Zaterdag 10 September 1910
25sle Jaargang N°. 1588.
Antirevolutionair
Orgaan
voor de Knidfioflandiche en SBeenwselie Eilanden.
IN HOC SIGNO VINCES
T. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
Bienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Alle stukken voor «le l&edactle bestemd, AcSvertentiën en verdere Administratie franco toe ie zenden aan den Uitjeever.
liet gaat osss allen aan.
Tot eene verklaring
Hei machtwoord in den Socialen
Tain-» era Uasultooiiw,
Dese Gourant verschijct elkea Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Cent.
n n n zonder 50
Buitenland bij vooruitbetaling met Zondagsblad ƒ7,50; zonder 4,50 por jaar
Afzonderlijke Rnsamers 5 Cent. Met Zondagsbed 7 Cent.
UITGEVER
Tetteffflfflro IntercoKim. So. 2.
Adrertentiën 10 Cent per regel en 3/2 snaai. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal.
Groots letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Adrertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Niet in alles wat ons omringt, stel
len we belang. Er is een laakbare, te
rijetreuren belangstelling, die zich met
|bens anders doen wat al te veel be
moeit. Er is belangstelling maar haar
bedilzieke zuster, de nieuwsgierigheid,
komt maar al te veel de deur openen
om te zien, wat er aan 't handje is.
Er is velerlei belangstelling, maar elk
mensch dient in gegeven tijden onder
gegeven omstandigheden die belang
stelling op één punt te concentreeren
Niet in alles en allen kan men te
gelijk en met evenveel inspanning
belangstellen de menschelijke geest
is daar niet ruim en forsch genoeg
voor. Wie zich met alles en allen be
moeit, stelt in niets belang. Want de
belangstelling is niet een om zich heen
turen, alle kanten uit der samenle
ving waarmee we slechts aanraking
hebben; also! onze ziel als een politie
agent staande op een kaai alle
hoeken en straten van 't dorp ingluurt
f er niet iets te doen is waar zijn
ambtelijke waardigheid zich mee
moet inlatenneen, belangstelling
grijpt dieper de levensomstandigheden
aanziet ze dieper in zoekt naar den
inhoud, de waardij wenscht naar den
oorsprong en denkt om de gevolgen.
Wie belangstelt in 's levens zaken,
blijft er niet aan hangen, maar gaat
er met zijn ganache denkvermogen op
in en rust met, voor hij de beteeke
nis van de feiten begrepen, zij 't ook
met Paulus »gegrepen« heeft, opdat
hij, een en ander waarlijk kennende,
de middelen mocht vinden tot herstel
zoo er krankheden zijn; tot voort-
gaanden bloei; zoo de levensbeweging
.in haar wortel uitstekend is.
Eén zaak is er thans door heel 't
Vaderland, die de belangstelling in
bijzondere mate gaande maaktde
invoering der doodstraf.
De sexueele moord te Renkum,
waar een meisje wreedaardig geschon
den en om 't leven gebracht is roept
aller belangstelling in 't vraagstuk
der doodstraf wakker. Maar natuur
lijk ook in de vraagWat is er toch
in ons Volk in beweging, dat zoo dag
aan dag moord en doodslag gepleegd
kunnen worden.
Welken geest bezielt ons volk te
genwoordig? En waar zijn die uitin
gen van sexueelen hartstocht en daar
mee gepaard gaanden moord de oor
zaken en de gronden van.
Waar is de dieper liggende fontein
waaruit al dat vuile water zoo dagelijks
opborrelt.
Een student in Rijswijk schiet een
getrouwde vrouw dood. Een paar we
ken daarna melden de bladen weer
van een Groninger student, die een
meisje var. 17 jaar treft en daarna
zich zelf doodschiet.
Uit Amsterdam komen ook rechts
zaken voor over doodschieten van
szijn meisje.
Kinderen worden meegelokt om
ontuchtige handelingen te kunnen be
drijven in de omstreken van Scheve-
mngen en Hilversum.
