Zondagsrust.
Formulier van een
scheldbrief
Gehoorzamen uit liefde.
Waakt en Bidt.
E15N SPANNEND ÜOÜENHLIK OP DE EVER-JACHT.
Kometerj.
Zor\dag.
Het beste werk.
]#ii besluit der Staten-Generaal van 1707
ter liervordering der Zondagsrust hebben
wij onze lezers medegedeeld. Thans volgt
de vet van 1 Maart 1815, bekend als de
Zondagswet, met de bepalingen onder 6e
en 7e genoemd, die bij de wet van 15 April
1816 gewijzigd zijn.
Aan alle degenen, die deze zullen zien, of
hooren lezen, saluutdien te weten
Alzoo Wij in overweging genomen hebben
de noodzakelijkheid om, op het voetspoor
Onzer godsdienstige voorvaderen, die daarop
steeds den lioogsten prijs stelden, de plicht
matige viering van den dag des Heeren en
andere dagen aan den openbaren en Chris-
telijken Godsdienst gewijd, door eenparige
en voor de geheele uitgestrektheid der
Vereenigde Nederlanden algemeen werkende
maatregelen te verzekeren
Zoo is het, dat Wij, den Raad van Staten
geboord en met gemeen overleg der Staten
Generaal dezer landen, hebben goedgevonden
en verstaan, gelijk Wij goedvinden en ver
staan bij deze:
le. Dat op Zondagen, en op zoodanige
godsdienstige feestdagen, als door de kerk
genootschappen van den Christelijken gods
dienst dezer landen algemeen erkent' en ge
vierd worden, niet alleen geene beroepsbe
zigheden zullen mogen verricht worden,
welke den godsdienst zouden kunnen storen,
maar dat in het algemeen geen openbare
arbeid zal mogen plaats hebben, dan in
geval van noodzakelijkheid, als wanneer de
plaatselijke Regeering daartoe schriftelijke
toestemming zal geven.
2e. Dat op deze dagen, met uitzondering
van geringe eetwaren, geene koopwaren
hoegenaamd op markten, straten of openbare
nog geen vijf jaren zijn verloopen sedert de
vroegere veroordeeling van den schuldige
onherroepelijk is geworden, of de op de
overtreding gestelde geldboete vrijwillig is
betaald, de boete of straf zal verdubbeld
wqrden, en wijders alle te hoop gelegde of
uitgestalde goederen verbeurd verklaard, en
de herbergen of andere publieke plaatsen
voor een maand gesloten.
En dat door deze algemeene verordeningen
alle daarmee niet overeenkomstige provin
ciale of plaatselijke reglementen en inrich
tingen zullen worden gehouden voor ver
vallen.
Lasten en bevelen, dat deze in het
Staatsblad zal worden geïnsereerd, en dat,
een genoegzaam aantal exemplaren gedrukt
en aan de Staten in de onderscheidene
provinciën of landschappen, ingevolg art.
86 der grondwet, ter uitvoeriing zal worde n
gezonden met last, om dezelve aio mme
te doen publiceeren en affligeerenen, en van de
predikstoelen der onderscheidene Christelijke
Kerkgenootschappen te doen aflezen.
Lasten en voorts, dat onze ministerieëele
Departementen en andere autoriteiten Jus-
ticieren en officieren, wien zulks aangaat,
aan do nauwkeurige uitvoering de hand
zullen houden, zonder eenige conniventie of
dissimulatie.
Zoodanig is do wet, die tot op den huidigen
dag nog door geen andere vervangen is.
dien eene bekeerde ziel geeft, aan de zon
den, te voren door haar bedreven.
Opgesteld door W. TEEL1NGH.
maker, zoo vindt ik mij zeiven nog meer
overtuigd, dat mijne vorigen verbintenis,
voor Hem gruwelijk is geweesten dat
ik duizendmaal verplicht ben, mij zoo spoedig
mogelijk van mijne vuile zonden af te schei
den cn mij tot den Heere mijnen God te
wennen, waar het mij alles beter is.
