eidenapzijn,
Zaterdag 18 Januari 1913.
27ste Jaargang N°. 1834.
3
tooi* de Znidltollandsche en Zeeuwsclie Eilanden.
EE BLAH
Lwerk.
8Ï
11
ntiën.
TOSS JAGZ.
mnl van yertrou-
.aarom vooraf waar
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
Twee Bladen.
ALLEN
W. BOEKHOVEN,
Tuinbouw.
„GUDDORP."
en aan leden tegen
op tegen 3 °/o
t-leden.
nen dagelijks wor-
een der leden van
nderdag 9 en 23
gs van 2—4 uur,
Lassier 6297
Ouddorp.
IKELE INWRIJVING
REEDS VERMINDE-
IWER PIJNEN
;re§ vooralle
Zilverwerken
i bekend bij
tedert 1840.
lage prijzen worden
;d vanaf f5,aan»
ding, bij f 10, geheel.
f!
raat 122
er dam
erdam
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. SO Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
SOMMELSDIJK.
Advertentiën 10 Cent per regel en maal. Reclames 20 per regel.
Soekaankondiging 5 Cent per regel en */8 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 unr.
Alle stokken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franeo toe te zenden aan den Uitgever.
Dit nummer bestaat uit
i- en Booniïw eelerij.
jeken worden
gebonden ter
ïrij van
OVEN, SomeMüï.
Ingezonden.
Landbouw - ongevallen.
Plaatselijk Rieuws.
Sommeisdijk. Het aantal leerplichtige,
kinderen in deze gemeente bedraagt 530
Middelharnis. Tot bestuursleden van
de dorpsvereeniging Middelharnis zijn her
kozen de heeren M. Gideon en M. G. Born
en gekozen den heer T. Verhage. in de
plaats van J. Vroegindewei Dz.
Stad aan 't Haringvliet. De Reke
ningen voor het Burgerlijk Weeshuis al
hier over het jaar 1912 moeten voor den
25sten Januari a.s worden ingeleverd bij
den boekhouder M. v. Dijk.
Nieuwe Tonge. Voor de lichting der
Nat. Mil. 1914 hebben zich 12 personen
opgegeven.
Dirksland. Het woonhuis met brood
bakkerij enz. van wijlen G. Tiggelman op
den Straaldijk werd deze week bij verkoop
ingezet, door Jb. Both alhier voor f 3020,
Helis'sant. De vorige week werd de
telefoonpaal door nog onbekende oorzaak
belangrijk beschadigd. Een gedeelte draad
dat vermist werd, is door den gemeente
veldwachter in de nabijheid van de lijn
gevonden.
Stellendam. De bevolking onzer ge
meente is in 1912 met 33 personen ver
meerderd en bedraagt nu 1747 zielen.
Ouddorp. Het jl. genomen Raadsbesluit
tot aanleg van keislag op de dorpswegen
is thans al ten uitvoer gebracht. Zoo gaat
het goedl
STAAT GEEN BETER
IDO'EL DAN --
-EXPELLER
I APOTHEKERS
^OGISTEN IN
_^SCHEN VAN
I. 80 ets.EN ƒ1.30
SERT BESLIST
EXPEL LEF! !M
CHE VERPAKKING
RICHT ER&C-
tterdam
Cv.
oo
co
lO
MIDDELIIARNIS.
ede soliede
de Mannenhuis)
>gericht door ARBEI-
levertZEEGRAS BED-
KAPOK STELLEN,
VERMENGDE JAVA
75, f 10,50, f 12.enz.
