voor de Zuidliollandselie en Zeeuwse he Eilanden.
Woensdag 6 November 191
A ntirevo lu tionair
Jaargang N". 1813.
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
W. BOEKHOVEN
De Balkan-oorlog.
I Groote letters an vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 unr.
4I8p stukken voor de Hedae**? bpstesiid %,dvertentieii ew verdere RdmtnistratSe franco foe te zenden aan den Uitjeever
In en buiten de Kamer.
Buitenland.
>eze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Coat-
z°nder 50
Buitenland bij vooruitbetaling met Zondagsblad ƒ7,50 zonder ƒ4,50 per jaar.]
t tzonderlljhe nummers 5 Gent. Met Zondagsblad 7 Cent.
•0TTG8VBB
SOMMELSD1JK.
Telefoon Intercoms*. lo.
I Advertentie a ftl oent per regel en saaai. Eeei&mês 20 per regel,
j Boekaankondiging 5 Gent per regel en saaal.
Oienstaan vragen en Dienstaanbiedingen 50 Gent per plaatsing.
Tegen 't clericalisme.
Indie ea Nederiand zijn in de weer
om den algemeenen vijand te bestrij
den. Die vijand is 't clericalisme.
Schud nu uw hoofd niet over dat
woordEr is geen clericalisme in de
coalitieze is er zoo rein van als
nufjes schort van spatten. Aan clerica
lisme kan geen coalitie doen; want
dan houdt ze op coalitie te zijn. Cle
ricalisme wil zeggen de geestelijkheid
regeert uw Land. Maar minister
Heemskerk is geen geestelijke; Kolk-
|<in ook nietde twee Regouts ook
fretColijn, de oor ogsman, ook niet
alleen Talma is dominee geweest en
bestuurt nu den eeredienst in de Ka
mer?? wel neen, hij dominee heeft
't departement, waar heelemaal geen
geestelijke zaken worden behandeld
pensioen, handelszaken, arbeidswet
enz.
Waar zit dan het clericalisme in
de coalitie? Geen sterveling, die 't
weet.
Maar men bedoelt er iets anders
mee, en als men dat nu maar zëi, dan
was alles in ordemen bedoelt met
clericalisme het regeeren op christe-
lijken grondslag.... en dat haat men.
Men regeert op christelijken grond
slag en pleegt dus recht en rechtvaar
digheid ook voor de christenen en
geeft ze dus gelijke subsidie voor
(gv^olen en kerken De regeerings
grondslag is christelijk wanneer de
benoemingen met rechtvaardigheid
worden uitgedeeld. De actie van het
Kabinet is christelijk, wanneer ze het
land beschermt tegen pub ieke onze
delijkheid, in de wet, en voorts de
persoonlijke vrijheid op dit punt in
krimpt, wanneer ze in losbandigheid
pleegt te ontaarden. Ze is christelijk....
doch we willen over 't clericalisme
niet verder schrijven, omdat het iu de
coalitie als regeeringsbeginsel korten
goed niet bestaat. En met spoken of
oproepingen van spoken houden we
ons niet op. Maar toch. In Indie
schijnt men dat spook te zien en van
daar een circulaire om oproep om
geld om- dat spook te verdrijven. Maar
wat wil men dan als dat clericalisme
weggevaagd is? Een ander Kabinet.
Een liberaal Kabinet. Een Kabinet, dat
de Rede tot grondslag neemt en niet
de Rede door de Openbaring belicht.
Men wil dit Kabinet vervangen door
dat der Concentratie van Unie-Libe
ralen, Vrijzinnig-Üemocrattn en Oud-
Liberalen. Vandaar zelfs uit Indie een
oproep om geld, welken oproep we
hier laten volgen:
Makasser, 9 September 1912.
Aan onze geachte Medeburgers,
Gelijk U bekend zal zijn, heeft zich te
Batavia een comité gevormd, hetwelk zich
ten doel stelt de verkiezingsactie van vrij
zinnige zijde bij gelegenheid van de ver
kiezingen in 1913 in Holland te steunen.
Aan de door genoemd Batavia-comité
verspreide circulaire ontleenen wij het vol
gende
„Verwacht wordt, dat de verkiezingsstrijd
heviger dan ooit zal worden gestredende
rechtsche partijen zullen alle krachten moe
ten inspannen om de meerderheid te be
houden, terwijl al wat niet «clericaal*
voelt en denkt, zal trachten de Regeering
van ons land en dus ook van Indië
in andere banen te leiden.
