HEESTE BLAB.
Zaterdag 2 April 1910
Antirevolutionair
25ste Jaargang N". 1542.
Orgaan
voor lie %iiiellioilaoilN(*iie en Zeeuwselie Eilanden.
IN HOCSIGNO VINCES
i»t£.v urrniJii.
T. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
Alle stukken voor «8e Itedaclie Gestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te eenden aan den Uitgever.
Grondwetdierzieninf.
Tuin» en Landbonw.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsblad 75 Cent.
ji zonder 50
Buitenland bij vooruitbetaling met Zondagsblad f 7,50zonder ƒ4,50 per jaar
Afzonderlijke nummers 5 Cent. Met Zondagsblad 7 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercom». No. 2.
Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/8 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Na zekere tijden van ontwikkeling
van 't Staatsleven komt ec steeds
Grondwetsherziening. Na 1815 kwam
1848 als we de herziening van 1830
en 1840 althans niet meerekenen. In
1848 was men ervan overtuigd, dat het
te zelfstandig optreden van Koning
Willem I niet aan de volkswenschen
had voldaandat de samenstelling
der Kamers in verband met 't zeer be
perkt kiesrecht niet was maar de be
geerte der toen heerschende klasse
dat de weinige openbaarheid der fi
nanciën aanstoot wektedat de minis
ters zich schuil hielden achter den
mantel des Konings en de ministerieele
verantwoordelijkheid beslist moest zijn
en worden een deel van het constitu-
tioneele stelsel. De rechten van de
Kamer moesten door dat van »amen-
dement« en »enquete« worden uitge
breid, terwijl zoi als gezegd, de basis
van het kiesrecht moest worden het
individueele kiesrecht d i. aan één kie
zer e'en -stem.
Maar deze Grondwet van 1848, waar-
k van zooveel goeds voor Land en Volk
werd gehoopt, kwam in 1887 tot
nieuwe wijziging. De vrijheid van kies
recht en onderwijs, en het militaire
vraagstuk waren in het laatstgenoem
de jaar de hoofdoorzaken waarom men
lot nieuwe herziening over wilde
gaan.
In de tachtiger jaren was het Par
lement niet populair. Oorzaak daarvan
was de verhouding der partijen en
de vreemsoortige wijze van optreden
vóór of tegen de Kiesrechtuitbreiding,
Zelfs bij tal van Kamerleden was de
indruk levendig, dat 't zoo niet lan
ger kon en de Tweede Kamer in haar
samenstelling niet uitdrukte den
volkswil.
Daarom vroeg na de mislukte kies
wetsherziening van 't Kabinet van
Lynden, de nieuwe Kabinetstforma
teur Heemskerk (vader van den hui
digen Minister) 's Konmgs bewilliging
tot het vormen eener Staatscommissie,
die onder zijn presidium zou onder
zoeken van welke bepalingen der
Grondwet herziening noodzakelijk en
raadzaam was.
De Commissie bestond toen in 1883
uit Heemskerk zelf, die het voorzitter
schap en daarmede de leiding derzaak
aan zich behield uit de Kamerleden,
van Naamen van Eemnes, Verheijen
Cremers, van Nispen tot Sevenaar,
Roëll, de Savornen Lohman, de Vries,
Binkes, van der Star, Buys, de Geer
van Jutfaas Teilegen, Asser, Farncom
be Sanders en Beelaarts van Blokland.
Mr. van Houten was toen ook uit-
genoodigd, maar bedankte.
En nu, in 1910, is er weer een
Commissie benoemd.
Een zaak is ons niet duidelijk. In
1883 zaten in de Commissie de heeren
Binkes, Schout bij-nacht, en den ge-
neraal-majoor van der Star, die de
zee- en landmacht vertegenwoordigden
maar in de pas gepubliceerde Com
missie vinden we vloot en leger door
niemand vertegenwoordigd. Welke
bedoeling de huidige Minister daar
mee heeft, is ons niet helder, temeer
waar 't militaire vraagstuk in de laat
ste jaren zóó op den voorgrond ge
schoven is. e
Kiesrecht was een der gewichtige
gronden van herziening in '48.