ELLEN MET GEGA-
OOMDE veeren 17.50,
f90.-. KAPOK MA
LS VULLING EN AF»
f8.50. SPRINGVEER
TSLUITEND SOLIDE
anaf f 10.ONZE BE-
VEEREN STELLEN
pers. Veeren bedstel 1
en 1 molton deken 1
atrassen en LET WEL.
vertrek ALLES COM-
f42.50 f48.— MET
iCHRLFTELDKE GA-
ERENOMEERDE REC-
•v.p. niet te vergelijken
Ft WAARDIGE soorten
ertrekken goedkooper
in die ook WIJ kunnen
EN en overtrekken in
,en in prijzen van f 1.80
f2.75 f3.50 f4,50 f6.—
IJZEREN LEDIKAN-
seneden iedere coucur-
GENGEMAAKTE MAS-
ledikanten 2 persoons
14.50. Steeds grooten
SIE, WOELEN en 8A-
et vallen van kapok
en beddek kan men
dig Eijn. Boven f 10.
leken Cadeau,
g adres 6328
trast 122
ude Mannenhuis)
UITGEVER
Telefoon Intercoms*. Mo. 2.
jg- en half3tam Appel- en
lieden, struikvormLeiboom
in meer dan 100 soorten;
a en KroosenFramboozen
senKruisbessenStam- en
i soorten; Klim- en Maand-
Aucuba'sRododendrom's
gert; verschillende soorten
;ersSeringenSneeuwbal
we regen Clematis, enz.ïnz.
volen vooi het aanleggen van
Vruchtentuinen. 5884
Van welk nut de z.g. lijmbanden kun
nen zijn ter bestrijding van schadelijke in
secten in den boomgaard, speciaal van
den wintervlinder, zagen we in een vorig
artikel. Maar bij de toen vermelde proef
nemingen bleek ook, dat bij de boomen,
welke enkele jaren achtereen met Borde-
auxsche pap waren bespoten, de winter
vlinder in grooter, veel grooter getale
voorkwam, inzonderheid op de Goud-Rei-
netten, dan bij de onbespoten boomen. Vol
ledigheidshalve dienen we nu ook het re
sultaat mede te deelen van de bespuitings-
proeven, welke nog genomen zijn bij pere-
boomen te Tiel op kleigrond, en wel in
den Pomologischen tuin.
De proef werd genomen van 1908 af op
eenige spillen van de variëteiten Le Leo-
tier, Louis Pasteur, Doyenné des Cornices,
Beuvré de Mérode, Marguerite Marrillat,
Seigneur d'Esperen, Bergamote d'Esperen,
Bonne-Louise d'Arranchec, William's Du
tchess, Conseiller a la Cour, Eva Baltet,
oadante Thirriot, Beuvré Hardy en Andrê
Desportes.
De bespuiting had 2 maal per jaar plaats,
namelijk eenmaal ongeveer 3 weken vóór
't uitloopen, en eenmaal kort na het zetten
der vruchtjes. Wat de uitkomsten betreft
is zegt het Verslag over 1911 aan
de vruchten nog weinig verschil opgemerkt,
alleen bij de variëteiten Bonne-Louise d'Ar-
ranches was in 1910 een belangrijk onder
scheid in het voordeel der besproeide
boomen, hetgeen uit het volgende staatje
blijkt
Besproeide 61 vruchten, waaronder
41 stuks le kw., is ruim 67 pCt.
16 stuks 2e kw., is ruim 26 pCt.
4 stuks 8e kw., is ruim 6-j- pCt.
Onbesproeide 34 vruchten, waaronder
6 stuks le kw., is ruim 17| pCt.
5 stuks 2e kw., ia ruim 14£ pCt.
10 stuks 3e kw., is ruim 29 pCt.
13 stuks onverkoopbare, is ruim 38 pCt.
In 1911 droeg alleen de var. Eva Baltet
eenige vruchten, waarbij echter weinig
verschil op te merken viel. De besproeide
gaven 12 vruchten, waaronder 8 van le
kw., de onbesproeide 14 vruchten, waar
onder 9 stuks le kwaliteit. De boomen
zelf vertoonen bij alle variëteiten elk na
jaar na het afvallen van het blad merk
baar onderscheid. Terwijl dan toch de
stammen der bespoten boomen zoo goed
als zonder mos zijn en er glanzig uit zien,
komt daarentegen op de onbespotene vrij
wat mos voor, zoodat ze dan ook op den
boom af dadelijk te herkennen zijn. Tel
ken jare is in 't voorjaar het verschil van
veel minder beteekenis.
