voor de Zuidliollandselie en KSeeumche Eilanden.
,pil I
Woensdag 6 April 1910.
25ste Jaargang M°. 1543.
Antirevolutionair w "'f|(F Orgaan
I
I
II
I
m
IN HOC SIGNO VINCES
FEUILLETON.
De Vondeling.
-Jt
SO MMELiSDI JK.
Ons Program.
[et bij héél den weg der
zijn van liéelde, gee&-
blz. 151.)
lelijk.
is zoo duidelijk,, dat ,wij
Idat dit gnusch iets anders
-
«v*- _-v
- -vm
Pt
H A f:
A
lö
ooV
É1
bo
-t; -f b»
Inbekend
|m;ijr hart ^3joy
tot hen.
iid maakt. -
fca v: t, 4Q?0O«
Christus
1 i. V .féiobv
F ïi>y' er van spreken, dat
christelijk .eti' (jodzaligVijié
n wordennaar uitwijzen
%r:
jelooven 'Mj dat. waar.de
hooi en de School niet-de
len, (want'het Zijn >§énsch
terreinnen nochtans de
n de Ned. Rérv. Kerk, liefst
gelijk, zich -moeten 'opmaken
Igroote vereeniging te gaan
eid over héél het land, om
in inzake de- opleiding; vak
onderwijzeressen en om
|n te zijn wat betreft school-
olonderhoud err schooft^/
dan in héët veel dingen
Ip dit terrein, gelijk dat.ootj
waar een scneidirigsliyiiigt
jerlijk over gesproken' WÓr-:
goeden toon en met onder
lig!
een McerkistisfcM* beWëgitig
Dat zij verre !- j -ft
I len de Herv. Kerk niet uit
|en.
Gereforjrneerd blijven.!^,
nder óns óver gesproken.en
'orden.
.hst.!
J..'.
ngen, dié Wilde, 'eeh
wordt aari de jirtigd
iet pas verschenen heekje
ïaiekamp Keesje htiHfer.
nbe.velen dit werkje te-tezeif
t te vertrouwen op eigen
der geloof in (jöd..'Da£ in
laarop sterk nadruk \fhrdt
er ,het .ontevreden zijn van
Igen vadór doet te meer de
Fe Gods -uitkomen. sxrc O'*
zorgde- voor een -govd jiit-
■r is het dat in de eerste
tlèrhaald rKetwélk* en »mur-
dei-lijk.is.'"tTOoV
•kje verscheen van denzelfden
en uitgevef-, Boekhoven.
volgende week.
cri no uh.é ..irnoo
TH< "J(i" iO
iij .töaeft na 0Ê.8 .ano©'/
■jat dS'isQ foiiO
JblH3~439TJ0Q
v.i: r tie üti .xntóoT
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Ceat.
n n ti zonder oO
Buitenland bij roornitbetaling met Zondagsblad 7,50 zonder ƒ4,50 per jaar
Afzonderlijke nummers 5 Cent. Met Zondagsblad 7 Cent.
UITORYER
T. BOEKHOVEN.
TTeleioom üntereuancn. Ko. 2.
Advertenties lö cent per regel en s/j maal. Reclames SO par regel.
Boekaankondiging 6 Cent per regel en 4/s maal.
Dienstaanrrageii en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groot© letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaa
Adverlentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Alle stukken voor de B&edaette Oesfteaiad, Advertent l£n en verdere Administratie tranco toe te aendeaa aan den USt^evei
Art. 3.
Artikel 1 bevatte onze Richting in
deze woorden
De Antirev. of Christ, hist.
richtiDg vertegenwoordigt, voor
zooveel ons land aangaat, den
grondtoon van ons volkskarak
ter, gelijk dit, door Oranje ge
leid, onder invloed der Hervor
ming, omstreeks 1572, zijn
stempel ontving en wenscht
dit, overeenkomstig den gewij-
zigden volkstoestand, in een
vorm, die aan de behoeften van
onzen tijd voldoet, te ontwik
kelen.