Ken wader in Vaals waarschuwt 't
publiek, dat in Den Haag studenten
van de Pulytechnische school met
meisjes van 1315 jaar zich zoodanig
bemoeien, dat de rechterlijke tusscheu-
komst geëischt wordt.
En nu nog Renkum, dat niet alleen
staat.
Bij zooveel overtreding, want 't gaat
ons allen aan, komt de vraag naar
voren: Wat is de oorzaak? En zou
de invoering der doodstraf hier niet
preventiefd. i. voorkomend tus-
schenbeide kunnen treden.
Onzes inziens is 't hoog tijd, dat de
Overheid tot de invoering overga
Niet alleen om schrik van ronds-
omrne te brengenniet alleen omdat
haar 't zwaard niet tevergeefs in han
den is gesteldniet alleen om die
rnenschen voor altijd onschadelijk te
makenmaar om aan 't snelvlietend
leven onzer dagen ook daardoor wat
paal en perk te stellen.
Gewis de Overheid heeft 't recht
tot de doodstrafze zal schrik ver
spreiden, als er slechts één gevallen
is onder beulshandenmaar ze zal
ook weer op 't leven kalmte van be
raad gaan drukken. Daarom, door de
doodstraf, zal de hand minder snel
naar 't moordtuig grijpen, en 't ver
stand koeler en kalmer en berede-
neerder gaan optredende zenuw
achtige gehaastheid des tijds zal wijken
en ieder zich veel meer rekenschap
gaan geven van zijn doen en laten.
Gewisuit het hart komt de dood
slag voort't is de zonde, die woelt
en wroetmaar die zonde vindt een
vruchtbaren bodem in den ijlenden
tijd, die geen denken en nadenken
meer overlaat.
De doodstraf zal tot bezinning
leiden. Tot zich rekenschap geven van
wat men wil doen en de gevolgen.
En al blijft het feit der zonde be
staan en dies de wortel leven van
allen doodslagde doodstraf zal ook
in sociaal opzicht deze goede vrucht
dragen, dat men meer waarde gaat
hechten aan 't leven van zijn naaste,
omdat men zich genoopt zal zien, in
allen ernst, z nder overijlen, de ge
volgen te overrekenen, uit vrees voor
de ontzettende straf.
Die moorden gaan ons allen aan.
En een rustiger leven gaat ook ons
allen aan.
Daarom heelt de doodstraf thans
aller belangstelling.
In den komkommertijd houdt de
Pers zich met velerlei niet-poltieke
zaken bezig en vooral niet, want de
hoofdredacteuren zijn soms in 't Bui
tenland, met teere kwesties.
Zoo komt 't ook, dat we al sinds
de Statenverkiezing weinig zaaks heb
ben gelezen over den Bond, de Con
centratie van Unie-liberalen als Rood
huizen met de Sociaal-Democratie.
In 't Verkooplokaal te Rotterdam
bij de verkiezing in district. I was 't
Stemt Rood. En ook op andere
plaatsen klonk hetStemt Rood.
Maar in Utrecht werden harde noten
gekraakt over 't feit, dat terwille van
een Socialist de liberale zetel werd
verkwanseld. In Friesland liet de li
berale partij een harer mannen val
len en een Socialist kwam er voor in
de plaats.
Nochtans: een en ander heeft veel
stof opgejaagd en de vraag, die mis
schien bij de Algemeene Beraadsla
gingen in de Kamer om antwoord
vraagt, zal deze zijn Is de Bond van
Unie Liberalen en Socialisten klaar
üf is 'tnog geen botertje tot den bo
dem
't Zal toch wel tot eenige verklaring
moeten komen, wat de Unie Liberalen
tot een toenadering tot den Socialist
drijft.
Het volk mag toch en moet toch
weten, wat de Unie Liberalen in hun
schild voeren. Zal die partij vertrouwd
kunnen worden, dan heeft elk kiezer
te -v/eten, of 't de bedoeling is der
Unie-Liberalen om met de Socialisten
voor goed gemeene zaak te maken.
