Zaterdag 12 Augustus 1911.
268te Jaargang JN#. 1684.
Antirevolutionair
Orgaan
voor ile Zuidliollanilsclie en Zeeiiwselie Eilanden.
1
IN HOC SIGNO VINCES'
s.
bij Bergen-op-Zoom.
DAM.
AAT.
P.
DAM.
jUTS.
IERLAND.
JK.
PT.
K.
SOMMELSDIJK.
Oranjefeesten en 't onderwijs.
Tuin- eis Landbouw.
u
Ver TE LAAT komen,
4535
HL
en geef' Uwe orders
vertegenwoordigers
I0SSIIM te Ooltgensplaat.
ist
10,44
10,47
11,
1,05
1,15
11,26
11,37
11,42
1,52
12,23
12,53
1,27
2,
2,13
2,18
2.29
2,39
2,50
2,55
3,05
3,11
3,46
5.30
4,31
5,40
5,53
5,58
6,08
6,19
6,30
6,35
6,45
6,51
7,26
9,06
8,37
8,40
8,53
8,58
9,08
9,19
9,30
9,47
10,22
12,
9,52
11,17
11,52
12,23
12,3
12,34
12,45
12,55
1,06
1,11
1,24
1,27
1,06
2,31
3,06
3.16
8.26
3.27
3,38
3,48
8,59
4,04
4.17
4.28
4,45
6,10
6,45
5.56
7.06
7.07
7,18
7,28
/,39
7,44
7.57
8,30
7,30
9,05
9,40
9,45
9,55
1,51
Mi
,25
2,37
2,48
2,51
2,56
1,06
3,11
3,46
5,30
5,31
5.40
5,51
6.05
6,17
6,28
6,31
6,36
6,46
6,51
7,26
9.06
8,30
11.
8,89
11,09
8,50
11,20
9,04
11,34
9,16
11,46
9,27
11,57
9,30
12,
9,32
9,42
9,47
10,22
12,
9,52
11,17
11,52
11,57
2,07
2,10
2,13
2,24
2,36
2,50
1,01
1,10
1,02
1,07
1,13
1,17
1,24
1,28
1,37
1,57
2,07
3,12
2,32
2,40
2,49
til,30
1,39
S 1.49
52,12
A 2,23
£.2.34
£2,42
§3,03
«3,10
3 3,23
3,32
5 3,43
«3 3,50
1,06
2,31
3,06
3,15
3.25
3.26
3,29
3,40
3,52
4,06
4,17
4.26
4,45
6,10
6,45
6,50
7,
7,01
7,04
7,15
7,27
7,41
7,52
8,01
3,55
4,
4,06
4.10
4,17
4,21
4,30
4,43
4,52
4,55
5,14
5,21
5,30
7,35
7,40
7,46
7,50
7,57
8,01
8,10
8,2"
8,31
8,35
8,50
8,57
9,06
9,35
9,38
9,49
10,01
10,15
10,26
10,35
10,32
10,37
10.43
10,47
10,55
10,59
11,09
11,20
11.27
11,31
11.44
11,51
12,
4,45
5,25
5,39
5,43
5,50
6,64
6,
6,05
7,30
7,39
7,46
8,01
8,05
8,13
8,20
8,34
8,38
8,45
8,49
8,55
9,
5,50 8,15
6,02 8,27
-HATEN.
3,-
3,12
6,10
6,22
8,35
AVEN.
35 2,40 4,13
58 4,36
01 8,25 4,40
10 8,40 4,51
26 4,30 5,12
39 5,80
47 5,38
55 5,25 5,47
6,35 9,26
7.01 9,60
7,06 9,54
7,17 .110,06
7,38jil0,26
7,54 10,43
8.02 10,51
8,09
RDAM.
3,46
,09 3,55
,18 4,03
,35 4,26
,49 4,41
,01 4,52
3,04 4,55
3,28 5,21
6,30
6,39
6,47
7,15
7,38
7,50
7,55
8,25
8,— 9,10
8,10 9,1»
8,18 9,26
8,38 9,50
8,52 10,06
9,02 10,17
9,05 10,20
9,30 10,45
,43 3,53
3,54 4,04
.,06 4,16
,26 4,36
6,19
6,30
6,42
7,02
9,07
9,1$
9,80
9,50
,31
,55
,05
1,16
4,52
5,16
5,26
5,37
7,50
8,14
8,24
8,35
10,17
10,41
10,51
11,08
K.