Artikel 2 spreekt over 't Gezag
Noch in den volkswil, noch
in de wet, maar alleen in God
vindt zij de bron van het souve
rein gezag, en verwerpt mitsdien
eenerzijds het beginsel van
volkssouvereiniteit, terwijl zij
anderzijds de souvereiniteit van
Oranje eert, als onder de leiding
Gods in onze geschiedenis ge
worteld, door de mannen van
1813 in den Nederlandschen
Staat tot ontwikkeling gebracht
en door de grondwet als zoo
danig bevestigd.
Artikel 3 handelt over de ordinantiën
Gods in 't staatkundig leven, en luidt
Ook op staatkundig terrein
belijdt zij de eeuwige beginse
len van Gods Woord zoo even
wel, dat 't staatsgezag noch
rechtsteeks, noch door de uit
spraak van eenige Kerk, maar
alleen in de consciëntie der
overheidspersonen aan de ordi
nantiën Gods gebonden zij.
Over dit derde artikel wenschen
we iets te schrijven. En dan merken
we op, dat dit artikel noodzakelijk
volgen moet op het tweede. Immers
in dit tweede staat, dat God de bron
is van het souverein politiek gezag
dat uit Hem 't gezag voortvloeit en
dat door Hem de Overheid is aange
steld, zij 'tdan door bemiddeling van
de burgers en onder den invloed van
historisch geworden toestanden, die
ook Zijner zijn aangesteld tot straf
der boozen en tot welzijn der goeden
of naar Paulus woord in Rom. 13
Want zij, de Overheid, is
Gods dienares, u ten goede.
Maar indien gij kwaad doet,
zoo vreestwant zij draagt het
zwaard niet te vergeefswant
zij is Gods dienares, een wreek
ster tot straf dengene, die
kwaad doet.
Die Overheid heeft 't recht gekregen
om wetten te maken voor alle bur
gers; daarin is 't Overheidsgezag juist
van 't ouderlijk gezag onderscheiden.
Maar als de Overheid dat recht van
Godswege ontvangen heeft en 't zwaard
zelfs mag hanteeren bij hoogst zon
dige wetsovertreding der burgers, is
van zelf de vraag aan de orde maar
op wat voor basis staat de Overheid
welken grondslag moet zij aanvaar
den en bezitten om goede, wijze wet
ten te maken en dat voor en in een
Christelijke Natie.
Een Overheid kan maar niet eens
een wet indienen zij moet een fun
dament onder de voeten hebben,
waarop zij in haar wetgeving rust. Ze
moet een punt van uitgang hebben
en dus ook een doel. Uitgangspunt,
middelen en doel der wetgeving moe
ten kloppenovereenstemmen en
niet een enkele wet, maar heel de
wetgeving moet op één beginsel rus
ten. Dan is er niet alleen eenheid,
maar ook waarheid in de wetgeving
dan is er ook geen verscheidenheid,
maar vastheid en overeenstemming.
De Overheid moet dus een maatstaf
bezitten, naar welke zij te allen tijde
wetten maakt en dus rechtvaardigheid
betracht voor arm en rijkvoor pa
troon en knecht; voor Overheid en
onderdaan, voor allen stand en rang.
Wat is dat uitgangspunt, die maat
staf; dat richtsnoer, die gids; dat
ideaal, die bron P En artikel 3 geeft
't antwoordde Overhe'd moet belijden
de eeuwige beginselen van Gods
Woord. En ze voegt er bij die eeuwige
beginselen van Gods Woord moet zij
als Overheid zich niet laten opdringen
door de Geref. of Luthersche, oi Her
vormde of Roomsche kerk, maar zij
als Overheidspersonen moeten in hun
geweten, dat met God in rekening
staat, zelf uitmaken wat de Hf?ere op
staatkundig terrein van hen eischt.
De Overheid zonder Bijbel wordt
dus door Ons Program niet begeerd.
Maar ook, waar er in Nederland zoo
veel soorten van kerken zijn, wil Ons
Program niet, dat onze Overheid uit
sluitend luistere öf naar de Hervorm
de, öf naar de Gereformeerde kerk,
öf naar de Roomsche, wat die in haar
belijdenis schrijveD. Onze Overheid
ga ter kerk, waar ze wilieder is
vrij maar in de wetgeving openbare
zij, dat zij met God en Zijn Woord
rekent en dit doet naar wat de cons
ciëntie des Christens dringt.