Bij de Statenverkiezing bleek van veel
vriendschap. M aar een Coalitie is nog
een stap verder.
Zal 't tot een verklaring dier Coa
litie komen in 's Lands Vergaderzaal
We zullen afwachten.
Er ligt aan allen strijd één grondge
dachte ten grondslag. Of Landen en
Natiën en Volken of individuen een
strijdvoerensteeds is er één grond
oorzaak één worteldenkbeeld, waaruit
ja nog andere denkscheuten kunnen
uitspruiten, maar dat toch het hoofd
motief blijft van de wéder zij dsche
spanning of verbittering.
In den Socialen strijd is dat motief,
is het machtwoord Recht
Recht zoekt de arbeider.
Recht zoekt de patroon.
Recht zoekt elke verongelijkte.
Recht zoekt de Middenstand.
Recht de Handel, de Nijverheid, de
Scheepvaart
Recht eischt de School, de Kunst,
de Wetenschap.
Geen factor van 't Maatschapsleven
wil bestaan zonder dat haar recht
geschiede.
Maar hier ontsluit zich een onmete
lijk veid van denken en wegen en
wikkenvan oordeeien en veroordeelen.
Wat is 'i Recht voor den een Wat-
dat van den ander
Waar houdt 't Recht van den werk
man op vóór dat 't onrecht voor 't
Patroonsleven begint.
Wie bakent precies de grens tus-
schen Recht en Onrecht at. En dat
niet voor één terrein Maar op alle
terrein des socialen levens
Wie is 't genie, die dat alles voor-
en overziet En daar durft men nog
te spreken van de Oplossing van den
Socialen strijd. Arme onkundige Ne
derige van geestGelukkig zijt ge,
als ge aan de oplossing gelooft. Houd
't ideaal maar vastDoch de waarheid
zal u vrij maken ook van die dwaling.
OT imn UfiTMIJtt.
'k Heb eens net gedaan als de Amster-
damsche diamantbewerkers en 'b ben een
dag of acht op reis geweest.
Alleen 'k heb het niet zoo groot
aangelegd als zij.
't Is toch 'n wondere wereld.
Ia »het Volkï is dien diamantbewerkers
herhaaldelijk herinnerd, dat zij niet moeten
vergeten, hoe ze ondanks al hun voorspoed
en hoe het hun ook naar den vleeze gaat
toch ^proletariërs^ zijn en blijven.
Ik daarentegen heb het nooit zoover
kunnen brengen 'k ben nooit een prole
tariër geweest en 'k zal het wel nooit worden
ook ik ben en blijf een simpele s-bourge-
ous.«
Het onderscheid zit 'm ook daarin, naar
't schijnt, dat de diamantbewerkers-prole
tariërs 'n uitstapje maken naar de Brussel-
sche tentoonstellingdat ze in verfrissching
er tusschen de Zwitsersche bergen gaan
wandelen of in 't Geuldal eenige dagen in
pension gaan en Heven als baronnen, gelijk
de teekenachtige uitdrukking van een op
merker luiddeTerwijl ik me zuike weelde
niet veroorloven kon en me ertoe moest
bepalen, binnen de grenzen van ons vader
land, niet als baron, maar als'n heel gewoon
menschje wat rond te zwerven ter
wijl er duizenden »bourgeois« zijn, die
zich zelfs deze weelde niet veroorloven
kunnen en aan huis en zaak gebonden,
niet verder komen dan de naaste omge
ving van de plaats hunner inwoning.
Maar dit alles tusschen haakjes, 'k Heb
wederom de opmerking gemaakt, dat er,
ja in 't buitenland heel wat schoons en
buitengewoons te zien is, maar dat men
toch waarlijk in ons eigen vaderland de
oogen ook nog wel te gast kan laten gaan.
