Zaterdag 19 Juli 1913.
voor de Znidhollandiehe en Zeenwsche Eilanden.
EEBSTE BLAB.
Antirevolutionair
Orgaan
n
;ring
28ste Jaargang JN\ 1886.
IN HOCSIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN,
Eet clericalisme is de vijand,
Hotel Restaurant
I R. C. F. 7. i LEE-Mooiien.
i-ei.;
k
attent te
[t voor het
fn specia-
?ebruiken
6986
hiigl.
i mk
1 m
SOMMELSDIJK.
Alle stokken voor de K&edactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitscever.
U
kortweg Frits
en dat moest
poespas kun-
atige weduwe
tweehonderd
d mee
Lohman, dis
test
Onder de gevleugelde woorden, die
vooral in verkiezingsdagen, overal
heenzwermen, zijn er twee van alge-
meene bekendheid.
Het Protectionisme is diefstal.
Het clericalisme is de vijand.
Beide korte gedachten zijn aan Fran-
sche schrijvers ontleend, zooals trou
wens de Vrijzinnigheid sinds eeuwen
dag de gewoonte heelt met Fransche
vondsten te pronken. "Vrijheid, gelijk
heid en Broederschap«'tis ook de
Ilollandsche vertaling van Fransche
leuzen voor en in 1795 aangeheven
jammer genoeg, dat de vrijzinnigheid
geen van drie in toepassing heeft ge
bracht, want van de beruchte gelijk
heid is niets over geschoten dan een
sobere gelijkheid van allen. Voor een
door wat staatslieden gemaakte wet.
Van de vrijheid is het ideaal zoeken
wat de broederschap betreft, moet de
vrijzinnigheid maar eens gaan infor-
meeren bij de Sociaal-democratische
arbeiderspartij die met zijn klasse-
strijdleer den oorlog verklaard heeft
aan de heele maatschappij. Precies
zoo staat 't met de uit 't Fransch ver
taalde en overgenomen uitdrukkingen
Volkssouvereiniteit.
Algemeen Kiesrecht.
Neutrale Staat.
Volksregeering.
al welke woorden al lang in Eransche
geschriften prijkten, voor er nog op
Hollands bodem een vrijzinnig stekje
gepoot was.
Het ligt in der vrijzinnigen natuur
naar Frankrijk te luisteren. Daar trou
wens ligt hun moeder begraven, die
ze gezoogd heeft.
Zoo komt 'tdan ook, dat de vrij
zinnigheid zich nog graag vermeit,
verheugt in 't gebruik van Fransche
politieke slagwoorden, die echter veel
van hun beteekenis voor 't heden ver
loren hebben, juist omdat ze al zoo
oud zijn en uit vroegere toestanden
dagteekenen.
Wat is clericalisme Het zich on
derwerpen aan de voorschriften der
clerus, der geestelijkheid; en op po
litiek terreinde staatspartij die haar
politiek inricht naar die voorschriften,
naar die godsdienstige inzichten dier
geestelijkheid.
Clericalisme is heel wat anders dan
Christelijke politiek. Deze laatste is
een politiek, die rust op de grondsla
gen van het universeele, 't algemeen
Christendom, neergelegd in de be
kende woorden van den Heiland Heb
God lief boven alles en uw^naastealsuw
zeiven Aan deze twee geboden hangt de
gansche wet en de profeten."
Christelijke politiek is een beroep
op Gods geopenbaarde woord en wil
en gebodmaar clericalisme is datzelf
de beroep, doch door de macht van
de geestelijkheid gesteund, die ook ge
sproken heeft op Concilies en gehoor
zaamheid eischt.
Christelijke politiek is een gevolg der
uitspraak Gods; maar clericalisme is
die Godspraak door de Kerk en hare
dienaren voor 't Staatsleven verklaard
met den eisch tot zulk een toepassing
als zij vermeent, dat de Godspraak luidt:
Daarom had prof. Spruijt eenmaal
volkomen gelijk, toen hij schreef
De naam clericalen is voor onze
Antirevolutionairen ongeveer even
passend, als die van visch voor zwa
luw zou zijn.
Grooter bestrijders van den in
vloed van den clerus kent de ge
schiedenis niet dan onze stoere en
onverzettelijke Calvinisten.
En de liberale Arnhemsche rechts
geleerde mr. P. van Bemmelen schreef
eens
In den boezem van het hedendaag-
sche Calvinisme kan een orthodoxe
beweging op religieus en sociaal-
politisch gebied niet uitsluitend van
de geestelijken of liever predikers
uitgaan, noch hun belang en hun
heerschappij dienen.