Ziedaar in hoofdgedachte, de inhoud
van Art. 3, waarop we verder in
andere artikelen breeder zullen ingaan.
Bescherming.
In 1902 werden door de verschillende
ministers de onder hen ressorteerende
takken van dienst aangeschreven om
bij het afschaffen van dienstbenoodigd
heden na te gaan, of deze zonder de
belangen van den dienst en van de
schatkist te schaden, ook door de
Nederlrndsehe' nijverheid zouden kun
nen worden geleverd, in welk geval
aan het binnenlands fabrikaat de voor
keur zou bshooren te worden gegeven.
(Aldus de N. R. Ct.)
Voorts zou bij aanbesteding voor
de levering van dienstbenoodigdheden
zijn voor te schrijven dat bij de inschrij
ving moest worden vermeld, of het te
leveren product van Nederlandschen
of vreemden oorsprong zou zijn, opdat
bij de gunning op het belang der
Nederiandsche nijverheid zou kunnen
worden gelet.
Naar wij lezen is bovenbedoelde
aanschrijving thans opnieuw onder de
aandacht gebracht van allen, die ten
laste van de schatkist aanschaffingen
doen, en is bepaald, dat voortaan voor
leveringen aan den staat de navolgende
voorschriften moeten worden nage
leefd.
1, Bij het opmaken van bestekken
voor levering of werken ten behoeve
van den staat moet zooveel mogelijk
met de belangen van de Nederiandsche
voortbrenging
rekening worden ge
houden.
2. Indien het te leveren werk op
voldoende wijze en door een voldoend
aantal ondernemers hier te lande
wordt voortgebracht, moet levering
van Nederlandsch product worden
voorgeschreven,
3. Levering van buitenlandsch pro
duct mag slechts dan worden voor
geschreven, wanneer casu quo na
behoorlijk onderzoek vaststaat, dat het
artikel n'et hier te lande wordt voort
gebracht of wanneer er overwegende
redenen bestaan om een buitenlandsch
product voor te schrijven. Die over
wegende redenen moeten in een af
zonderlijke nota worden uiteengezet.
4. Wordt niet een product van
bepaalden oorsprong voorgeschreven
en geldt liet een artikel, dat hier te
lande wordt voortgebracht, dan moet
in het bestek worden voorgeschreven
dat de gegadigden in hunne inschrij
vingsbiljetten moeten vermelden, of
zij Nederlandsch dan wel vreemd
product zullen leveren,
5 Indien de aard van het werk of
van de levering medebrengt, dat
mededinging van buitenlandsche gega
digden noodzakelijk of wenschelijk is
ter wij! echter onderdeden zeer wel
door Nederiandsche producenten kun
nen worden geleverd dan dient getracht
te worden die onderdeelen voor de
Nederiandsche producenten te reser
veeren, hetzij door gesplitste bestekken
hetzij -door den aannemer te verplichten
die onderdeelen door de Nederiandsche
producenten te doen leveren of, bij
een werk door Nederlanders te doen
uitvoeren,
6. Bij opdracht tot leveringen bui
ten aanbesteding moet eveneens zoo
veel mogelijk met de belangen van
de Nederiandsche voortbrengers wor
den worden rekening gehouden.
7. Voor voover betreit artikelen,
die hier te lande worden voortgebracht
mag geen bestelling worden gedaan
zonder dat de leverancier zich heeit
verklaard, of hij Nederlandsch dan wel
buitenlandsch product zal leveren. In
geval hij levering van Nederlandsch
product aanneemt, moet door gepaste
middelen zekerheid zijn verkregen, dat
werkelijk Nederlandsch product is ge-
Oorspiitelüï yerhaal door J. A. ScüaleKamp,
18) HOOFDSTUK V.