Wie zoo hier en daar, in verschillende
plaatsen des lands familie of kennissen heeft
zoodat ie niet van 't eene hotel in 't
andere hoeft te sjouwen, maar eiken avond
weer een vriendelijk ontvangst treft en eiken
morgen bij 't heengaan een hartelijk »Tot
weerziens« wisselen kan, .die geniet ook o p
een reisje binnen ons land meer dan hij
in acht dagen »ops kan.
Als ik zoo 'n dag of wat op reis ga,
dan vertoef ik ook één dag in de hoofd
stad. Eén dag in Amsterdam Eere wien
eere toekomt, ook onder de steden des
landsAmsterdam heeft nu eenmaal de
oudste brieven en als Den Haag, het in
rijkdom en weelde, Rotterdam in scheep
vaart en inwonertal gaat overtreffen, dan
blijft Amsterdam toch de oudste brieven
houden.
Echter de Amsterdammers moeten
't me niet kwalijk nemen, 'k heb dien eenen
dag nu geen »koninklijken« indruk van de
stad gekregen en als straks het Belgische
vorstenpaar er op bezoek komt, dan be
hoeven ze voor de vergelijking met Brussel
nu niet zoo bang te zijD,
De entree bederft het al.
't Centraal-station is grootsleedsch en
imponeert wel't Damrak kan wel mee
doen en maakt zelfs bij avond in den
elecirischen lichtgans een schitterenden
indruk maar dan
Eerst de logge Beursklomp, sober op
het sombere af, niet het minst als tegen
Beurstijd de „doodsklok van het Damrake
luidt. Dan is de verte, de veel te kleine
>Dam,« waar »Naatje« nog altijd staat
als beeld van Nationale lawaleradig'neid en
op 't terrein van de Oude Beurs, in 't
hartje van de stad, in de schaduw van 't
vorstelijk paleis, waar men een millioenen-
gebouw verwachten zou, een trotsch ge
wicht van zo-eeuwsche bouwkunst tegen
over 't Paleis, dat de 17e vertegenwoordigt
daar vindt men van lichte
timmerplanken en veel glas met
schreeuwende reclame zich brutaal aan de
voorbijgangers opdringende 'n uitver
koopgevaarte, waar men s-koopjes« kan
gaan doen
Dat maakte me, 'k wil 't bekennen, wat
»nijdig« en misschien dat ik wat bevoor-
oordeelend tot de conclusie kwam, dat de
Amsterdamsche. stedemaagd haar gewaad
wat zorgvuldiger herstellen en vernieuwen
moet, wil zij de Koningin onder haar
zusteren blijven.
Eén dag in Amsterdam den mees-
ten tijd heb ik toch gedwaald door wat
de echte Amsterdammer met 'n weinigje
stadstrots, met 'n heel flauw glimlachje
van vergoelijkend meelijden, met eeD goed
hartigheid, d;e 'n ietsje prikkelen kan, »de
provincie« noemen.
't Is me 'n raadsel, dat menschen, die
voor hun plezier op reis gaan, zulk een
voorkeur toonen voor den spoortrein. Liefst
zoeken ze 't zoo uit, dat ze 'n >snel« heb
ben. 'n Boemel tergt hun geduid en 'n locaal-
trein, waar ge elke vijf minuten 'n kop
koffie kunt drinken, gesteld dat er buffetten
waren aan al die kleme halte'tjes, is hun
'n gruwel.
Vele .menschen weten 't eenvoudig niet,
wat een genot het is per boot over de
tallooze wateren, bv, van Holland en Fries
land te gaan. De buitenlanders, die van
Amsterdam uit hun boottochtjes in 't rond
maken, of op de Friesche meren komen
zeilen, moeten ons vaak leeren, hoe men
't moois van ons land het beste zien kan.
En waarlijk, op 't dek van 'n stoomboot
gezeten, die kalm door de wateren glijdt,
niet zóó langzaam dat het landschap ver
velen gaat en toch niet zoo vlug, of ga
kunt er de détails rustig van opnemen
daar kunt ge uzelf zijn. Dat kunt ge in
den hossenden, schokkenden, jakkenden,
jagenden spoorwaggon, waar ge in'ts-sei-
zoen« klem gezet zijt door een haring-
pakkenden conducteur, tusschen 'n dikken
huisjesmelker en 'u breedschoiige matrone,
die absoluut aan één vijfde van de waggon-
breedte niet genoeg hebben niet.
