over
gave en met onverwinlijk geduld.
Kijkals de Liberale Uitknipper
in het Propagandaboek bij hetgeen
hij over den Paus schrijft, nu ook
eens voegen wil, hoe zijn voorvade
ren over Calvijn dachten, dan vult
het een het ander aan.
En als dan de uitknipper ook er
eens bij wil voegen, hoe de Liberalen
denken over de zonen van Calvijn,
bv. Groen van Prinsteren, als de eerst
geboorne die in deze eeuw zich kind
van Calvijn noemde, dan krijgen we
een waardig slot. Om te zwijgen na
tuurlijk hoe ze over dr. Kuijper den
ken, die al 50 jaar bezig is de grond
gedachten van Calvijn voor het Ne-
derlandsche volk te ontwikkelen. Ja,
over dr. Kuijper, als zoon van Calvijn
zwijgen we na 1905 en 1913 geheel,
'tls al te bekend. Maar over Groen
iets.
In lib. organen uit 1850, schreef men:
Groen en Conpagnie zijn op zijn
best genomen, als tooneelspelers te
beschouwen, die bekwaamheid ge
noeg bezitten om allerlei rollen de
tegenstrijdigste zelfs te vervullen.
Men vergete slechts niet, dat men
tooneelhelden voor zich ziet.
De Protestansche Jezwiten zijn op
zich zelf niet gevaarlijk. Hun leus:
de voorschritten van de Kerk boven
den Godsdienst maakt hen echter te
duchten omdat zij, daaromtrent in
verband staan met de waarlijk ge
vaarlijke Roomsche Jezwiten.
Er is in de Roomsche kerk een
partij waarmede wij den heer
Groen volkomen gelij k stellen
Het is die der Jezwiten.
De staatkunde der antirevolutio
nairen is een weifelende, factiezuch-
tige, huichelachtige, machiavellisti
sche, verachtelijke politiek.
Zie, zoo oordeelden de liberalen
over den nakomeling van Calvijn. Als
dus 't Propagandaboek de menschen
oproept om te hooren, wat de Paus
zegt over de Hervormers, dan wen-
schen we ook de door ons genoemde
twee staaltjes en uit 1559 en uit 1850
aan de Kiezers voor te leggen. En
wat er sinds 1900 tot 1913 geschol
den is op de Calvinisten door de
Liberalen in proza en poezie, 't is van
geen minder allooi dan wat de Paus
beweerde van Calvijn. Met dit groo
te onderscheid nog dat de Paus in den
Protestant terecht een kerkelijken te
genstander zietmaar dat de Libe
raal door afval en miskenning van 't
Protestantisme, waarin het zelf gebo
ren en opgevoed is, zijn eigen geloofs-
genooten vertrapt, beleedigt en hoont.
De Paus strijd tegen de alvalligen.
De liberaal smaadt zijn eigen kerk-
genooten en bezoedelt hun karakter en
bevuilt hun oprechte bedoelingen.
Niet in H Kabinet.
Op de Partijkonferentie der S. D. A.
P., 19 Juli gehouden, is met 13 tegen
8 stemmen besloten het aanhod van
dr. Bos tot meewerking aan ministe
rievorming te wijzen van de hand
dus geen S.-üemocraat in 't Kabinet.
De minderheid, 8, was niet zoo onbe-
teekenend en wijst op een sterke stroo
ming om de verantwoordelijkheid wel
te dragen én met 't oog op 't program
der Regeering zelfAlg. Kiesrecht en
Staatspensioen èn met 't oog op de
propaganda in de toekomst, die haar
kracht kan inboeten, wanneer dat
program niet zóó uitgewerkt wordt
als wenschelijk wasdoor de afwe
zigheid uit 't Kabinet van de S. D. A. P.
Gevolg van deze weigering zal zijn,
dat dr. Bos de hem gegeven opdracht
tot kabinetsformatie niet aanvaardt.
Wat nu
De vraag, of deze weigering der
S. D. A. P. om in 't Kabinet zitting
te nemep, medebrengt, dat de vrij
zinnige concentratie alsdan van het
vormen eener regeering ter uitvoering
van het overgelegde program zal af
zien, hangt nog in de lucht.
Naar de berichten luiden, heeft de
Concentratie eerst af willen wachten
of de S. D. A. P. bereid was zitting
te nemenen daarna zou ze haar
eigen gedragslijn willen vaststellen.
We hebben dus geduld te oefenen tot
op de Algemeene Vergad. der Con-
centra'iegroepen, die weigering der
S. D. A. P. hebben te bespreken en
uit te stippelen den weg, dien 't nu
uit moet.