Zij wisten niet dat de jonge dokter, oader
al die vernederingen en teleurstellingen die
\hij had moeten ondergaan, en die hem
menigmaal zulk een zware zielestrijd ge
kost hadden eer hij zich met die toestanden
verzoenen kon, een schat had leeren zoeken
en vinden, die van oneindig veel grooter
waarde is, dan al 't goud der aarde. De Heere
had hem genade geschonken, om zich
geheel los te maken van de aanzienlijke
nalatenschap zijner pleegouders, die hem
op zoo ruwe wijze betwist werd. En al
hchten nu de rijke Van Waverbergers en
Van Bernstorten, om den rijken buit, die
hen nu zoo veel gemakkelijker ten deel
viel dan zij verwacht hadden, en om de
onnoozelheid van den jongen dotter, die
zulk een rijken buit, waarop hij, (a's geen
zijner ouders bekend werd binnen zekeren
termijn, die hij toch het recht had te
stellen.) het volste recht had, z'ch zoo maar
liet ontglippen; de vreugde vm dokter
Van Waversberg, die daarmede ook een
drukkende, ja pijnlijke last van de schouders
gewenteld had, was van edeler gehalte, dan
van deze adelijke heeren en dames.
En nu zat hij siuds een paar weken rustig
met een meid huishoudster in dit Friesche
dorp, in eene rustige omgeving, waar hij
zich geheel aan zijne praktijk kon wijden
en zich, ver van het woelige stadsleven
veelmalen aan godvruchtige overdenkingen
overgeven, of in stichtelijke lectuur zich
verlustigen kon, terwijl hij in de hoop leefde
daar voor velen nog tot een rijken, stof-
felijken en geestelijken zegen te kunnen zijn.
Dokter Van Waversberg zou zich zoo min
aan de armen der wereld, als aan de gees
telijk armen onttrekken.
Thans echter, in des burgemeesters huis,
zat hij, zooals we reeds opmerkten, niet
op zijn gemak. Hij trachtte echter zoo goed
mogelijk te verbergen, hoe pijnlijk de vele
vragen der dames Edzinga hem aandeden.
De burgemeester zag evenwel al spoedig,
dat de loop van het gesprek den dokter
minder aangenaam was, en op behend ge
wi z> wist hij weldra het gesprek in eene
Hide e richting te voeren, en nu heerschte
er weldra een opgewekte, aangename toon
in dezen kleinen kring.
De dokter was zoo hoffelijk in zijn ma
nieren, zoo gemakkelijk en toch zoo deftig
in zijn spreken, ja, zoo geheel en al gent
leman in zijn optreden dat de dames Ed
zinga de gedachte, als zou deze welge
manierde dokter, met zijn gedistingeerd
voorkomen, een vondeling zijn en niet van
adelijke geboorte, verre van zich wierpen.
Wel vonden deze dames en ook de bur
gemeester, het nog al tegenstrijdig met zijne
gemoderniseerde, hoffelijke manieren, dat
de dokter nog zulke, in hunne oogen,
verouderde begrippen van den godsdienst
had. Toen het gesprek dan ook daarop
kwam, en de dokter met beslistheid voor
zijne rechtz'nnige overtuiging uitkwam, was
het de beurt van de burgemeestersfamilie,
om zich minder op hun gemak te voeleri.
Dat geloot van een van nature dood zijn
in de misdaden en zonden en aan eene
verzoening door het bloed des Kruises
alleen, achtten zij veel te trivaal voor wel
opgevoede, beschaafde menschendat was
wel goed, meenden zij, om het minder ont
wikkelde volk tot een »boeman« te ver
strekken, maar wie, die een weinig educatie
genoten had, geloofde nu nog aan eeuwige
straffen en helsche smarten?
Zij wachtten zich er wel voor, die mee
ningen voor den dokter uit te spreken en
verontschuldigden zich ten slotte alleen maar
dat zij van deze dingen nog niet bepaald
veel studie gemaakt hadden, Daar waren
zoovele andere dingen, weet u, die hun
lijd en hunne gedachten in beslag namen;
hetwelk d u dokter aanleiding gaf om te
wijzen op het Woord des Heilands tot
Martha; Martha, Martha, gij bekommert
en ontrust u over vele dingenmaar één
ding is noodigdoch Maria heeft het
goede deel uitgekozen, hetwelk van haar
niet zal weggenomen worden
2-Nu dokter,was 't antwoord van me
vrouw Edzinga daarop, u zoudt ook al
aardig voor dominee pareereu kunnen.Dit
antwoord werd met een vriendelijk lachje
gegeven, en ook de burgemeester en zijne
zuster lachten er om, doch inwendig was
men zeer geraakt over die opmerking des
dokters, en nu oordeelde menhij kon best
een vondeling wezen en van zeer lage ge -
booite,
HOOFDSTUK VI.
