VAN:
N.
vis#**
EN
Woensdag 15 Februari 1911
25ste Jaargang N°. 1638.
voor «Ie XiiifllliullaiMlselae en Keeumolie Eilanden.
Antirevolutionair
Orgaan
dijneri
on.
ÏOORD,
SCHART
IN HOC SIGNO VINCES
B IJ VOEGSEL.
sland.
figs 888
bt
land,
T. BOEKHOVEN,
'5 Pei' paar.
kant 40 ot. per
gazijn
RPUTTEN,
ENDRINK-
ÏRBUIZEN,
KR.
BIJBELEN
CI1AAP.
SOMMELSDIJK.
411e stnkken voor de Kedactie bestemd, Advertentie» en verdere Administratie franco toe te «enden aan den lififever.
De Uitgever.
Bjand- en Tuinbouw.
Duurzaamheid van Groenten.
Mi de S'ers.
iStaitesilasid
4313
ireauxBuf
de Rietmat
Fauteuils
3507
zen.
pt 188®
gedreven,
ande zaak.
2450
zijn van
Mlddelharnis
jitsche Stijlkasten
rbeslag. Kurkdroge,
iehilderde kabinet-
illende grootte en
eener en stroomat-
els en schilderijen
cent, tegelhaard-
vuurstoven met
torren yan glas in
chten en kantoor-
te prijzen.
rootte, met houten
Verder alles wat
Levering franco
4311
riziwr
len Binnenweg
^ederwal-
n enz. Gemak-
lineg vindt
hoort zeechter
>pen geruisch-
and Goedereeiie en
ïmelsdijk. 413
S, STROO-
3401
TIKELEN,—
N.
lekende Beddoit
8TR AT 70.
en met f 30,
nsbed, 1 peluw.
:rdek voor f 24»
iet f 7o. Kapok-
outen en ijzeren
ie 10 een deken
3787
f tcrdam-
Deze Courant, verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Cent.
n n n zonder 50
Buitenland bij vooruitbetaling met Zondagsblad f 7,50zonder f 4,50 per jaar,
Afzonderlijke nummers 5 Cent. Met Zondagsblad 7 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercoms*. No. 2.
Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/8 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën wordeD ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Bij dit nummer behoort een
(FEUILLETON.)
Zij, die zich nu abonneeren,
ontvangen de nog in deze
maand verschijnende nummers
GRATIS.
Vooral met het oog op ons boeiende
FEUILLETON,
waar we heden mede beginnen, is het
GEWENSCHT
zich nu op te geven Men is dan ver
zekerd, dat men het van den beginne
af in zijn bezit krijgt.
Finaal.
Stap voor stap gaan we voorwaarts
op den weg der vrij making der Scholen.
Wat in 1889 onder't Kabinet Mackay
is begonnen nl. een aanvankelijke
subsidie van nog weinig beteekenis,
is door 't Kabinet Borgesius in ver
band met de Leerplichtwet en door
't Kabinet Kuyper in verband met de
beginselen aan de Rechterzijde beleden
»dat Subsidie verhoogd. Maar toch nog
'altijd blijft Lachte, dat 't werk on
volmaakt is. En al erkennen we, dat
bet wetsontwerp van Min Heemskerk
om de subsidie voor schoolbouw te
verhoogen ons zeer aantrekt, toch
bekruipt ons de lust om 't uit te
sprekenlaat men ophouden met al
dat stukwerk en de koe goed bij de
horens pakken d.i. laat men finaal
oplossen.
Reeds ruim 20 jaar duurt de strijd
na de eerste Rijksuitkeeringen, na '88.
en 't dunkt ons, dat de tijd nu rijp
is om de Gemeenten te ontheffen van
alle uitgaven voor de School. De Ge
meentekas is op dit oogenblik een zoo
onhebbelijke sta in den-weg voor den
vollen bloei eener Christelijke School,
dat 't hoog tijd wordt, dat daarin
verandering komt.
De schoolgeldheffing over de Ge
meenten moge wettelijk zijn; er zijn
zoovele gedienstigheden der praktijk
om dat schoolgeld laag te houden, dat
't voor een Bijz. School vaak hoogst
moeilijk is te coi curreeren zonder
ernstige finantieële schade.