3,54
4,18
4,23
4,38
6,30
6,54
6,59
7,14
9,1»
9,43
9,48
10,03
N.
4,52
5,07
5,12
6,36
7,38 10,07
7,54 10,23
7,58 10,28
8,20 10,52
1 6,15
2 6,25
4 6,35
0 4,56 6,59
1 5,07 7,10
8,44
8,55
9,07
9,33 10,05
9,44 10,16
D.
4,26 5,12 7,38 9,50 10,20
4,87 5,23 7,49 10,01 10 80
5,43 8,09
5,53 8,19
6,02 8,28
aden en lossen yan vee zjjn
n rijden markttreinen niet.
g wordt niet verzekerd.
Desa Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per dris maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Cent.
zonder 50
Buitenland bij rooraitbetaliag met Zondagsblad ƒ7,50 zonder 4,50 per jaar.]
Afzonderlijke miniKaerg 5 Cent. Met Zondagsblad 7 Cent.
ÜITG-EYEB I
W. BOEKHO VEN.
Telefoon fuÉercoisssi. 18®. 3.
Advertenties 10 coat per regel ea 3/s maal. Itealamea 10 per regel.
I Boekaankondiging 5 Cent per regel en Va maal.
DieEstsaiivragea es Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
J Groots letters en vignetten vrordon berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
|j Advertentie:-! morden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle stukken voor ée Btedaetie bestemd, Aclverienfiësi ea verdere Administratie trataco toe te aeadesi aan den (Jitffever.
10,15
10.24
10,31
10,46
10,50
10,58
11,10
11,19
11,23
11,30
11,34
11,40
11,45
11,10
De Openbare School doorleeft bij
een Oranjefeest moeilijke oogenblikken
en, meer dan eenmaal komen er in
de bladen berichien van onderwijzers
^lie aan zoo'n kinderfeest niet wilden
pieelnemen of pas onder zekere voor
waarden, Ale voor 't Oranjehuis min
der aangenaam zijn.
"Wettelijk is elk openbaar onder
wijzer verplicht aan een Oranjefeest
mee te doende kinderen Oranje
liederen te leeren en in zijn Vader-
landsche geschiedenis dienOranjenaam
te eeren.
Wettelijk, zeiden we. De wet eischt
v^n hem opleiding tot Chiistelijke en
maatschappelijke deugden. En zonder
eenige sofisterij, zou toch de eenvou
digste mensch zeggen 't is een echte
maatschappelijke deugd, als we eeren,
die boven ons staan En ons dunkt
toch, dat een Koningin boven een
schoolmeester staat.
Derhalve wie aan 't hoogste gezag
den Staat niet den no ;digen eer
lied bewijs*wie zijn kinderen niet
p 't hoogste gezag wijst, is een ov r-
reder der wet; en betracht niet de
maatschappelijke deugd van eerbied
voor 't hoogste gezag in den Staat
Maar nu komt menig openbaar
onderwijzer leelijk in den knel. Want
hij erkent de Koningin niet als de
hoogste draagster van 't gezag. De
Koningin is voor
openbare
onderwijzer een dure dame, die veel
kost aan paleis- en stallenonderhoud
maar die verder 't zout in de pap niet
verdient.
Ze beschouwen haar zoowat als een
leegloopster, die met een groot stuk
van de belastingpenningen gaat strij
ken en daarvoor Koninginnetje speelt.
Kijkt ge die openbare onderwijzers in
't hart, dan zagen ze haar liever
vandaag dan morgen verhuizen naar
Duitschland, als ze dan haar man
en al haar inventaris maar enpassant
meenam, zoodat we er hier in Holland
totaal afwaren.
