tooi* de Zuidhollandsche en Zeeuwsche Eilanden.
EESSIS BLAD,
Zaterdag 4 Februari 1911.
25sle Jaargang JN°. 1630.
1
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
reiende
week
T. BOEKHOVEN.
[EN.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
zonder 50
SOMMELSDIJK.
Adrertentiën 10 cent per regel en maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/i maaL
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
i;;e sluiikeit voor «ie Kedaclse t»esfeï§8«l, Idverletiliën eis ver«lere Tdministra&fie frame,o toe te genden aan «ien Uitgever
Centrale A. B, Ifresversen.
BeMuurs vergadering-
op Zaterdag 4 Februari
(D.V.) 'smidd. 3 uur in
de Ghr. School.
Tróuwe opkomst ge-
rfj^rischt
De Secretaris,
J. v d. WAAL.
Tiet opflriii^en.
Als er in de Coalitie verschil van
meening zich openbaart, zooals die
zich uit den aard der zaak vertoonen
moet, omdat de partijen wel in grond
beginsel en uitgangspunt één zijn,
maar niet steeds in de daaruit af
geleide beginselen, is de Oppositie er
als de kippen bij om die zoogenaamde
verdeeldheid, die heterogeniteit, dat
verschil van inzicht te wijzen.
Is er in de Tweede Kamer een ge
mengde stemming over zeker ontwerp
van wet. zooals laatst plaats had bij
de Leeszalen en de motie van Twist,
men zuigt het uit en ziet er in een
t in king der Coalitie.
Niet, dat versta men wel. vinden
we 't voor de Rechterzijde, noch voor
't Kabinet een mooi verschijnsel,
wanneer de stemmen zoo versuipperd
zijn en er een totaal gemis van band
en afspraak blijkt. We achten het en
■voor 't Kabinet en voor de verbon
den partijen noodzakelijk, dat zulk
een menging van Linksche en Recht
sche stemmen niet al te vaak plaats
heeft en vooral niet in de kwesties,
die de beginselen ot 't Kabinet van
nabij raken.
De crisis aan Oorlog is er gekomen
deels door Links, deels door Rechts
dit laatste doet de deur toeen ware
't niet, dat die crisis zóó gelukkig zij
opgelost, als is geschied, zoodat men
'"■"ich bevredigd gevoelt met den uit
lag, toch blijft het een bedenkelijk
erschijnsel. Maar ook, nu de crisis
jóó is opgelost, dat uit de Coalitie
»lf weer een Minister optrad, nu
men niet zeggende Coalitie
heett een hak gekregen. Integendeel
ze is er door versterkt.
Maar nu zij men toch voorzichtig
j|? zijn oordeel. Al ware 't dat een
kabinet, steun zoekend en eischend
r'J zÜd partijgenooten, toch 't oog
richt op de andere zijde, van Rechts
°P Links, dan zou dat toch nog geen
Wkeuringswaardige daad zijn.
Een Christelijke regeering mag niet
uoen wat eertijds de Liberale deed.
Deze laatste drong haar beginselen
let Volk op. Dat mag een Christe-
hjke regeering niet doen. De rechten
flIe de l inksche partijen bezitten,
Kloeten gehandhaafd. Het Liberale
*olksdeel mag niet miskend. Ze is
Poen deel der Natie en zij heeft eigen
jjegmselen en eigen doeleinden, waar
naar zeer zeker moet gerekend
Wits niet ten koste van het Christe-
ijk beginsel. Als een Christelijke
,egeering het Christelijk Onderwijs
lOoger subsidieert, verricht zij een
ationale Rechtsdaad, waarover 't
fpeubaar Onderwijs, dat nog veel
'.eer geniet, niet klagen mag.
pl u, phnsteljjke Regeering moet
J^kheid treilen op allerlei terrein,
dan ontvangt de Linksche partij
niet te veel, en de Rechtsche niet te
weinig en niemand kan noch mag
beweren, dat een Christelijk Kabinet
»opdringt.« Het is slechts een effen,
een »kiet« maken van wat door Libera
le Regeeringen in de war was gestuurd.
Een Christelijk Kabinet is geboren
uit de worsteling tegen de Liberale
zelfzuchten het zou een groote fout
begaan, als het nu dat oude Liberale
voetspoor volgde en ook haar begin
selen aan die ze haten, opdrong.
Vele niet antirevolutionairen steu
nen ook dit Kabinet nog, omdat ze
eu billijkheid en rechtvaardigheid van
verwachten voor allen, en dat ver
trouwen mag niet beschouwd.