En ons Program van beginselen zet
daar 't zegel op in art. 3
Ook op staatkundig terrein be
lijdt de Antirev. partij de eeuwige
beginselen van Gods Woord. Zoo
evenwel, dat het Staatsgezag noch
rechtstreeks, noch door de uitspraak
van eenige kerk, maar alleen in de
konscieniie der overheidspersonen, aan
de ordinantiën Gods gebonden zij.
De Antirevolutionair wil wel van
Goddelijke, eeuwige rechtsbeginselen
uitgaan, maar niet om 't belang of de
heerschappij der geestelijken van dienst
te zijnniet om naar de uitspraak
van eenige Kerk zich te reguleeren
maar alleen en uitsluitend van die
rechtsbeginselen, die door 't onderzoek
van Gods woord vastliggen in 't gewe
ten van den christen staatsman. Wie
dus een Antirev. voor een clericaal
uitmaakt, kent onze beginselen niet.
En zelfs de R. Kath. Kerk geeft aan
de R. Kath. staatlieden veel grooter
vrijheid dan men vermoedt.
Dr. Bos, Vrijz. Democraat, heeft de
opdracht gekregen van de Koningin
om een Kabinet te formeeren uit de
geheele linkerzijde. De formateur moet
dus op informatie uit bij S. D. A. P.
Terwijl we dit schrijven is ons alleen
nog maar bekend, wat in de dagen na
de herstemming door 't Volk geschre
ven is in zijn twist met de N. R. C
den Rotterdamschen »brani schrijvercc
zooals zij genoemd werd. In dat artikel
werd elke aanvaarding van socialis
tische ministerzetels gewezen van de
hand op verschillende gronden, die
we niet behoeven te herhalen. Maar
't dagblad der partij, is de Partij zelf
niet. Op 't buitengewoon Congres der
S. D. A. P., dat te komen staat in
verband met deze crisis, zal van den
wil der Partij blijken en daarnaar
gehandeld. Op 't oogenblik is absoluut
niet te zeggen, wat de S. D. A. P.
partij doen zal.
In het Bijvoegsel van't Volk, 8 Juli
j.l. schreef Van der Goes dit ontwerp
Het deelnemen aan een burge-
lijke regeering, wordt, meenen wij,
door de strekking van ons program
en van alle bestaande socialistische
programs in het algemeen uitgeslo
ten. In 't algemeen, zeggen we. Er
zijn omstandigheden denkbaar onder
welke, krachtens het bekende inter
nationale besluit, het zitting nemen
in een burgerijk ministerie, als nood
zakelijk moet worden beschouwd.
Doch wij moeten herhalen, dat tot
Rotterdam.
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTBIJT 1 en ƒ1.25
Aanbevelend,
dusver in de internationale ardei-
dersbeweging, zoodanige deelneming
nooit anders beschouwd is dan als
een zaak, waartoe men onzerzijds
enkel als hooge ui zondering en
alleen in geval van dringende on
vermijdelijkheid zou kunnen mogen
overgaan.
Zooveel keeren als socialisten in
de regeering zijn getreden, evenveel
keeren heeft de arbeidersbeweging
het zich bitter moeten beklagen
en het innig berouwd. Zooveel
socialisten als naast burgelijke
ministers plaats namen, evenveel
strijdbare en uitmuntend bekwame
aanvoerders heeft de arbeidersbe
weging verloren en de hoogst ge
plaatsten zelfs, keerden zich met de
meeste felheid tegen hun vorige
volgelingen.
En dan noemt v. d. Goes de socialis
tische ministers Millerand en Briand
in Frankrijk en Burns in Engeland,
die door de internationale en natio
nale arbeidersbeweging met verachting
worden genoemdin beide Landen
de Socialistische zaak grootelijke heb
ben geschaad en de tegenpartij hebben
bevoordeeld.
Nu is het bekend genoeg, dat v. d.
Goes een ander is dan Troelstra,
maar gelooven niet, dat het buitenge
wone geval, waarop v. d. Goes hier
boven doelde, aanwezig is en dus de
S. D. A. P. aan de oplossing der
crisis door zitting nemen niet zal
meedoen.
Toch worden ze van alle zijden ge
prest. De Unie-Liberalen schuiven de
verantwoordelijkheid voor de vorming
van een Kabinet voor een deel op de
schouders der S. D. A. P en daar
hebben ze volkomen gelijk in Samen
uit en samen thuis. De S. D. A. P.
mag bang voor haar hachje worden
bang, dat ze door in treding in 't
Kabinet invloed zal verliezen bij een
volgende stembus maar dat raakt de
Unie-Liberalen niet. De herstemmin
gen stonden onder 'tzelfde program van
alg. Kiesrecht, Vrijhandel, Openbare
School en Staatspensioen. En al wil
men nu èn Kiesrecht èn Pensioen
alleen maar naar voren schuiventoch
blijft 't een gelijkluidend program.
