voor «le ZuMiurilamlsche en Zeeuw§che Eilanden.
>EN
HAM
W oensdag 2 Maart 1910.
Antirevolutionair
Orgaan
j
i I
i
IN HOC SIGNO VINCES
FEUILLETON.
De Vondeling,
monden
AS.
oeder I
rswaren
Eielamfrijke datums.
Sep-
larts,
3 b i 11 e n.)
TERDAS1.
gl-3.
den 9—10.
4137
3COLAAD,
30LD00T,
DEKEN,
RSPELEN,
I OEFTEN,
en TABAK
4135
at, Dirïslanö,
SBURG
EN HAAG
)ensdag van
r MEIJER
teeren zijn
Kunst-
uur. 3X48
irc.No. 9.
ik.
nl. beurzen
Effecten
e conditiën
alingen, die
n 3 pCt.
met drie
3V2 pCt.
bij Waare
4399
minelsdijb.
"o. 8,
waliteit vevsoh
gbaar.
ivleesch,
hamworst.
neden.
verkrijgbaar.
3 prijzen
4050
LHARNIS.
zen.
Machine.
npillen.
i door kou-
nwijzing 75
steld bij A.
bij L. W.
4305
STROO-
3401
4
ELEN,—
l
25sle J aargang IN 1533.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. met Zondagsllad 75 Coat.
zonder
n v v n
Buitenland bij vooruitbetaling met Zondagsblad ƒ7,50 zoin
ifzonderiyke nummers 5 Cent
50
er 4,50 per jaar
ÏÏÏTG33TEB
T. BOEKHOVEN.
SOMMELSDIJK.
ïeletoon lato'coHSMa. So. 2.
Adfertentiëffl 10 cent per regel en maal. Reclames 80 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en snaai.
DienstaanTragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Grooia letters en vignetten worden berekend naar de plaatsraimte die zij beslaau
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
%jar «tufc&en voor de medm'tiv sbci «stesies el, ^«iverieiïSSën Soe <Se aaat gJess Uaüis^ver
•23 Maartter visielegging en ver-
krijgbaar&telling der voorloopige kie
zerslijst en bijbehoorende lijsten.
23 Maart tot en met 15 April:
gelegenheid tot reclame.
Tot 21 April: ter visielegging en
verkvi ,gb:i ar stelling der reclames.
Voor 15 Meidifinitieve vaststelling
der kiezerslijst
-• Volksschool en Overheidsschool.
Mr. Troelstra sprak te Rotterdam
oyer de circulaire van Burg. en Weth.
en zeide openbare school is volks-
geen Overhe'dsschoo! Want ware ze
dit. laatste dan zou ze aan allerlei
wisseling van beginselen onderwor^
pen zijn. Was er een monarchale
regeeringde onderwijzers moeten
monarchale ideeën inprenten; was en
een republiekeinsche regeerugde
onderwijzers moeten voor die'begin
selen strijden; was er een christelijke
regeering de openbare onderwijzers
zouden edn christelijk tintjf in de
school moeten aanbrengen ;\fn één,
woord de onderwijzers moetli doen
wat in de kraam der overheid'te pas
komt. Zoo verandert dus sle)d$ 't
karakter der school en de opAbare
ouderwijzers worden van elk vVan-
derd inzicht het slachtoffer,
De openb. school zei mr Troeltra
moet echter volksschool zijn en un-
dat het vol in aller lei begins 1 uiten
gaat kan de Openb school niet anews
dan absoluut neutraal zijn gèn
stelsel mag vooropgesteld worden';le
onderwijzer zwijge over ades vvu
verdeelt? en op godsdienstig en rp
staatkundig gebied.
Heelt mr. Troelstra gelijk Neel
Be openbare school is niet volksschool
wel overheidsschool. Volksschool is zl
niet omdat «liet volk® er niet van
gediend is, omdat »het volk« in zijn!
geheel haar niet bezoeken kan door
haar neutraal karakter omdat «hei
volks er geen duit voor offert uit
iieide, maar uit noodzaak.
Wel is de openbare school «over
heidsschool omdat de wet ha5.r ver
zorging eischt in meerdere mate dan
ze die aan de Bijz. School toezegt.
En daarom heeït de Overheid recht
op de onderwijzrjrs dat deze n.l in
haren geest orrdejwijs geven.
In Frankrijk: rspublikeinsch.
In Nederland monarchaal.
Zeer zeker m>eten daardoor bij
wisselend inzicht^ der Overheden de
Onderwijzers die gsdaanteverwisseling
meemaken. En dit schijnt beginsel
loos.
