,J\
Kassiers.
Zaterdag 2Juli 1910
I
#S!
machine
iT«©r lie Zuiillaolliiiiilsclie en ^eenwsclie Eilanden.
25sle Jaargang N°. 1568.
T
LSDIJR.
VidsmA
Antirevolutionair
MIE Mi.
„Het M TDOt ii Msvronw".
harnis,
IN HOC SIGNO VINCES
EXTRA PREMIE
T. BOEKHOVEN,
soorten
teciaiiteit in
b en IPnier~
laarzen.
3TEIJN Jr.
^SPLAAT,
Interc. No. 4.
teijn Ooltgensplaat,
Iten.
nlandsche Effecten.
|en.
lizen en landerijen
oten tegen koersen
derden tegen zeer
3405
idschade.
inte-koers.
o
•ever.
O
len tot de firma
>A»a
z.z. »i.
ït jaar 1850 wer-
ji geleverd.
3132
tschdag in Uw gezin
van Uw wasch wilt
:elijker wilt maken,
zak wilt houden,
i
AUlSS
eischen voldoet.
3 uren klaar,
machines, o, neen!
in werking te zien.
vertegenwoordiger
SOMMELSDIJK.
Alle Kfiikhen voor de Itedactie bestemd, Advertenstiëii em verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
BOA voor de Lezeressen van dit
Blad.
Mess iüedsvraag'stuk.
Door de beslissing van den Hoogen
Raad is 't vraagstuk van den Eed
nog ingewikkelder geworden. Het is
toch niet zoo eenvoudig. Verschillen
de vragen doen zich voor. Om er
eenige te noemenmoet in 't liberale
staatsrecht, dat met God in de Staat
kunde niet rekent, ook een Eed af
gevraagd worden; mag een ongeloog
vige voor de rechtbank zweren moet
het aantal Eeden niet worden ver
minderd welke Eeden moeten dan
gehandhaafd, welke afgeschafd wor
den mag men met een belofte vol
staan, al is men niet Doopsgezind
heeft de Eed ook beteekenis voor 't
Buitenland bv. bij de uitlevering van
misdadigers, of is dan de belofte vol
doende.
En bij die vragen heeft de Hooge
Raad er een gevoegd, nadat de Haar-
lemsche Rechtbank ook al van zich
had doen spreken.
't Gold een Eedsweigeraar. De
Haarlemsche Rechtbank sprak den
man vrij, omdat haars inziens de in
Art. 161, Wetboek van Strafvorde
ring, genoemde woorden «Op de wijze
zijner godsdienstige gezindheid« tegen
woordig beteekenen de persoonlijke
godsdienstige opvatting, die iemand
heeft; los van kerk of kerkgenootschap.
Art. 161 zegt dit
De president vraagt den ge
tuige at zijnen naam, zijne voor
namen, zijnen ouderdom, zijn
beroep en zijn woon- of verblijf
plaats of hij den beklaagde
gekend heelt voor het feit,
waarvoor deze te recht staat;
bloed- of aanverwant is van
den beklaagde en in welkeD
graad, en of er dienstbetrek-
tusschen hem en den be
klaagde bestaat of bestaan heeft.
En dan volgt de veel besprokene
2de alinea.
De getuige doet hierna, op
straffe van nietigheid, naar de
wijze zijner godsdienstige ge
zindheid den eed of de. belofte
A-gjEBfrvan de geheele waarheid en
niets dan de waarheid te zui
len zeggen.
Enz. enz.
Iemand moet dus zweren of, als hij
Doopsgezind isbelovenmaar de
Eedsweigeraar werd vrijgesproken
door de Haarlemsche Rechtbank,
omdat zij de Evolutietheorie toepaste
op dit artikel en aldus redeneerde
Gezindheid beteekende vroeger kerk
genootschap, maar tegenwoordig nu
er zooveel ongeloovigen zijn, behoef
ik mij bij mijn uitspraak aan dat in
de wet vastgelegde woord niet meer
te houden en beschouw ik voortaan
de uitdrukking snaar de wijze zijner
godsdienstige gezindheida als toepas
selijk op ieders persoonlijke overtui
ging, en als dus iemand beweert in
geen God te gelooven en 't «Zoo
waarlijk help mij God almachtig voor
hem geen beteekenis heeft, dan mag
hij den eed weigeren en ik stel hem
buiten rechtsvervolging.
Vanzelf heeft deze uitspraak van de
Haarlemsche rechtbank heel wat pen -
nen in beweging gebracht, om de een
voudige reden, dat deze rechter art.
161 uitlegde in een zin, die er nog
nooit aan gegeven was en hij dus als
wetgever van een nieuw artikel optrad,
inplaats van als rechter naar 't bestaan
de recht te vonnissen.