Het Kabinet heeft een geestelijken
oorsprong: de worsteling tusschen
vrijheid van Geloof en Godsdiensten
de dwangen in die worsteling koos
het Nederlandsche Volk tegen de be
grippen van onvrijheid en verzaking.
Maar die oorsprong legt dan ook de
heilige verplichting op om rekening
te houden met den geest van anders
denkenden, mits en daar leggen we
den nadruk op, mits niet tot schade
van de meerderheid des Volks nl.
het Christelijk Volksdeel.
In de le Kamer is van Roomsche
zijde aanmerking gemaakt op de niet
talrijke Roomsche benoemingen. En
op de opmerking, dat er geen Roomsche
sollicitanten genoeg zijn werd geant
woord
De posten zijn als 't ware geclas
seerd, zoodat men meermalen bij
sollicitatiën hoortdit is geen
katholieken, maar een protestansche
vacature, of omgekeerd. Dit stand
punt, meenden deze leden, dient te
worden verlaten. Met klem werd
er op aangedrongen, dat, welke
richting ook aan het bewind zij, de
vroeger bestaande voorkeur voor
geloofs en partijgenooten tot het
verledene moge behooren. Men
vrage naar kunde, geschiktheid, ijver
maar stelle niemand achter, keure
geen sollicitant af om zijn godsdien
stig beginsel.
We wenschen dat standpunt te
eerbiedigen, maar gaan er absoluut
niet mede mee.
We achten het verkeerd in een
uitsluitend Roomsch dorp b.v. een
Geref Burgemeester ot Notaris te
benoemen, zooals we 't ook de zotheid
gekroond vinden om in een uitsluitend
Protetstantsch dorp een Roomsch-
Katholiek te benoemen. Er zijn nu
eenmaal uit 't verleden geboren, ver
schillen van waardeering over Kerk
en Geloof enz. en die kunnen niet
maar zoo eventjes na een benoeming
al worden geschud.
En we zouden er dan ook de voorkeur
aan geven, dat men bij Protestanten
zooveel mogelijk Protestanten benoemt
en mannen van anderen Geloof en
Kerk niet benoemt. Ieder voelt zich
pas thuis daar waar zijn eigen begin
selen worden beleden en op een an
dermans erf blijit hij nog najaren her
vreemdel'mg, die nooit 't volle ver
trouwen krijgt. Er blijft een »wrong«
zitten. DerhalveProtestant bij Pro
testant en Roomsch bij Roomsch, tenzij
de bevolking g mengd is en heel de
dorpssamenleving al van jaren her
op een anders geloovige is aangelegd.
Dan vervalt alle bezwaar.
OP UITHUI*.
Land- en Tuinbouw.
De waarde van Fruit voor do
Yoediog.
y
,22
4,30
8,37
05
5,49
8.40
18
6,02
8,53
,23
6,07
8,58
34
6,17
9,08
,44
6,28
9,19
,55
6,39
9,30
J
6,44
9,32
,10
6.54
9,42
,20
7,05
9,52
,50
7,35
10,22
,30
9,15
12,
1,
4,45
7,30
2,40
6,25
9,10
3,10
6,55
9,40
3,20
7,05
9,45
3,30
7,15
9,55
3,31
7,16
3,42
7,27
8,52
7,37
4,03
7,48
4,08
7,53
4,21
8,06
4,24
8,30
,56
5,40
8,30
,05
5.49
8,39
,16
6,
8,50
,30
6,14
9,04
,42
6,26
9,16
,53
6,37
9,27
,56
6,40
9,30
,01
6,45
9,32
,11
6,55
9,42
,20
7,05
9,52
>,50
7,35
10,22
,30
9,15
12,
1,
4,45
7,30
2,40
6,26
9,10
3,10
6,55
9,40
3,19
6,59
9,45
3,29
7,09
9,55
3,30
7,10
3,33
7,13
3,44
7,22
13,56
7,33
4,10
7,46
4,21
7,57
4.30
8,05
4,
4,05
4,11
4.15
4,22
4,26
4,40
4,47
4,54
4,58
5,15
5,21
5,80
7,45
7,50
7,58
8,
8,07
8,11
8,25
8,82
8,39
8,48
9,
9,06
9,15
10,32
10,87
10,43
10,48
10,56
11,
11,14
11,22
11.28
11,81
11,45
11,51
12,
4,45
4,54
5,01
5,16
5,21
5,28
5,40
5,49
5,53
6,
6,04
6,10
7,30
7,39
7,45
8,02
8,06
8,13
8,25
8,34
8,38
8,45
8,49
8,55
10,15
10.24
10,31
10,47
10,50
10,58
11,10
11,19
11,23
11,30
11,34
11,40
8,15
8,27
11,10
6,10
8,35
6,22
8,47
4,13
4,36
4,40
4,51
5,12
5,30
5,38
5,47
6,85
7.01
7,06
7,17
7,38
7,54
8.02
8,09
9,25
9,50
9,54
10,06
10,26
10,43
10,51
46 6,30
55 6,39
03 „6,47
26 7,15
41 7,38
52 7,50
55' 7,55
21 8,25,
8,— 9,10
8,10 9,19
8,18 9,26
8,38 9,50
8,52 10,06
9,02 10,17
9,05 10,20
9,30 10,45
1,58 6,19 9,07
1,04 6,30 9,11
8,16 6,42 9,30
1,36 7,02 9,50
4,52 7,50 10,17
1,16 8,14 10,41
5,26 8,24 10,51
k,37 8,35 11,02
1,12 7,38 9,50 10,20
1,23 7,49 10,01 10 30
1,43 8,09
>,53 8,19
>,02 8,28
1 lossen Tan yea zijn
markttreinen iilet.
