NS".
OEN
voor de Zuidhollandsche en Keeuwmelie Eilanden.
EXTRA TRAM
PARTIJDAG.
I
:rm.
•DEN
huis,
Woensdag 26 Januari 1910.
24ste Jaargang N°. 1523,
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
Zegt het voort
bensplaat.
>11.
T. BOEKHOVEN.
07.
[waren.
(LTMPLAAT)
MAM.
SOMMELSDIJK.
IJlt «Se Per§.
V
2752
ïandeldrij-
tegen eene
3156
ERÜAM
Interc. Mo. O
jank.
lui. beurzen;
van hypotheken
buitenl. Effecten
billijke conditiën
Pingen, die gratis
fggen 8 pCt.
irsmet drie
feggen 8 pCt.
24.14
aan voor het
vaiiteit,
IR GEREN DE
i«k Rabat.
jfd aanbevolen.
renboomen in
a f 1.25 p st.
af'1.50p st.
af 1.p. st.
bl af 1.p. st,
n a f 0.15 p. st.
a f 0.60 p. st.
a f 0.60 p. st.
a f 0.30 p. st.
\t af0.10
tot f 0 08
laagplantsoen,
Bloemplanten
2626
voor het aan
is, vrucht- en
pend
BIJLEVELD.
hte Logement
Cuijck, wordt
ryasen.
IIO.IK
en
2SS4
'kantooi
aadsohe Beurzen
en.
wen,
itbohade vaa gö
biijefctwn on po*
aiken.
3303
Desse Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Aboaaeinentsprljs per drie maanden franco per post 50 Cent»
Buitenland hij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
ifzoaderlijke nummers 5 Cent.
UÏTGEVEB
Telefoon Intercom». Mo. 2.
Advertenties! 10 cent per regel en 3/% maai. Reclames 30 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel cn k/sw8,a.l.
Bienstaauvrageu en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groots letters en vignetten worden berekend naar de plaatsraimte die zij beslaan
Advertentiëïl worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 nar.
Sir st «1I1 li eg» vfidir rit» gteslas'.iie irivorleafi^n verder*- iriiwlnislralif franco toe te zegadeo »aia deo un ge ver
mis* *T
Van $&©l«gesfi8gïli»a«
13.30 'g iiiidd.
Wan Slndsloï'jv
13.30 's inidd.
Terug uit ^IddeEhiirnis
iiiitir beide sk'lt'JngefB
'savonds ÏO uur.
Uns (Program.
IV.
Artikel 1 van üns Program luidt in
zijn eerste gedeelte
De antirev. of christelijk hist,
richting vertegenwoordigt, voor zoo
veel ons Land aangaat, den grond
toon van ons volkskarakter, gelijk
dit door Oranje geleid, onder invloed
der Hervorming, omstreeks 1572
zijn stempel ontving.
Waar we in ons vorig artikel over
het grondbeginsel der partij geschreven
hebben volgt nu als vanzelf de vraag:
is dat antirevolutionaire beginsel iets
nieuws of iets ouds? En 't antwoord
luidt: 'tdagteekent van 1572 toen op
ons volksleven een antirevolutionair
stempel werd gedrukt.
Was dat antirev. beginsel dan vóór
1572 totaal onbekend Neen, want de
belijdenis van God Almachtig is zoo
oud als de Schepping. Maar in 1572
kreeg die belijdenis door de Hervor
ming een eigenaardige uitwerking op
Kerk en Staat en School.
Oudtijds was alles Roomsch Maar
de Hervorming bracht een scheur in
de Kerk en in den Staat. In de Kerk
omdat toen naast de Roomsche kerk
de Gereformeerde kerk werd geboren
In den Staat kwam een scheur, omdat
de tachtigjarige oorlog ontstond, die
de Roomsche provinciën in het Zuiden
afbrak van de Protestantscüe provin
ciën in het Noordenmet dit gevolg,
dat in 1581 door de Zeven provinciën
aan Koning Filips de gehoorzaamheid
werd opgezegd, maar de overige Tien
provinciën aan hem getrouw bleven.
De Hervorming scheurde Staat en
Kerk en op beide werd een afzonder
lijk zegel gedrukt Er kwam een Room
sche naast een Gereformeerde kerk
er kwam een Gereformeerde Staat,
waarin de Roomschen werden geduld
mits ze zich rustig hielden en hun
godsdienst niet te openbaar aan den
dag legden.