Wij verrneenen ons daaromtrent hier niet
nader te behoeven uit te latende gebeur
tenissen der laatste jaren spreken te dui
delijk en afdoendemaar wel mag er
met een enkel woord op worden gewezen,
dat het de overtuiging is van alle vrijzin
nigen in Indië, dat de in de laatste jaren
op den voorgrond gebrachte regeeringsbe-
ginselen, met betrekking tot de kerstening
van den inlander, de zending en vooral
het onderwijs, op den duur noodlottig zul
len werken.
Op elke actie volgt reactie, en hoewel
deze laatste zich niet openlijk heeft kunnen
manifesteeren bij gebrek aan openbaar poli
tiek leven in Indië en door de politieke
onmondigheid der ingezetenen, zoo is het
toch voldoende bekend, dat zich bij de vrij
zinnigen in Indië een sterke weerzin doet
kennen tegen den huidigen gang van zaken,
welke tevens met grond mag doen veron
derstellen, dat gaarne de gelegenheid zal
worden aangegrepen om met het eenige ons
ten dienste staande middel de verkiezings
actie van de vrijzinnigen in Nederland te
steunen.
Dat middel is het verstrekken van geld
om daarmede aan de groote geldelijke offers,
welke de verkiezingen eischeu, tegemoet te
komen.
Verkiezingen verslinden handen vol geld,
ei) des te krachtiger zal de actie kunnen
worden gevoerd, naarmate men ruimer in
staat is de vele kosten te dekken.
Al dadelijk willen wij er met nadruk de
aandacht op vestigen, dat er geen sprake
van is, dat de fondsen voor minder gepaste
practijken zouden worden benut, dus in geen
geval om door middel van geld rechtstreeks
en persoonlijk op de kiezers invloed uit te
oefenen Maar voor de gezonde en gepaste
propaganda, het voorbereiden van de candi-
daturen en voor liet werk op de dagen van
stemmen en herstemmen is veel geld noo-
dig, zooals o.a. voor reis- en verblijfkosten
van sprekers op vergaderingen voor aan
plak- en strooibillettenvoor advertentie's
om vergaderingen aan te kondigen en de
groote advertentie's voor de aanbeveling
der candidaten. Op de dagen van stemmen
en herstemmen zijn er weer kosten door
de controle bij de stembureaux tot het op
komen van de kiezers, rijtuigen en auto's
zijn noodig om kiezers naar liet stembu
reau te krijgen, die anders door gebrek aan
tijd niet zouden kunnen stemmen. Voeg
hierbij nog de kosten van administratie,
portie, telegrammen, enz. enz. van de Hoofd
besturen en de besturen der vele kiesver-
eenigingen, dan zal het duidelijk zijn, dat
iedere bijdrage welkom is en tot het succes
kan medewerken".
Ondergeteekenden, wie het streven van
het Batavia-comité sympathiek voorkomt
en dit gaarne zooveel als in hun vermogen
is wenschen te steunen, hebben zich veree-
nigd tot een Makasser-comité, dat zich ten
doel stelt het bijeenbrengen van gelden te
Makassar en Omstreken voor het beoogde
doel te bevorderen.
Ongetwijfeld zullen er onder U, geachte
medeburgers, velen gevonden worden, hetzij
ambtenaar of particulier, die ervan doorge
drongen zijn, dat het gewenscht moet wor
den geacht, dat de politiek ten opzichte
ook van onze koloniën in andere banen
worde geleid. Recente voorvallen zullen U
in die overtuiging nog hebben gesterkt.
Het is dan ook met groot vertrouwen,
dat wij ons tot U wenden, met het verzoek,
Uwe belangstelling in den het volgend jaar
te voeren strijd op politiek gebied te too-
nen en naar Uwe krachten hen te steunen,
die den strijd ook voor ons, bewoners der
koloniën, zullen hebben te voeren tegen
het clericalisme. Geen strijd tegen eenigen
Godsdienst, welken ook, of tegen de be
staande machten, die ook wij wenschen te
blijven respecteeren ten allen tijdeDoch
een strijd tegen het thans gevolgde systeem,
de samenkoppeling van Regeering en kerk,
waarbij het onpartijdige regeeringsbeleid
j moet wijken voor partijdig kerkelijk beleid,
een systeem, dat naar onze overtuiging op
den duur niet anders dan noodlottig kan
zijn, ook voor onze koloniën.
Het ligt in onze bedoeling de bijeenge
brachte gelden ter beschikking te stellen
van het genoemde Batavia-comité, dat zich
voorstelt, ze weer over te maken aan de
Hoofdbesturen der vrijzinnige fracties.
