'NEN.
G,
;N
ICK
IER.
Woensdag 16 Juli 1913.
^8sie Jaargang N°. 1885,
voo i* de ZuidhollamlscBie en üeenwselie Heilanden.
Centr. Antir. Kits*.
i
Antirevolutionair
Orgaan
mi
1
>upons.
(ting.
este!
9
fecten. 6494
Stellen.
rtenünrwerïen.
■ancaster,
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN.
Op Wo9nsdag 16 Juli a,s.
hoopt de Centrale te verga
deren met afgevaardigden
en belangstellenden in de
Zondagschool, 's middags 3
(nstraat 12-14.
iet succes
■Iden.
,»«b glas.
it «vaschtafel
Telephoon 4.
felef. 2942
ing. K
It gemaakt in
tje»
igsringen.
1"en Krullen al
6435
60 cM. lang
1R1CHTING-
VINE Lx
f
ïhouwerij
,175
relei. 1946.
e Gor-
nncn
eeden.
breedten
c.M.
slin.
3n, Yoet-
rmen en
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Gent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Wonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDUK.
Telefoon InitcrcoimM. Mo.
AdvertenMën 1.0 cent per regel sa ®/a maal. SeoisiaeB §0 per regel.
Boekaankondiging g Cent per regel en maal.
Bienstaanvragen e® Dienstaanbiedingen 50 Oent per plaatsing.
Groots letters en vignetten morden berekend maar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 cuir.
Alle sinlikeis voor de Redactie tsestemd, Advertentiën en verdere Administratie fraiaeo toe te asendeai aan den Uitgever
Namens het Bestuur
De SECRETARIS.
Te hooge verwachting.
Of door de politieke partijen ge
sproken wordt van Algemeen Kies
recht, of van 't onvervalschte Alge
meen Kiesrecht, of van Algemeen
Kiesrecht met vooruitzicht op Vrou
wenkiesrecht zonder maatschappelij
ken welstand als een der grondslagen
hoe men 't ook noeme't is ons altijd
voorgekomen, dat vooral van Sociaal
democratische zijde de verwachting
veel te hoog gespannen is aangaande
den invloed, die van dat Kiesrecht
uitgaat. Natuurlijk hoopt de Soc. De
mocraat op een nog sterker toename
r van 't aantal Socialistische Kamerle
den en Raadsleden en koestert de
verwachting, dat dan de Wetgeving
zoo democratisch zal zijn, dat er al
lerlei stoffelijke voordeelen uit't Bin
nenhof in den schoot der Arbeiders
klasse zal worden ingeworpen. Zeker,
ook van Sociaal-Democratische zijde is
er meer dan eenmaal tegen de hooge
verwachting gewaarschuwd en gezegd:
laten we door 't Algemeen Kiesrecht
op afrekening met de toekomst alvast
maar zien te krijgen, wat er te halen
is: 't zal wel meer wezen dan thans.
Maar al is dat zoo, dan staat daar
tegenover, dat dat zelfde Algemeen
Kiesrecht, eenmaal zich keerende tegen
de handelingen der Tweede en Eerste
Kamer, een zwaard wordt, dat bij de
stembus met groote macht zich tegen
de regeerende colleges kan overplaat
sen. Algemeen Kiesrecht is, als alles
voor den wind gaat, voor een politieke
partij een prachtig middel om nog
meer vooruit te komen, maar ook 1 o
wee! als de wind gaat liggen en 't
politieke seizoen verandert. Dan slaat
't zulke partijen tot machteloosheid,
waarvan ze niet spoedig genezen.
't Kiesrecht in 't algemeen wordt
meesttijds te hoog aangeslagen, en 't
werk van vakvereenigingen en aller
lei corporaties, zoo ontstaan in den
dagelijkschen trein van 't leven, te
laag. Het werk, dat zoo vóór en na
de stembus wordt afgemaakt in aller
lei organisatie, in allerlei vereeniging,
in allerlei Bond, in allerlei federatie
staat veel hooger. Dat maatschappe
lijk »kleine« werk brengt altijd veel
meer voor den strijd dan 't algemeen
'Kiesrecht.