Maar dit gevolj kan nooit veran
derd worden dan ioor wetswijziging.
En deze kan gesn ander zijn dan
Bijzondere School regelDan behoeft
een onderwijzer riet in 't gareel van
de overheid te loipen. Dan staat hij
onder een »bestiur«, dat met hem
eensgeestes is en tisedt hij nooit imod
derend® op, omdit dit niet behoeft,
zooals de Op. oncérwijzer in Rotter
dam het wel zal noeten doen.
Alleen door wetswijziging kan hier
verandering komel.
De School moet van de Overheid
los
De onderwijze buiten de School.
Mag een Openbjiar onderwijzer bui
ten de School iropaganda maken
tegen de monarchde beginselen tegen
't Oranjehuis en tigen de constitutio
nele bepalingen, yaaronder Overheid
en Volk leett.
Deze vraag is trgent, noodzakelijk
geworden door depirculaire van Burg.
en Wetb. van Rottsrdam, die schreven,
dat ze in verbaid met de politieke
neutraliteit in de Schooi, die zij niet
erkennen, waar z^eischen opleiding tot
de deugd van Oranjeliefde in de jeugd,
ook letten zullen cp wat een Openbare
Onderwijzer buiten de School schrijft
oi redevoert.
Moeteen Openbiar onderwijzer dan
altijd mondje toei houden buiten de
school
Moet hij zijn bejinselen vermoffelen
en als een zielloosjschepsel voortleven.
Moet hij alle kirakter uitschudden
en zwijgen waar ;ijn hart tot spreken
dringt en drijft én hij in zijn over
tuiging gekrenkt wordt
Ons dunkt, dati een Openbaar On
derwijzer, ambteiaar zijnde der Ge
meente niet mag en kan en moet optreden
als een ander. Rij is ambtenaar en
Oorspnielüï ïeital floor J.A. Scbalefcaip,
(16 HOOFDSTUK V.
>Wel welriepen mevipuw en juffrouw
Edzmga bijna gelijktijdig it. j.Maar dan
is 't ook duidelijk genoeg ewezen, dat de
dokter eea vondeling is,verolgde mevrouw
zoon, kan men
rit de nalaten-
>wani een wettigen eeniget
toch niet met een legaatje
schap zijner ouders afscheen. »Och och,«
zoo ging zij voort, »wat 1 bedrog is er
toch in de wereld. Zou qen dat nu aan
dien deftigen dokter, met |jn gedistineerd
wil zoo gods-
ioen. Die fijne
sop overgoten,
voorkomen zeggen En dé
dienstig en lijn vroom voo
■ui zijn toch allemaal met ee _„r
ze« Ho, ho vrouwtje, >riepde burgemees
ter uit, denk er aan, daj het nog maar
slechts geruchten zijn, wat k U daar ver
telde, spreek er dus vooral t( h met niemand
over. En al zouden die gerit ai en ook waar-
bevatten, daar kan daiokter het toch
mee verhelpen dat hij eei
Juist wilde mevrouw Edz
toen het rijtuig van den
vondeling is.«
ga antwoorden
dokter voor
reed, en deze er uit stapte, zoodat de
burgemeester zich laar de voordeur spoed
de, en de beide dimes zich tot eene vrien
delijke ontvangst gsreed hielden.
De begroeting ljusschen den dokter en
den burgemeester was allerhartelijkst. De
dokter wilde nog eeaige verontschuldigingen
maken over zijn larg uitblijven, hij was juist
toen hij gereed stend om uit te gaan, ge
roepen bij een patient, die een bloedspuwing
had gehad maar de burgemeester sprak
>Kom, kom, dokter, geen verontschuldigin
gen hoer. Een dokter is geen meester van
zijn tijd, dat weten we.
Intusschen waren beide heeren reeds bin
nen gekomeD, en werd de dokter door de
beide dames Edzmga, op buitengewoon
vriendelijke wijze ontvangen.
Dokter Van Waversberg zat daar echter
niet zeer op zijn gemak. Men vroeg naar
zijne familie, legde met opzet van tijd tot
tijd de nadruk op den adel zijner familie,
in één woord de nieuwsgierigheid der beide
daaies vond hier een ruim veld, en zij tracht
ten die te bevredigen, doch deden het op
zulk een wijze, en op zulk een innemenden
toon, dat de dokter er zich onmogelijk aan
ergeren kon. Maar toch deden al die vra
gen hem pijn. Daar was wat in de laatste
jaren, veel over zijn hoofd heengegaan, dat
dat legt hem rechtens verplichtingen
op. Kan hij dien plicht niet nakomen,
dan moet hij als ambtenaar, als on
derwijzer bedanken, dan is hij vrij
man en kan redevoeren en schrij ven,
zooveel als hij wil.