Zij, die hunne bijdragen rechtstreeks
wenschen te doen toekomen aan den
Secretaris-Penningmeester, kunnen gebruik
maken van het hierbij aangeboden intee-
kenbiljet, hetwelk dan al of niet inge
vuld met den naam van den contribuant
de bijdrage dient te vergezellen
Verder stellen wij ons voor, een week
na de verspreiding dezer circulaire, lijsten
te doen rondgaan, waarop voor het beoogde
doel zal kunnen worden geteekend.
Ieder, die iets gevoelt voor de verdedi
ging van de vrijheid van denken, voelen
en handelen zij met dien steun niet karig
Waar op de meeste plaatsen bijdragen
ruim vloeien, blijve Makasser en Omstreken
niet achter!
H. ADELINK, Voorzitter.
W. P. DE JONG.
Mr. H A. PET.
W C..-VAN WIJK.
W. H. RETMEIER Secr.-Penningm.
Amice
Wanneer hier of daar een volksfeest op
handen is, kunt ge er staat op maken dat
bedelaars en krukkenspringers tot de feest
gangers behooren. Deze gaan niet heen om
op het feestterrein de «zuurverdiende* pen
ningen te verteeren, maar met het doel om
hier en daar bij den weg zittende, een
«appeltje voor de dorst* af te smeeken.
Als het kermis is, ziet ge de ongelukkigen
niet zooveel. JJan_zijn het de draaiorgel-
mannen. Is het feest ten einde, dan zou ik
u raden, nog een poosje te blijven. De
arme stumpers vieren feest. Ik heb meer
malen gezien, dat men de krukken weg
wierp en heel kalm zijn weg ging. Er zit
in de bedelaarswereld o zooveel humor en
bedrog. Aan dergelijke verschijnselen moet
ik in onzen tijd onwillekeurig denken nu
men in de Tweede Kamer staat te spreken
alsof een dag 48 uren duurt. Ik heb het
thans niet over de rechterzijde. Deze houdt
zich waardig. Wanneer de mannen der
rechterzijde spreken, doen zij het kort, zake
lijk. Ik denk bv. aan den heer Aalberse,
Nolens, Dr. de Visser, v. Vliet. Alle lof heb
ik voor de mannen. De linkerzijde doet mij
echter denken aan een kermisboek Allen
doen hun best om de zaken te rekken.
Ellenlange redevoeringen, waaronder je in
slaap moet vallen. En wat de een niet
weet, weet de ander. Leest ge echter de
verslagen na, dan komt ge tot de ontdek
king, dat de heeren wel doen alsof een
ander het nog niet gezegd heeft, maar bij
lezing blijkt dat andere het reeds hebben
gezegd. Welke conclusie daaruit getrokken
moet worden Eenvoudig deze. Zij zitten
ook te slapen. De linkerzijde heeft eerst de
afgevaardigde van Hoorn, nl. de heer de
Jong laten spreken, 't Is waar, wat ik
iemand hoorde opmerken «tot nu toe was
de heer Ter Laan de zeurkous, thans heeft
hij een mededinger gekregen. Als ter Laan
met zichzelven was ingenomen, zal hij wel
nijdig zijn, want de Jong heeft het van hem
gewonnen.* Nu noemde ik u slechts éen bij
name. Vraagt ge mij wie op deze regel een
uitzondering heeft gemaakt, dan zou ik al
leen de heer Treub willen noemen. Deze
afgevaardigde sprak iets dat door de ande
ren nog niet was gesproken. Hem zou ik
dus hulde willen brengen voor zijn rede
voering. Van alle andere kan ik slechts
zeggen, «lood om oud ijzer.*
Vervelen wil ik u niet. Ik weet vast en
zeker, dat ge mijn brief in het vuur zoudt
werpen wanneer ik u trachtte te melden
wat A en B en C hadden gesproken. Ge
zoudt mij heel spoedig verwijten dat ik
niet wel bij mijn hoofd was, dat mijn denk
vermogen in de war was, of aan een zenuw
ziekte lijdende was. Ik zou het u niet euvel
kunnen duiden. En toch zou ik in één brief
Wellicht drie of vier keer hetzelfde moeten
zeggen, wanneer ik voor waarheid weergaf
wat A, B en C hadden gesproken, 't Is me
je volksvertegenwoordiging welDe vorige
keer heb ik u geschreven dat de heer Scha
per een zegelied heeft gezongen op de over
winning op de liberalen. Hij heeft niet mis
gezien. De rooienhebben feest en doen
alsof zij hun tenten in de Kamer hebben
opgericht om het feest op hun wijze te
vieren. Weet je, wie ze gaarne zouden zien
in hun tenten Natuurlijk de mannen der
rechterzijde, 't Lukt hun echter niet. Ze
zullen lang moeten roepen. De heer Duys
sprak laatst op een meeting dat hij zij i
stem wat in acht moest nemen, want uren,
ja zelfs weken zou hij deze moeten gebrui
ken. Ik laat hem schreeuwen. In de nabij
heid van dezen kom ik niet. Hem begeer
ik niet te hooren. Men moet doofstom zijn
om naar zoo iets te luisteren. De feestbe-
reiders vangen tot nu toe weinig of niets
Weet ge wie echter als bedelaars en sprin
gende op krukken, bij de weg zitten Let
terlijk alle liberalen. Sommigen staan haast
met tranen in de oogen om van de «rooien
een goed- woordje te hooren. Van die hui
chelarij wil mr. Troelstra niet weten. Hij
stoot dit soort bedelaars van zich. Een
ander springt op krukken. Daar heb je bv.