En da's natuurlijk. Een Kabinet of
een Raad onder 't Alg. Kiesr. gekozen
heeft rekening te houden met de heele
Natie en daarom moet het altijd den
gulden middelweg bewandelen. Staats-
politiek is altijd een politiek van veel
wikken en wegengeven en nemen
van negotiaal sjacheren, al neemt men
dat woord in den goeden zin. Een
Natie is zóó samengesteld, dat men
altijd voorzichtig moet zijn niet anders
dan algemeene voorwaarden eneischen
te stellen, die voor de eene groep
zelfs nog te ver en voor een andere
nog niet ver genoeg gaan. Gansch
anders is dat met 't sociale kringetje,
waarin men zelf leeft. Daar kan men
op den man af, zonder politieke koop
manschap en varenskunst eischen
stellende vakvereeniging kent haar
pappenheimers, haar ledenwat ze
presteeren en wat ze tegenover den
vijand van hun vereeniging durven
bestaan. Ze zet dus haar bakens tame
lijk precies uit en heeft daarom meest
al succes. En dat succes, al is 't maar
klein, geeft nieuwen moed; en die
aangewakkerde macht verheft 't be
wustzijn, dat er nog meer te halen
is en zoo, langs dien weg krijgt men
in een vierjarige periode veel meer
gedaan, dan wat ook een zoodanige
periode van Kamer- of Raadszitting
zou kunnen geven.
't Alg. Kiesrecht valt door heel
Europa tegen, 't Gaf nergens wat men
verwachtte. De werkelijkheid bleef
altijd verre onder 't ideaal. Maar de
vakactie gaf meesttijds meer dan men
geloofde.
De groote steden.
Het is niet te ontkennen, dat blij
kens de Stemmingen voor Staten, Ka
mer en Raad de groote steden brand
punten gaan worden van socialisme.
In 36 stedelijke districten was er een
toename van 43258 tot 87210 kiezers
een vermeerdering met 100 L/(j. Am
sterdam liep van 14000 op 26000
Rotterdam van 5 op 14 duizend Den
Haag van 3 op 9 duizendUtrecht
van 2 op 4 duizend, en zoo kan men
allerlei steden noemen, die een ver
hooging in stemmencijfer zagen voor
Bood. Nu ligt daar niets bevreemdends
in; niets dat verrast. Het Socialisme
wast in alle Landen daar het meest,
waar de industrie en de handel zich
het meest ontwikkelen De klassestrijd
openbaart zich natuurlijk daar het
felst, waar Kapitaal-opeenhooping da
gelijks in Arbeids ver meerdering open
baart, Hoe meer 't Kapitaal zich in
een stad concentreert, des te meer
ook de Arbeid. Waar Handel tiert en
nijverheid bloeit en scheepvaart voor
uitgaat ziet men ook den Arbeid als
grootere kracht en macht op treden
en is er dus voor den Klassenstrijd
belijder gelegenheid te over om pro
pagandistisch te werk te gaan. Op 't
platteland is dat niet zoo. De verkie
zingen hebben geleerd, dat in 56
landelijke districten de socialisten maar
met 18000 stemmen zijn vooruitge
gaan. Dat is niet veel, bij de steden
vergeleken, zooals we boven cijfers
noemden. Op 't platteland neemt het
Socialisme wel toe, maar is daar veel
meer een gevolg van den onverschil
ligen geest, die onder jonge menschen
vooral leett en die met een: »Ikword
ook socelist« vandaag op een Socia
list en morgen weer op een ander
stemmen. De landelijke bevolking ziet
zoo niet, en voelt zoo niet den klasse-
strijd. Wel brengt de Pers hen aller
lei berichten over »uitzuigerij« en
»hongerloonen« en »uitbuiten« enmeer
van die gepeperde woorden, maar aan
den lijve voelen de meeste plattelands
arbeiders er een beetje van. Ze er
kennen zelf, dat ze 't tegenwoordig
veel beter hebben dan hun ouders en
grootouders 't ooit gehad hebben.
Daarbij op 't platteland is er meer
ernstig, godsdienstig leven. Men hoort
Zondags de kerkklok tonen men ziet
sabbatsstiltemen weet van buren en
familie, dat ze té kerk zijneen met
ander geeft nog een zekeren plooi aan
't godsdienstig levenlegt nog wat
beslag op de menschen.