Voortaan krijgt dus, als alle recht
banken zoo beslissen als de Haarlem
sche, niemand die zegt»ik geloof
niet aan God«, eenige straf als eeds
weigeraar. En tochart. 161 eischt
aflegging van den eed, en anders is
't getuigenis nietig.
Door dat Vrijsprekend vonnis is de
Eedskwestie dus al in een nieuw
stadium getreden, maar nu komt er
nog een nasleep, die even ernstig is.
lie Hooge Raad heeft beslist, dat
«op de wijze zijner godsdienstige ge-
zindheid« wel ziet op 't kerkgenoot
schap (en hier wijkt dus de Hooge
Raad in zijn oordeel weer af van den
Haarlemschen rechter,) maar dat »op
de wijze van« slechts beteekent de
eed vorm en als dus een Kerkgenoot
schap, geen expressen eedvorm heeft,
dat dan de getuige weigeren mag.
Zoo wordt de zaak dus nog al moei
lijker. Welk eedsformuiier heeft de
Geref. Kerkde Ned. Herv.de R.
KatholiekeLuthersche enz.
En als de rechter dit nu niet weet,
zoo zegt de Hooge Raad, dan behoeft
de Geref. getuige of de Herv. getuige
enz niet te zweren. Maar eilieve, als
de Kerk nu geen eed voorschrijft, dan
is 't met 't eedzweren voor de recht
bank absoluit gedaan En mag de man
dan nog wel getuigen Stuur hem
dan maar naar huis.
De kerken zullen dus de eedsformule
eerst moet bekend makendie zij
vastgesteld hebbenen dan kan den
getuige gevraagd worden of hij op die
formule de vingers omhoog steken wil.
De Eedskwestie is en door de Haar
lemsche Rechtbank door haar evolut e-
naire uitlegging van «godsdienstige
gezindheids naar «persoonlijke over
tuiging èn door den eisch van den
Hoogen Raad om de eedsformule te
kennen, door eenige gezindhe d ge
bruikt, in een impasse geraakt.
En de Minister zal hier wel tusschen
heiden moeten treden, hoe of nu toch
eigelijk art. 161 der strafvordering
moet worden opgevat.
Het daghet in H Oosten
Assen is de hoofdstad van Drente.
Daar vergaderde ter voorziening in
een vacature in den Raad de burger-
kiesvereeniging, en in eene moeite ging
dat doordaar werd besloten, dat ook
vrouwen als stemhebbend lid der kies
vereeniging toegelaten mogen worden.
Mannetje zet zijn el of hamer of
kalkbak wegvrouwtje houdt op met
kousen stoppen of aardappels schillen
en samen gaan ze naar de kiesvereeni
ging. En moedertje praat mee; en
stemt mee; en verzoekt 'twoord aan
«mijnheer de Voorzitter« om te protes
teeren tegen het gezegde van haar
lieven man, waarmee ze t dan belange-
na niet eens isen haar raffeltje gaat
dat mannetje er den schrik van krijgt.
Als 't weer kiesvereeniging is houdt
mannetje zijn el, zijn hamer en kalkbak
in de hand en met een leuk gezicht
zegt ie «Ga jij maar alleen, vrouwtje,
ik houd het tegen jou daar, toch niet
uit.«
En de mannetjes blijven thuis, de
wijfjes gaan er op los.
Zal 't in Assen ook zoo gaan We
zullen afwachten.
Maar ontijdig achten we dat besluit
zeer zeker. Heeft de vrouw 't Kiesrecht
alImmers neen Waarom ze dan als
stemhebbend lid aanvaard, als ze geen
enkele verantwoordelijkheid draagt bij
de stembus ten Raadhuize.
Eerst dient ze dan toch 't stemrecht
te hebben volgens de wetlate men
daarna beslissen, of ze 'took in de
Kiesvereeniging zal hebben.
We weten wel, dat in 't Patijbestuur
der S. D. A. P. ook vrouwen zitten,
zonder bij de stembus te kunnen
worden toegelatenmaar dat nu ook
een burgerkiesvereeniging z6ö de so
cialistische manieren overneemt, daar
voor moet je in Assen wonen, dicht
bij 't centrum van Socialisme en
Anarchisme.
De vrouw stemhebbend lid der
kiesvereeniging.
Afgevaardigd ter Centrale.
Als deputaat naar de Algemeene
Vergadering.
Al 3 lid van 't Hoofdbestuur.
Als Kamerlid.
Als Minister van Finantien.
Nu is 't rijtje volDe weg afgeloo-
pen Wat zullen we nog beleven, eer
we tien jaar verder zijn.
Winst
Stemmingen en herstemmingen deels
overziende, kan de Coalitie tevreden
zijn 't Kabinet verblijd wezen en dr.
Kuyper met welgevallen terugzien op
't succes van den strijd.
Samen 4.
In Zeeland verloren de Liberalen
1 zetel in Middelburg en 2 in Goes.