5. Daarom neem ik mij nu heiliglijk voor,
in de tegenwoordigheid Gods des vaders,
des Zoons en des Heiligen Geestes, die
harten en nieren kent, en voor zijne hei
lige Engelen, dat ik de zonde niet langer
wil naloopen, maar den Heere, mijnen God
en Schepper, door Jezus Christus zijnen
Zoon, aanhangen, aankleven, dienen en eeren
en wil mij het in alles laten genoeg wezen
dat ik den vorigen tijd mijns levens, der
heidenen wil gedaan heb, om van nu voor
taan den Heere te dienen en te looven.
6. Derhalve, na rijp beraad en welbedacht
gemoed, zoo herroep ik nu op dezen dag
iu deze week, in deze maand, in dit jaar
mijns levens, die rampzalige en kwalijk
bedachte toestemming, die ik aan mijne
boezem geliefkoosde zonde gegeven heb
deze trek ik nu van ganscher harte in
ik onderteeken dit afscheid met de volle
beweging mijner ziel en herroep al de
vergunning die ik ooit gegeven heb
daarentegen geef ik mij geheel cn al met
lijf en ziel en alle krachten over aan Chris
tus Jezus mijnen Zaligmaker voortaan niet
langer van de zonde, maar van zijnen
Geest geleid, bestierd en geregeerd te wor
den en neem mij vast voor, met een
ongeneigd en voorafgaand besluit voor,
den Heere mijnen God, dat ik mij voortaan
voor alle zonden zal wachten, en mij ver
kloeken tot alle goede werken. Zoo helpe
mij God de Vader, de Zoon en de Heilige
Geest..
En overstelpen ons met zijner straffen
[stroom.
Wat moet men wachten, dan dat men
[vreest en schroomt
Voor allerhande kwaad dat met kometen
[komt,
Zoo ons de historie leert met veel verha
gen droeve
Te wetenoorlog wreed, pest, honger vol
[behoeven,
Oproer, verbonden kwaad, gevangenis, ban-
[den, dooden,
Der landen ondergang, wind en stormen
[ongewoon,
Veel ziekten onbekend, veel moorden, trouw-
[lieid klein,
Veel scheuring in do lucht, aardbeving
[niet algemeen,
Veel bliksem, sterke donder, en vuren in
[de lucht.
Een zomer, die van droogte of van veel
[regen zucht,
Do velden van vreemd volk verwoest, veel
[sprinkhanen,
Veel muggen, vliegen, veel wormen aan de
[granen
Do rijken, die ras verplant worden door
[het zwaard,
He volkeren weggevoerd in een vreemde
[aard,
Inlandschc oorlog wreed en zware wa
tervloeden,
Veel smetten van het vee, waardoor het
[sterft met spoed,
Vervalsing van Gods leer, (de allerzwaarste
[straf,)
Waardoor de arme ziel loopt zinloos naar
[het graf;
Kortom, zoo vele rampen met de kometen
[komen,
Eens werd een knaapje, dat in den
tuin zijner ouders met eenige makkers
aan het spelen was, door een hunner
aangezet om toch een handvol morellen
te plukken.
Het mag niet, antwoordde de knaap
vader heeft het verboden.
Wat geeft dat hernamen de kameraden
uw vader ziet het immers toch niet, het
is zoo goed als zeker dat ge er geen straf
voor krijgen znlt.
Juist daarom wil ik het niet doen,
was het kloeke bescheid. Vader heeft mij
lief, hij zou mij wellicht niet eens straffen
wanneer hij van mijne overtreding kennis
droeg maar het verdriet dat mijn boos
gedrag hem veroorzaken zou, ware voor
mij de zwaarste straf.
Zouden wij altijd wachten, God te
bidden totdat onze harten daartoe behoor
lijk van te voren bereid waren, wij zouden
de oefening des gebeds zeer zelden mogen
gebruiken en in 't laatste geheel moeten
nalaten. Daarom is liet beter, altijd Gods
Woord in den mond te hebben, opdat
daardoor liet slap en slaperig hart tot
aandachtigheid verwekt en ontstoken worde.