Gansch anders in een stad, wat we
niet behoeven uit te pluizen.
De groote steden bezitten geen ker
ken genoeg en geen predikanten ge
noeg om dat godsdienstig leven te
kweeken, wat op 't platteland juist
wel 't geval is. Nu, deze omstandig
heden èn opeenhooping van Kapitaal
naast Arbeidèn de ontaarding van
den godsdienst; èn de meerdere ont
wikkeling van 't Volkèn meer oog
voor de Sociale verzorging van lichaam,
huisgezin en familiedie omstandig
heden doen 't stemmingcijfer der So
cialisten in den steden stijgen.
Op 't platteland werken deze factoren
in veel mindere matemaar ze werken.
Toch staat 't voor ons vast, dat de
Groote Steden op den duur zullen
ophouden Socialistisch te zijn. Een
kentering kan niet uitblijven. Wanneer
de Socialisten bij de Raadsverkiezingen
gaan overwinnen (en de toeleg van
Rood is, om daar zijn krachten vooral
te gaan inspannen) komt de Socialis
tische politiek onmiddellijk onder de
oogen van de heele burgerij en deze
politiek zal op den duur de oogen
openen ook van de werklieden Want
de politiek van een Gemeenteraad is
in hoofdzaak finantieele politiek. Maar
daf is een allergevaarlijkste politiek,
vol voetangels en klemmen. En 't staat
voor ons vast, dat juist de socialis
tische finantieele politiek de strop zal
zijn, waaraan de Socialisten zich zul
len doen hangen. Want 't is toch zoo
klaar als de dag, dat als 't stoffelijk
welvaren 't eenige doel is, er eenmaal
een grens moet komen aan de uitgaven,
zal heel 't Gemeentelijk leven niet
gaan kwijnen. Dan komt de reaclie!
Dan krijgt de Socialist de schuld en
is zijn vertrouwen wegl
V er draagsaamheid.
De Maasbode verhaalt een schunnige
historie van liberale onverdraagzaam
heid. Bij den tocht van de groother
togen van Luxemburg door Brussel
stonden overal langs den wegschool
kinderen geschaard om Hare K. H. en
't Koninklijk echtpaar te huldigen
maar kinderen van katholieke scholen
waren nergens te zien Het Nieuws
van den Dag te Brussel heeft dat
zaakje onderzocht en wat bleek Dat
het Schepencollege last gegeven had
aan 't onderwijzend personeel van de
Openbare Scholen om zich met de
kinderen op pad te begeven en zich
te plaatsen langs den Koninklijken
stoet. Bat dit bevel qegeven is op 't
laatste oogenblik, opdat de Katholieke
scholen er geen kennis van zouden
krijgen voor en aleer de plechtigheid
was afgeloopen.
Toelichting na dezen cursieven zin
is overbodig In plat Hollands zou men
zeggen: da's gemeen.
In de politiek noemt men dat »ge-
meene«liberale onverdraagzaamheid.
In en buiten de Kamer
Voor Huis en Hof.
t, J Tafel, 1
amerblad, 9
In pitch pine
7C25
n
6690
lea handel.
'ij reeds bij
ïïitg&VKB:
Amice t
Een gelukkig verschijnsel acht ik het dat
steeds meer Hervormde predikanten publiek
voor den dag komen. Tot voor korten tijd,
zoudt ge bijna gaan denken, dat er alleen
maar predikanten werden gevonden, die
half of geheel naar het modernisme over
helden, en van Joden en Socialisten heil
verwachten voor de kerk.
De vijandschap tegen den Christus heeft
zich echter zoo driest geopenbaard dat de
halven en bevreesden uit huis zijn gedre
ven, en door den moed gedrongen, spre
ken. Jammer dat zij niet eerder uit den
dommel zijn ontwaakt. Toen ds. Hooger-
huizen e.a. zagen dat zij »beulswork« ver
richten, door den Anti-Christelijken geest
als beschermer van de Herv. Kerk te zien
optreden, werd het hun te kras. Ze riepen
met alle macht »halt« 't Was te laat. De
kiezers hepen door.
In dezen is de opmerking van prof.
