voor de ZuidSiollandsclie en Keenw§che Eilanden.
Woensdag 33 Juli I9i3.
8"- Jaargang N*. 1887.
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Gent.
0TTGEY8E
W. BOEKHOVEN.
SOMMELSDIJK.
•aNelefoora Intea-eossM». No.
Advertentiën 10 oent per regel en maal, Kooiames 10 per regel.
Boek aankondiging Cent por regel m
KMeutavngeR en Dienstaanbiedingen 50 Gent per plaatsing.
Groote letters es vignetten worden oerekjanfd naar de plaatsruimte dis zij bestaan
Advertentiën worden ingewacht tot DiWdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
%ISe sluMtesu votsr de BetJaef!?
bestemd, Advertenllëa ess verdere Atfmlnistr*?- fr*neo loe n - ie- gg- ve
Verzoenlijk.
De Nieuwe Ct. Vrijliberaal, bevat
eeu ingezonden stuk dat beter
vóór de stembus ware ingediend. Die
inzender schrijft
De felheid en het onsympathieke
karakter van den onlangs gehouden
verkiezingsveldtocht doen mij de
volgende vragen stellen Is het niet
mogelijk, indien binnenkort een ka
binet optreedt met de verwezen
lijking der s enkele punten van het
concentratieprogram te trachten
de twee kwesties uit den weg te
ruimen, die reeds geruimen tijd de
bron zijn van zooveel minderwaar
waardig gedoe- schoolkwestie en
tariefwet
Zou 't ondenkbaar zijn in de
eerste kwestie een kompromis tot
stand te brengen, waarbij bijzondere
scholen 95% van alle kosten, on
verschillig welke, mits waarborgen
voor deugdelijk onderwijs worden
verleend, vrij hoog gesteld minimum
voor 't aantal leerkrachten, enz, enz.
een en ander gepaard met waar
borgen voor neutraal onderwijs op
kleine plaatsen tenzij aldaar alle
inwoners van één kleur zijn
Er »moet« toch eindelijk een op
lossing komen, die een zekere be
vrediging brengt, al is het ook niet
aan allen. Laat men aan beide zij
den niet het onmogelijke verlangen,
anders is over 100 jaar de politieke
strijd nog even vergiftigd als nu.
En dan noemt hij als tweede kwes
tie, die op te ruimen is: Het Tarief.
Commissies uit Rechts en Links moes
ten eens samen overleggen, wat er
aan 't Tarief mankeert en hoe die
verkeerdheden zijn weg te ruimen.
Geen akademische bespiegelingen,
maar concrete voorstellen aangaande
een of ander Tariefartikel.
De inzender in 't Vrij-liberale blad
wil dus Algemeen Kiesrecht, Staats-
pensioneering en daarna nog oplossing
van de Schoolkwes ie en wegneming
van rechtsche bezwaren tegen tarief
posten, die nu huns inziens veel te
laag staan.
Er blijkt ook uit 't stuk, dat hij,
liberaal, den politieken strijd ver
giftigde! acht, wat onzes inziens geen
kant of wal raakt. Eu is hij vergiftigd,
dan steke deze liberaal de hand in
eigen boezem of zijn partij daarvan
ook de schuld draagt, waarvan er nu
pas een komt, die 95 °/0 subsidie wil
gevenen die nu pas komt vertel
len, dat aan 'tTarief toch fouten kleven,
die er hoe eer hoe beter uit moeten.
Doch dat daar gelaten. Maar als de
heele Concentratie voor de stembus
zoo verzoenlijk eens was opgetreden,
wat zou de uitslag dan, ook voor de
Concentratie, een gansch anderen
kunnen zijn, en nu zit de natie in 't
moeras.
V 95 pCt.
iDe liberale inzender, waarvan we
'in onzen vorigen driestar spraken,
wil 95 pCt. subsidie geven en tarief-
herziening.
De goeie man komt te laat. Eerst
den boel in lichte laaie zetten en dan,
nu er 18 socialisten in de Kamer zijn,
gaan blusschen. 'tls verzoenlijk! ge
wis, maar met een luchtje er aan.