En de Gemeentekas zelf lijdt er
onder. Er kan in een Gemeente zoo
veel zoogenaamde »armoe« zijn. dat
de halve school voor niemendal onder
wijs ontvangt of althans voor een zeer
luttel bedrag. De wettelijke 20 ct. per
[•■maand zijn, bij 't licht der praküjk
gezien, een heel eigenaardig cijfer.
M j' Maar 't is bekend, dat de 20 er 15,
er 10, er 5 worden en dat die laatste
»som« betaald wordt door menschen.
die een rijk inkomen hebben.
Dat is spotten met de wetDat is
een schande voor den persoon, dien
het geldt, om zoo op kosten van 't
algemeen voor z'n kinderen onderwijs
te ontvangen, maar 't is ook schande
en schade voor de Overheid die zulke
fdingen toelaat.
Maar hierin verandering te brengen
kan allpen óf door een Overheid, die
Oog rechtsgevoel bezit, in de Gemeente
zelf óf door 't Rijk
En onze wensch was, dat 't Rijk
finaal de wet omzette en de Gemeen
tekas niet meer een »Openbare« School
kan bevoordeelen en dus de Kas bena
delen.
Zeven.
Sommelsdijk staat in dezen zomer
voor een heet vuur.
Drie leden van den Raad treden af
en vier moeten er bij komen door
vermeerdering der bevolking.
Broedershoe staat het met de
Kiezerlijst en met de nieuwe kiezers
Goede berichten doen reeds de ronde
over den flinken ijver om antirev.
kiezers te kweeken.
Maar de tegenpartij zit ook niet
stil.
En de bekende soepkiezers, die
vroeger geweerd werden, zullen ze
nu ook geweerd worden
Immers neenDe soepkaart is geen
bedeeling in den zin der wet.
Hoe dan ookVoor Sommelsdijk
is de Kiezerslijst een allerbelangrijkst
document dit jaar.
Hoe ziet ze er uit Dat is 't puntje.
Goed 7 vol anti's P Met een mooie
meerderheid
Dan gaan, we gerust de toekomst
in. réjgpa.
Want op '^Sommelsdijk is dezen
zomer 't oog om meer dan één poli
tieke reden gevestigd.
Laten de antirevolutionairen toch
niets onbeproefds laten om de lijsten
tot den laatsten man aan te vullen
Raadsverkiezing in Ooltgensplaat.
Hoe zal 't bij de herstemming dan
afloopen. Zal de Liberale Candidaat
gekozen worden. Maar dat zou een
tegenvaller wezen.
De versnippering van stemmen is
nu afgeloopen, en eendrachtig gaan
alle man van Rechts op den Rechtschen
Candidaat.
Dat is broedertrouw, en eisch van
't beginsel.
Jammer genoeg al, dat onze Candi
daat er niet reeds bij de eerste stem
ming is gekozen. Dat had best gekund.
Maar daardoor niet meer geklaagd
Eenparig op den man van Rechts.
Niemand blijve thuis, maar ook alle
hens op 't dek.
En met flinke meerderheid worde
gekozen de man van Rechts.
't Zou een oneer zijn voor de Plaat,
als daar de Liberaal moest gekozen
worden.
Neen, dat nooit, zei van Speijk
Meer nog dan voor den particulieren tuinbe-
zitter is het natuurlijk voor den groentenkwee-
ker yan belang dat de door hem geteelde pro-
dukten kunnen duren, dat zij gedurende de
wintermaanden, voorzooyer ze zich daaryoor
eigenen zonder groot verlies bewaard kunnen
worden. De duurzaamheid is afhankelijk yan
verschillende omstandigheden, ook de gestelheid
van den grond en de bemesting zijn daarop van
invloed. Zoo heet het in de praktijk, dat sterk
gedreven produkten spoediger tot bederf overgaan
dan andere. Zulk drijven geschiedt hoofdzake
lijk door stikstofhoudende mestsoorten, zoo b. v.
door een sterke stalbemesting, maar ook door
Chilisalpeter.
In streken, waar de kunstmest nog niet in-
heemsch is wordt vaak de vrees gekoesterd, dat
een kunstmestbemesting te dezen opzichte on
gunstiger werkt dan natuurlijke meststoffen. Dit
was ook aan den Langedijk bet geval. De bodsm
toont daar, in verband met den uitgebreiden
koolverbouw vrij groote behoefte aan stikstof, en
vele vreesden, dat de sterkere groei welke ten
gevolge der kunstmestbemesting in den regel
kan worden waargenomen, gepaard zou gaan met
een mindere geschiktheid van de sluitkool voor
bewaring gedurende den winter. De Rijkstuin-
bouwleeraar de heer Hazeloop, oordeelde het
daarom terecht wenschelijk dat door proefneming
zou worden uitgemaakt, in hoeverre zulk een
vrees gewettigd is.