Bepaalde gevolgtrekkingen zijn dus uit
de resultaten niet te maken.
Dit is wel 't geval, waar de bespuiting
met Bordeauxsche pap werd toegepast te
gen de gevreesde aardappelziekte, zooals
meermalen gebleken is, en nu weer in ge-
noemdenPomologiscken tuin. Bij zoodanigej
proeven kwam de gunstige invloed de
bespuiting duidelijk uit, vooral in jaren en
op perceelen, wanneer en waar de ziekte
optrad. Zoo gaven in 1910 in den Pomol.
tuin, toen op bet niet besproeide veldje
de ziekte den 20en Juni reeds sterk optrad,
(terwijl op het bespoten veldje einde Juli
oog maar enkele blaadjes waren aangetast)':
4 rijen, elk 24 M.
groote poters kriel
besp. 44 K.G. 22£ K.G. 14 K.G.
4 rijen, elk 24 M.
groote poters kriel
•nbesp. 29 K.G. 171 K.G. 111 K.G.
Niet waar, een belangrijk verschil In
1909, toen de ziekte slechts in geringe mate
optrad, brachten de onbespoten rijen de
helft poters meer en een zesde kriel meer
op, doch in 1908 en 1911, toen de ziekte
heelemaal niet waargenomen werd, was
niettemin het voordeel weer aan de be
sproeide perceelen.
Zoo oogstte men in 1908 van de 4 be
spoten rijen, elk 24 Meter66| K.G. groote,
van 4 onbespoten rijen 55 K.G., dus één
zesde minder, terwijl bet perceel ook meer
poters en kriel opleverde.
In 1911 brachten 6 bespoten rijen 4 K.G.
groote meer op dan een gelijk aantal on
bespoten rijen, resp. 34 en 30 K.G., en
de eerste ook nog meer poters en kriel.
Over 't geheel leverden dus de besproei
de rijen het meest, hoewel de meerdere
opbrengsten over de vier jaar nog al uit-
eenloopen
C. B.
I.
Het is nog niet zoo lang geleden, dat
men hier en daar kon hooren en lezen, dat
er in den land- en tuinbouw geen ongeval
len gebeurden. Maar ieder, die in het be
drijf meewerkt, weet thans wel beter.
In elk dorp kent men personen, landbou
wers ea knechts, die met paarden op hol
zijn geslagen de een kwam er wel beter
af dan de ander, maar verscheidene wer
den gedood en andere zoodanig gewond en
verminkt, dat zij hun werk niet goed meer
konden doen en dus wat de verdienste be
treft, achterop raakten.
Ja, die paarden hebben wat op hun ge
weten. Menigeen kreeg een trap tegen de
borst, buik of in het gelaat en herstelde
nooit volkomen.
Ook hebben veel ongevallen plaats door
het vallen van knechts van ladders, van
zolders, van wagens en het struikelen of
uitglijden.
Wie van een zolder valt en dat kan
gemakkelijk in de stallen, "die zuinig ver
licht zijn is meestal een kind des doods
en zoo hij niet sterft is hij gewoonlijk aan
het hoofd en de borst zóó gewond dat hij
nooit weer de oude wordt. En er vallen er
veel van de donkere zolders, doordat de
ladders niet stevig staan, de planken van
den zoldervloer los liggen, de luiken open
staan of de zoldergaten niet voorzien zijn
van een leuning.
In den hooibouw lezen wij herhaaldelijk,
dat knechts bij het opsteken, wegrijden of
afsteken van het voerhooi hun evenwicht
verliezen en van den wagen vallen. De
hooibouw kost altijd aan enkele landbou
wers en knechts het leven.
Door uitglijden gaan er velen te water.
Vooral als de stoepen waaraan geboend of
geschrobd wordt, aan diep water gelegen
zijn, hebben dikwijls gevallen van verdrin
ken plaats. Knechts en dienstboden, die in
de donkere najaarsochtenden in het land
gaan melken en zich moeten vervoeren per
schouw of over vonders moeten loopen,
hebben kans daarbij een ongeval te krijgen
en te water te raken.