En juist, omdat de openbare onder
wijzers nu geslingerd worden tusschen
wet en geweten daarom hebben velen
den knoop maar royaal doorgehakt
en zeggenIn de school volstrekte
neutraliteit, dat is: aan geen kind
worde iets geleerd, dat 't niet begrijpt
waar men ook zij, op de Veluwe,
waar nog op de Openbare School een
Christendom heerscht, of in Drente,
waar men leeft zonder God en gebod
nergens moet voortaan meer feest
gevierd op Oranjedag: de kinderen
begrijpen van de beteekenis van 't
Oranjehuis toch niets en waarvoor
nu zooveel hooge drukte gemaakt, als
de juffrouw uit Den Haag verjaart;
als de meester verjaart, wenschen de
kinderen ook geen geluk, dus als de
vrouw uit 't Haagje verjaart, is'took
niet noodig, dat de kinderen vroolijk
zijn.
Zoodan is de knoop doorgehaktde
wet zegtzingt Oranjeliederen het
geweten zegt't kan me van Oranje
niets schelenen nn volgt de beslissing:
wij, openbare onderwijzers ,doen het
niet, want er moet zijn volstrekte
neutraliteit en we geven 't kind, wat
des kinds is.
Uit den aard der zaak komen de
openbare onderwijzers vaak, indien ze
mannen van karakter zijn, in botsing
met de gemeenteraden en de bevol
king; maar er zijn er in ook, die willig
buigende, hun brood, in 'toog en hun
gezin, meezingen uit den treure als
't Oranjefeest is.
De Chrisielijke onderwijzer heeft van
dion strijd van binnen geen lastzijn
overtuiging is 't, dat de Koningin
regeert bij de gratie Gods dat Zij is
in ons land de plaatsbekleedster, die
van God gezag ontvangen heeft om
een zes millioen te regeerenwaar ze
baas over is, en die haar niet alleen
moeten eerbiedigen als een brave,
beste vrouw, maar haar eerbiedigen,
omdat ze haar erkennen als hun hoofd,
die te gebieden en te verbieden heeft.
Welnu, wie die overtuiging bezit, kan
zeer gemakkelijk een Oranjefeest lei
den en de kinderen met veel genot
ten feest voorbereiden. Zijn geweten
zou hem bezwaren, indien hij 't Oranje
huis verkleineerde en 't Gezag onder
mijnde.
Voor elk Vaderlandlievend mensch,
die 't Oranjehuis liefheeft, is 't daarom
een moeilijke zaak zijn kinderen aan
zulke openbare onderwijzers toe te
vertrouwen. Maar men gaat gewillig
onder '1 juk door, omdat men van de
Christelijke school een atkeer heeft,
liet Christelijk beginsel haat men en
daarom moet de maatschappelijke
eisch ook maar opgeofferd. Liever
zonder Oranje dan met, God en Oranje
Een heerlijk Verlonk.'"
In dit nr. nemen we op een frag
ment uit het pas verschenen werkje
s>Een heerlijk Verbonden, schetsen uit
het leven van prins Willem I, den
Vader des Vaderiands«.
De heer P. Brouwerdie het schreef
voor den Bond van Chr. Oranje-ver-
eenigingen in Nederland, (eekent ons
hierin den stamvader van ons Ko
ningshuis als den geloofsheld door de
genade Gods en laat ons zien, hoe dat
heerlijk Verbond, 't welk hij naar
eigen getuigenis gesloten had met den
»Potentaat der potentaten«, 't geheim
was van Oranje's kracht.
De proeve, die we in ditnommer
opnemen, kan een ieder doen oordee-
len over de wijze, waarop de schr.;-
ver zich van zijn taak heeft gekweten.
Bovendien kan men met het oog op
uiideelingen tegen inzending van
slechts 5 ct. in postw. of postz. een
proef ex. ontvangen.
Zeer hopen we, dat deze uitgave
de aandacht trekke van school-bestu-
ren, hoofden van scholen, feestcom-
missiën of ook van particuliere
üranjevrienden, die er eens een paar
rijksd. voor over hebben om de jeugd
een bljvend Oranjegeschenk aan te
bieden, waarin ook de ouden nog
wel wat van hun gading zullen vinden.
Men richt kinderfeesten aan.
Geeft chocolade, limonade en koek.
Houdt optochten en doet kinderspe
len.
Alles zeer wel maar toch moet
de hoofdzaak niet uit het oog verlo
ren wordenVersterking van den
band tusschen het IVederlandsche volk
en het Vorstenhuis van Oranje I
God, Nederland en Oranje
Het is een drievoudig snoer
Dadrvan moet ons volk doordrongen.