We wagen ons niet aan gissingen,
ze zijn altijd van zeer geringe kwa
liteit, omdat in zulke ernstige politieke
dagen partijen soms dingen moeten
aanvaarden, waar ze in beginsel tegen
zijn. Maar we vermoeden, dat de Con
centratie met haar 37-tal de Regeering
niet zal aanvaarden. Doch wat dan?
Een zakenkabinet Daartegen zal de
S. D. A. P. zich met klem en kracht
verzetten. Ze wil absoluut geen Zui-
derzeekabinet.
Ze eischt van elk KabinetA. Kies
recht en Staatspensioen. Maar ons
dunkt, dat een partij, die zelf de ver
antwoordelijkheid weigert om in een
Kabinet zitting te nemen, niet zoo'n
hoogen toon moet aanslaan tegen de
Concentratie, wanneer die ook weigert.
We zitten in 't moeras!
OP DEN UITKIJK.
i.
"-V-Y- Jk,"
Telefoon Interconun. Mo. 2.
Direct nabij de Hoofdsteeg,
Buiten miezerde de regen.
't Was in 't smalle huisvertrek, achter
den winkel, dat geen eigen lichtvang had
en 't winkellicht nog dempte door vitrage
voor de binnenpui, 't was er 'n sombe
re schemering.
Maar dat hindert oude juffrouw Have-
ling niet.
Dat is ze sinds jaren gewoon.
Schemering is Jiier regel. Alleen in de
zomermaanden komt er laat, na zessen,
door den winkel heen, e.eu wat zon in 't
vertrek en 's avonds heeft ze sinds enkele
jaren gas, maar als regel geldt, dat 't dag
licht in deze alkoof-kamer wordt verdund
tot schemer.
Juffrouw Haveling wénde daaraan. Ze
ziet de dingen er even goed om, en, gaat
ze heel enkel 's uit, ze is pas weer op haar
gemak als ze hier ronddribbelen kan't
oog op haar werk en tegelijk ziende, wat
er in den winkel gebeurt, buiten, in de
menschenvolkte als 'n kip, die haar roest
hok kwijt is, maar hier thuis, tevreden
buiten 'n vreemdelinge, hier meesteresse,
veertig jaar 1
't Is ochtend nu en zij rept zich voor 't
ontbijt. Ze heeft den tijd gekend, dat 't
hier vol zat om de tafelvier kinderen,
'n dagmeisje, 'n naaister, haar moeder op
'r oude dag, toen wa3 't loopen, maar toen
was zij ook in haar krachtnu zou ze 't
zoo met meer kunnen, maar nu hoeft het
ook niet meer; met hun beiden zijn ze
aan den avond des levens overgebleven,
Haveling en zijsinds jaren al.
Samen zetten zij zich aan 't ontbijt.
't Is wonderlijk stil van morgen 't lijkt
wel Zondag, al is het Dinsdag 31 April.
Ouder gewoonte kijkt de vrouw telkens
door de smalle vitrage-gleuf naar voren
of er iemand en wie er wel voor de toon
bank staat. Dan lacht Haveling haar uit.
Vergenoegt wrijft hij zich de grove win
keliershanden die veertig jaren lang gul
dens telden, winkelwaren inpakten en cen
ten teruggaven.
»Dat is voorbij, moeder 1 De winkelschel
gaat voor ons niet meer .We zijn
nu veroordeeld, zal 'k maar zeggen tot le
venslange vacant ie 't Kon erger we
zen 1
Zijn vrouw knikt van ja en poogt een
dankbaar gezicht te zetten.
Want als ze hun beiderweg es nagaat
dan heeft ze reden tot dank.
>Ze hebben het in den regel nogal ge
troffen*, zeggen zoo de buren.
»De Heere heeft alles wel gemaakt*,
mag zij vromelijk getuigen.
Veertig jaar heeft Hij hen gezegend, al
zijn hun de tegenheden niet gespaard.
Toen ze trouwden, namen ze de zaak
over voor 'n schijntje. De vorige eigenaar
had haar laten verloopen en was blij dat-
ie 'r met fatsoen af kon.
Dat was in de eerste jaren 'n tobberij
geweest. Je kunt veel beter van den grond
af beginnen, zei Haveling weieens. 'n Goe
de naam is beter dan goede olie, maar
omgekeerd
Toch was 'tgegaan. Na 'teerste >lus-
trum* ze heeft 't woord van haar oud
ste den dominee, was de zaak 'n geldwin
ning geweest, zoodat ze alles hadden en
nog overlegden.
Nu zijn die vette jaren voorbij.
Want de zaak had geen >opvolger«.
Ja, als ze daaraan denkendat
is >het« kruis huns levens geweest en 't
zal 't blijven ook.
Hun oudste, 't was van jongsaf te zien
die moest studeeren.
Daarop volgden twee meisjes nu al jaren
getrouwd en elk met 'n druk gezin.
Maar de jongste was 'n geboren winke-
i