Kiesrecht was de oorzaak in '83.
Kiesrecht is weer de oorzaak in
1910. Maar vanzelf moet, nu 't open
baar onderwijs tegenover het Bijzon
der een gansch andere positie heeft
gekregen en onder invloed van subsi
die en onder dien der huidige opvat
ting van absolute neutraliteit van
zelf zal ook bij de huidige revisie het
Onderwijswaagstuk gewis op den
voorgrond treden. Kiesrecht en On
derwijs zijn de hoofdpunten, waarom
de herziening zich wentelen zal, ter
wijl andere punten niet onaangeroerd
behoeven te blijven, aangezien aan de
Commissie geen beperkte taak is ver
leend. Ter sprake kan ook komen de
scheiding van Kerk en Staatde
rechten der Eerste Kamer de ver
houding der Tweede Kamer als wet
gevend orgaande verhouding van
Moederland en Koloniën enz.
Ging de herziening in 1848 gepaard
met revoluties in't Buitenland, die de
aarde deden schokken was de her
ziening in 1883 een gevolg van de
malaise in de Liberale partij en de
krachtige doorwerking der antlrev
beginselen thans in 1910 is er geen
politieke onrust bij onze naburen te
bespeuren; is in 't Land een krach
tige strooming naar Rechts openbaar
en in de Liberale partij tamelijk ont
takeld in de oppositie.
Laten we hopen, dat deze herziening
Land en Volk ten zegen worde.
Minister Talma.
Deze minister laat zich niet op een
dwaalspoor brengen. Want een dwaal
spoor was het, dat oud minister Vee
gens insloeg. Zijn bedoelingen zijn
gewis, nobel geweest, toen hij de
ouderdomsverzekering indiendemaar
waar deze los stond van Invalieden-
en Ziekteverzekering, zou aan't soci
ale verzekeringswezen groote schade
zijn gedaan. Een minister moet bij
't begin beginnen en deze eenvoudige
waarheid ziet men wel eens over
't hoofdóf om politiek succes te
behalen en Kiezers te winnen óf uit
onredelijken drang van partijgenooten,
die in hun verkiezingsredenen beloften
hebben afgelegd of daarmee hebben
gepaaid en dies gaarne inlossing zagen
om niet met beschaamd aangezicht
voor de kiezers te verschijnen eenige
jaren na hun verkiezingstocht, óf
omdat men geen kans ziet om in vier
jaar de organische samenstelling tot
stand te brengen en dus maar een
greep doet, waarbij de werkman voor
dat oogenblik, (maar de schatkist niet)
gebaat is.
Minister Talma zal de Ziektever
zekering eerst in 't Staatsblad brengen,
dan de Ongevallenwet op de werf, om
die geheel op)te kalefateren, om daar
na de Invalieden en dus ook de ouden
van dagen te helpen.
We kunnen nu afwachten wat komt
en twijfelen geenszins aan de werk
kracht van Minister Talma.
Maar het ineensluiten der verze
keringswetten is noodzakelijk, en
daaraan mag niets geofferd worden.
Als op Flakkee.
In de Getuige van Ds. Weyers te
Batavia, leest men
Uit Djocja kwam een verzoek
om een Hoog. Burg. School.
Een neutrale natuurlijk. Om de
hooggeloofde neutraliteit onzen
Javanen in te prenten. Toen
we voor vier jaar in Holland
waren, hebben we voor een
Christelijke H B. S. te Djocja
gearbeid. Thans visschen de
Christenen achter het net.
Ontzettend. In Djocja, de
kern der Gereformeerde Zen
ding, wordt de bloem van den
Javaanschen adel neutraal.
O, Nederland, wanneer zult
ge verstaan
Elke vergelijking gaat mank. Maar
hierin lijkt Flakkee's Christendom op
't »Nederlandsche«, dat niet wilde
verstaan hierin, dat ook onze mannen
weigeren de hand aan den ploeg te
slaan om te komen tot stichting en
instandhouding eener C. H. B. S.