Samen 3
In Noord Holland verloren ze 4
zetels aan de Socialisten.
In Gelderland verloren ze 2 zetels
in Doesburg; 1 zetel in Voorst.
In Overijsel verloren ze 3 zetels in
Enschede en 1 in Ommen.
In Groningen verloren ze 1 zetel in
Bedum.
In Friesland verloren ze 2 zetels en
viel ook 1 Socialist, zoodat daar 3
zetels van Links Rechts werden.
Samen 19 zetels verloren.
De Rechtschen verloren niets, alleen
in den Helder viel Staalman.
Er is dus reden om verheugd te
zijn.
De ebbe der Coalitie is nog niet
ingetreden.
't Is nog «van vloeien.«
Daarbij een 2e Kamer met 60 R.-40 L.
En een le Kamer met 31 R. 19 L.
En de Staten van Zuid Holland 55 R.
27 L.
Zoo gaat 't goed
Om den Socialist te behagen.
Te Bedum is iets ongewoons geschied
Dat men bij herstemmingen den minst
schadelijken candidaat steunt of hem,
van wien men in een bepaald geval
met een bepaald doel het meest ver
wacht, is oorbaar. Maar dat men zijn
eigen aftredenden candidaat verzoekt
terug te trekken om op een socialist
te kunnen stemmen, is wonderbaar.
Zoo iets is te Bedum gebeurd met
de liberalen aldaar.
De Socialisten hadden besloten alleen
Mansholt te steunnen, hun eigen can
didaat' als de liberalen hun 3 candi-
daten handhaafden.
Wat doen de liberalen? Zever-
zoeken Hopma, één hunner 3 in her
stemming komende aftr. candidaten
terug te treden. Dat gaat natuurlijk
met krabbelen en bijten, maar 't gaat
Hopma de liberaal trekt zich terug
en nu gaan de liberalen stemmen op
Mansholt, den Socialist en op 2 hunner
candidaten.
Hopma, de aftr. liberaal, moet voor
Mansholt den socialist wijken,
Ooit gezien in eenige partij
Ooit gezien, dat men z'n eigen aftr.
partijgenoot los laat om den Socialist
over te nemen tegenvoeter, zooals
de liberalen zeggen. Nooit geziendan
in Bedum in den jare 4910 bij de
Herstemmingen. Voor de liberale
partij een schande Och neen ze zijn
van de familie. Of er dus een Socia
list in komt of een liberaal, 't is lood
om ijzer.
©I» SMü.1 ttlITMI J M.
en Administration.
OPHANDEL."
IVEU."
toneerd handelsmerk
Joh y. Ballegooij.
A. C. A. Poots.
A. ys:q Eesteren.
L. "W. Zaaijer
X. van OostonfernggB
2445
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Cent.
zonder 50
Buitenland bij vooruitbetaling met Zondagsblad f 7,50; zonder 4,50 per jaar
Afzonderlijke nummers 5 Cent. Met Zondagsblad 7 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercom». Mo. 2.
Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën wordeD ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
voor de Lezeressen van ons blad.
Wij zijn werkelijk verheugd thans iets
voor onze Lezeressen, voor onze Vrouwen
en Meisjesi te kunnen doen, haar iets aan
te bieden, waaraan zij werkelijk voor haar
leven iets hebben, een werk van blijvende
waarde voor haar tegenwoordig of toe
komstig gezin.
Wat is nuttiger voor de p'actische
Huisvrouw of voor haar, die het zal worden
dan een practisch goed geschreven werk,
dat raad geeft voor alle huishoudelijke zaken,
voor de woning, voor de keuken,
voor den keider.
Het is ons gelukt voor onze Lezeressen
verkrijgbaar te stellen tot den onbegrijpelijk
lagen prijs van 50 cent, het bekende
gerenommeerde werk van Mevrouw S. J.
BARENTZ—SCHONBERG
(Tweede veel vermeerderde Uitgave).
Practische Huisvrouwen, wij willen u
lÖ noS even een zeer verk°rte opsomming geven
van wat U in dit werk van 50 cent vindt.
Voor de Huishouding Het Schoonmaken
en Onderhouden van Meubelen, Tapijten,
Gasgloeilicht enz. Uitmaken van Vlekken,
Tafeldekken, Wasch, Regeling der werk
zaamheden, Voedsel en Voedingswaarde,
Inkoop der Levensmiddelen, Visch pa
Vleesch, Groenten, Vruchten, Het zeer
uitgebreide> gedeelte Kookkunst, dat een
vormt. En dan inmaken van Groenten, en
andere Conserven.
Ten slotte Zorg voor het Lichaam,
als Bad, Beweging, Kleeding, Rust,
Slaap, Ventilatie, enz. enz.