Fabius van beteekenis n.l. wanneer een
liberaal adviseert een socialist te stemmen,
jaagt men eigen kiezers over de grens. Ze
komen niet zoo gemakkelijk terug. Een
socialist echter voor een enkele keer stem
mende op .den liberaal, blijft socialist. De
een blijft wat hij is, de ander wordt ge
dreven in een plaats waar men hem niet
gemakkelijk weer laat gaan.
Verblijden doet het mij echter dat er een
ontwaken komt onder de Herv. predikanten.
Zij beginnen het Laodiceër-jasje uit te trek
ken, en naar eisch hunner roeping alarm
te blazen. Zoo geeft de Heere te zien, dat
als de bidders zich in Laodicea thuis ge
voelen, de vloekers gebruikt kunnen wor
den om de slapers wakker te schudden.
Simson sprong op, toen zijne vrouw riep
de Filistijnen over u, o SimsonTelkens
werden de Filistijnen overwonnen totdat
zijne haren geknipt waren. Als overwonnene
werd hij weggevoerd. Natuurlijk zal ik niet
zeggen, dat het thans zoo ver gekomen is.
Zoo iets voegt mij niet.
Een andere vraag is, of de vriendelijke
waarschuwing van den heer Savornin
Lobman ten vorige jare gedaan, den heere
Hoogerhuizen c. s. niet tot nadenken had
moeten steunen. Hij waarschuwde n.l. met
klem van redenen de kerk niet in de poli-
tiék te betrekken. Men moester op rekenen,
dat als de kerk als politiek wapen moest
dienen, men de kerk aan den vijand kon
verliezen,
In elk geval had de tegenstander geen
reden om de kerk te sparen. De heer Lobman
had ongetwijfeld geleerd uit het feit dat de
zonen van Eli de ark uitdroegen in den strijd
tegen de Filistijnen, en de ark moesten prijs
geven aan den vijand. Of ook mogelijk dat
hij dacht aan het ernstige woord van verma
ning, toen Petrus Hem met het zwaard wilde
verdedigen. De Heere sprak toen wie het
zwaard trekken, zullen door het"zwaard
vergaan.
Deze regel is van algemeenen aard, en
gold in geen geval op dat speciale feit,
al stond dat speciale feit niet los van het
generale. Hadden de heeren maar geluisterd
naar den heer Lobman, of beter gezegd,
hadden ze maar gedacht aan het woord
des Heeren. Ze hadden zich duizendmaal
bedacht voordat zij het pad der dwaasheid
hadden bewandeld. Nu zal de kerk de slagen
moeten dragen, waaraan men de kerk heeft
bloodgesteld. De anti-Christelijke geest is
losgelaten. We kunnen er op rekenen dat
de verwoestingen in dezen aangebracht,
niet gering zijn. Men heeft aanvankelijk
met de hulp der modernen willen overwin
nen, doch men zal zien, dat dezen zich
niet zoo gemakkelijk laten terug zetten. De
kerk is midden in het politieke leven ge
plaatst. Laat men thans rekening houden
met het feit dat het jaren strijd en
moeite zal kosten, voordat zij weer staat,
waar zij stond.
't Socialisme lacht natuurlijk met art. 171.
Indien het aan iets lak-heelti, dan is het
aan de kerk. 't Tooneel heeft veel meer
de liefde van het hart. Van den levende
Christus heeft het een hartgrondigen afkeer.
Beulswerk verrichten, wilden de heeren
niet. Zij behoeven dat werk niet te verrichten.
Dat zal het socialisme volgaarne overnemen.
Ik zie nog, dat het evengelijk gaat als in
de dagen der revolutie. Men huppelde om
den vrijheidsboom, en preekte opjden Zondag,
't Eind is geweest dat 't de meest droevige
dagen heeft doorworsteld, en dat de pre
dikanten honger en gebrek hebben geleden.
Dwaalt niet. God laat zich niet bespotten.
Zoo wat de mensch zaait, zal hij maaien,
kwade samensprekingen bederven goede
zeden.
Laten de kerkelijke politieke dominees
nimmer vergeten dat geloof en ongeloof
nooit zamen kunnen gaan. En als men
elkaar de hand reikt, zal de winst zijn aan
de zijde van het ongeloof. De stembus in
dit jaar heeft het bewijs weer geleverd.