De U. Liberalen hebben het.rechtjte
werken op het verantwoordelijkheids
gevoel der S. D. A. P. en aanvaarden
zij met de Vrijz. Democraten en Oud-
Liberalen-, samen 37 man, het Kabinet,
dan begaan ze onzes inziens de grootste
onhandigheid en den dwaasten mis
slag, die ooit is begaan. Waarom 1
Omdat ze dan de S. D. A. P. evengoed
als de Rechtschen, als oppositie tegen
zich vindt, 't Mag dan een makke
oppositie zijn, die door de S. D. A. P.
gevoerd wordt't zij zoomaar de
Sociaal-Democraat verloochent zijn
propagandistische natuur nooiten als
oppositie van 18 man kan ze een hoop
aanmerkingen maken, die ze wel na
zal laten, als één hunner of twee of
drie in 't Kabinet zitten; Dan is zwij
gen der 18 plicht. Dan is steun van
eigen ministers plicht. Dan houdt het
gebruik van de Tweede Kamer als
Tribune voor 't krantlezend publiek
opDan is ze een machtsmiddel van
loven en bieden, opdrijven en criti-
ceeren kwijt.
De U-Liberalen trouwens zouden
hun eigen strop maken, als ze zonder
de S. D. A. P. aan de Groene Tafel
gingen zitten. Juist met 't oog op een
komende stembus is de Concentratie
onzes inziens verplicht de S. D. A. P.
ook aan de Tafel te doen plaats nemen.
Omdat (en v. d. Goes schreef het
immers ook in het bovenste uitknipsel)
voor de toeneming van de burgelijke
partijen niets zoo gewenscht is, als de
zetels van Socialistische Ministers. Dan
gaan de oogen van tal van kiezers
open nl. dat tusschen beloven en
doen de gevaarlijke weg van verdwalen
en wegzinken ligt.
Weer een ander praatje doet de
ronde. Doch daarover in een ander
artikel.
Over de krisis wordt heel wat ge
schreven Natuurlijk 1 de toekomst staat
er niet onverschillig tegenover. Maar
van socialistische zijde maakt men
bezwaar tegen de wijze van oplossing.
Het Volk eindigt zijn eerste artikel
over de Crisis met deze woorden
De thans gevolgde taktiek betee-
kend in de eerste plaats de aanvaar
ding van de antithesedat is een
ernstige, wellicht noodlottig blijken
de politieke fout.
Welke taktiek wordt gevolgd Het
samenstellen van een kabinet uit de
Linkerzijde.
Wat wil Het VolkHet samenstel
len uit de democraten van Linker-
plus Rechterzijde.
Door de nu gevolgde gedragslijn
handhaaft Links de antithese. Door de
nu gevolgde gedragslijn der S. D. A. P.
valt de antithese weg, en krijgt men
'n nieuwe partijgroepeering, niet meer
van Rechts tegen Links, geloof tegen
ongeloof, zooals men dat dan kort
aanduiddemaar van Rechtsche en
Linksche democraten tegen Rechtsche
en Linksche Conservatieven.
Voor deze laatste, deze nieuwe groe
peering hebben we steeds iets gevoeld
ze is onssijmpathiek, op conditie, dat de
Linksehen hun haat tegen de clericalen
laten varen. Maar en nog eens
maar 11 Kunnen de Liberalen dat
Ze haten de Rechtsche beginselen
op 't terrein der Bijz. Schoolop dat
der Kerk op dat van bijna alle geeste
lijke vraagstukken, die in 't Staats
leven aan de orde zijn.
Hoe kan men dan samenwerken
We weten 't niet.
OP OEN UITKIJK.
i
i
in
jen
la-
1
m
Deze Courant verschijnt eiken "Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling ƒ4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercom*. Ho. 2.
Advertentiën 10 Cent per regel es maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel es 4/s maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zjj beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
iverbazing der
iderdBertlia
jnjn rug paard
Iesswijk of op
iters woning U
laat der we-
in haar wak-
't gelaat van
rekken terug-
in haar her-
lij dat je mij
h mijn naam
t herinneren*,
en ik spraken
maar je hebt
niets van je
s was als een
niet het over
hadden, zou-
je niet wer-
begin heeft
ns geschreven
zoodat hij*'t
ste jaren werd
tusschen ons
is sta je voor
rug, óf ik 't
ir nadenkend,
a[in meermalen
n'n man 't wel
it vervolgd.
De Ned. antirevol. partij kan dan
cok niet de protestantische clericale
partij worden genoemd, zonder de
taal en het spraakgebruik geweld
aan te doen.
De Crisis en de S. D. A. P.
let loeien Hert"
Gedempte Boerensteller 63A, 63B
Direct nabij de Hoofdsteeg,
Verkeerd bezien.