niet verzekerd,
irordt eernt op nader
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Cent.
Buitenland bij TOOmitbetaling met Zondagsblad f 1,50zonder f 4,50 per jaar,
Afzonderlijke nummers 5 Cent. Met Zondagsblad 7 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercom*. So. 2.
Een protestantsche vacature.
Nooit nog was ik er geweest.
In het land der »zwarte aarde,*
De vette kleipolders van Holland en
Friesland de schoone duinzoom de heu
velen van het Gooi en de Veluwe kende ik
uit eigen aanschouwing in Brabant had ik
de huifkar over de zandpaden zien moeizaam
voorttrekken een mijoer vacanties heb ik
door de Graafschap gepeddeld en op de
Drentsche heidevelden had ik 'n keer erica
geplukt maar nog nooit had mijn weg
geleid naar het »moer«, uren breed en vele
uren lang, dat langs de Groninger, Drentsche
en Overijselsche grenzen vanouds de natuur
lijke scheiding was van Nederland en
Duitschland. Thans ben ik er geweest.
Dat is het land der »zwarte aarde.*
'k Heb er een paar dagen geloopen
onder somber, vaal grauwen hemel, dat het
nooit eigenlijk goed »dag« werd. Alles
nevelde en schemerde, dichtbij en van verre
en alles zag zwart.
Donker, zwart, ziet er de bodem
veen, hier, daar, naar alle zijden. Ge heft
uwe oogen op Noordwaarts en Zuidwaarts
naar Oost en West niets heeft de kleur
zwartig veen. Sombere baggerplanken en
turfhoopen rijen zich voort, soms tot aan
den gezichtseinder toe. Ruw is hier de
bodem, ruw is het volk maar in beide,
mits ten goede geleid schuilt kracht, energie,
sluimeren schoone beloften voor de toe
komst.
't Is hier Amer ka in het klein,
'k Liep er langs een vaart, waar ik
honderden huizen telde voor vijfentwintig
jaar was daarvan nog geen steen op den
anderen gezet.
En dan zijn 't geen huijes
'k Stond er voor 'n villa, gloednieuw,
uit rijken, royalen beurs gebouwd, 'n lust
voor 't oog, kant en klaar om er 'n veel-
eischend stadsmensch te bevredigen
op mijn navraag bleek er 'n boer te wonen,
die de veenwerkers op den voet volgde, ze
haast verdrong en om zoo te zeggen't land
onder hun spade weggriste, om het in
cultuur te kunnen brengen.
Want het jaagt maar voort
In het land, dat woest en ledig is, waar
'n enkele boom oppiekt en 'n ongeloofelijk
arm hutteken verspreid op 't veen staat,
dringen de arbeiders met hun spade voort,
als koppige, zwijgende, stoere werkers, die
er komen willen en kernen zullen
'n Ras apart, die veenstekers
Pezige werkers echte vasttrappers
Niet alle werk is éven zwaar, maar ze kunnen
't hebben, als de schuit moet geladen
worden en de lurf tot achter uit 't veld
weggekrooien worden moet, over 't sponzige,
zuigende veen, in zwaarbeladen kruiwagens,
die te opwippen al moeilijk valt, laat staan
dan ze van den ochtend vroeg tot s' avonds,
soms drie dagen lang voort te duwen
dan kunnen ze 't hebben, dat ze aan 't eind
op hun bed vallen als 'n blok waar ze
liggen, daar liggen zeop murw gelede-
braakt, met in den sufgewerkten kop dit
ééne verlangen nog rust
Toch geven ze 't werk niet op.
En ze blijven veenstekers.
