Zaterdag 19 Juli 1913. voor de Znidhollandiehe en Zeenwsche Eilanden. EEBSTE BLAB. Antirevolutionair Orgaan n ;ring 28ste Jaargang JN\ 1886. IN HOCSIGNO VINCES W. BOEKHOVEN, Eet clericalisme is de vijand, Hotel Restaurant I R. C. F. 7. i LEE-Mooiien. i-ei.; k attent te [t voor het fn specia- ?ebruiken 6986 hiigl. i mk 1 m SOMMELSDIJK. Alle stokken voor de K&edactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitscever. U kortweg Frits en dat moest poespas kun- atige weduwe tweehonderd d mee Lohman, dis test Onder de gevleugelde woorden, die vooral in verkiezingsdagen, overal heenzwermen, zijn er twee van alge- meene bekendheid. Het Protectionisme is diefstal. Het clericalisme is de vijand. Beide korte gedachten zijn aan Fran- sche schrijvers ontleend, zooals trou wens de Vrijzinnigheid sinds eeuwen dag de gewoonte heelt met Fransche vondsten te pronken. "Vrijheid, gelijk heid en Broederschap«'tis ook de Ilollandsche vertaling van Fransche leuzen voor en in 1795 aangeheven jammer genoeg, dat de vrijzinnigheid geen van drie in toepassing heeft ge bracht, want van de beruchte gelijk heid is niets over geschoten dan een sobere gelijkheid van allen. Voor een door wat staatslieden gemaakte wet. Van de vrijheid is het ideaal zoeken wat de broederschap betreft, moet de vrijzinnigheid maar eens gaan infor- meeren bij de Sociaal-democratische arbeiderspartij die met zijn klasse- strijdleer den oorlog verklaard heeft aan de heele maatschappij. Precies zoo staat 't met de uit 't Fransch ver taalde en overgenomen uitdrukkingen Volkssouvereiniteit. Algemeen Kiesrecht. Neutrale Staat. Volksregeering. al welke woorden al lang in Eransche geschriften prijkten, voor er nog op Hollands bodem een vrijzinnig stekje gepoot was. Het ligt in der vrijzinnigen natuur naar Frankrijk te luisteren. Daar trou wens ligt hun moeder begraven, die ze gezoogd heeft. Zoo komt 'tdan ook, dat de vrij zinnigheid zich nog graag vermeit, verheugt in 't gebruik van Fransche politieke slagwoorden, die echter veel van hun beteekenis voor 't heden ver loren hebben, juist omdat ze al zoo oud zijn en uit vroegere toestanden dagteekenen. Wat is clericalisme Het zich on derwerpen aan de voorschriften der clerus, der geestelijkheid; en op po litiek terreinde staatspartij die haar politiek inricht naar die voorschriften, naar die godsdienstige inzichten dier geestelijkheid. Clericalisme is heel wat anders dan Christelijke politiek. Deze laatste is een politiek, die rust op de grondsla gen van het universeele, 't algemeen Christendom, neergelegd in de be kende woorden van den Heiland Heb God lief boven alles en uw^naastealsuw zeiven Aan deze twee geboden hangt de gansche wet en de profeten." Christelijke politiek is een beroep op Gods geopenbaarde woord en wil en gebodmaar clericalisme is datzelf de beroep, doch door de macht van de geestelijkheid gesteund, die ook ge sproken heeft op Concilies en gehoor zaamheid eischt. Christelijke politiek is een gevolg der uitspraak Gods; maar clericalisme is die Godspraak door de Kerk en hare dienaren voor 't Staatsleven verklaard met den eisch tot zulk een toepassing als zij vermeent, dat de Godspraak luidt: Daarom had prof. Spruijt eenmaal volkomen gelijk, toen hij schreef De naam clericalen is voor onze Antirevolutionairen ongeveer even passend, als die van visch voor zwa luw zou zijn. Grooter bestrijders van den in vloed van den clerus kent de ge schiedenis niet dan onze stoere en onverzettelijke Calvinisten. En de liberale Arnhemsche rechts geleerde mr. P. van Bemmelen schreef eens In den boezem van het hedendaag- sche Calvinisme kan een orthodoxe beweging op religieus en sociaal- politisch gebied niet uitsluitend van de geestelijken of liever predikers uitgaan, noch hun belang en hun heerschappij dienen. En ons Program van beginselen zet daar 't zegel op in art. 3 Ook op staatkundig terrein be lijdt de Antirev. partij de eeuwige beginselen van Gods Woord. Zoo evenwel, dat het Staatsgezag noch rechtstreeks, noch door de uitspraak