Hoe kan het beter geschieden dan
wanneer op üranjedag ons volk wordt
gewezen op de groote daden Gods, die
Hij door Oranje voor ons Nederland
sche volk heeft willen oprichten
»Ons volk kent zijn historie niet",
klaagt men. Welnu léér het die
kennen, als de dag er gunstig voor is
en een met gloed geschreven boeks-
ken ter verspreiding gereed ligt.
De prijs is geen bezwaar, Voor het
werkje, dat 24 bladz groot is, gedrukt
op best gesatineerd papier, met oranje
omslag waarop het keurig uitgevoerde
portret van Willem I is de prijs 15
ct. per ex. Bij getallen ter uitdeeling
beneden 100 exx. Oct van 100—500
exx. 5 ct.boven 500 exx. 4 ct.
Ook voor onze scholen ,als blijvend
leesboekje voor de hoogere klassen,
kan het zeer goed worden ingevoerd.
Men richtte zich voor een en ander
tot da firma H. Tulp, te Zwolle die
de exploitatie op zich genomen heeft.
OP HO UITfiilJH.
Een merkwaardig artikel is onlangs door
dr. Rjk Kramer een onzer gereformeerde
medici, in »0ns lijdschrifU geplaatst, 't
is over «zinnelijkheid en zedelijkheid.
Deze Christen-Beleerde blijft niet aan de
oppervlakte, doch duikt naar de diepte en
verrijkt onze kennis der beginselen.
Hij zegt ware rake dingen.
Die wonderlijk in de ooren klinken van
ons wuft en overspelig geslacht. Woorden
van diepen ernst, van strenge tucht.
Hij dringt aan op matigheid en kuisch-
heid, op reinheid en heiligheid. Het is eene
gedurige herinnering aan de vermaning des
HeerenWeest heilig, want Ik ben heilig
Jammer is 't in z Uieren zin, dat zulk een
artikel in een tijdschrift mm of meer ver
scholen blijft, 'k Geef toe, zooals dr Rijk
Kramer zijn onderwerp behandelt, is het
voor 'n krantenartikel met geschikt maar 'k
zou willen dat een christen-uitgever zijn
serie i>Levensvragens in 't licht gaf en daarin
ook aan dr. Rijk Kramer vroeg, dit on
derwerp in populairen vorm te behandelen.
Het kon dan meer onder de menschen
komen.
Toch is er één punt, waarin ik met den
geleerden schrijver beslist niet meega.
Daarover wil ik schrij err.
'k Besef zeer goed, dat het me ietwat
moeilijk vallen zal, om in een kranten-artikel,
dat dus onder ieders oogen komt, mijn
woorden zóó te kiezen, dat ik duidelijk zeg,
wat ik bedoel en dat toch zónder onnoodige
uitweiding te doen.
'k Heb dan ook eerst es over gedacht,
om gastvrijheid aan te vragen in 't zelfde
Tijdschrift, waarin dr. R. Kramer zijn artikel
plaatste, maar ik ben daaryan teruggekomen.
De vragen toch, die de schrijver behan
delt, leven wel degelijk onder 't publiek
geven vaak worstelingen aan Gods volk
doen roepen om voorlichting en bespreking.
En als wij Christen publicisten weigeren
die vragen te behandelen, dan zocht men
licht leeringen, die verderfelijk zijn.
Te veel en te lang heeft men geschuwd
onderwerpen als zinnelijkheid en zedelijk
heids: te bespreken in Christen kringen.
Er zijn. ongetwijfeld gevaren.
Maar wie als vader en moeder, als zoon
en dochter, biddend met zijn God verkeert,
zal die gevaren weten te vermijden
Dr. R. Kramer keurt onvoorwaardelijk
af de praktijken van het N. Malthusianisme,
al toont hij aan, dat vele argumenten, die
er tegen ingebracht worden, niét afdoende
zijn.
Men kan daarover anders denken
de schrijver vermeerdert in eik geval 't aantal
argumenten we kunnen daarover dus verder
zwijgen en hein als bondgenoot de hand
drukken.
Dr. Rijk Kramer en hiermee komen
we tot da hoofdzaak is in sommige
gevallen óók voor ^beperking van het kin
dertalal wil hij van de praktijken van
het N. M. niets weten.