Wij zouden voort kunnen gaan met ver
melding van de oorzaken waardoor wij land-
bouw-ongevallen in onze omgeving zien
plaats hebben, maar dan zou ons artikeltje
te lang worden. Genoeg zij het te vermel
den (de verschillende landbouw-ongevallen
zijn in de laatste jaren opgeteld) dat
jaarlijks meer dan honderd personen in
den landbouw werkzaam, worden gedood
bij en door ongevallen, die hen in het be
drijf overkomen.
Ieder jaareen honderd dooden l
Dat is verschrikkelijk, niet waar
Zeker, niet op ieder dorp vallen ieder
jaar dooden, maar zoo door elkaar krijgt
ieder dorp toch van tijd tot zijn beurt. Ia
Friesland werden dezen zomer op één dag
twee knechts, die bij denzelfden landbou
wer werkten door het hemelvuur gedood.
Gezwegen nu van de dooden, worden
vele knechts zoodanig gewond, dat zij kun
werk voortaan niet meer of slechts voor
een deel kunnen doen die worden dan
levenslang invalide en dan begint voor
hen de lijdensweg, omdat er weinig of geen
verdiensten zijn.
Het aantal van deze invaliden is lang
niet gering en op ieder dorp kan men ze
U aanwijzen, die tengevolge van een land-
bouwongeval lichamelijk gebroken zijn en
nu door het leven heenscharrelen.
Naast deze zeer ernstige staan er nog
veel meer lanabouwongevallen, die geluk
kig niet zulke ernstige gevolgen hebben.
Maar al zijn hun gevolgen minder ernstig,
hun aantal is des te grooter. Het aantal
ongevallen, waarvan de gevolgen enkele
weken, vaak eenige maanden, duurden, loopt
in de duizenden.
En geen wonder. Het aantal landarbei
ders bedraagt ongeveer een 400000. Met
dit cijfer voor oogen kunnen wij ons best
voorstellen, dat enkele duizenden hiervan
jaarlijks het een of ander in het bedrijf
overkomt.
Wij kunnen dus gerust zeggen Het land
bouwbedrijf is zeer gevaarlijk en wie zegt,
dat het met de ongevallen in den land
bouw niet zoo erg is, kent het bedrijf niet.
Zijn de ongevallen reeds van veel be
teekenis om het lichamelijk en vaak ook
geestelijk lijdendat zij aan de getroffenen
veroorzaken, niet minder ernstig zijn de
finantieële gevolgen voor de getroffenen
en hun gezinnen.
Door zoo'n ongeval houden dadelijk of zoo
goed als dadelijk de verdiensten op, en dan
begint de armoede voor de gezinnen van de
arbeiders. Treed ten slotte herstel in, dan
komt er ook wel weer een tijd van verdie
nen, en kan er soms een beetje worden in
gehaald maar gewoonlijk laat zoo'n gedwon
gen werkeloosheid zich zeer langen tijd nog
daarna gevoelen.
Een arbeidersgezin, dat finantieel achterop
is, komt niet spoedig weer bij.
Erger wordt het nog als de landarbeider
komt te sterven of levenslang invalide
blijftdan zit het gezin letterlijk aan den
grondwant de kostwinner is weg.
Zeker, dan komt de liefdadigkied van de
mede-menschen te hulp, de armbesturen
springen ook bij, maar de geregelde ver
diensten zijn verdwenen, en zoo'n gezin
moet dan drijven op de hulp van anderen.
De ervaring zoowel in den landbouw
als in de industrie heeft in het binnen
en buitenland geleerd, dat deze hulp mees
tal ontoereikend is, en zoo zijn verschil
lende regeeringen er toe gekomen, wetten
te maken, waarbij aan de arbeiders, zoo
hun in het bedrijf een ongeval overkomt,
steun van regeeringswege wordt verzekerd.