van eenige kerk, maar alleen in de konscieniie der overheidspersonen, aan de ordinantiën Gods gebonden zij. De Antirevolutionair wil wel van Goddelijke, eeuwige rechtsbeginselen uitgaan, maar niet om 't belang of de heerschappij der geestelijken van dienst te zijnniet om naar de uitspraak van eenige Kerk zich te reguleeren maar alleen en uitsluitend van die rechtsbeginselen, die door 't onderzoek van Gods woord vastliggen in 't gewe ten van den christen staatsman. Wie dus een Antirev. voor een clericaal uitmaakt, kent onze beginselen niet. En zelfs de R. Kath. Kerk geeft aan de R. Kath. staatlieden veel grooter vrijheid dan men vermoedt. Dr. Bos, Vrijz. Democraat, heeft de opdracht gekregen van de Koningin om een Kabinet te formeeren uit de geheele linkerzijde. De formateur moet dus op informatie uit bij S. D. A. P. Terwijl we dit schrijven is ons alleen nog maar bekend, wat in de dagen na de herstemming door 't Volk geschre ven is in zijn twist met de N. R. C den Rotterdamschen »brani schrijvercc zooals zij genoemd werd. In dat artikel werd elke aanvaarding van socialis tische ministerzetels gewezen van de hand op verschillende gronden, die we niet behoeven te herhalen. Maar 't dagblad der partij, is de Partij zelf niet. Op 't buitengewoon Congres der S. D. A. P., dat te komen staat in verband met deze crisis, zal van den wil der Partij blijken en daarnaar gehandeld. Op 't oogenblik is absoluut niet te zeggen, wat de S. D. A. P. partij doen zal. In het Bijvoegsel van't Volk, 8 Juli j.l. schreef Van der Goes dit ontwerp Het deelnemen aan een burge- lijke regeering, wordt, meenen wij, door de strekking van ons program en van alle bestaande socialistische programs in het algemeen uitgeslo ten. In 't algemeen, zeggen we. Er zijn omstandigheden denkbaar onder welke, krachtens het bekende inter nationale besluit, het zitting nemen in een burgerijk ministerie, als nood zakelijk moet worden beschouwd. Doch wij moeten herhalen, dat tot Rotterdam. DINERS 60 cent en hooger. LOGIES MET ONTBIJT 1 en ƒ1.25 Aanbevelend, dusver in de internationale ardei- dersbeweging, zoodanige deelneming nooit anders beschouwd is dan als een zaak, waartoe men onzerzijds enkel als hooge ui zondering en alleen in geval van dringende on vermijdelijkheid zou kunnen mogen overgaan. Zooveel keeren als socialisten in de regeering zijn getreden, evenveel keeren heeft de arbeidersbeweging het zich bitter moeten beklagen en het innig berouwd. Zooveel socialisten als naast burgelijke ministers plaats namen, evenveel strijdbare en uitmuntend bekwame aanvoerders heeft de arbeidersbe weging verloren en de hoogst ge plaatsten zelfs, keerden zich met de meeste felheid tegen hun vorige volgelingen. En dan noemt v. d. Goes de socialis tische ministers Millerand en Briand in Frankrijk en Burns in Engeland, die door de internationale en natio nale arbeidersbeweging met verachting worden genoemdin beide Landen de Socialistische zaak grootelijke heb ben geschaad en de tegenpartij hebben bevoordeeld. Nu is het bekend genoeg, dat v. d. Goes een ander is dan Troelstra, maar gelooven niet, dat het buitenge wone geval, waarop v. d. Goes hier boven doelde, aanwezig is en dus de S. D. A. P. aan de oplossing der crisis door zitting nemen niet zal meedoen. Toch worden ze van alle zijden ge prest. De Unie-Liberalen schuiven de verantwoordelijkheid voor de vorming van een Kabinet voor een deel op de schouders der S. D. A. P en daar hebben ze volkomen gelijk in Samen uit en samen thuis. De S. D. A. P. mag bang voor haar hachje worden bang, dat ze door in treding in 't Kabinet invloed zal verliezen bij een volgende stembus maar dat raakt de Unie-Liberalen niet. De herstemmin gen stonden onder 'tzelfde program van alg. Kiesrecht, Vrijhandel, Openbare School en Staatspensioen. En al wil men nu èn Kiesrecht èn Pensioen alleen maar naar voren schuiventoch blijft 't een gelijkluidend program. De U. Liberalen hebben het.rechtjte werken op het verantwoordelijkheids gevoel der S. D. A. P. en aanvaarden