Maar al mag en kan en moet een
openbaar onderwijzer niet optreden,
zooals hij wiJ, dit sluit volstrekt niet
uit, dat hij spreken en schrijven mag.
Hij doe dit slechts op «verstandige®
wijs. Als twee menschen hetzelfde
doen, is dit nog niet hetzelfde. Er is
zoo'n groot verschil in optreden. Be
lijdenis van beginselen mag nooit aan
een opeubaar onderwijzer verboden
worden maar hoe belijdt hij Wat
geest bezielt hem bij zijn spreken en
schrijven
Is 't »leiding« der geesten in nieuwe
banen, langs wegen van geleidelijk
heid, om door evolutie of ontwikkeling,
door langzame verandering tottering
te komen naar zijn inzichten?
Is 't »revoiulie« en gewelddadige
omkeering dei' geesten, die hij beoogt
Het is zoo n enorm verschil, hoe een
onderwijzei-ambtenaar de onvol
maaktheden van Gezins-, School-,
Maatschappij en Staatstoestanden
bespreekt. En op die wijze van optre
den zullen Bui g. en Weth. zeer zeker
letten. Maar daarmee is de vrijheid
niet gedood Geenszins 1
Strijd manier en
Is in de politiek elk strijdmiddel
geoorloofd
Zie b.v. wat mej. v. d. Vlies, de
Cbristensocialiste doet. Ze was in ge
zelschap ook met antirev. voor
mannenspreekt natuurlijk over de
politieke kwesties van den dag en zoo
als dit altijd gaat; ieder mengt zich
in 't gesprek Een onzer voormannen
in Rotterdam, mr. de Jong, lid der
2e Kamer, en hoofdredacteur van De
Rotterdammer, laat zich ontvallen of
spreekt het in elk geval uit dat er
in dr. Kuyper «tegenstrijdigheden®
zijn, die om oplossing vragen enz. enz.
Wat doet mej. v. d, Vlies?
Ze hangt het intieme gesprek aan
de groote klok en publiceert in de
kranten, wat daar in dien kring over
dr. Kuyper is gezegd en in haar schrij
ven, haar verklikken legt ze een wel
behagen aan den dag, een zich ver
kneukelen met wat ze afgeluisterd
heeft, dat men er een afkeer van krijgt.
Vrage nuis zulk een strijdmiddel
om dr, Kuyper aan te vallen met
woorden uit een intiem gesprek ge
oorloofd
En ieder antwoordtzoo iets is min
We vinden ook in de N.R. Ct.een
onderschrift, gevoegd bij een Ingez.
stuk van mej. v. d. Vlies, waarin ze
zich verdedigt, van de hand dier redac
tie zulk een vernietigende veroordee
ling van de verklikster, die nog al
voorman of voorvrouw wil zijn van
de christen-socialistische-beweging,
dat haar naam en reputatie voor goed
weg is bij ieder, die nog prijs stelt
op goede pers en strijd manieren.
Verklikken, overbrieven, de gesprek
ken over dr. Kuyper de wereld in
werpen, om er vijanden uit te doen
puren bah! en nog eens bah!
Een nobel tegenstander echter ver
foeit zulk optreden De onnobele
tegenstander smult
TMISI- eni &4an«ls>uti%t.
KALKMERGEL.
Het gebruik van kalk gebrande of bijtende
kalk ia in den land-en tuinbouw vrij algemeen
zelfs mag men zeggen, dat velen er maar op los
kalken en een kalkbemesting toepassen welke
verre van sationeel is. Minder bekend is nog een
andere kalksoort, de kalkmergel of gemalen kool
zure kalk, welke eerst in de laatste jaren meer
op een voorgrond is getreden nu om baar goede
eigenschappen en dikwijls voortreffelijke werking,
bij de gebruikers geliefd is geworden. Meer be
paald hebben wij hier op het oog dekalkmergel
welke zich kenmerkt door groote fijnheid en hoog
koolzure-kalkgehalte (8590 pCt.zooals tegen
woordig in ons land wordt ingevoerd, en wel
onderscheiden dient te worden van andere min
derwaardige kalksoorten. Die kalkmergel is waar
zij werd aangewend, spoedig ingeburgerd, men
prefereert haar verre boven de ge bi use b te kalk
en wel om velerlei redenen. Zij behoeft niet
gebluscbt te worden, dus niet aan hoopjes te wor
den gezet of met water vermengd of verbonden
men kan ze dus direct uitstrooien, zoodat het
werk niet wordt opgehoudenhel uitstrooien kan
zeer regelmatig geschieden en ook' met de ma
ch ine, welke er niet door aangetast; het goedje
is niet bijtend, als de kalk, voor oogen en handen
de zakken hebben er ook veel minder door te
lijden; 'tis niet zoo noodzakelijk (ofschoon beter)
als bij kalkbemesting, om, wanneer tevens stal
mest wordt aangewend, de mergel onmiddelijk
onder te bouwen.