In de gemeente Koedijk, bij de proefnemers
W. de Geus en Jb. Keeman, werden twee veld
jes, resp. 36 en 38 Are groot, in 2 heliten ver
deeld de eene helft kreeg de gewone ba.ggerbe-
mesting de andere bij De Geus met Chili Bal peter
berekend naar 600 K. G. per Hectare, bij Keeman
met zwavelzuren ammoniak, berekend na$rpl.m-
600 K. G. per H. A. Op de perceelen no. 2 werd
dus een vrij sterke stikstoibemesting gegeven in
500 K. G. zw. ammoniak zit byna zooveel stik
stof als in 650 K. G. Chilisalpeter. Bij De Geus
oogstte men met bagger 4236. 50 K. G. met Chili
4597.50 K. G. Chili gaf dus een hoogere opbrengst.
Maar ook meer kooien le en 2e soort namelijk
430 en 571 tegen 272 en 430 met bagger.
De kool werd gesorteerd in 6 soorten, de 4
grootste soorten werden voor de overwintering
bestemd dit waren er van het Chiliperceel 1832
van het bagger-perceel 1643. Up 12 .Nov. 14 Dec.
6n 2 jan. werden ze omgelegd en werden de
ongeschikte kooien verwijderd. Bij de 4 inspecties
vielen er van de bagger-koolen uit: 55, 60,47 en
26; van de Chili-exemplaren 47, 48, 44 en 17,
totaal werden er van de eerste uitgeschoten 188
of 11.4 pCt.van de laatste 156 of 8.5 put. In
alle opzichten was hier de Chili-bemesting der
halve baas.
By Keeman oogstte men met bagger 2358 stuks
van het ammoniak-peroeel 2128: van het laatste
dus 230 minder. Evenwel, in gewicht was het
2e perceel toch voor daar dit 4998 K.G. bedroeg
tegen 4690 K. G. van het baggarperceel. Ook
hier had weer sorteering plaats en daarbij bleek
dat bagger 166 en 812 exemplaren le en 2e soort
gaf tegen den zw. ammoniak 300 en 924 stuks.
Een belangrijk verschil. Alle kooien bracht men
in de Bchuur de 5e en 6e soort werden einde
November verkocht de andere werden bewaard
tot begin Maart en in elk der volgende maanden
2 keer, totaal dus 8 keer, omgelegd en nagezien.
In Nov. en Dec. werden van het baggerstuk
belangrijk meer uitgeschoten dan van de andere
soort; 50 tegen 40; 54 tegen 35; 65 tegen 47;
140 tegen 128. Totaal werden van perceel 1 (bag
ger) 390 van de 2358; van perceel 2 (kunstmest)
330 van de 2128 uitgeschoten. Respectievelijk
16.5 en 15.5 p.Ct.
Hier dus niet zoo'n groot verschil als by De
Geus, maar toch het voordeel der kunstmestbe
mesting. Een proef is geen proef, zegt het spreek
woord terecht. Maar het resultaat dezer proef
geeft toch reeds recht om te betwijfelen, of een
matige kunstmestbemesting een schadelijken in
vloed op de geschiktheid tot overwintering zal
hebben.
O. B.
Landarbeiders.
Het gerucht gaat, dat de Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel van plan
is, eerlaDg bij de Staten-Generaal in te
dienen een weisontwerp tot verkrijging door
landarbeiders van woning roet land in eigen
dom of van een stukje land in pacht. De
Minister heeft zijn ambtgenooten, wier de
partementen bij de zaak betrokken zijn,
reeds er mee in kennis gesteld, en heeft
hun verzocht, voor i Maart a s. hun op
merkingen te doen kennen, daar het zijn
voornemen is, een zeer spoedige indiening
van dat ontwerp te doen plaats vinden.
Dit voornemen van den Minister ver
dient hartelijke toejuiching. De Minister
geeft ook hier weer een treffend blijk van
de warmte van zijn hart voor de sociale
quaestie.
Het aangekondigde wetsvoorstel zal in
derdaad in een dringende, noodzakelijke
behoefte voldoen.