't ls bij dien man vrees voor de so
cialisten, maar niet het oplaaiend
rechtsgevoel: dan had hij éér, vóór
de stembus moeten spreken. En waar
schijnlijk is het zijn bedoeling om door
lonken naar Rechts de nachtmerrie
uit zijn bezwaarde hersenen te ioozen
«Geef die Rechtschen dan in vredes
naam maar 95 pCt., dan komen ze
misschien bij ons, en samen vechten
we dan tegen Rood.« Waarschijnlijk
voelt die Vrij-Liberaal, dat hij bij zijn
eigen partijgenooten op steun tegen
Rood weinig kan hopen, gezien het
bekende »zich verkoopen« aan den
Socialist, zooals zelfs de Oud-Liberalen
op 25 Juni, den herstemmingsdag
deden. En nu zoekt hij heul en hulp
bij ons
Als de Concentratie zoo had gere
deneerd als deze inzendera/s ze in
haar stembus-program had geschreven:
«Beëindiging van den Schoolstrijd
door aanbod van 95 pCt, subsidies;
als ze had geschreven: «Samenwer
king na de stembus over accoord-
zoeking met de Tariefwetals ze had
geschreven: Algemeen Kiesrecht voor
mannen en deur-open-zetting voor
gehuwde vrouwen«en ze had dan
Staatspensioen blijven plaatsen tegen
over Talma's premiebetalingdan
waren er aanrakingspunten geweest
tusschen Rechts en de Concentratie.
Dan had de strijd hoofdzakelijk ge-
loopen over Staatspensioen en Premie.
En dat had dan maar eens uitgevoch
ten moeten worden door de kiezers.
De school was dan buiten geding ge
bleven De Tariefwet had zakelijke
bespreking in alle meetings mogelijk
gemaakt, 't Algemeen Kiesrecht was
naar achter geschoven, omdat dan de
door de Socialisten kunstmatige ge
kweekte warmte geen uitwerking had
op de groote massa's. En dan hadden
de kiezers maar eens uitspraak moeten
doen over premie en niet-premie. Maar
dan zou 't resultaat gansch anders zijn
geweest. Dan waren de Oud-Liberalen
even als nu versterkt uit de bus ge
komen, want 't volk is in zijn geheel
niet tegen premie. Dan waren de Unie-
Liberalen gezakt en de Vrijzinnig-
Democraten nog meer dan nu. Dan
had de Coalitie de winst gehad en de
S. D. A. P. was er onder gegaan.
Maar ge vergeet de groote steden,
zegt iemandMet uw verlofDoor
de herstemmingen, door 't overloopen
van de Concentratie heeft Rood winst
geboekt, maar bij eerste stemming
stond het er slecht bij. Overal op twee
districten na, waren de Rooden in
herstemming. En als dan het herstem
mingsadvies van de Concentratie eens
had geluid, zooals het volgens hun
manifest had moeten luiden: «Op!
tegen de Klassenstrijdmannencn, dan
had je ook in de groote steden eens
wat anders gezien.
Maar nu was 't op 25 Juni: »vóór
de klassenstrijders« en daardoor ver
loor Rechts.
Alsalsals 'tBaat
niets meer nog bespiegelingen te hou
den maar de inzender in de Nieuwe
Crt. gaf ons aanleiding om op den
afgeloopen strijd in te gaan en te
erkennen, dat die schrijver goed heeft
gezien, maar te laat. Het berouw
komt na de zonde. Gelukkig, als het
dan nog maar komt.
Centraal Comité van Vrijzinnig-
Hervormden.
Dit Comité beoogt om in de Herv.
Kerk de Vrijzinnige idee te doen over
winnen. Het maakt er propaganda
voor en zooals men weet heeft 'took
op Flakkee zijn tente opgeslagen te
Sommelsdijk in 't bekende gebouw
aan den Langeweg.
Art. 1 van de Statuten luidtDe
Vereenig van Vrijzinnige Hervormden
in Nederland is een vereeniging van
hen, die willen samenwerken om in
de Ned. Herv. Kerk het vrijzinnig
element te handhaven en te versterken
Wie 18 jaar is hetzij man of vrouw,
met en zonder belijdenisattest, kan lid
worden, mits Hervormd. Wie tot die
Kerk niet behoort kan buitengewoon
lid worden. De contributie is voor
verspreide leden minstens 1 gld. Voor
leden der afdeeling zooveel als 't af-
deelingsreglement voorschrijft.
