DEN
Woensdag 9 Juli 1913.
ING
sdorp
ihines.
Jaargang N". 1883.
,SDIJK
Antirevolutionair
Orgaan
int,
IN HOC SIGNO VINCES
gericht 1738.
Jsdijk.
Bank.
peggen 3 pCt.
lars; met drie
jeggen a1/, pCt,
6684
5PH. 5845.
id dat mijn
pen worden
lestaat.
K
labrieks-
franco.
6887
verticale
vetpotten.
7075
ek.
ieton.
voor de Ztiidhollandscflie en Keeuwüclie Eilanden.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Celt.
Buitenland bij Toornitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSD1JK.
Teletoon Iatercoaa. No. 9.
Adrertentiën 10 cent per regel en */j maal, Reclames §0 per regel.
Böekasnïromdiging 5 Cent per regel en */g »aal.
Dienst aanvragen ®n Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
.411e si uit hen voor de Medac*!e
teesierod, Advertentlën en verdere Administratie fraaie© toe te zenden aan den UMgrever
Waarom de verantwoordelijkheid
geweigerd
De konsekwentie der overwinning
was deze, volgens de N. R C dat de
S. D. A. P. zitting zal nemen in 't
Kabinet. Het Volk is daar voorloopig
niet over te spreken, en wil van dat
vrijzinnig-socialistisch Kabinet niets
weten. Waarom niet?
Omdat op de Concentratie de plicht
rust een Kabinet te formeeren, als
zijnde tweemaal zoo sterk als de
S. D. A. P.
Omdat de Concentratie nog geen
.officieel aanbod heelt gedaan, en dus
""Van weigeren van portefeuilles geen
'sprake kan zijn, vóórdat dat officieele
aanbod bij 't bestuur der S. D. A. P.
is aangekomen.
Omdat de houding der Vrijzinnigen
gedurende de gansche verkiezingscam
pagne van dien aard is geweest, dat
een aanbod hunnerzijds aan de S. D.
A. P. tot intree in haar ministerie
als een absolute onmogelijkheid moet
worden beschouwd.
Omdat van Roodhuizen tot Tydeman,
steeds schering en inslag is geweest
wij willen niet regeeren onder den
invloed der socialistenmaar nu, nu
men in plaats van 51 zetels er maar
35 heeft, is de S. D. A. P. goed ge
noeg om de Concentratie uit den brand
te helpen.
Omdat de Conc. door de S. D. A. P.
te dwingen in 't ministerie te treden,
vóór 17 Juni hun kiezers nl. de kleur-
"looze middenstof, den aanhang der
N. H. Kerk, de oranje gezinde burgerij,
die zij voor de roode republikeinen
bevreesd maakten, op de schandelijkste
wijze om den tuin hebben geleid.
Omdat de Conc. woordbreuk zou
plegen tegenover hun kiezers, wier
stem en steun zij hebben verkregen
op programpunten, waarvan de uit
voering door hen nooit afhankelijk is
gesteld van de voorwaarde, dat de
S. D. A P. in hun Kabinet zouden
plaats nemen.
Omdat de S. D. A. P. vermoedt, dat
de Conc. met haar 10 Vrij liberalen
er hartelijk voor bedankt de koningin
met een stelletje roode republikeinsche
ministers op te schepen.
Omdat de S. A P. niet 1, maar
3 portefeuilles begeert.
Omdat de Conc 't goed beschouwd,
liever geen S U. A. P. in 't Kabinet
heeft en daarom gezegd heeftBlijf
je er buiten, ook goed, als je maar
verklaart, dat 't Concentratiekabinet
steun van je verkrijgt bij de militaire
begrooting,«
Omdat de S. D. A. P. heel 't op
gezette zaakje dier verantwoordelijk
heid van de S. D. A. P. als een truk,
een manoeuvre der Conc. beziet om
de mislukking harer program eischen
aan de S. D. A. P. in de schoenen te
schuiven
Omdat 't beter is voor de Conc.,
dat er geen enkel Sociaal-D. in
't Kabinet zit, omdat een Soc.-Dem.
ook in het Kabinet een roode Socia
list is en blijft, en de overige minis
ters daar meer last van zouden hebben
dan wanneer de S. D. A. P. slechts
als parlementaire groep blijft werken.
Derhalvevoorloopig geen S.D.A. P.
in 't Kabinet.