»Er komt toch geen neutrale ook«,
denkt men.
De tijd zal alles leeren. Maar voor
de voorstanders der neutraliteit wordt
Flakkee rijp voor een H. B. S.
'En beginnen zij met hun plannen,
dan komen de antirevolutionairen enz.
te iaat.
Wat hoort men van een poging zelf
om te komen tot een Christelijke
Normaalschool, en die zal toch heel
wat minder zorgen baren.
Wa'. hoort men van afdtelingen van
Patrimonium of den Nat. Christ.
Werkmansbond
Wat van Christelijke vakbeweging
onder arbeiders en middenstand?
Het kan nog komen, als eenige
mannen maar 't initiatief willen ne
men.
Doch waar zijn ze
^Christelijke* twistgesprekken als ik het
zoo eens zeggen mag vind ik onuitstaan
baar. Ka ze zuilen wel zelden strekken tot
eer van Gods Naam 1
En toch worden ze gevoerd.
Er zijn zelfs van dte vaste twistpunten,
die men in een eeuigszins gemengd gezel
schap maar even ter sprake hotft te bren
gen, of de broeders zetten zich schrap er
wordt een versche sigaar gepunt of een extra
haal aan de pijp gedaan men schuift eens
wat vaster in zijn stoel't gelaat vereenigd
zich en dan gaat het er op los,
Eerst in alle broederlijke liefde.
Men wil daar nu, ziet ge geen twist over
begmnen. Er,kei even rekenschap geven
van zija gevoelens. Want broeder K. en zus
ter Z. hebben daar iets gezegd, dat voor
Gods Woord niet kan bestaan daar moet
even op gewezen worden.
Maar straks gaat het hard tegen hard.
Elk der partijen heeft een vooropgezette
meening denkt er niet aan, zich te laten
overtuigen, maar wil eenig en alleen de te
genpartij zooveel mogelijk afbreuk doen.
En eind is zelden tot stichting-!
Gelukkig nog, als er een zachtmoedige
broeder of een vredelievende zuster is, die
wat olie weet te storten op de wilde wate
ren en de twistende monden in een psalm
lied weet te vereenigen, dat gezamelijk
opgezonden wordt.
Er zijn zoo van die vaste punten,
In kerkelijk gemengd gezelschap komt al
licht het kerkelijk standpunt ter sprake, Is
er iemand van van 't Heilsleger bij, dan
wordt het kerkelijke tegen het onkerkelijke.
In geref jrmeerde kringen krijgt men 't over
den Doop, over de opleidiag en andere pun
ten met elkaar te kwaad. In hervormde
kriDgen is het al of met zingen van gezan
gen een teer punt
En als men 't over dit alles ééns is, dan
kan 't nog weieens gevaarlijk worden, als
iemand over de geheelonthouding begint
Of we dan altijd maar zwijgen moeten
Of deze dingen dan niet de moeite van
bespreken waard zijn Gewis en zeker
Op 't kerkhof zijn de dooden het roerend
eens en verschil van meening kan een teeken
van gezond leven zijn Maar bij dat verschil
wordt maar al te vaak te weinig gedacht
aan de apostolische vermaningDat de
broederlijke liefde blijve Uit eigen ik komt
zoovaak brutaal om den heek gluren, ja zet
zich in het eeregestoelte.
En dan het getwist over wat toch eigen
lijk ^middelmatige zaken* zijn
Hoeveel beter ware het niet, om bij ver
schil van meening naarstig te zoeken, waar
in we het ééns zijn en op dat punt elkaar
de hand rijken.
Daar hebt ge b.v, de ageheel-onthou-
ding.*
'k Heb het bijgewoond, dat het heel
broederlijk en zachtzinnig begon, maar bin
nen een kwartier stonden de beide uiter
sten, schrikkelijk eenzijdig, tegenover elkan
der, waarvan de een beweerde, dat hij zich
geen goed christen kon voorstellen, die geen
onthouder was, terwijl de andere koppig
volhield, dat >ze niet voor de ganzen ge
brouwen werd* en hij dus zijn slokje op zijn
tijd nam.