Als 't veen op een bepaalde plaats
vergraven is en er gelegenheid zou zijn
om over te gaan tot den minder zwaren
landbouw, dan is er maar 'n heel enkele
veenarbeider, die daar lust in heeft. Neen
dan gaan ze lie- er maar wêer verder
het turfland in, waar nog niemand woont
dan zoeken ze het dorre, doodsche en
eenzame op, om bij hun oude handwerk
te kunnen blijveD.
't Behoeft niet te verwonderen, dat zich
in zulk een streek en onder die omstandig
heden een maatschappij apart vormt.
In de andere streken van ons land,
maakt men zich daar geen voorstelling van.
De bevolking in zulk een pas ontgonne*
land, is van alle kanten saamgestroomd.
Eerst kwamen de arbeiders van heinde
en ver, omdat er een goed stuk brood te
verdienen viel. Achter de arbeiders aan
kwamen de boereD. Ook zij kwamen van
alle kanten opdagen. Los zijn ze van ouder-
wetsche praktijken en vooroordeelenalleen
de moderne landbouw, van die waarheid
zijn ze diep doordrongen, is in staat te
zorgen, dat hun bedrijf loonend is.
Er vormde zich een maatschappij.
Amerikaansch in het klein.
Er is daar geen traditie weinig of geen
standsverschil. Men leeft er niet in kringen
en kringetjes, in clubs en sociëteiten, als
in evenoude plaatsen, waar ieder zijn eigen
klein cirkeltje heeft, waarbinnen hij zich
bewegen moet. Er is niet dat vaak ondraag
lijke kaste-wezen, maar ieder geld voor 't
geen hij waard is, zonder dat met angst
vallige zorg wordt nagegaan, van wat stand
zijn vader was en of zijn grootmoeder al
of niet mevrouw heette.
Mevrouwen zijn er niet veel
De democratische trek komt ook uit in
een gelijkheid van tafel en rang, waardoor
men elkaar meest bij den naaca noemt en
't zelfs gebeurt, dat de man, die V. D M.
achter zijn naam zet, niet bij zijn ambtsnaam
van dominee, maar gewoon bij zijn familie
naam, zooal niet bij z'n vóórnaam wordt
aangesproken.
Ook de toestanden op godsdienstig
gebied doen u aan Amerika denken.
Aan kerken en kerkjes geen gebrek 1
Niet slechts worden er de meest gewone
vormen van 't Protestantisme aangetroffen,
maar ook Baptiste, Dartiste, Adventiste,
Mormonen enz. vinden er aanhangers en
stichten er al gauw een kapelletje.
Het ruwe, ongestadige bestaan is voor
het huiselijk leven niet bevorderlijk.
Met name bij de veenarbeiders is 't
hiermee treurig gesteldDe vrouwen en
meisjes toch gaan net zoo goed mee naar
't »veld« als de mannen, al doen ze er
vanzelf het zwaarste werk niet. En die trek
zit haar zoo in 't bloed, dat ze thans
heelemaal geen »schik« hebben, 't Gebeurt
dat ze, kraamsch, alweer in 't vier zijn,
als andere vrouwen pas voorzichtig
rondom 't huis zouden gaan loopen 1
Aantrekkelijks is er dan ook niets in
haar woning. Men slaapt ereet er brood
en pannekoek drinkt erhelaas maar al
te veel borrels, maar gezelligheid is er
weinigorde en huisselijkheid niets, 't
Gebeurt, dat volwassen meisjes, op een
naaikrans komend, leeren moeten, hoe ze
behoorlijk de naald vast houden moeten
Alles hangt er iu die wordende, zich
vervormende streken-in-opkomst van af,
hoe de bevolking wordt geleerd. Waar ze
enkel bearbeid wordt door den modernen
predikant en de openbare school rijpt ze
in veel sneller tijd dan op de klei of zand,
voor het brutaalst ongeloot en het socia
lisme.
Maar ook omgekeerd is het een dankbaar,
hoewel onbegrijpelijk moeilijk werk, onder
zulk een bevolking als predikant, evangelist,
onderwijzer enz. te mogen arbeiden. In
andere streken blijft men orthodox of
modem, vrijzinnig of christelijk, tot in ge
slachten en in 't hoogst zelden, dat er
iemand »overkomt.«
Hier echter staat elk persoonlijk, zonder
veel traditien en vooroordeelen, weer nieuw
voor de zaak. En kleine groepen van be
lijders, mits g^ed geleid en gewend, groeien
soms in enkele jaren aan tot een groote
menigte.
Overal zijn de velden wit om te oogsten.
Maar overal ook in zwart-land waar
't volk >zijn moer verbrand*, als 't oude
rijmpje zegt. UITKIJK.