zij met de Vrijz. Democraten en Oud- Liberalen-, samen 37 man, het Kabinet, dan begaan ze onzes inziens de grootste onhandigheid en den dwaasten mis slag, die ooit is begaan. Waarom 1 Omdat ze dan de S. D. A. P. evengoed als de Rechtschen, als oppositie tegen zich vindt, 't Mag dan een makke oppositie zijn, die door de S. D. A. P. gevoerd wordt't zij zoomaar de Sociaal-Democraat verloochent zijn propagandistische natuur nooiten als oppositie van 18 man kan ze een hoop aanmerkingen maken, die ze wel na zal laten, als één hunner of twee of drie in 't Kabinet zitten; Dan is zwij gen der 18 plicht. Dan is steun van eigen ministers plicht. Dan houdt het gebruik van de Tweede Kamer als Tribune voor 't krantlezend publiek opDan is ze een machtsmiddel van loven en bieden, opdrijven en criti- ceeren kwijt. De U-Liberalen trouwens zouden hun eigen strop maken, als ze zonder de S. D. A. P. aan de Groene Tafel gingen zitten. Juist met 't oog op een komende stembus is de Concentratie onzes inziens verplicht de S. D. A. P. ook aan de Tafel te doen plaats nemen. Omdat (en v. d. Goes schreef het immers ook in het bovenste uitknipsel) voor de toeneming van de burgelijke partijen niets zoo gewenscht is, als de zetels van Socialistische Ministers. Dan gaan de oogen van tal van kiezers open nl. dat tusschen beloven en doen de gevaarlijke weg van verdwalen en wegzinken ligt. Weer een ander praatje doet de ronde. Doch daarover in een ander artikel. Over de krisis wordt heel wat ge schreven Natuurlijk 1 de toekomst staat er niet onverschillig tegenover. Maar van socialistische zijde maakt men bezwaar tegen de wijze van oplossing. Het Volk eindigt zijn eerste artikel over de Crisis met deze woorden De thans gevolgde taktiek betee- kend in de eerste plaats de aanvaar ding van de antithesedat is een ernstige, wellicht noodlottig blijken de politieke fout. Welke taktiek wordt gevolgd Het samenstellen van een kabinet uit de Linkerzijde. Wat wil Het VolkHet samenstel len uit de democraten van Linker- plus Rechterzijde. Door de nu gevolgde gedragslijn handhaaft Links de antithese. Door de nu gevolgde gedragslijn der S. D. A. P. valt de antithese weg, en krijgt men 'n nieuwe partijgroepeering, niet meer van Rechts tegen Links, geloof tegen ongeloof, zooals men dat dan kort aanduiddemaar van Rechtsche en Linksche democraten tegen Rechtsche en Linksche Conservatieven. Voor deze laatste, deze nieuwe groe peering hebben we steeds iets gevoeld ze is onssijmpathiek, op conditie, dat de Linksehen hun haat tegen de clericalen laten varen. Maar en nog eens maar 11 Kunnen de Liberalen dat Ze haten de Rechtsche beginselen op 't terrein der Bijz. Schoolop dat der Kerk op dat van bijna alle geeste lijke vraagstukken, die in 't Staats leven aan de orde zijn. Hoe kan men dan samenwerken We weten 't niet. OP OEN UITKIJK. i i in jen la- 1 m Deze Courant verschijnt eiken "Woensdag en Zaterdag. Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent. Buitenland bij vooruitbetaling ƒ4,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. UITGEVER Telefoon Intercom*. Ho. 2. Advertentiën 10 Cent per regel es maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel es 4/s maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zjj beslaan. Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur. iverbazing der iderdBertlia jnjn rug paard Iesswijk of op iters woning U laat der we- in haar wak- 't gelaat van rekken terug- in haar her- lij dat je mij h mijn naam t herinneren*, en ik spraken maar je hebt niets van je s was als een niet het over hadden, zou- je niet wer- begin heeft ns geschreven zoodat hij*'t ste jaren werd tusschen ons is sta je voor rug, óf ik 't ir nadenkend, a[in meermalen n'n man 't wel it vervolgd. De Ned. antirevol. partij kan dan cok niet de protestantische clericale partij worden genoemd, zonder de taal en het spraakgebruik geweld aan te doen. De Crisis en de S. D. A. P. let loeien Hert" Gedempte Boerensteller 63A, 63B Direct nabij de Hoofdsteeg, Verkeerd