Maar dat standpunt mogejuist
zijn tegenover de Concentratie, het is
niet juist tegenover de Natie. Er is
tusschen Concentratie en S. D. A. P,
een verbond gesloten van onderlingeii
steun bij de Herstemming. De eenheid
van program is toen volkomen be
klonken. Samen uit en samen thuis
was 't politieke wachtwoord. Daar
volgt logisch uit, dat de S. D. A. P.,
eenmaal de broederhand toegestoken
en ontvangen, nu niet moet terug
krabbelen, maar wel degelijk geroepen
is om met de Conc. de volle ver
antwoordelijkheid van de herstemming
te dragen. En of de N. R. C. of wie
ook, truks wil gebruiken oi wat voor
geheime wenschen ze ook koestere
de eenheid van program is bij her
stemming gekregen en de gevolgen
rusten ook op de S. D. A. P.
10 en 18.
Wat maakt de politieke toestand
zoo verward. Niet, dat de Concentratie
er maar 37 heeft, doch dat er onder
die 37 nog 10 Vrij-liberalen zijn, die
in hun hart een geweldigen afkeer
hebben van eiken Sociaal-democraat.
Ze mogen met pak en zak, om hun
zetel te behouden, naar Rood zijn over-
geloopen en het zoogenaamde onver-
valscht Algemeen Kiesrecht voor man
nen en vrouwen aanvaard hebben
het teit, dat ze dat moeten aannemen
óók door den onmisbaren steun van
Socialistische zijde, is gansch in strijd
met hun verleden en hun sociale en
staatkundige opvattingen. Vrij-Libe-
raal èn Socialist zijn twee beginselen,
die lijnrecht tegen elkaar ingaan, al
is 't ook, dat door een knieval voor de
S. D. A. P. veel van het heldhaftig
oud-liberaal verzet in vroeger dagen
tegen de S. D. A. P. is verzwaktde
zeteljacht speelde den Vrij-liberaal
hier parten. Nu is de uitspraak der
kiezers aller vreemdst geweestze
brachten niet alleen meer Socialisten,
maar ook meer van hun aartsvijanden
in de Kamer. De Oud-Liberalen zitten
er met 10, de Socialisten met 18. En
om nu die 28 tot een goede harmo
nische saamwerkiog te krijgen. Waren
die 10 Vrijz. Democraten, dan ging
dit veel makkelij kker, omdat deze be-
langena niet zoover van de S. D. A. P.
afstaan als de Oud Liberalen.
Maar zoo is de situatie niet. Er zijn
onder de 37 Concentratisten nu een
maal de 10 Conservatieven, en die
moeten ook het pleit voor Alg. Kies
recht voeren met de 18 Socialisten.
Stel dus al, dat er geen enkel Socialist
in 't Kabinet komt, dan blijft toch in
de Kamer de toestand zoo, dat de 10
steeds een rem zullen blijven voor de
18. Of het »onvervalschte« niet ver-
valscht zal worden, is nog niet zoo
onzeker.
Zorg voor de Op. School.
Het Volk noemt de zorg voor de
Op. School als een der onderwerpen,
die tot de Sociale taak der gemeenten
behoort. Dat deze zorg tot heden een
wettelijke taak is, is waarmaar een
Sociale taakneen 1 Zeer zeker heeft
de Gemeente, zoogoed als 't Rijk, be
lang bij een wel onderwezen bevolking
het heele onderwijs op lagere, mid
delbare en hoogere school is van
sociaal belang. Maar dan mag daaruit
nog niet de gevolgtrekking gemaakt
worden, dat dat Sociale belang juist
en eenig door de Gemeente als zoo
danig moet worden behartigd. Zeer
zeker: men kan deze vraag praktisch
en theoretisch behandelen. Praktisch
is 't antwoordde wet is er nu een
maal, dat de Gemeente als onderwij
zer optreedt, dus heeft zij 't sociaal
karakter wel degelijk te handhaven
en te zorgen, dat 't onderwijs goed is.
Maar theoretisch zeggen we: als de
wet dat aan de Gemeenten voorschrijft,
dan moet die Wet zoo spoedig mogelijk
veranderd worden en de Gemeente
van die Sociale taak ontheven. Ondtr-
wijs is in den vroegeren noodtoestand
aan de Gemeenten opgedragenmaar
nu het particulier initiatief groeit en
bloeit en toont, dat 't met de Gemeente
besturen best concureeren kan nu
er reeds een kleine 1100 chr. Scholen
zijn, behalve nog de vele bijz. scholen,
die op neutraal standpunt zijn, behalve
nog de bijz. scholen van andere religie,
dan is er geen twijfel meer aan of de
Sociale taak voor de zorg voor 't Op.