mr. Tydeman. 't Is een lust om te zién,
hoe hij zich verweert om toch de gunst
van mr. Troelstra te winnen. Hij hangt
met zijn armen op het hout. Wil één voet
op den grond houden, doch trekt een gezicht
of dat been hem ook pijn doet Hij lijdt
bepaald aan reumathiek. Alle leden doen
hem zeer. Bovendien heeft hij kou gevat.
Hij hoest erg. Heeft verder «kiespijn.* De
man is er treurig aan toe. Enfin, die oud-
liberaie zal wel spoedig sterven. Weer een
stuk van de eens zoo fiere liberale partij
ten grave, 't Is hard als iemand oud wordt
en aan de deur der «rooien* moet bedelen
om op een fatsoenlijke wijze te sterven.
Veel barmhartigheid ondervindt hij echter
niet. De rooienzeggen wel voor de ouden
van dagen te zullen zorgen, de bedelaars
en krukkenspringers ondervinden er nog
niet veel van. Mr. Troelstra vertrouwt hen
niet. Ik kan hem geen ongelijk geven. Ver
heel je, dat zij geheel met het program der
socialisten in 1913 accoord gaan. Maar dat
is het mooie, ze zeggen dat ze met «de
rooien* niet willen optrekken.
De liberalen zijn brutale bedelaars. Ze
schelden op hen, bij wier gratie zij nog
leven. Ge kunt het begrijpen niet waar,
dat mr. Troelstra het pad der voorzichtig
heid bewandelt en met dat soort volk zich
niet gaarne inlaat. Hij wil de rechterzijde.
Aan tooneelspelers heeft hij niets. En ik
geef hem gelijk. De liberalen zijn niet te
vertrouwen. Eerst moet de bedelaarsmantel
en kruk weg. Dan passen ze in de rooie
gelederen. En nu weet mr. Troelstra zeer
goed, dat zij tot die daad zullen komen.
Als 1913 in het land is, laten zij het schel
den op rood na en trekken op onder de
roode vlag. Oud-liberaal, Unieliberaal, Vrijz.
Dem. en Bronsveldiaan komen van zelf.
De afgevaardigde voor Ommen nl. baron
Mackay zal moeten mededoen. Of zou hij,
om de woorden te gebruiken zelf door hem
getelegrafeerd voor de eerste stemming
«houd mij niet op met gemeeue praktijken*
in dezen in toepassing te brengen Dan
moet hij direct bedanken als kamerlid Bij
rechts wil niemand hem. Dat eert de
rechterzijde. Hij behoort bij de linkerzijde
en daar zegt hij niet te willen.
Ontvang mijn hartelijke groete,
MARNIX.
Groote overwinningen hebben de
Bulgaren in den voikerenslag bij
Luie Burgas behaald, waar 150,000
Balgaren streden tegen htt Turk-che
hoofdleger, dat miustens even sterk was.
Zonder eenigen twijfel schijnt het Bul-
gaarsche leger zelf verbluft over de be
haalde resultaten. Het moreele peil der
troepen is ze r ges egen niemand twijfelt
meer aan den goeden all >op van den strijd.