Intusschen ben ik door enkele dagen
reizens van twee waarheden meer dan ooit
overtuigd geworden. Eerstens, dat het een
zegen is, wanneer de dagelijksche arbeid
eens door een korte rustpooze afgebroken
wordt en in de tweede plaats, dat het nog
veel grooter zegen is, wanneer na den
korten rusttijd de geregelde arbeid weer
wacht.
Het is een weelde, als eens één keer
van 't jaar van Zondag tót Zondag elke
morgen 't plan van den dag naar luim en
neiging kan worden vastgesteld. Maar wie
aan werken gewoon en tot werken gescha
pen is, vindt het dan tocfl weer 'n zegen,
als de klokkewijzer weer van uur tot uur
zijn arbeid vaststelt.
De rustdagen breken \slaafsche van
den arbeid en dat is hun hoogst genot.
Maar den arbeid zelf kunnen we niet missen.
Zonder geregelden arbeid is de mensch niet
in z'n element. Lichaam en ziel zijn nu
eenmaal op arbeid aangelegd en dat merkt
men 't best, als na de rust de vingers
weer jeuken gaan, om de een z'n spade,
de ander z'n schaaf, de derde z'n pen op
te vatten.
Jammer alleen, dat er nog zoovelen zijn,
die geen rusttijd kennen, anders dan op
den dag des Iieeren.
Toch is die zoo noodig.
Zelfs een koe melkt men niet't gans che
jaar door en de akker moest om zeven
jaar onder Israel 'n jaar braak liggen En
al wil ik nu bij den mensch voor geen
jaren of weken pleitenLaat ieder, die er
wat aan doen kan, den arbeidenden mensch
enkele dagen van rust gunnen. Met fris-
schen moed en grooter opgewektheid keert
hij dan terug tot zijn sgoddeiijk beroep.
Zijn kracht is vernieuwd, zijn geest ver
kwikt, zijn blik verruimd hij is eens »vrij«
geweest van zijn arbeid, maar heeft dan
ook 't genot en 't geluk van dien arbeid
te hooger leeren waardeeren
UITKIJK.
Het Drogen van Aardappelen.
In de laatste jaren heeft in Duitschiand een
nieuwe industrie, welke aardappelen tot grondstof
heeft, groote vordering gemaakt n.l. die, welke
ten doel heeft aardappelen te drogen, ter verkrij
ging van een duurzaam en op de markt verhan
delbaar veevoeder. Door het drogen kan men de
groote verliezen, welke tijdens het bewaren inden
winter worden geleden tegengaan. Aan de andere
zijde tracht men deze industrie zooveel mogelijk te
bevorderen, om de markt van aardappelen en
aardappelprodukten te ontlasten en om den Duit-
sehen landbouw betreffende zijn behoefte aan
veevoeder minder afhankelijk te maken van het
buitenland. Aangezien deze industrie wellicht
ook hier te lande toepassing kan vinden, geven
wjj daaromtrent eenige algemeeue opmerkingen.
Men onderscheidt twee stelsels van aardappel-
drooginrichtingen. Volgens het eene worden de
aardappelen, na gewasschen te zijn, tot scbjjven
of reepjes gesneden. Deze komen in trommels,
waarzij met een stroom van heete vuurgassen in
aanraking worden gebracht, welke het water aan
de aardappels ontrekt, zoodat deze den trommel
in drogeu toestand verlaten. De drooginrichtin-
gen, welke volgens dit stelsel werken, kunnen
ook voor het drogen van andere produkteu als
bieten, en bietenloof, gras, groenvoeder, koren,
chichorie, enz. gebruik worden. Het andere
stelsel berust op 't volgende beginsel. Na te zijn