De trek van het land naar de stad wordt
grooter en grooter. Men denkt in de stad
verbetering vaD levenspositie te verkrijgen
en men vei krijgt ze er ook dikwijls.
Dat onttrekken van landarbeiders aan
het platteland, kan op den duur niet an
ders strekken dan tot groote schade voor
den landbouw. Daarom moet er meer dan
ooit gelet op de verbetering van de levens
positie der landarbeiders.
En zonder twijfel zal het voornemen van
den Minister, waarvan de bladen thans
gewag maken, hierin aanmerkelijk ter hulp
komeD. (»Hilver- en Vechtbode*.)
Tegen de coalitie.
Met een enkel woord maakten wij reeds
melding van de brochure van Ds, A. G. H.
van Hoogenhuyze, predikant te Doorn,
Hartstochtelijk gaat de schrijver te keer
tegen Anti-revolutionairen en R, Katholie
ken. Zijn enghartig kerkisme benevelt zijn
blik.
Wonderlijke dingen worden dan ook in
deze brochure gezegd.
Zoo bijvoorbeeld maakt de heer Van
Hoogenhuyze deze tegenstelling de Her
vormden moeten zich aansluiten bij de
Christelijk-historischen in de anti-revoluti.
onaire partij hooren daarentegen alleen
Gereformeerden thuis.
Maar er zijn toch duizenden Hervormden
binnen de anti revolutionaire partij En
vindt ge ook in het Ministerie, in de beide
Kamers, in de Staten, in de gemeenteraden
niet lal van Hervormd-anti-revolutionaire
mannen
Ja, zegt Ds. van Hoogenhuize, maar dat
zijn oi kortzinnigen óf zij x-die zelf vooruit
willende komen meenen dat de anti revo-
lutionnari partij zooals die heden is het
best in staat is hen te brengen, waar zij
wezen willen.
Een grievende beleediging Een krenken
de verdachtmaking Maar Ds. van Hoogen
huyze zegt hethij bewtfst het natuurlijk
mei 1
De Doornsche predikant schijnt voors
wel een vriendelijk man Aan de gerefor
meerden verwijt hij sfarizéïsme.* Zij »ver-
ketteren, minachien en beschowen als
minderwaardig* wie niet tot hun kerkengroep
behoort
De coalitie-politiek wordt veroordeeld,
omdat zij de staakunde dienstbaar maakt
aan »de uitbreiding der Gereformeerde
Kerken*, omdat zij leidt tot menchenver-
goding, huichelaars kweekt, geestelijk is
en mitsdien de uitbreiding van het Konin
krijk Gods niet bevordert maar tegenhoudt.
De Christdijk-Hittorischen moeten daarom
de coalitie verlaten en een soort Christelijk
midden partij vormen. Vele godsdienstige
liberalen zullen zich dan wel aansluiten.
Het is nieuw. Dr. Bronsveld heeft sedert
lange jaien dat ideaal gekoesterd. Maar
wie rekening houdt met de thans aan de
orde zijnde groote sociale vragen, zal reeds
daarom zoo'n middenpartij* een onbe
staanbaar diog noemen. Voor de vorming
van een politieke partij is waarlijk nog iets
meer noodig dan een groote dosis antipa
pisme en Gereformeerden-haat
Maar kat ons tegen Ds. Van Hoogenhuyze
niet polemiseeren. Ons was het slechts te
doen een krachtig woord van protest uit te
spreken tegen zijn hoonen en verdachtmaken
van mede-Christenen.
Dat hij tegen de huidige coalitie be
denkingen heeft wij kunnen het begrijpen,
al deelen wij ook zijn bezwaren niet. Voor
de schaduwzijden van een coalitie, welke
ook, sluiten wij het oog niet Maar een
brochure als Ds. van Hoogenhuyze in het
licht gaf, wekt niet het nadenken op. Zij
verbitterd. Zij ademt niet een geest van
Christelijke liefde jegens broeders.
En van hoe weinig historie-kennis geeft
de schrijver blijk
Zoo vertelt hij: dat »voor 1886 de
anti-revolutionaire partij een vereenigingspunt
was van alle geloovige Protestanten.* Heeft
hij nimmer gehoord van Groen van Prins-
tererstrijd met de etische-irenische broederen
die telkens van ^weerzin tegen de anti
revolutionaire partij* blijk gaven
In 189+ kwam er een scheiding in de
anti-revolutionaire partij. Er rees geschil
over de kieswet-Tak en de partijleiding.