Zij he1 ben inderdaad reeds verdedigings
werken voor Adrianopel stormenderhand
ingenomen. Hun verliezen zijn in ver
houding tot de bereikte resulta'en niet
groot. Bovendien zijn de wonden, door
het infan'erievuur toegebracht, niet erns'ig,
zoodat de gekwets'en weer spoedig aan
den strijd kannen deelnemen.
Bij de Turken schijnt ook de inlich
tingsdienst niet schitterend te zijn, anders
zou het niet mogelijk geweest zijn, dat,
zooals wij reeds gemeld hebben, een voor
Adrianopel bestemde trein in handen der
Bulgaarsche voorposten viel.
Aan de Earijsche bladen wordt gemeld:
De slag aan de Ergene heeft een verloop
genomen, zooals dit door den Bu gaarschen
generalen staf w»s voorzien. Generaal Di-
mitrief, de bevelhebber van het derde
Bulgaarsche legerkorps en overwinnaar van
Kirk-Kilisse, marcheerde met geforceerde
marschen naar Viza, vepschool zich tusschen
de be gen en in het woud van lstraDja,
aan den rech ervleugel van het Turksche
leger, ging vervolgens tot een oustuimigen
aanval over. De Turksche minister van
Oorlog, Nazim-pasja, was op deze Bul
gaarsche beweging voorbereid, maar hield
haar voor de haofdaptie van het vijandelijk
leger. Da trom concentreerde hij het grootste
gedeelte van zijn strijdmacht op zijn
rechtervleugel en ging Dinsdag tot een
aanval op de troepen van generaal Dimi-
trief over Deze had gedurende den ge-
heelen dag een zeer moeilijke positie te
verdedigen, daar zijn troepen door den
haastigen opmarsch vermoeid wa'en en niet
zoo talrijk waren als die van zijn Turk-
schen tegenstander. Hij wist echter stand
te houden, totdat generaal Ivanow, de
bevelhebber van het tweede Bulgaarsche
legerkorps, die bij Adrianopel opereerde,
tijd had gevonden, om naar Luie Burgas
op te marcheeren en daar het Turksche
centrum aan ie vallen, llet plan van den
Bulgaarschen .generalen staf werd hierdoor
verwezenlijkt en tevens werd de aandacht
der Turken van generaal Dimitrief afgeleid.
Generaal Nazim-pasja moest, om niet
volkomen van zijn centrum afgesneden te
worden en om niet tusscben de Bulgaar
sche legers verpletterd te worden, in der
h ast terugtrekken, waardoor de Bulgaren
over de geheele linie de overwinning be
haalden.
Verschillende verschijnse en wijzen er
op, dat slechts een deel van het Turksche
leger volki men vernietigd is, terwijl drie
legerkorpsen in goede orde naar de Tcha-
talji-linie geretireerd zijn, waar zij de reeds
van te voren iu staat van verdediging
gebrachte steil ngen kunnen beze ten.
Daar zullen zij tevens den verspreiden
vleugel van Luie Burgas en V za, bene
vens de nog steeds arriveerende verster
kingen uit Klein-Azië kunnen afwachten.
Het is echter niet zeker, dat het bij
Tchalja tot een vernieuwden s rijd zal
komen, daar de Fransche minister president
Poincaré met den meesten nadiuk en ijver
met de groote mogendheden onderhandelt,
om een wapenstilstand tusschen de strij
dende patrijen tot s and te brengen. Bij
de neutrale mogendheden ondervindt hij
niet den ainsten tegenstand en o >k Turkije
schijnt geneigd, de vijandelijkh den te
staken. S'echts de Bulgaren, Serviërs eri
Grieken opperen allerlei bezwaren, daar
zij alle vruchten willen pluk en van hun
overwinning en zich deze niet door een
diplomatieke interventie willen laten ont
nemen.
De stemming in het Bulgaarsche leger,
waarmede de regeering rekening moet
houden, is voor den opmarsch naar Con-
stantinopel. De Bulgaren wensch en ten
koste van alles de hoofdstad van het Otto-
maansche rijk te bezetten, d*>r de in
neming van Constantinopel het einde van
den oorlog en haar volkomen overwinning
zou beteekeneo, evenals in 1871 dein'ocht
der Duitschers in Parijs weinig politieke
en strategiche, maar daarentegen een
groote, moreele beteekenis had.
In het leger der Grieken he -rscht een-~
zelfde stemming. Hier*-betreft het echter
de inneming van Saloniki. De 'roepen
staan thans 65 K.M. van deze stad ver
wijderd. Den moeilijken en gevaarvollen
bergpas hebben zij achter den rug. Voor
hen ligt nog slechts een vlakte, die geen
a