Ondw. is zeer aan 't verminderen. De
Gemeente heeft een Sociale taak,gewis
Maar die ligt niet op terrein van 'tonder-
wijs. Slechts nalatigheid en onverschil
ligheid van particuliere zijde kan de
Gemeente plaatsvervanger doen zijn,
totdat dat initiatief overal opbloeit. De
Sociale taak van de Gemeente ligt door
misstanden ook op 't terrein der School.
Maar die misstand moet weg. De
vrije School moet regel worden en
dan is de Gemeente van die sociale
taak alvast ontheven.
Gemeentefmantiën.
Bij de raadsverkieingen van elk
jaar spelen de Gemeentefmantiën een
grooten rol. Omdat daarmee in on
vermijdelijk verband staan de schul
denlast der gemeenten en daarmee
weer alle gemeentelijke welvaart.
School- en armenuitgaven salarissen
aan ambtenaren van allerlei gemeen
telijk bedrijf; verkeersmiddelen; ex
ploitaties van allerlei soort enz. enz.
ze eischen vooral in de groote steden
zooveel, dat het percentage van den
hoofdei omslag stijgt en stijgen moet,
juist omdat vaak die groote steden toe
vluchtsoorden worden van allerlei
menschen, die óf daar komen om in
de industrie te werken óf daarheen
gaan om op de een of andere wijs
een broodje te verdienen. Die groote
steden krijgen jaar in jaar uit op haar
hals duizenden werklieden, die geen
cent in de belasting betalen, maar
toch onnoemelijk veel kosten, omdat
er nieuwe woningen moeten komen,
nieuwe scholen, hooger armbedeeling
bij meer ziekten en tot armoeverval-
ling. En daarbij soms nog verhuizin
gen van de rijke lui uit de steden
naar eenzamer plaatsendan heeft
men al verschillende oorzaken, waar
om de gemeenten vaak in moeilijkheid
zitten om rond te komen.
Zeker! de gemeenten krijgen sub
sidies van 'tRijk; maar ook die zijn
zoo onevenredig verdeeld, dat er door
die subsidies wel wat uitkomst wordt
geboden, maar 't toch een kwestie
blijft van bijna-verdrinken.
Wie echter dien topzwaren toestand
van vele gemeenten kan verbeteren
is een politiek genie. Wat repareeren
is mogelijk! Maar afdoende aflossen
'tis ondoenlijk.
In en buiten de Kamer.
U.
Binnenland.
5|ü
I
9
I
1
-
i. latere. No. 9
buitenl. beurzen;
tiitenl. Effecten
billijke conditiën
is bepalingen, die
Id,
6688
i
st, Kogelfleschjes
izijn Gemberbier,
Ananas en andere *>l
andere artikelen
6238
lisenbooroen met en
en 4 tands, Melk-
len, Rupsenscharen,
3n Aardappelmaten
corting. Asphaltpa»
r gewicht. Gekleurd
ar- en Sportwagens.
SARNIS.
n Varkensbakken.
3ren en stoepen in
6324
s franco huis.
ithuizen. A. VAN
rst prüsop gaaf
UITGÏÏYBB
W. BOEKHOVEN, i
Amice
Ik ben zeer nieuwsgierig.
Voordat ik u schrijf, moet ik u de vraag
doen: wist gij dat de heer de Gast een
hart had om de openbare school te chris-
tianiseeren? D. w. z. een ijver aan den
dag zou leggen, dat de bijbel een eereplaats
kreeg op de openbare school Ik wist het
niet. Eerlijk gezegd, toen ik voor eenigen
tijd las dat hij mij aan de schandpaal wilde
slaan, kon ik niet denken dat hij zóó chr.»
telijk was I Een mensch kan veranderen.
Zoo zal het ook met den heer de Gast ge
gaan zijn, Ge weet, hij was candidaat voor
de Tweede Kamer in het district Kampen.
Hij is gevallen. Toch moet ik u iets schrij
ven over de wijze waarop de strijd aldaar
gevoerd is.