De bedoeling is dus duidelijk. Het
kerkelijk leven moet gebracht in vrij
zinnige baanof wat nog juister is
zij, die reeds politiek-vrijzinnig zijn
en in hun Kerkelijk leven die gedachte
niet zien tot uiting komen, vereenig. n
zich. Zij breken dus niet met de Herv.
Kerk, maar ze keeren het Gerefor
meerde leven in die Kerk den rug toe.
Ze maken scheuring in die Kerk
en plaatsen daar de antithese tusschen
zonen en dochteren van 't zelfde huis.
Ze zijn dus voor die Kerk veel ge
vaarlijker dan eenige Afgescheidene
of Doleerende. Want deze zoeken toe
nadering tot de Gereformeerden in de
Ilerv. Kerk, maar dat Vrijzinnig Co
mité formeert een breuk, scheurt en
splijt en vervreemdt van elkaar die
in afkomst bij elkaar behooren.
Lichtbeelden voor kinderen.
Door de commissie voor de straf
verordeningen te Rotterdam wordt
voorgesteld een verordening vast te
stellen betreffende het toelaten van
kinderen tot lichtbeeldenvertoonigen.
Voor zulke vertooningen mogen geen
kinderen beneden 16 jaar meer wor
den toegelaten, tenzij het speciaal ver
tooningen zijn voor kinderen ot, wan-
nee. vóór de vercooning schriftelij ktoe-
stemming is verleend door B. en W.
na inzage natuurlijk van 't program
en met zekerheidstelling, dat er niet
stiekum van dat program wordt af
geweken
Nieuws is zoo'n bepaling niet. In
andere steden van ons land, en we
meenen ook reeds in steden van 't
Buitenland (daar zelfs nog eerder dan
hier in Nederland, omdat.er^de exploi
tatie al was, vóór Nederland er aan
dacht) is die bepaling reeds in werking
't Was en is noodig We hebben daar
rare staaltjes van gelezen, wat zoo n
bioskoop voor kinderen reeds durfde
te laten zien. Het program leek on
schuldig en moeders gingen er met
haar kinderen heen, om diep teleur
gesteld en geërgerd terug te keeren
met 't vaste voornemen nooit meer
zóó'n plaatste bezoeken.
Al zulke exploitaties zijn in 't begin
voor alle mensehen te genieten. Maar
't nieuwtje raakt er af en
dan gaan de directeuren speculeeren
op de hartstochten om hun geldzaak-
je te kunnen handhaven. Dan gaat 't
van goed naar kwaad en van kwaad
tot erger, tot 't eindelijk voor een
fatsoenlijk mensch ongenietbaar
wordt.
In en buiten de Kamer.
Land- en Tuinbouw.
Amice
Ge weet dat op politiek terrein de duis
ternis heerscht. Hoe of de uitkomst zal
zijn? Gelukkig de mensch die vasthoudt
aan de waarheid, „de Heere regeert, Hij
is met hoogheid bekleed,
H. M. heeft dr. Bos de opdracht gegeven
een ministerie te vormen uit de geheele
linkerzijde. De geheelelinkerzijde betee-
kent zooveel als allen die tegen het zittend
Kabinet overstonden. Men zou zeggen, dat
dit zaakje als van een leiendakje zou gaan.
Immers de linkerzijde heeft eene schitte
rende overwinning behaald. Aan de feest
vreugde,, kwam geen einde.
Men was van de linkerzijde dol van pret.
De bezinning kwam echter. Men begon zich
achter de ooren te krabben, frontste het
voorhoofd. Men zag spoedig in dat het
alles behalve gemakkelijk zou gaan. Ge kunt
er op rekenen, dat de kopstukken der lin
kerzijde zich bewust zijn dat zij de over
winning hebben behaald met zeer laaghar
tige middelen. Het eenvoudige volk liet zich
bang maken voor alles en nog wat. De
tariefwet stelden zij voor, als stoffelijke
ellende te zullen brengen.