De een trok bleek uit tot onder z'n
oogen en de ander werd rood tot onder z'n
snor. En al gelukte het de voorzichtige huis
vrouw den vrede in schijn te herstellen, zij
beiden bleven voortgaan in hun onmidde-
lijke omgeving mokkend en mopperend,
hun zienswijze te verdedigen.
Me dunkt, beiden zouden zich toch hier
in vinden kunnen, dat ze zich verheugen,
wijl hel drankgebuik de laatste jaren gesta
dig afneemt en dat met name de accijns-
verhooging, al 'kunnen we er niet veel van
zeggen, deze vermindering heeft in de hand
gewerkt.
Hierover toch zullen zij beiden de chris
ten-gebruiker en de christen-onthouder het
wel eens zijn, dat het misbruik zonde is.
En ook hierover, dat er heel wat misbruik
in ons goede land van wordt gemaakt.
Daar zijn er heel wat meer, dan wij mee-
nen, die ze bedrinken.
Gewoonlijk woiden er alleen de straat-
zwierders op aangekeken, die met een stuk
in hun kraag van rechts naar links laveeren.
Doch daartoe beperkt zich het misbruik
niet.
Daar zijn er heel wat, die zich al oefenende
betraind hebben en hun roer nog tamelijk
recht weten te houden maar wier bevende
hand, wier glazig oog, wier kromslaande
tong duidelijk bewijzen, dat zij niet meer
de volle beschikking over geest en zinnen
hebben.
Niet alleen hij, die in de goot rolt, maakt
misbruik dat is in vele steden en dorpen
een groote uitzondering maar ieder,
wiens verstand ook maar eenigzinds bene
veld is. God gaf ons het verstand, opdat
we te allen tijde scherp zouden zijn in het
denken, gezond in ons oordeel en van een
krachtigen wil zoodra we daarin ook maar
iets te kort schieten, is er misbruik gemaakt.
Daarover kunnen onthouders en gebrui
kers het eens zijn en beiden kunnen zich
verheugen, als door verminderd gebruik,
ook het misbruik afneemt.
Maar dat doen ze doorgaans niet
De onthouder ste'id zich soms aan, of
de onmatigheid de eeuwige zonde is, waar
tegen de menschheid zich teweer moet
stellen. Ik heb het bijgewoond, dat een ont
houder met zijn familie op het drinken en
de drinkers zat af te geveD, dat ik onwil
keurig denken moest aan den man, die met
zijn: »Ik dank u, o God!* in den teiipel
tot God naderde.
En ik heb gehoord, hoe ik een gebrui
ker de onthouders doorstreckt, hun ijver be
spotte en bun eer bekladde, dat het wel leek
of er geen andere vijanden zijn van den
waren god .dienst dan de geheel-onthou
ders
Me dunkt ze konden 't hierin eens
zijn, dat de alcohol in elk geval gevarm
meebrengt en dat het ieders dure roeping
is, daar een open oog voor te hebben.
Als daar over een diep water een smal
le brug ligt, dan kunnen er misschien dui
zend menscheu over die brug gaan, zonder
dat er één in 't water tuimelt als ze maar
goed uit huu oogen kijken. Toch zal een
wijs bestuur juist om ongelukken te voor
komen, een stevige leuning om die brug
laten zetten. Want er is gevaar.
Om dezelfde reden bemoeit dan ook de
Overheid zich met en verkoop van alcoholi
sche dranken isn is de Vergunning* aan
tal van voorwaarden gebonden. De Over
heid heeft daartoe het volle recht, maar
ook in onze kringen ziet met ieder dat in.
Onlangs, teen ik de hoop ui:gesproken
had, dat de vergunningen in de stations
nu ook werkelijk met Mei zouden opgehe
ven worden, vroeg me een broederWat
zoudt ge ervan zeggen, als de Overheid zoo
maar eens uw Krant ophief? .-
Dat toont een verwarring van denk
beelden.