In Februari 1903 trad in ons land in
werking de Ongevallenwet, en door die
wet worden nu gebaat alle arbeiders, die
in de industrie werken arbeiders op fa
brieken, metselaarsknechts, timmerlieden,
arbeiders bij het spoer, enz. enz. Als die
knechts nu in het bedrijf een ongeval krijgen
dan wordt bun gratis geneeskundigehulp ver
leend, en zoo zij niet kunnen werken, dus
ook niets kunnen verdienen, krijgen zij gel-
delijken steun. Komen zij te sterven ten
gevolge van het ongeval, dan krijgt de na
gelaten weduwe haar verdere leven (zoo
lang zij niet hertrouwt) een pensioen, ter
wijl voor ieder kind ook een wekelijksehe
bijdrage wordt gegeven tot de kinderen 16
jaar zijn Deze Ongevallenwet heeft in haar
bijna tienjarig bestaan, zeer veel ellende
gelenigd onder de arbeiders en de 600000
arbeiders in de industrie zijn dankbaar dat
deze wet destijds is ingevoerd.
Toch deden de wetgevers, die deze wet
tot stand brachten, slechts voor een deel
goed werkwant de 400000 landarbeiders
werden uitgesloten.
Die landarbeiders werden niet uitgesloten,
omdat in het landbouwbedrijf geen onge
vallen geschieden maar men wilde nog een
paar jaar wachten, om eerst de regeling
aan den gang te krijgen, en als dan alles
liep, dan zouden de landarbeiders ook wor
den opgenomen in de wet. Tot heden is
dat echter niet geschied.
Wel heeft Dr Kuijper, toenmaals minis
ter, 13 April 1905 een Ontwerp Landbouw-
ongevallen-verzekering ingediend, doch dit
ontwerp is nooit door de Tweede Kamer
in behandeling genomen.
De landarbeiders komen dus nu bijna al
10 jaar achter bij de arbeiders in de indu-
stri».
Deze onrechtvaardigheid begon den pa
troons van de landarbeiders, den landbou
wers, hoe langer hoe meer te grieven, want
zij zagen de landbouw-ongevallen om hen
heen voorvallen, de knechts en hun gezin
nen wien de ongevallen troffen, finantiëel
achteruitgaan, zonder dat er iets werd ge
daan.
En toen hebben deze landbouwers een
hoog zedelijk besluit genomen. Zij hebben
gezegd, als de Regeering dan niet voort
maakt met onze knechts te helpen, da*»
zullen wij het zelf doen.
Dat besluit is genomen in Juli 1909 te
Utrecht. Er kwam nog iets bij.
Het geld, waarvan de uitkeeringen aan
de knechts in de industrie worden betaald,
moet volgens de wet worden opgebracht
door de patroons. Zoo betalen de patroons
in de industrie jaarlijks eenige millioenen
guldens Als de regeering nu was gekomen
met een Landbouw-ongevallenwet, dan
zouden ook de landbouwers enkele milioe-
nen per jaar hebben moeten opbrengen. Nu
zou dit geen bezwaar zijn, als dit geld dan
ook maar voor het overgroote deel aan de
ongelukkigen ten goede kwam. Doch als
het Rijk voor de landbouw-ongevallen-ver-
zekering de administratie moest voeren,
dan zou dit aan ambtenaren moeten wor
den opgedragen en dus duur worden.
Het Rijk werkt nu eenmaal duur.
De landbouwers wilden nu gaarne eens
toonen, dat men de knechts afdoende kan
helpen, volgens de voorschriften van het
Rijk, en tegelijk een eenvoudige en goed-
koope administratie kan voeren.
De knechts afdoende helpen en dan de
verdere administratie, zoo eenvoudig mo
gelijk, want ook de kosten van die ad
ministratie komen bij een wettelijke rege
ling, voor rekening van de patroons.
Twee vliegen in één klap met den steun
zijn dan de knechts gebaat, en met de een
voudige en goedkoope administratie de
landbouwers. Laten wij in een volgend stukje
nu eens zien, hoe de landbouwers in deze
streken de knechts helpen.