Laat ik hem zélf aan 't woord laten
»Het kindertal heeft zijn grenzen, terecht
wijzen daarop ook de mannen van het N. M,
zooals er een te klein aantal kan zijn, zoo
ook een te groot. Ook wij hebben dat te
erkennen. Ik zal mij echter wel wachten
een getal te noemen, dat voor ieder geldt.
Ieder heeft dat voor zichzelf uit te maken,
en een ander past geen oordeel.
^Twaalf behoort niet te groot en twee
kan reeds te veel zijn. Ook zal ik mij wel
wachten, om een getal te noemen dat bij
een bepaald inkomen past, alleen reeds
omdat de een met hetzelfde inkomen zooveel
meer kan doen dan een ander.
Nader blijkt dan, dat deze arts I-beper
king van het kindergetak wenscht, b.v.
wanneer krankheid of zwakte der vrouw
levensgevaarlijk worden bij vermeerdering
van het kindertal waar we or.s in 't
algeméén wel in vinden kunnen.
Ik zeg i>in 't algemeens:.
Want mij zijn ook gevallen bekend, «aar
de medicus den dood meende te kunnen
voorspellen en waar de vrouw en moeder
na de gevreesde bevalling gezonder werd
dan ze in langen tijd was geweest Ook in
dit opzicht heeft de medische wetenschap
de volmaaktheid nog niet bereikt.
Maar dan verder wenscht deze schrijver
i-beperking van het kindertak, daar waar
de sociale toestand van dien aard is, dat
de kinderen door gebrek aan voedsel zwak
dreigen te blijven in 't algemeen waar de
vader niet genoeg verdient, om er nóg een
kind bij groot te brengen.
Daartegen nu rijst bij mij voornamelijk
tweeërlei bedenking.
Dr. Kramer die van de N-. Malth,
praktijken even grooten afkeer htefi als «ij
allen, kent als eenig geoorloofd middel ter
bereiking van wat hij bespreekt het Schrif
tuurlijke middel der onthouding.
Hij spreekt wel van matigheid en kuisch
heid veel, doch wil het doel worden bereikt,
dan moet worden toegepast een absolute
onthouding.
Ook Paulus spreekt van zoo iets.
Hij keurt goed het »zich elkander onl-
trekken«, om zich (e verledigen tot vasten
en bidden.
Doch enkel i>voor een tijd.«
i-Opdat u de Satan niet verzoeke.
Geen i>abso!u'e onthouding^ dus.
In geval van lichaamskrankheid is 't wat
anders, als ieder begrijpt, waar de eisch,
die dr. Kramer stelt, de eisch van voort
durende, absolute onthouding aan gehuwden,
die volkomen gezond samenleven en dat
alléén, wijl hun sociale posite Diet toelaat,
dat het aantal kinderen worde uitgebreid
die eisch is zwaarder dan God zélf in njn
Woord heeft; gesteld.
Die eisch leidt, naar Paulus woord, in
de verzoeking des Satans.
Matigheid en kuischheid zeer
zeker
En ook in Christen-huwelijken wo.dt
tegen deze twee soms schrikkelijk gezondigd
al kunnen we dat hier slechts aanstippen.
Maar dat is 't hier niet.
Dr. Kramer stelt hier als zedelijke
levensregel, dat de gehuwden door onthou
ding, het aantal kinderen houden bij 't getal,
dat zij in hun sociale positie kunnen groot
brengenwat ieder dan voorts voor
zichzelf moet weten.
Die eisch dunkt ons niet conform Gods
Woord, als boven gezegd.
Het huwelijk is óók gegeveD, om den
zwakken mensch te sterken in den strijd
tegen alle oneerbaarheid en onkuischhe d
volgens de meihode van dr. Kr. zou het
voor niet weinigen dien strijd juist te zwaarder
maken, als ieder die eenige ervarenis van
het leven heeft mij toestemmen zal.
Maar dan is er nog iels.
Wat deze schrijver hier zegt, is ook van
sociale beteekenis.
Tot dusver gold omgekeerd de regel,
dat de sociale toestand, zal die goed zijn,
zóó moet wezen dat de arbeider, op tijd
gehuwd, een niet al te groot kindertal, dat
niet al te dicht op elkaar komt, moet
kunnen voeden en groot brengen.