Deze voordeelen zijn in de praktijk niet zonder
beteekenis, maar zouden natuurlijk niet voldoende
zijn de kalkmergel te doen handhaven, indien
ook niet haar werking voldeed. Ook de resultaten
met deze meststof zijn echter volstrekt niet min
der dan van de gewone kalk, zelfs voldoet zij in
vele gevallen beter. Op de lichte en niet zure
gronden en voorts op alle, welke niet rijk zijn
aan humus (teelaarde), is zij de kalkbemestiug
bij uitnemendheid gebleken. De gebluschte kalk
werkt vaak te sterk, doet de humus te-snel ver
teren, oefent niet zelden eea te drijvende en
dientengevolge bodem-uitputiende kracht uit,
maakt sommige gronden te poreus en minder
waterhoudend. Dit alles te zameu werkt nadee-
lig depimeerend op den oogst. Met mergel on
dervindt men deze nadeelen niet.
Wij zagen er de laatste jaren btf de meest
uiteenloopende gewassen goede, vaak schitterende
resultaten van. Niet het minst bij klaver,die nu
voortwilde op akkers, welke „klavermoe" werden
geheeten ook in den tuin bij allerlei peulvruch
ten bleek de werking der kalkmergel een uitste
kende te zijn.
Voor boomgaarden en oofttuinen kunnen wij
haar niet genoeg aanbevelen. Ooftboomen behoe
ven veel kalk, in de eerste plaats kalk, maar
wordt deze voedingsstof gegeven in den vorm
van gebluschte balk, dan werkt deze menigmaal
schadelijk, soms zelfs veruitigend op de wortels
daarom geve men geen bijtende kalk, maar mergel.
Die bijtende werking der gewone kalk doet waar
schijnlijk meer kwaad, dan nog bewezen is,mis
schien ook door schadelijken invloed op het
pacterie-ieven in den bodem. Laatst deelde iemand
in een vaktijdschrift mee, hoe bij hem een ont
ginning met lupinen mislukte bij kalk, maar
aansloeg bij mergel gebruik. Dit geeft te denken
en spoort aan tot voorzichtigheid, tot het nemen
van meerdere proeven in die richting.
Een paar voorbeelden geven we van mergel-
resultaten op door ons aangelegde proefvelden.
Bij haver oogsten we van 4 dubbele perceelen,
met en zonder mergel, respectievelijk2430 en
2040 K. G zaad; 350 e i 232 K. G 1284 en 750
K. G. 1650 en 1200 K. G. Uveral gaf ds mergel
dus een belankrijke verhooging.
Bij rogge waren van de opbrengsten als volgt
1730 en 1462 K. G,1370 en 1040 E.G.; 1436 en
1222 K. G 1830 en 1496 K. G. Ook hier zooals
men ziet even treffende verschillen.
Beide akkers waren op hoogen zandbodem,
't Vorige jaar vergeleken we kalk eD kalkmergel
bij mangels en koolrapen. Op 't le veld (mangels
waren de oogsten ongeveer gelijk: ruim 79000
K. G. per H. A.zeer mooi dus I Op 't 2e veld
won de kalk het: zij gaf 62533 K. G. koolrapen
tegen 52267 K. G. de mergel. Op 't 3e was ech
ter de mergel verre de baas: 63508 K. G. tegen
45170 K. G. met gewone kalk.
Lezers, neemt eens eeu prosf met kalkmergel 1
C. B.
Ü5ilfeisia?isS.
Het reizen van vorsten eD ministers
is, hue ongunstig ook liet weder zij, aan
de orde vau den dag eu hooge bezoeken
worden allerwege aangekondigd. Zoo zijn
Prins Heinrich en zijne echtgenoote de
gasten vau het Britsche hof geweestPrins
Eitel met zijne gade en zuster Vicioria
gaan naar het Heilige Land, om daar den
9en April tegenwourdig te zijn bij de
inwijding van he'gesticht op den Olijfberg
dat naar hunne moeder keizerin Augusta
Victoria is genaamd Koning Eduard van
Engeland reist weldra uaar Biarritzde
Bulgaarsche tsaar en tsaritsa zijn na een
hem droevig en somber stemde. Het was hem
duidelijk geworden, dat mijnheer en me
vrouw Van Waversberg, niet meer dan zijne
pleegouders geweest waren, dat hij een von
deling was.