De werkman Johs. de Korte kwam tot
de onaangename ontdekking dat zijn varken
dood in het hok lag.
Op 1 Jan. 1912 bedroeg de bevol
king alhier 4168. In dit jaar hebben zich
hier hevestigd 221, geboren 116, vertrok-
229, overleden 54. Alzoo een vermindering
van 11 personen op i Januari 1913Er wer
den 27 huwelijken voltrokken.
G. Waal. dekkaecht op de tramboot
heeft f 100 belooning en een medaille ont
vangen voor het redden onlangs van een
kind.
Woensdag sloeg den hit met de kar
achter zich van den heer D. K. op hol
nadat hij op de kaai gekomen de kar van
zich afsloeg rende hij de Nieuwstraat in
liep de koolkar van de gasfabriek welke
aldaar stond omver, en rende voort het
Zandpad op, waar hij omver viel. Dit inci
dent liep met eenige materieele schade af.
De handel in veldproducten is in
deze gemeente niet levendig. Voor aard
appelen besteedt men f r,6o, voor ajuin
(bruine f 0,50 terwijl voor Rijnsburgers
bijna geen vraag is.
Den Bommel, Bevolking op 1 Jan. 1912
M. Vr. totaal,
830 825 1655.
Vermeer-(Ingekomen s®6811S.
dering. (Geboren: 2834 62.
Vermin
dering
908
Vertrokken: 65
859 1835.
- 68 133.
843
Overleden 12 -
•859 1702,
9 21
831 850 1681.
Totale vermeerdering van het zielental in
1912: 1 en 25 is 26.
Tot tijdelijk ambtenaar ter secretarie
te Slochteren, is benoemd dhr. A. W. P.
Kraan, thans in gelijksoortige betrekking
alhier.
Den loteling der lichting 1913 Joh.
BorgdorS Gz, is opgeroepen om op 20
Januari a.s, in zijn garnizoen te Delft pre
sent te zijn.
Door K. B. is bij de politie een
aanklacht ingediend tegen J. d. B. Jz, we
gens mishandeling.
Op 20 Januari moeten de navolgende
worden ingedeeld G. Verweij en N. Breur
te Breda, C. Brooshoofd te Gouda en
H. Kievit bij de Grenadiers en Jagers te
's Gravenhage.
Voor de Nat. Militie hebben zich hier
22 jongelingen aangemeld.
Aan betrokkenen der Boerenleenbank
alhier wordt medegedeeld dat zij in de maand
Januari hunne spaarbankboekjes, in moe
ten leveren bij den kassier H. Kooman tot
bijschrijving der rente enz.
Donderdag 6 Fbr. a.s. hoept de
zangver. »Excelsior« directeur de heer M.
Touw, een uitvoering te geven te Ouddorp
Tot bestuursleden van de ijsclub
alhier zijn gekozen de heeren M, v Oosten-
brugge en P. J. Mulder.
Verleden week vertrokken vanhier
de heer H. Rose en echtgenoot naar O.
Indië, waar de heer Rose tot onderwijzer
is benoemd,
Bij A. M. alhier ontstond een begin
van schoorsteenbrand. Met behulp van bn-
ren was het vuur spoedig gebluscht.
Donderdagavond gaf de Christ.
Zangvereeniging >Looft den Heere« een
uitvoering, die, naar de attentie van het
publiek geoordeeld, zeer goed geslaagd
mag heeten.
De volheid van het lokaal en de te late
uitnoodiging, was mede oorzaak, dat wij
die vergadering van het begin tot het einde
niet geheel konden hijwonen, tot het leveren
van een verslag daarvan.
Dat het onvoorzichtig omgaan met
scherpe voorwerpen altijd gevaarlijk is,
ondervond Donderdag de zoon van A M.,
die al stoeiend met een mes in de handen,
zichzelf zoodanig verwondde, dat genees
kundige hulp noodzakelijk bleek.
I