Want des Heeren Woord is ons daartoe
inzonderheid gegeven en wordt daarom
een vuur, een fakkel, een lamp en een
hamer genaamd, omdat het die kracht
heeft, dat liet. onze harten ontsteekt, ver
licht en vermurmt, als zij van zichzelf
koud, duister en liard zijn.
Marnix van St. Aldegonde.
plaatsen zullen mogen worden uitgestald
of verkocht, en dat kooplieden en winkeliers
hunne waren niet zullen mogen uitstallen,
noch met opene deuren verkoopen.
3e Dat geduiende den tijd voor de openbare
Godsdienstoefening bestemd, de deuren dei-
herbergen en andere plaatsen, waar drank
verkocht wordt, voor zooverre dezelfde
binnen een besloten kring der gebouwen
liggende zijn, zullen gesloten zijn, en dat
ook gedurende dienzelfde tijd geenerhande
spelen, hetzij kolven, bal slaan, of dergelijke
mogen plaats hebben.
4e. Dat geene openbare vermakelijkheden,
zooals schouwburgen, publieke danspartijen,
concerten en harddraverijen, op de Zondagen
en algemeene feestdagen zullen gedoogd
wordenzullende het aan de plaatselijke
besturen worden vrijgelaten hieromtrent
eene uitzondering toe te staan, mits niet
dan na het volkomen eindigen van alle
godsdienstige oefeningen.
5e. Dat de plaatselijke politie zorg zal
dragen, ten einde alle hinderlijke bewe
gingen en gerucht in de nabijheid der ge
bouwen, tot den openbaren eeredienst,
bestemd, en in liet algemeen alles, wat
dezelve zoude kunnen hinderlijk zijn voor
te komen, of te doen ophouden.
6e. Dat de overtredingen tegende bepa
lingen van dit besluit, naar gelang van
personen en omstandigheden, zullen gestraft
werden met eene boete van niet hooger
dan vijf en twintig gulden, of met eene
hechtenis van niet langer dan drie dagen
voor de overtreders die buiten staat mochten
kijn deze boete te betalen.
7e. Dat bij eene tweede overtreding wan-
tieer tijdens liet plegen van de overtreding
1 Ik, zulk een overleggende de groote
genade, die mij God de Schepper bewees
dat Hij liet namelijk is, die mij de levende
ziel en al mijnne krachten geschonken heeft
en ze nog dagelijks onderhoudzoo vind
ik mij t>n volle overtuigd, dat mijn leven
en al de krachten mijns levens meer van
mijnen God dan van mij zeiven zijn en
dat ik derhalve schuldig ben ze allen gelijke
lijk ten dienste van mijnen God gereed te
houden.
2. Overleggend echter, hoe ik ze besteed
heb, zoo vind ik, dat ik ze gansch trouwe
loos den Heere, mijnen God heb onttrokken,
daar ze Hem toekomen, aangewend heb in
den dienst der wereld en des vleesebes,
dat is, in de zonde, dat ik mijn ja daar
als aangetrouwd en gekoppeld heb,' en dien
ten gevolge niets dan vruchten des doods
uit die onzalige verbintenis voortgebracht
hebhetwelk ik nu inzie een schandelijk
bedrijf te zijn geweest.
3 Alzoo moet ik bekennen, dat ik door
mijne vervloekte ontdankbaarheid, mijn
trouweloozen opstand en geestelijken over
spel, den eeuwigen dood en verdoemenis
verdiend heb, en dat het de enkele genade
mijns Gods is, dat het niet aireede met mij
gedaan is dat ik nog tijd van leven liebbe
om mij te bekeeren.