O, die gedachte pijnigde hem onophou
delijk. Hij kon het denkbeeld niet verdragen
dat die goede innig vroome mevrouw Van
Waversberg niet zijne eigen moeder zou
geweest zijn. Welk een genot was hem steeds
de herinnering aan die gelukkige uren, als
hij aan haren schoot zat, en hare vertel
lingen uit de bijbelsche gescheidenis aan
hoorde, welke nuttige lessen had zij steeds
uit die geschiedenissen voor hem weten te
trekken, en dat in zulke eenvoudige, maar
toch zoo pakkende bewoordingen, dat ze
een blijvende indruk op hem gemaakt had
den. En die goede, edele vrouw, die hem
steeds met zulk eene moederlijke teederheid
had liefgehad, zou zijne moeder niet geweest
zijn En wie zou dan zijne ware eigenlijke
moeder geweest zijn Zou zij nog leven
Zou het inderdaad zulk een diep gezonken
schepsel geweest zijn, dat alle menschelijk
gevoel en alle natuurlijke liefde in haar ver
stikt was, om haar kind, haar eigen vleesch
en bloed, van zich af te werpen en aan de
genade van andere menschen over te geven
O, deze en dergelijke vragen kwelden
hem voordurend. En hoe hij ook vreesde,
met den waren staat van zaken, geheel op
de hoogte te komen, toch kun hij niet na
laten, telkens weder in het gebed
tot de Heere de toevlucht te nemen, en te
smeeken, dat het de Heere behagen mocht
indien zijne eigen moeder nog leefde de
wegen zoo te leiden, dat hij haar ontmoeten
mocht, en o, hoe smeekte hij dan, dat hij
ook die moeder op het spoor der gerech
tigheid gevoerd mocht zijn ot worden. Want
ja, hoewel het dan ook helaas eene uitzon
dering moge zijn, dat doktoren geloovige
christenen zijn die den Heere in oprecht
heid des harten vreezen en dienen.
Dokter Van Waversberg behoorde tot die
gelukkige uitzonderingen. Nooit had hij de
goede lessen zijner lieve pleegmoeder kun
nen vergeten, en de laatste woorden, op
haar sterfbed tot hem gesproken, ze waren
hem inderdaad tot een rijken eeuwigen zegen
geworden. Houdt U aan den Heere vast,
mijn jongen, bij al wat u overkomt, en bij
al wat men u aandoet. De Heere is ge-
trouw.« Ach, maar al spoedig had hij den
bijzonderen bijstand des Heeren noodig ge -
had, en hoe meer hij in de moeilijke om
standigheden, waarin hij gewikke'"* ^er(^'
zich maar 't woord zijner tjL-üs5IIloe<^er) aan
de Heere wilde vac')'oUa<::ni 'loe uieer hij
leerde geyo<»Uir' ^at z9n kart, van nature
daarto' dez'n£l was> maar juist dat had hem
ten slotte, als een radelooze en machtelooze
in zichzelven tot den troon der genade
uitgedreven, om redding en behoudenis voor
zijne arme ziel te zoeken in het dierbaar
Zoenbloed des Kruises en de Heere zond
ook dezen jeugdigen bidder niet ledig henen.
Wat toch was het geval geweest. Majoor
Van Waversberg was door het overlijden
zijner teerbeminde gade geheel en al ge
broken. Den waren troost dien hij zoo zeer
behoefde, de vertroosting des H. Geestes,
kon hij niet vinden, want hij had altijd meer'
verwachting gehad, van zijn deugzaam leverr*
en getrouwe plichtsbetrachting, dan van de
genade Gods in Christus Jezus. Hij had er
altijd veel meer prijs opgesteld, als deugd
zaam christenmensch, de rechtvaardigheid in
zichzelve te zoeken dan als arm en ellen
dig zondaar, als een doemschuldige in zich-
verlorene, gerechtvaardigd te worden door
het geloof, in de verzoenende kracht van het
bloed des Kruises En na al de anstige
bekommernissen ep-^ïïe slapelooze nachten
tijdens de zijner vrouw, en nu door
de jr^<?s(elooze droefheid wegens het droe
vig verlies, was zijne gezondheid zoodanig
geknakt geworden dat hij zich genoodzaakt
had gezien, eene aanvraag te doen, om op
non-activiteit gesteld te worden, hetwelk
gereedelijk was toestgeaan
Wordt vervolgd.
JJ
•!h
lil
i
--/v"
Jll
m~ -"A
-
-