Nadat dokter Van Waversberg zoo be
slist zijne godsdienstige overtuiging uitge
sproken had, waren de gesprekken niet
meer in dien aangenamen, ongedwongen
toon te krijgen, die er in het begin heerschte,
hoe<H de burgemeester het gesprek weldra
leverd, alvorens de declaratie ter ver
evening mag worden doorgezonden.
8. Voor zoover betreit artikelen die
hier te lande worden voortgebracht,
moet van alle leveringen, welke plaats
vinden en waaromtrent door den leve
rancier niet is verklaard, dat Neder
landsch product is geleverd, een staat
naar orde des tijds worden aangehou
den, welke slaat elk jaar aan het
departement van landbouw, nijverheid
en handel is in te zenden.
Bij deze staat moet tevens worden
gevoegd een lijst van de artikelen,
die zijn aangeschaft en waarvan men
meende, dat zij niet in Nederland
worden voortgebracht.
Voorts zijn de volgende bepalingen
vastgesteld, welke door elk der minis
ters, ieder voor zooveel zijn departe
ment betreft, moeten worden in acht
genomen.
1. De bovenbedoelde voorschriften
gelden ook voor den inwendigen dienst
der departementen.
2. Bij aanbestedingen, ook bij niet
niet publieke, moet zoo eenigsins mo
gelijk het recht worden voorbehou
den om een ander dan de laagste n
schrijving aan te nemen.
3. Indien bij een aanbesteding zoo
wel binnenlandsche als buitenlandsche
producenten worden toeglaten, moet
zooveel mogelijk aan het Nederlandsch
product de voorkeur worden gegeven.
Mits het fabrikaat goed is en de in
schrijvers voldoende waarborgen aan-
bieden voor levering overeenkomstig
de belangen van den dienst, behoort
het feit, dat de Nederiandsche inschrij
ving een, mits niet al te veel hooge-
ren prijs oplevert dan de buitenland
sche, in den regel geen beletsel te
zijn om aan het Nederiandsche pro
duct de voorkeur te g ven.
4. Hoever die voorkeur mag gaan,
wordt in elk voorkomend geval naar
de bijzondere omstandigheden van
elke levering door den betrokken mi
nister beslist.
5e. Elk departement doet jaarlijks
aan het departement van landbouw
nijverheid en handel opgaat van de
artikelen waarvoor levering van Ne
derlandsch product conform het ver
melde sub 2 van de bovenstaande
voorschriften is voorgeschreven, als-
weer op alledaagsche onderwerpen had
weten te brengeD. De dames Edz'nga waren
nog wel heel beleefd en vriendelijk, doch
het was nu meer in gedwonge, stijve vor
men. Zij vonden het dan ook een heele
verademing, toen de dokter plotseling weg
geroepen werd, hoewel zij 't minder prettig
vonden, dat met den dokter ook de burge
meester geroepen werd.
Wat toch was het geval.
Nadat er met groot geweld aan de schel
getrokken was, kwam de meid doodsbleek
de kamer inloopen en bracht stotterend
van zenuwachtigheid uit: ^Mijnheer, hier
is Bruna, de nachtwaker, en die komt vragen
of de dokter gauw mee wil gaan en u ook,
want dat er waarschijnlijk een moord ge
beurd is, boven bij Welsinga.«
Ijlings was de burgemeester naar de
voordeur geloopen, en vernam van Bruna
de nachtwaker, dat de vroegere dienstbode
van mevrouw Cloetinge, die het vorig jaar
gestorven was, door een koloniaal, die haar
bezocht had, zoodanig met een dolkmes
verwond was geworden, dat er wel niet
veel hoop meer op haar behoud zoude
wezen. De koloniaal was door den veld-
wach'er en den rijksveldwachter aangehou
den, geboeid en in het arrestantenhok
gebracht, Wordt vervolgd
-
m
1
ll