bezien. Bepaald 'n billijke prijs6o cent. Daarvoor kunt ge u koopen den god der twintigste eeuw, die het kind dezer eeuw zal redden, bewaren, zegenen en voor spoedig maken. Neen, het is spot noch scherts. Daarvoor is de zaak toch waarlijk te ernstig I Asa's moeder, die afgezet werd, dat zij geen koningin meer mocht zijn, omdat zij een afgrijselijken afgod had in een bosch, zal voor dat beeld heel wat meer betaald hebben. Onze eeuw doet het op 'n koopje. De hoofdredacteur van het bekende Christelijk familieblad »Timotheus«, had er de vorige week een klein stuksken over. Hij woont in het centrum onzer Neder- landsche beschaving en cultuur, in de residentie, en kan er dus alles van weten. Hij schreef dan „Aviateurs nemen poppetjes, beren, jonge katjes mee in hun vliegtuig I Zonder dat wil len zij niet vliegen. Die moeten hen voor omkomen bewaren 1 Automobielen hebben een koperen afbeel ding van den „beschermheilige tegen onge lukken op reis", of ook wel een exemplaar van het afschuwelijke duiveltje „Billiken". Kent ge „Billiken" niet? Van 60 cent af kunt ge dezen gelnksaanbrenger koopen I Men noemt hem den ,-god van de dingen zooals ze behooren te zijn". En voor zegge 60 cent kunt ge dezen „god" koopen. Menigeen ver eert hem in stiltevoelt zich niet rustig zonder hem; maakt hem zyn wenBChen be kend." 't Is dus geen komkommer-sprookje, 't Is de zuivere, naakte, droeve waarheid Oud en nieuw bijgeloof reiken elkander in onze twintigste eeuw, de eeuw van vooruit gang, verlichting en beschaving, de hand. Uit den nacht des heidendoms, was nog altijd heel wat bijgeloot bij ons volk blijven hangeD. Vooral onder wat men noemt »de lagere volksklasse*. Niet zoo heel lang geleden heeft er in de ^Stemmen des Tijdsc een opmerkelijk artikel gestaan, ten bewijze, dat in een afgelegen landschap als Drenthe het oer-oude animisme met zijn heidensch bijgeloof nog lang niet uitgestorven is, ja het denken en voelen des volks nog meer beheerscht dan het later ingekomen Chris tendom, dat voor velen slechts een uit wendig stempel is niet accordeerende met het innerlijke leven. Dat is het oude heidendom. En daartegenover, geheel aan de andere grens van ons cultuurleven, onder de man nen der meest verlichte wetenschap en meest verfijnde beschaving, komt het mo derne heidendom op, dat voor 6o cents zijD »godf koopt en er alle aardsche heil van wacht. Tussthen deze beide in staat het Chris tendom, als drager der ware wetenschap en strijdende voor de zuivere verlichting en den waarachtigen vooruitgang. Het lijkt zoo onbegrijpelijk Laten we ons eens stellen op >neutraal« standpunt en dan eens met elkander ver gelijken het vertrouwen dat de Christen stelt op de goddelijke Voorzienigheid met het vertrouwen, dat de moderne wereldwijze schenkt aan zijn Billiken,* De Christen gelooft in God, den Vader, den Almachtige, die hemel en aarde met al wat er op en in is schiep, onderhoudt en regeert. Hij stelt in dien God zijn ver trouwen, omdat Hij in Christus Jezus zijn Vader geworden is en het hem bij zijn driemaal heiligen Naam gezworen heeft Ik, God, ben uw Goduw gansche leven lang zal Ik u van alle goed verzorgen en alle kwaad van u weren of te uwen beste keeren Is dat niet heerlijk Moest zelfs niet een ongeloovige, als Busken Huet er van getuigen, hoe dit in elk geval een geloof is dat er zijn mag en dat zich mag laten hooren Zet daar het andere naast. De moderne afgoderij. Met al wat er mee samenhangt. De heiden, die van wat lapjes en een koperen knoop zich een »god« maakt, weet in zekeren zin Diet beter. Maar de moderne animist heeft dan toch vijfentwin tig geslachten van beschaving en tien eeuwen van Christendom achter zich Toch koopt hij zich een >Billiken,< Een beschermgodje of 'n amulet, 'n Stom, dood ding. En daar vertrouwt hij dan op. Niet bij manier van spreken, maar in alle wezenlijke werkelijkheid. Dat ding moet 'm in de lucht voor vallen, in het water voor verdrinken, te land voor V 1

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1913 | | pagina 1