Bepaald 'n billijke prijs6o cent.
Daarvoor kunt ge u koopen den god
der twintigste eeuw, die het kind dezer
eeuw zal redden, bewaren, zegenen en voor
spoedig maken.
Neen, het is spot noch scherts.
Daarvoor is de zaak toch waarlijk te
ernstig I Asa's moeder, die afgezet werd,
dat zij geen koningin meer mocht zijn,
omdat zij een afgrijselijken afgod had in
een bosch, zal voor dat beeld heel wat meer
betaald hebben.
Onze eeuw doet het op 'n koopje.
De hoofdredacteur van het bekende
Christelijk familieblad »Timotheus«, had er
de vorige week een klein stuksken over.
Hij woont in het centrum onzer Neder-
landsche beschaving en cultuur, in de
residentie, en kan er dus alles van weten.
Hij schreef dan
„Aviateurs nemen poppetjes, beren, jonge
katjes mee in hun vliegtuig I Zonder dat wil
len zij niet vliegen. Die moeten hen voor
omkomen bewaren 1
Automobielen hebben een koperen afbeel
ding van den „beschermheilige tegen onge
lukken op reis", of ook wel een exemplaar
van het afschuwelijke duiveltje „Billiken".
Kent ge „Billiken" niet? Van 60 cent af kunt
ge dezen gelnksaanbrenger koopen I Men
noemt hem den ,-god van de dingen zooals
ze behooren te zijn". En voor zegge 60 cent
kunt ge dezen „god" koopen. Menigeen ver
eert hem in stiltevoelt zich niet rustig
zonder hem; maakt hem zyn wenBChen be
kend."
't Is dus geen komkommer-sprookje,
't Is de zuivere, naakte, droeve waarheid
Oud en nieuw bijgeloof reiken elkander in
onze twintigste eeuw, de eeuw van vooruit
gang, verlichting en beschaving, de hand.
Uit den nacht des heidendoms, was nog
altijd heel wat bijgeloot bij ons volk blijven
hangeD. Vooral onder wat men noemt »de
lagere volksklasse*. Niet zoo heel lang
geleden heeft er in de ^Stemmen des Tijdsc
een opmerkelijk artikel gestaan, ten bewijze,
dat in een afgelegen landschap als Drenthe
het oer-oude animisme met zijn heidensch
bijgeloof nog lang niet uitgestorven is, ja
het denken en voelen des volks nog meer
beheerscht dan het later ingekomen Chris
tendom, dat voor velen slechts een uit
wendig stempel is niet accordeerende met
het innerlijke leven.
Dat is het oude heidendom.
En daartegenover, geheel aan de andere
grens van ons cultuurleven, onder de man
nen der meest verlichte wetenschap en
meest verfijnde beschaving, komt het mo
derne heidendom op, dat voor 6o cents
zijD »godf koopt en er alle aardsche heil
van wacht.
Tussthen deze beide in staat het Chris
tendom, als drager der ware wetenschap
en strijdende voor de zuivere verlichting en
den waarachtigen vooruitgang.
Het lijkt zoo onbegrijpelijk
Laten we ons eens stellen op >neutraal«
standpunt en dan eens met elkander ver
gelijken het vertrouwen dat de Christen
stelt op de goddelijke Voorzienigheid met
het vertrouwen, dat de moderne wereldwijze
schenkt aan zijn Billiken,*
De Christen gelooft in God, den Vader,
den Almachtige, die hemel en aarde met
al wat er op en in is schiep, onderhoudt
en regeert. Hij stelt in dien God zijn ver
trouwen, omdat Hij in Christus Jezus zijn
Vader geworden is en het hem bij zijn
driemaal heiligen Naam gezworen heeft
Ik, God, ben uw Goduw gansche leven
lang zal Ik u van alle goed verzorgen en
alle kwaad van u weren of te uwen beste
keeren
Is dat niet heerlijk
Moest zelfs niet een ongeloovige, als
Busken Huet er van getuigen, hoe dit
in elk geval een geloof is dat er zijn mag
en dat zich mag laten hooren
Zet daar het andere naast.
De moderne afgoderij.
Met al wat er mee samenhangt.
De heiden, die van wat lapjes en een
koperen knoop zich een »god« maakt,
weet in zekeren zin Diet beter. Maar de
moderne animist heeft dan toch vijfentwin
tig geslachten van beschaving en tien eeuwen
van Christendom achter zich
Toch koopt hij zich een >Billiken,<
Een beschermgodje of 'n amulet,
'n Stom, dood ding. En daar vertrouwt
hij dan op. Niet bij manier van spreken,
maar in alle wezenlijke werkelijkheid. Dat
ding moet 'm in de lucht voor vallen, in
het water voor verdrinken, te land voor
V 1