De lichtzijde is, gelijk ik opmerkte, dat de
Laodiceër-geest onder de orthodoxe predikan
ten wakker geschud is. Laat hen than3
wakker blijven. Ze zijn dan ook wakker
gelijk de modernen wakker waren. De laat
ste hebben zich geducht geweerd.
Mij zijn plaatsen bekend, waar de moderne
predikant afkondigde: mannen stemt links.
Van een orthodoxe predikant weet ik, dat
hij o zoo vroom aan de gemeente leerde,
dat zij als Christenen zich niet met de
politiek moeten inlaten. Ik moet in deze
den moderne prijzen, en den orthodoxe af
valler. Toch wil ik rondweg uitspreken,
dat als wist, dat ik zoo'n Laodiceër-dominee
moest kiezen, ik stichtelijk zou bedanken
daaraan medewerking te verleenen. In de
dagen der reformatie (1600) -tintelde het hart
van ieder Christen over de dingen die
zich voordeden. Wie de thans verouderde
preeken leest, voelt dat die predikanten
hun roeping verstonden. Maar wie strijdt
nu toch als een Miinchhauzer
God geeft ons thans een anderen tijd. De
vraagstukken die hoofd en hart vervullen
zijn van geheel anderen aard. Zouden de
orthodoxe dominees den struisvogelen gelijk
moeten zijn Een dwaas is het die het ge
looft. Wij hebben te letten op de teekenen
der tijden. Blind en verblind is iemand die
Rome van 1600 nog bestrijdt, en de socia
list vrijspel laat. Ik gevoel mij gelukkig, nu
ik een ontwaker onder deze mannen zie.
Laat hen thans geholpen worden door de
leden der gemeente. Bezoek uw dominee in
deze dagen, en vraag hem preeken te leveren,
waaruit blijkt dat hij niet leeft in 16 of
1700, maar in 1913.
Nu zij wakker zijn gemaakt door den anti-
Christelijken geest hebben zij slechts te
kiezen tusschen ^beulswerk* verrichten, of
op te komen voor land en volk en kerk en
staat het licht dat God onstoken heeft.
Ge bemerkt dat ik met de predikanten
medeleef, en hen wil laten medeleven.
Werkelijk, ik zoek het beste voor hen en
de hunnen. De Laodiceër-geest hangt mij
de keel uit.
Ontvang mijne vriendelijke groete
t.t.
MARNIX.
Goed drinkwater voor mensch en vee.
Het water in de polderslooten wordt dik
wijls sterk met faecaliën en afval veront
reinigd. Op de beken, kanalen of rivieren
monden vaak uit riolen van fabrieken, enz.
Bij plaatselijk onderzoek treft men soms
om de boerderij een afgesloten gracht
aan, waaruit men door een duiker het wa
ter voor het vee betrekt. Dit grachtwater
wordt dikwijls door huisafval, mest, boom
bladeren, enz. verontreinigd en bevat een
verbazend hoog gehalte aan organisch stof
fen en bacteriën. Het gebruik er van veroor
zaakt soms doodelijke maagdarmontsteking.
Is ook het grondwater op deze boerderijen
niet te gebruiken, dan is de beste weg het
drinkwater door buizen uit het open pol
derwater te betrekken.
Moet men in de zandstreken zijn toe
vlucht nemen tot kolken voor drenking van
het vee, dan dient er voor gezorgd, dat de
dieren wel kunnen drinken, maar verder
niet bij de bakken kunnen komen om er
in te loopen, of het te verontreinigen met
hun uitwerpselen.
't Onderzoek van tal van monsters wa
ter aan de Rijksserumiurichting te Rotter
dam heeft doen zien, dat z.g. oppervlakte
water en dan uit zakputten het slechtst is,
terwijl het nortonwater meestal goed is.
Zoo bleken bij de onderzoekingen in 1911
van nortonwater 72 pCt. der monsters goed
te zijn, van welputten 44 pCtvan zak
putten 23 pCt., van putten 4ë pCtvan
regenwater 55 pCt., van slooten, kanalen,
beken of rivieren (oppervlakte water) 29
pCt.
i
- m
Gevaar bij onweder. Over het algemeen
is men bij onweer in huis veiliger dan