Eenige maanden geleden kwam in de ;/N.
E. C.// een belangrijk verslag voor van een
voordracht, gehouden door Prof. van Eubner,
directeur van het hygiënisch instituut van de
universiteit te Berlijn, overDe beteekenia
van het fruit voor de voeding van den menscb.
Aan dit belangiijk en uitvoerig vers ag wil
len wij het voornaamste ontleenen.
De hooggeleerde schrijver wees er op, dat,
wat de veredeling van vruchten aangaat en
het daarmee gepaard gaande vermeerderde
verbruik van fruit, de laatste eeuw een groote
omwenteling tot stand heeft gebracht. De zeer
verbeterde verkeersmiddelen werkten in niet
geringe mate om het algemeen gebruik te
doen stijgen, daar zij ons in staat stellen
goed Iruit ook van de verste landen in te
voeren. Ook de conservenfabrieken helpen
mee om ons het heele jaar door van betrek
kelijk goedkoop fruit te voorzien. Door dit
grooter verbruik onstond bij de menschen
een andere, in zeer vele opzichten betere
m thode van voeding.
We mogen in 't algemeen van vruch'en
zeggen dat ze wel voldoende koolhydraden
(zetmeel, enz.) en vetten bevatten, maar naar
evenredigheid te min eiwit. Slechts enkele
vruchten maken hierop een uitzondering, dat
zijn vooral de noten, die ook zeer rijp zijn
aan vetten. Over bet suiker in de vruchten
beerscht meestal een verkeerde opvatting.
Velen meenen, dat suiker alleen een genot
middel is, maar dat is geheel niet waar.
Suiker is wel degelijk een voedingsmiddel,
evenals zetmeel, en is in vele opzichten,
vooral bij zieken en ouden van dagen, ver
boven ruw zetmeel ris voedsel te verkiezen.
Voorts bevatten alle vruchten zouten,
vooral kalizouten, echter zijn die vruchten
over 't algemeen arm aan aschbestanddeelen.
Door haar aseharmoede en heur stikstof-
armoede is ooft uitsluitend geschikt om het
goede evenwicht aan te brengen, waar in onzen
tijd wat te veel vleesch wordt gegeten of
andere te veel stikstofboudende voedingsmid
delen. Overdreven broodvoeding leidt tot
vetaanzetiing, en in fruit vindt men een
uitstekend middel om dat te voorkomen.
Dus bij de rijke, vleeschetende en de arme
broodetende standen is het gebruik van fruit
voor een gezond lichaam ten zeerste aan te
bevelen.
Het afvoerend vermogen van fruit wordt
dikwijls toegeschreven aan het gehalte van
zekere zuren. Men weet echter nog niet met
zekerheid, waaraan men dit moet toe
schrijven.
Naar alle waarschijnlijkheid echter niet aan
de zuren. Heel wat menschen gevoelen zich
na het eten van fruit minder wel. Meestal
nemen deze personen de vruchten in te
groote stukken tot zich, de groote stukken
blijven dan in de maag liggen en verzuren
daar. De verbreiding van ziekten door fruit
is veelal geringer dan bij andere voedings
middelen. Vleesch b.v. bevat bij verrotting
schadelijke bacteriën rottent fruit bevat alleen
onschadelijke schimmelplantjes. Fruit kan in
zijn binnenste geen schadelijke bacteriën be
vatten, de schaal houdt ze voldoende buiten
en wanneer ze nog mochten kunnen binnen
dringen, dan zouden ze door den invloed
der zuren nog worden gedood. Op de bui
tenvlakte van vruchten echter, waar zich veel
stof kan verzamelen, vindt men dikwijls
bacteriën vooral ook omdat ze veel door
verschillende handen worden aangeraakt.
Maar met groenten en zeer veel andere
voedingsmiddelen is dat niet anders. In tij
den van een epidemie moet men voorzichtig
zijn. Uit een gezondheidsoogpunt is het altijd
aan te bevelen, zijn vruchten voor het ge
bruik goed af te wasschen.
Bij de vruchten komt het er veel op aan
hoe men ze eet. Men moest vruchten nooit
met schil of pitten eten. Van deze slechte
gewoonte zijn tal van blinde-darmontstekin-
gen het gevolg.
Door den smaak en ook reeds door het
gezicht en den reuk der spijzen kan onze
eetlust worden opgewekt. De spijsverterings
organen worden hierdoor om zoo te zeggen
in funotie gebracht, of liever in gereedheid
gebracht hun funoties te verrichten. Vruch
ten zijn meestal zeer aromatisch, ze zien er
jif
I
i p