Waar dat niet kaD, zeggen wij dat de
sociale toestand niet deugt en hebben we
daarin een ernstige prikkel, om onophou
delijk op verbetering aan te dringen.
Maar dat wordt nu anders.
Ook de Christen-patroons, tot wien zijn
arbeider klaagt vanwege het loon, dat te
laag is, zou nu kunnen zeggen i> Waarom
hebt ge uw kindertal niet, door het middel
der onthouding, gebonden binnen enger
grenzen, gelijk uw loon meebrengt
Ieder voelt hoe gevaarlijk dat is.
Denkelijk heeft dr. Kramer dan ook
niet bedoeld, dat aan zijn woorden deze
uitlegging gegeven worden. Maar wij lazen
ze wel zoo. En ook andere bladen vatten
ze zoo op.
It verwerp de »onthouding« r-'èt. AI
was 't alleen maar, om niet te komen in
't geval, dat het eene kind het andere als
't ware met geweld de wieg uitdrijft. Ook
de vrouw-en-moeder heeft als zoodanig recht
op een »menschwaard'g bestaan,
Edoch dit zij »voor een lijd«.
Naar Pauliusche aanwijzing.
Niet, naar dr. Kramer wil. Voorjaren-
aanéén. Het middel zou m. i. erger zijn
dan de kwaal. UITKIJK.
Mond- en klauwzeer.
Er wordt in dezen tijd, nu onze veesta
pel zoozeer door het mond- en klauwzeer
wordt geteisterd, heel wat reclame gemaakt
voor allerlei middelen, die, konden we de
aanprijzing gelooven, alle excellent, voor
treffelijk, zijn. De kwakzalverij viert haar
hoogtij. Dat enkele dier middelen verzach
tend werken en de genezing bevorderen,
kan wel waar zijn, maar dit behoeft voor
de gebruikers geen reden te zijn om daar
over de loftrompet te steken, al»of zij
daarin iets bijzonders hebben gevonden. Zij
zouden met minstens evenveel lof kunnen
gewagen van de goede uitwerking der
door hun veearts voorschreven behandeling,
indien zij deze slechts toepasten, zorg
vuldig toepasten. Maar velen betoonen
zich hierin laksch en liever, dan deze be
proefde, in ieder geval heelende middelen
toe te passen, neemt men zijn toevlucht
tot een of ander kwakzalversmiddel, welks
samenstelling men niet kent, maar dat met
veel humbug wordt aanbevolen. Zoo wor
den de zieke dieren soms averechts be
handeld of mishandeld. Wilde thijm is van
zekere zijde sterk genoemd als middel tegen
mond- en klauwzeerwij vestigden er on
langs reeds de aandacht op. Wij deden
dit echter onder voorbehoud en drukten
de wenschelijklieid uit, dat met dit middel
nauwgezette, goed gecontroleerde proeven
zouden worden genomen. Het schijnt, dat
de reclame onze mededeeling te haren
dienste heeft willen gebruikenaan tal
van bladen werd bericht, dat ons stukje,
hoe goed bedoeld ook, onjuist wasen
daarop volgt dan een en ander over wilde
thijm. Een slimme, goedkoope reclameWij
gaan daar niet op in, en volstaan slechts
met hier de verklaring te geven, dat, wat
we schreven, geheel juist was, dat was:
in overeenstemming met de inhoud der bro
chure van Pater v. d. Drift.
't Kan geen kwaad, om mogelijke teleur
stellingen te voorkomen het, hier nog eens
neer te schrijven: dat, voqyzoover bekend
tot heden geendeugdelijke af
doende best r ij dings middelen te
gen mond- en klauwzeer zij n ge
vonden. Ook wilde thijm zoo zegt
Dr. K. Over in het land- en tuinbouwblad
»De Veldpost» is geen voorbehoedmid
del. 't Is een goed geneesmiddel. Maar
goede geneesmiddelen staan ook den vee
arts ten dienste. Dr. Over schrijft, dat vee
houders in de omgeving van Amsterdam
veel baat hebben gevonden bij toepassing
van lysol en creolien. Beide worden ver
dund met water en ongeveer 1 percent
li
lil
f