Me dunkt dat diezelfde eenvoudige lui
thans wel vragen zullen: *Maar hoe komt
het toch dat de buitenlandsche fabrikanten
zooveeljduizendenjhebben geofferd voor deze
verkiezingen?* Natuurlijk moeten zij be
grijpen dat wij binnen korten tijd al die
centen moeten opbrengen. Zoo goedgeefs
zijn die heeren anders niet. Ter anderer
zijde lieten vele eenvoudigen zich vrees aan
jagen met de kerk. Hoe schandelijk zij er
in geloopen zijn, zullen ze thans wel weten.
iXocIi "het is te TaaCMen heeft in die
dagen niet willen luisteren naar goeden
raad. Thans huivert menigeen. Een moderne
boer sprak ik dezer dagen Och, zoo zuchtte
hij, konden wij het nog eens overdoen. Die
geest begint steeds meer zich te openbaren.
Het volk als volk is te zeer aan Oranje
gehecht, als dat het niet gevoelt, welk een
diepe wonde onze geeerbiedigdo koningin is
toegebracht, wijl zij een vijand van het
Oranjehuis moest raadplegen over de han
gende kwestie. Alles te zamen genomen
begrijpen de dolle ridders der rede zeer goed,
dat het mis moet loopen. En niet maar ten
halve, maar geheel mis.
De bedriegelijke hand wordt arm. Deze
regel geldt hier ook. De een voor den an
der tracht de verantwoordelijkheid van zich
af te schuiven. Mr. Troelstra sprak van
drie Ministerzetels aan de socialisten Daar
voor, dacht hij, zouden de liberalen niet te
vinden zijn. Zijn de berichten waar, dan
heeft dr. Bos drie zetels aangeboden. Daar
door komt mr. Troelstra in de war. Zoo
iets had hij niet kunnen denken. Het koint
hen niet gelegen. Als de socialisten zelve
moeten handelen, loopt het beslist op hun
ondergang uit,
In het afbreken zijn de heeren sterk.
Slooperswerk verrichten heeft de liefde van
hun hart. Opbouwen is echter een kunst
die moet geleerd worden. Dat kunnen ze
niet. 't fs mijn overtuiging dat de heeren
menige slapelooze nacht, doorbrengen. Het
gaat hun als ieder ander. Een paard op
hol te jagen kan een kind wel, Een hollend
paard tot stilstaan te brengen is zoo goed
als onbegonnen werk. De wagen komt zoo
gemakkelijk in de sloot terecht, terwijl de
inzittende gevaarlijke wonden oploopen.
Daaraan heeft mr. Troelstra geen zin. Hij
heeft in „het Volk" geschreven dat de li
beralen en roomschen de verantwoordelijk
heid maar op zich moesten nemen. Verbeel
jeDe Roomschen en de liberalen Ik ben
er van overtuigd dat de Roomschen zich
beleedigd zouden gevoelen, wanneer zij wer
den aangezocht. De Roomschen zijn door
de anti-papisten uitgespeeld om de kiezers
1 vrees aan te jagen, Zij zouden zich laten
leunen om zitting te nemen in een Kabinet
door mr. Troelstra uitgedacht? Geloof me
dat de namen van Regout voldoende waar
borg ziju dat nooit een Roomsche zich zou
geven. Rome heeft een te positief beginsel
om met een „half doode" op weg te gaan,
en voortgedreven'te worden door de vuist
van Troelstra.
En wat zouden de liberalen van zoo iets
wel zeggen Hoe beslist hebben zij in wij
len Min. Regout het Christelijk beginsel van
Rome leeren kennen! Dr Bronsveld, ds.
Hoogerhuize zouden van schrik hterven.
Ge ziet dat de overwinnaars met de
overwinning verlegen zitten. Zonder socia
listen zouden de mannen der concentratie
de regeeriug aanvaarden, spraken zij vóór
de verkiezing. Na de verkiezing moeten zij
drie Ministerzetels der socialisten aanbieden,
terwijl de laatsten niet willen. Wat moet
er van terecht komen »Met onwillige hon
den is het slecht hazen te vangenGelooft
ge niet met mij, dat er een protest van de
kiezers zal uitgaan! Wanneer Hare Majes
teit in September de Kamers opent, terwijl
een drietal Socialisten als Ministers zitten,
zal de liefde tot Oranje blijken uit het
weg blijven om in Den Haag onze koningin
hulde te brengen. Ze zal waarschijnlijk door
half gevulde straten rijden, terwijl de lin
kerzijde daaruit kan zien hoe diep het hart
van het volk getroffen is, wijl men wel
bewust met den vijand van het Oranjehuis
samenspant.