Door het heengaan van de heeren Lohman
c.s. werd de anti-revolutionaire partij volgens
Ds. van Hoogenhuyze, nog meer de partij
van »de kerken der afscheiding.*
NolabeneHet gold in 1894 een zuiver
politiek geschil over de kieswet. En de
heer Lohman behoort ook tot »de kerken
der afscheiding.* Deze Christelijk-historische
Staatsman is zelfs een der leiders van de
doleantie
Ds. van Hoogenhuyze is wel op de hoogte!
Dat zijn woord dan ook bij de Hervorm
den zal »inslaan«, betwijfelen we.
De aanvallen van Dr. Bronsveld hebben
de Rechtsche coalitie niet geschaad. En
de brochure van den heer van Hoogen
huyze zal haar evenmin nadeel toebrengen.
Weet zij aan de groote staatkundige en
sociale vraagstukken van dezen tijd een
oplossing te geveD, dan maar ook dan
alleenblijft de sympathie van het
Christelijk Nederland haar deel.
Wij hebben in onzen tijd zoo dringend
behoefte aan samenwerking van allen die
den Christus der Schriften belijdeD. Het
harstochtelijk kerkisme van Ds. van
Hoogenhuyze bewijst echter, dat helaas nog
niet allen deze behoefte levendig gevoelen.
(»Arnh"msch Dagblad
ENGELAND.
Balfour blijft voortgaan propaganda te
maken voor het denkbeeld de tarieven-
kwestie aan een volksreferendum te
onderwerper).
Maandag hield hij te Londen een
politieke toespraak, waarin hij ais zijn
meeuing ui sprak, dat een volksreferen-
dum het eenige middel is om de meening
van het land over een bepaalde kwestie
te leeren kennen. Hij was het echter
met Austen Chamberlain eens, dat meo
niet alle dé-ailvragen van een ontwerp
in het referendum moet opnemen.
DUITSCIILAND.
De commissie uit den Rijksdag die
over het wetsontwerp betreffende de
sch epvaartolien beraadslaagt, besloot tot
het doen eener informatie-reis, die waar
schijnlijk over Duisburg, Keulen, Mainz
en Frankfort zal gaan. Het reis-program
wordt nog uitgewerkt. In de zitting der
commissie voor de wet op descheep-
vaartolien legde de staatssecretaris voor
Buitenlandsche Zaken verklaringen af,
die van vertrouwelijken aard waren. De
berichten, door sommige bladen over die
verklaringen geput uit indiscreties, ge
geven worden, zijn over het algemeen
onnauwkeurig.
Over een groot gedeelte van Duitsch-
land en Oostenrijk hebben zware sneeuw
stormen gewoed. In Hinterpommern ligt
de sneeuw meer dan een meter hoog.
In Saksen staat het spoorwegverkeer ge
deeltelijk stil. In Oostenrijk ging de
sneeuwstorm gepaard met een Siberische
koude in Galicie en de Bukowina zijn
verscheidene menschen doodgevroren.
Ook in Athene is het bitter koud en
Attica ligt diep onder de sneeuw. Door
de groote koude is het sterftecijfer bui
tengewoon gestegen.
FINLAND.
Een ijssobol die met 253 vissebers er
op zee in gedreven is, is gebarsten. Een
deel der visschers is gered. Een goede
honderd mannen echter, die de schol
niet tijdig genoeg verlieten, zijn verder
zee in gedreven. Er is uit Helsicglors
een ijsbreker met levensmiddelen en
artsen vertrokken om de menschen te
helpen. De honderd visschers, die zich
nog op de weggedreven jjsschots bevon
den, zijn bij Jambnrg gered.
FRANKRIJK.
Volgens een door het ministerie van
koloniën ontvangen kabelgram heeft
een hevige cycloon, welke drie dagen en
drie nachten duurde, het eiland Reunion
geteisterd. De aangerichte schade schülllen
zeer groot te zijn, doch op het oogei>hvor<it
is een schatting daarvan nog niet nPÜ den
lijk, tengevolge der algeheele s'gebouw
van het verkeer. Bestuur.
PORTUGAL. spoedig
Hoewel het ontwerp van wet ot
scheiding van kerk en staat in Portug
nog niet geheel gereed is, weet de Times"
reeds mede te deelen, dat een der voor
naamste artikelen van het ontwerp zal
zijn, dat alle kerken en geestelijke eigen-
v