Kortom, het is een duidelijk volledig en
bevattelijk werk voor elke Nederlandsche
Huisvrouw, die op de hoogte van haar tijd
wil zijn. Het kookboek alleen is een ware
bron van kennis. Alle Recepten, zoowel
van de meest eenvoudige als voor de
uitvoerige Keuken worden hierin duidelijk
gegeven.
Het boek is uitsluitend voor de Lezeres
sen van ons blad tegen 50 cent en inlevering
van onderstaanden BON verkrijgbaar.
De ondergeteekende wenscht als lezeres
van dit blad te ontvangen voor de hierbij-
gaande 50 cent in postzegels of postwissel.
I ex. Barentz Schönherg, „I1ET
BOEK VOOR DE HUISVROUW".
Naam
Woonplaats
In Zuid-Holland, verloren de Libe
ralen 2 zetels in Rotterdam I één in
Rotterdam V. Ook één in den Haag.
De liberale menschen beleven over
't algemeen van hun troetelkinderen, de
openbare onderwijzers, niet veel pleizier.
Het is indertijd dik >aan« geweest
Niet zijn opkomst, maar wel zijn opper
macht, heeft het Liberalisme te danken
gehad aan de moderne Dominees en de
openbare onderwijzers.
Dat weet ieder in Nederland.
Nu, ja Keeken de liberale merischen
ons weieens scheel aan, als wij een flinken
dominee hebben, die er met forsche long-
stooten op de politieke trompet weet te
blazen of als wij een kranigen schoolmeester
hebben, die in 't debat het fiasco der
liberale leer weet te schilderen maar
de druiven zijn zuurZij hebben in de 70e
en 80e jaren precies hetzelfde genot gehad
van de moderne predikanten en de openbare
onderwijzers.
De moderne dominee zat, natuurlijk in
de liberale Kiesvereeniging. Hij was voor
den »vooruitgang« op geestelijk en zij voor
den vooruitgang op verstandelijk, politiek
en maatschappelijk gebied. Dat hoorde bij
elkaar
En de openbare onderwijzer was vóór
den vooruitgang op elk gebied en dus was
hij de man naar 't hart van den modernen
dominee en den liberalen politiekus,
'n Tijd lang ging dat best.
Roerend waren de heeren er over eens,
dat de 2>clericale« minderheid onder de pan
toffel zitten moest, hoogstens op 't voeten
bankje mocht plaats nemen.
In die »£ijnen« school 't gevaar
Dominee had last van hen, want ze
kwamen zelf niet in de kerk en traden in
'n afgescheiden schuurtje ol in een evangeli
satie-loods als concurrentie in den godsdienst
op, waarom dominee zullen we maar
zeggen meende, dat hèm de alleenver
koop toekwam. Hij vond dat naar. Hij
begreep dat niet. Hij maakte toch waarlijk
den weg naar den hemel niet moeilijk en
van de hel sprak-ie nooit nee: die
fijnen waren z'n dagelijksch verdriet.
De openbare onderwijzer had het evenmin
op die lieden begrepen. Zij piekeerden
altijd over een christelijke school en
wilden daarmee den godsdienstoorlog in de
gemeente ontketenen.
En de liberale politicus vond die >fijne«
ook weer op zijn terrein tegen hem over
staan .was 't wonder, dat hij den
modernen dominee in de eene en den
openbaren sehoolmeester in den anderen
arm greep en zij, gedrieën, als gezworen
kameraden togen door stad en dorp
Lang hield deze entente* stand.
Alom werden op ruime schaal kweek
en normaalschoolen opgericht, die zelf uit
de kleinste buurten jongens en meisjes trok
ken, om opgeleid te worden tot onderwijzer
en onderwijzeres, teneinde straks een lamp
des lichts, een ster der vooruitgang te zijn
in vlek en dorp en gehucht.
Daar werden ze onderwezen in al de
wijsheid van het ^denkend deel der natiec
Ze leerden daar, dat de aarde al zoo
en zooveel millioenen jaren heeft bestaan
en ze kout'ten over die voortijden, alsof ze
er bij waren geweest. Ze leerden er de
groote wet der Evolutie en de hypotesen
van Darwin kennen en beslisten van de
duizelingswekkende hoogte kunnen Kwasie-
geleerdheid, dat er »natuurlijk« van geen
Schepper des hemels en der aarde kon
sprake zijn.
God, de Almachtige werd doorgeschrapt.
Vanzelf had dan zijn Woord geen waarde
meer. Wat zou men zich druk maken over
Job en Jesaja men had immers
Multatuh men had Rou: seau men had
Goethe, Heinrich Heine, Nietsche
Er waren uitzonderingen.
Ze zijn er gelukkig nog.
Maar de regel is dan toch, dat de
opleiding den openbaren onderwijzer heeft
gemaakt tot den beslisten tegenstander op
èlk gebied van wal ons dierbaar is en waar