En gelooft ge niet met mij, dat het ko
mende Ministerie zeer Zwak zal zijn Zoo
iets begrijpen *de heeren zeer goed. Eervol
zal het niet zijn, en met smaad en schande
wordt het overladen. Als de Kamerontbin
ding komt, zal het de meerderheid niet
meer halen. Natuurlijk ga ik van de ge
dachte uit dat ons Christenvolk zijn roeping
verstaat, en na de zonde van Materialisme
gebannen te hebben, er op uitgaat met het
zwaard des Geestes, om de beginselen in
Gods Woord vervat uit te dragen. Wanneer
de Christenen zich openbaren als Laudiceërs,
gaan ook zij mede te gronde, en zal de
ramp in de toekomst niet te voorzien zijn.
Maar na deze nederlaag kan ik niet ge-
looven dat zij nog slapen.
Wat zal in deze dagen menigeen met een
beschuldigend geweten rondwandelen, wijl
hij mede gedaan heeft aan het doen zege
vieren van het socialisme
Ik zie met belangstelling de gang dei-
zaken tegemoet, terwijl mijn hart bloedt
onder de dingen die thans gebeuren.
Ontvang mijne hartelijke groete
tt.
MARNIX,
Sïe Excursie naar Flakkee.
We lezen in 't orgaan van de H. M. van L.
Op Vrijdag 4 Juli verzamelden zich een
kleino vijftig leden der Hollandsche Mij.
van landbouw in het tramstation te Rot
terdam, die aan den oproep van het Hoofd
bestuur gevolg hadden gegeven om geza
menlijk het schoone en vruchtbare eiland
Flakkee en Goeree te bezoekon.
In de tram werd aan ieder der deelne
mers een korte beschrijving van wat men
zou zien, uitgereikt, waarbij tevens een
lijst der deelnemers was gevoegd, wat de
onderlinge kennismaking vergemakkelijkte.
Nadat te Spijkenisse de laatste deelne
mers waren ingestapt, bereikten wij Hel-
levoetsluisaan boord van de stoomboot
die ons naar Middelharnis voer, werden
met graagte de broodjes cn eieren, bouillon
of koffie gebruikt, daar velen al een heele
reis achter den rug hadden.
Tegen 12 uur bereikten wij Middelharnis-
Haven, waar het gezelschap werd opge
wacht door de heeren J. van der Koogh
en A. A. Mijs. Deze heeren hadden, met nog
een 15-tal andere bewoners van het eiland
de beleefdheid gehad, aan de Excursionis-
ten hunne rijtuigen aan te bieden, welk
aaubod door het Hoofdbestuur natuurlijk
gaarne was aanvaard.
Het was dan ook een aardig gezicht,
toen al die rijtuigjes zich in beweging zet
ten om den tocht door den Van Pallandts-
polder te beginnen. Ja, zoo vreugdevol was
deze aanblik dat de Isabel van het ach
terste Utrechtsche wagentje, van louter
vreugde niet meer wist wat hij deed, wat
echter een reden voor de inzittende heeren
wa,s, om maar liever in een ander wagentje
te kruipen.
En nu de Van Pallandtspolder.
Keurig stonden alle gewassen er bij, in
dit 176 H A groot aaneengesloten bouw
land. Bijna geheel gedraineerd, zonder een
sloot of greppel, mag dit zeker een voor
beeld van een goed gedreven cultuur ge
noemd worden. De enkele berkjes die er
nog stonden, waren te tellen, en dat in
dit kerkjaar 1
Laat ik hier direct bijvoegen dat bijna
over 't geheele eiland de afwezigheid van
vuil en onkruid algemeen de aandacht
trok.
Na een kleine drie kwartier bereikten