De overheid bemoeit zich en terecht
met alle inrichtingen, die hinderlijk scha
delijk of gevaarlijk kunnen zijn voor anderen,
Dat behoort tot de bescherming, dte zij alle
haar onderdanen moet verstrekken. Drijf
riemen, die niet afgeschud zijn, gedoogt
zij niet. Een stinkput op uw erf laat zij
opruimen. Een brug zonder leuning keurt zij
af. Op ditzelfde beginsel berust haar be
moeienissen met den drankverkoop.
Zij stelt zich niet op het standpunt, dat
de drankverkoop ongeoorloofd is, zooals
je b.v. straks bij Rijkswet het bordeelbe-
drijf voor 't gansche land verbieden zal.
Maar zij rekent de drankhuizen onder de
inrichtingen, die gevaar kunnen opleveren
en die daarom aan vaste regelen gebonden
moeten zijn. Sterker nogdie ongetijfeld
gevaar zullen opleveren, als men ze onbe
perkt hun gang laat gaan.
Dat gevaar kunnen en moeten beiden
inzien de gebruiker en de onthouder.
En beiden kunnen zich er over verheu
gen, als de Overheid steeds meer dat ge
vaar beteugeld I
UITKIJK.
B
AARDAPPELCULTUUR.
De Commissie voor de aardappelencultuur in
de provincie Friesland hebben het vorige jaar
(1909) cultuurproeven genomen met verschilllende
aardappel variëteiten, waarvan de uitkomsten
belangrijk mogen worden geacht voor de aard
appeltelers in alle deelen des lands, zoowel voor
die, wonende op het zand, als voor de kleiboeren.
Die proeven beoogden allereerst: een onderzoek
in te stellen naar den besten aardappel, die de
oude Magnum Bonum als export aardappel kan
vervangen. Ofschoon in de zandstreken een'
dergelijken aardappel niet verbouwd wordt, heeft
men toch een proefveld op zandgrond aangelegd,
teneinde na te gaan of de teelt van een export
aardappel voor Engeland daar loonend is, terwijl
de ervaring met de verschillende soorten opgedaan,
natuurlijk ook voor de klei beteekenis hebben.
Bovendien zijn naast deze export aardappelen
nog een paar comsumptiesoorten verbouwd, terwijl
op een proefveld in een streek, waar vrjj veel
aan de cultuur gedaan wordt, een paar nieuwe
fabrieksaardappelen geteeld zijn. Voorts zijn er
proeven genomen om na te gaan of door het
mnaarder maken der bemesting, zooals die in de
praktijk gebruikelijk is, de opbrengsten rentabel
kunnen worden verhoogd. In 't bijzonder is daar
bij een onderzoek ingesteld naar het toevoegen
van chili en patentkali aan de gebruikelijke bemes
ting. Eindelijk zijn nog proeven genomen met
poters, welke in den hoop, en poters, die in den
kelder bewaard zijn.
Betreffende de beide eerste punten van onder
zoek geeft het rapport het volgende op te merken i
Van een 13-tal variëteiten was bij den eetaard-
appel De Wet het zetmeelgehalte het hoogstvan
de exportsoorten stonden Whats Wanted en New
Champion beduidende boven de andere. Hassia
vertoonde van alle het laagste gehalte. Uit den
opbrengststaat blijkt, dat de 3 nieuwe export-
soorten Whats Wanted, Russel Queen en Nieuw-
Ch rmpion te lage beschotten hebben gegeven om
aangehouden te worden. Uok Edina is achteraan
gekomen. De exportaardappel Alma heeft op
't veld, waarop hij verbouwd is, de grootste op
brengst gegeven, en zal dit jaar nader onderzocht
wordan. In Hassia mag men waarschijnlijk geen
toekomst-aardappelen zien. Modrow's Industrie
zal eveneens nader onderzocht worden. De reeds
vroeger geteelde soorten hebben zich zeer goe(j