Ge weet dat in de laatste tijden mannen
als ds. Hoogerhuizen, ds. Wagenaar e. a.
telkens kwamen aandragen met het idee,
dat de openbare school gechristianiseerd
moest worden, d.w.z. dat de Staat weer
godsdienstonderwijs moest geven op de
staatsscholen. Natuurlijk schijnt zoo iets
heel »vroom*. Neerlandsch volk is een
christenvolk en moet als christenvolk wor
den beschouwd.
Allen zijn christenen, al willen ze het
niet wezen. Het doet er niet toe. De Staat*
zegt het, en daarom zijn ze het. Als de
socialist binnenkort een besluit neemt, »de
Staat* zegt dat het christendom is afge
schaft, dan is het christendom afgeschaft.
Want als ge voor u die beginselen aan
vaardt, moet ge de vrijheid ook geven aan
een ander om op gelijke wijze te spreken
èn, gij hebt u te onderwerpen. De mannen
der revolutie verloochenen het beginsel niet
gemakkelijk. Echt vroom weten zij zich
voor te doen. Ds. Hoogerhuizen e.a, advi
seerden bij eerste stemming de liberalen te
kiezen. Want, ge weet, die gereformeerden
waren zoo gevaarlijk. Ze lieten de openbare
instellingen buiten den bijbel bestaan. Zij,
vrome, liberalen noem ik ze liever, hadden
een warm hart voor de openbare school.
Zij zouden den bijbel een plaats willen
geven, omdat het volk een christen
volk is.
't Scheepke zeilde de haven uit. Al wat
liberaal was lachte, en werd op zijn manier
ook vroom*. Wat was deze ds. Hooger
huizen toch een patente kerel! dr. Kuyper
had de liberalen steeds geteekend als le
vende uit de rede, zonder bijbel, maar ds. H.
gaf hen weer een eereplaats. Nu wil ik
wel zeggen, dat zij in geenen deele zooveel
met den bijbel op hebben, en dat zij o zoo
blijde zouden zijn als dat lastige boek er
nooit geweest was. Als dat het geval ware
geweest, zoo zouden zij ons niet getyran-
niseerd. hebben in onzen strijd voor den
bijbel op de school, toen zij wat blijde
waren dat dat boek er uit weggenomen
was.
Thans echter had een murmureerende
schare onder de christelijk historischen het
lievelingsezeltje van stal gehaald. In Kam
pen werd het in minder dan geen tijd voor
het karretje gespannen, waarop de heer de
Gast door het district reed. Over het alge
meen zijn de eenvoudige lui gehecht aan
den bijbel. Ze hebben de waarheid lief.
Wanneer zij nu een liberale candidaat kon
den aanbevelen, even vroom* als de li
berale vromen* (in verkiezingsdagen nl.),
dan hadden ze veel gewonnen.
Het >denkend-deel-der natie* denkt nog
zoo slecht niet! Eerst jaren gepractiseerd
de openbaring Gods weg te cijferen, doch
in dagen van de verkiezing de witte das
om, en dus den bijbel onder het stof te
voorschijn gehaald. Zoo handelde men in
Kampen. En daarom ik vraag u, wist gij
dat de heer de Gast zoo'n bijbelvriend
was Ik hoop het van harte. Laat hij dan
maar trouw de woorden des Heeren lezen.
Misschien leert hij begrijpen dat liberaal
te zijn en de woorden des Heeren te eer
biedigen o zoo moeielijk, ja laat mij gerust
zeggen: onmogelijk is. 't Is voor of tegen
den Christus.
Een witte das en een bijbel met zilveren
sloten onder den arm is nog geen bewijs
dat iemand den bijbel lief heeft en dat hij
de woorden des Heeren als een lamp voor
zijne voet erkend te zijn. Sommige men
schen zijn er, die met den bijbel spotten,
doch die een bijbel met zilveren sloten ge
rust en dankbaar dragen langs de straten,
't Is hun niet om den bijbel, maar om het
zilver te doen. Of wilt ge dat ik mij an
ders uitdruk, in de laatste dagen hebben
wij gezien dat ongedoopten het heil wan
de Herv. kerk en der openbare school zoch
ten op eene wijze dat zij stemmen konden
winnen. Zoo iets noem ik huichelen*. Het
echte farizeïsme. »Van buiten schoon, van
binnen witgepleisterde graven, doch vol
doodsbeenderen*, zegt Jezus.
In Kampen hebben de liberalen den heer
de Gast aanbevolen met een bijbel onder
den arm, om deze te bezorgen op de open
bare school, Natuurlijk was ds. H. hun
man in die dagen. Toen hij echter zag,
waarop het uitliep, trok hij haastig terug.