4. Wanneer ik dan nog verder bedenk,
hoe de Heere, mijn God en Schepper, al den
tijd, waarin ik mij zoo schandelijk tegen
Hem misdragen heb, mij nog steeds zeer
veel goed bewezen heeft, mijn hart dikwijls
vervullende niet spijze en vroolijkheid en
andere aangename dingen, Hand. 14 17 en
het allermeest, dat hij nog daaren boven
zijn Zoon beschikt heeft tot mijnen Zalig-
7 En zoo het nog ooit gebeure hetwelk
de goede God verhoededat ik door 's
duivels listigheid en mijne eigenzinnigheid
eenige zonde inwillige, zoo betuig ik van
nu aan, dat zoodra ik zulks benierk en
gewaar word, mij straks daarvan zal
opheffen met al mijne macht en zonder
uitstel zal wederkeeren tot den Heere
mijnen God en Zaligmaker. I)it is mijn
opzettelijk voornemen mijn ongeveinst en
oprecht besluitdit zal ook mijne betrach
ting wezen. Alleen mijn Heereen mijn God!
laat mij niet aan mij zeiven overhelp
mij genadig met uwen Geest laat uwe
genade groot over mij worden en sterk
mij naar den inwendigen mensch, met de
kracht uws Heiligen Geestes, die machtig
is meer voor mij te doen dan ik nu kan
bidden of denken. Amen. Zoo zij het Amen.
Onderstaand is een gedicht van Nathan
Cytraeus, omstreeks 1600 Rector te Bremen,
't Is vertaald in het Neberlandsc door
dokter Jacobus Viverius en in 1610 in 't
licht verschenen. Het geeft ons te verstaan,
hoe in die tijden gedacht werd over het
verschijnen van kometen.
Deez' sterre met den staart, die hare stralen
[schiet
Recht over onze aard' voorzeker ons bedieG
Hoezeer God is verstoord onr onze groote
[zonden.
Zoo niemand, die bekeert wordt onder ons
[gevonden,
God zal zijn plagen al ras geven vrijen
[toorn.
En naken tot onze straf, dat ik het niet
[al kan ïioemen.
God die almachtig is, de zonde niet on
bestraft laat,
Wanneer zijn toornig vuur eens aan het
[branden slaat.
0, ongelukkig die, die trotscli cn boos met
[God spot,
En in Gods gramme hand door zijne zonden
[valt
Och, zoo gij wijs wilt zijn, verdrijft die
[slaapzucht,
En bidt tot God met mij dus in ware gods-
[vrucht
0 Christus, die het heil zijt van het volk
[verslagen,
Dat geen hulp verdient, maar wel verdient,
[uw plagen;
Och, wij allen met zooveel boosheid bela-
[den zijn,
Dat wij tienduizendmaal verdienen helsche
[Pij".
Doch om uzelfs wil, in dezen angst en
beven,
Genadig zijt en wilt u schaapkens oogen
[geven
Dat zij zien haar weg. geeft ooren open
gedaan,
Om te hooren uw leer en woordeen mond
[om uwen lof
Te zingen. 0 Christus Gods, geef ons ver
dicht verstand,
Hoe weinig het ook zij, 't komt al van
[uwe goedheid.
ibeduidt.
Is 't Sabbathdag, mijn ziel of Zondag
[geen van tween,
I)e Sabbath is voorbij met zijne dienst
baarheden,
En de zon die ik zie scheen gisteren als
[heden
maar, die ik niet zie, schijnt niet zoo ze
[scheen.
Zon, die ik niet zie als door mijn zonden
[heen,
Zoon Gods, die dezen dag het aardrijk
[weer betreden,
Fier als een bruidegom ter loopbaan ui
tgereden,
'k Zie Zondag zonder eind door uwe won-
[den heen.
't Zij dan ook Zondag nu, men mag Gods
|Zoon-dag noemen
Ja, en Gods Zoen-dag ook. Maar, laat
[ik ons verdoemen,
Waar ik van drieën ga, ik vind ons in
[de schuld.
God's Zon, God's Zoon, God's Zoen, hoe
[lang duurt Uw geduld?
Hoe lang duld gij, Heer', uw Zoon-dag,
[Zoen-dag, Zondag,
Ondankbaarlijk verspilt, verspeeld, ver-
[spehl in Zond-dag
C. Huijgens.
Bidden is het beste handwerk van een
Christen, zei Luther. Velen echter werken
liever zelf om zalig te worden en komen
aan de poort des hemels om te ervaren
dat hun kloppen den toegang niet ontsluit.