Beulswerk wilde hij niet verrichten*. Maar
de heer de Gast trok niet terug. Hij klapte
in zijn handen toen hij niet op audiëntie
mocht gaan bij mr. Troelstra, maar toen
deze hem commandeerde dat hij moest ko
men. Ik verzeker u dat hij den bijbel toen
niet medegenomen heeft. Volgaarne geeft
hij dezen met alle andere liberalen aan de
fractie Hoogerhuizen terug, met een briefje
er bij: »tot later als de tijd het weer nood
zakelijk maakt.*
In elk geval had ik gaarne bij gelegen
heid even bericht over de bijbelliefdevan
den heer de Gast Ge moogt hem welzeg
gen, dat ik er groot belang in stel. Er zijn
witte raven. Gewoonlijk worden deze duur
betaald, om ze laten sop te zetten*. Een
politieke witte kraai komt alleen in dagen
der verkiezingen voor. Voor curiositeit zou
ik er wel een willen bezitten of een veilig
adres hebben, waar ik zoo'n vogel kon
zien.
Doch laat me u nog iets anders schrijven.
Ge zult met mij gelezen hebben, dat ds.v.
d. Kooi mijn beschouwing van een ban in
hel leger heeft aangehaald1 Gepasseerden
Zondag was ik in de kerk waar onze dominé
de strijd voor Aï als tekstwoorden had
genomen. De oorzaak waarom Israel voor
Aï werd geslagen, lag in de zonde van
Achan.J Hij had het goud en zilver en een
prachtig kleed liever dan een volhardenden
strijd in de legerscharen des Heeren. Achan
wilde feitelijk God en den Mammon dienen,
of beter gezegd sMammon en God. Daarom
werd Israel geslagen. Niet onaardig wees
de predikant op de zonde van onzen tijd.
't Was Materialisme dat hoofd en hart
vervulde. Men wilde de Goddelijke regel
niet meer: sin het zweet uws aansehijns
zult gij uw brood eten. sDoor arbeid tot
brood*, en niet door sden Staat tot brood*.
Zoowel jong als oud mochten dezen regel
niet vergeten, opdat men leerde verstaan,
dat de Heere ook in hetgeen voor den
ouden dag noodig was, erkend moest wor
den. 's Heeren zorg hield met 60-jarigen
leeftijd niet op.
Wie nu in plaats van den Heere, de
sStaat* als God erkende, bedrieg feitelijk
de zonde van Achan, n.l. leven voor een
vreemden God, om het Materialisme in den
vorm van staatspensioneering te bemach
tigen. Ik ging geheel accoord met die preek.
Maar natuurlijk bleef hij daarbij niet staan.
Als ds. v d. Kooi maar met mij weet dat
de ban, de zonde van Materialisme, uit ons
weggedaan moet worden, zullen wij weer
triumfeeren. En dan trok Jozua met Israel
uit om Achan testeenigen. Wij moeten dus
strijden tegen de zonde van Materialisme.
Laten de predikanten er maar eens goed
op wijzen, opdat het volk leere verstaan
dat slijdelijkheid* en het ^schermen met
onmacht* een oorkussen van satan is.
Israel steenigde Achan. Israel ging wer
ken. Wekt gij bij gelegenheid uw dominé
eens op om het licht van 's Heeren woord
op de vraagstukken van het leven te laten
vallen. Als de dominés niet wakker wor
den, doch sluimeren en slapen, kunnen wij
het volk toch niet kwalijk nemen dat het
slaapt. De tijd noopt er toe. We kunnen
er op rekenen dat de Christusbelijders geen
gemakkelijken tijd tegen gaan. De zweep
van Troelstra heeft de liberalen doodge
ranseld*. Nu zal hij de zweep op onze
ruggen laten voelen, en als triumphator
zich door het land laten rijden, terwijl hij
g( b e It dat wij zullen knielen. Of hij in ons
mannen zonder ruggegraat zal aantreffen?
Wij gaan met het oog op God gericht
voorwaarts, en de zonde van Materialisme
uit ons weggedaan, gaat God met ons mede
ten strijde, èn wij overwinnen.
Ontvang weer mijne groete
MARNIX.
Een Haagsch medewerker van de Te Ij
weat te melden
In de gisteren te Amsterdam gehouden