Groen van Prinsterer zegt er dit
van»De Hervormde Kerk was het
middelpunt en de kern van het Ge-
meenebest. Hier is de Republiek niet
slechts met de Kerk vereenigd, zij is
geboren uit de belijdenis der kerk.
Elders is de bevolking Protestantsch
geworden; hier is, door het samen
vloeien van verdrevenen uit vele Natiën
een Protestantsche Natie gevormd en
het volkskarakter, niet verloren ge
gaan, dat zij verre, maar in Christe-
lyken zin veredeld en vernieuwd De
Staat onderworpen, niet aan de kerk,
maar aan het Hoofd der Kerk, Jezus
Christus, wien alle macht gegeven is
in hemel en op aarde, wiens Rijk, niet
van of uit, maar over de wereld, en
wiens gezag als van den Koning der
koningen, verbindend ook voor de
hoogste aardsche machten en over
heden is. Gods Woord was de grond
wet, van den Staat, Dit rusten op Gods
Woord is treilend afgebeeld op de munt
waar de Nederlandsche Maagd met de
eene hand leunt op de H. Schrift, in
de andere de speer met den vrijheids-
hoed houdtsdewijl wij op den Bijbel
steunen, wordt de vrijheid door ons
beschermd«.
En Groen voegt er later aan toe:
Het Gereformeerde Volksgeloof, naar
deze eigenaardigheid der zoogenaamde
Calvinistische en Puriteinsche richting,
is in elk hachelijk tijdsgewricht, de
steun van Kerk en Vaderland geweest.
De Nederlandsche Staat is door de
Calvinisten gesticht. Het Calvinisme
was de hoogste ontwikkelingsvorm van
het godsdienstig-staatkundig beginsel
der zestiende eeuw.
Zoo blijkt dus, dat in 1572, toen het
verzet tegen Alva, den koning van
Spanje een Brielle kostte, het stempel
het Gereformeerde stempel op ons
Volksleven, op Staat en Kerk werd gezet
Dit volkskarakter werd door Oranje
geleid. Door den Vader des Vaderlands
in de eerste plaatsdoor de latere
Oranjes bevestigd. Dit Stamhuis is
door God geroepen tot een taak, met
de roeping van geen ander Stamhuis
vergelijkbaar, zegt Groen. Wat was
die taak. Om aan het hoofd der Repu
bliek, ten behoeve van geheel de Chris
tenheid, te waken en te strijden voor
evangelie, vrijheid en recht. In een
reeks van schrandere en godvruchtige
staatslieden en helden, heeft het deze
bestemming luisterrijk vervuld.
Willem de Zwijger, en dit teekent
hem in 1574, toen hij zei: raakt dit
Land weder onder de tyrannie der-
Spanjaarden, zoo zal in elk ander Land
de godsdienst, menschelijkerwijs ge
sproken, voor altijd uitgebiuscht wor
den zonder dat er één vonk overig zij.«
De strijd van Oranje ging dus niet
alleen de Nederlanden aan, maar ook
een groot deel van Europa. Hij had
een internationale beteekenis. Even
goed als dc strijd van Willem III in
1688, tegen Frankrijk.
Groot was Willem van Oranje. De
Hervormde Kerk verdedigde bij tegen
't Roomsche geloof en tegen de Over
heden, die zich over haar te groote
macht aanmatigden. De Roomschen
beschermde hij tegen de onverdraag
zaamheid der Hervormden. De kleinere
steden tegen de overmacht der grootere
De Schu terijen en Gemeenten tegen
der Regenten willekeurige heerschap pij
En door dien strijd op velerlei terrein
èn voor Godsdienst, èn voor Geloof
èn voor verdraagzaamheid èn machts
overschrijding binnen- en buitenslands
zette Oranje het stempel op ons volks
karakter. Voor vrijheid en voor recht.
Vóór de Gereformeerde leer of de eere
Gods in Kerk en Staat.
t Openbaar onderwijs.
Aan de afdeeling 's Gravenhage van
het Ned. Onderwijzers genootschap
[niet de Bond) was de bekende uit
lating van den Bondsvoorzitter zeer on
aangenaam. Het liep over de neutrali
teit, die volgens den Sociaiistischen
voorzitter zoo ver moest gaan, dat over
Oranje en 't Koningschap en 't Hoog
ste Gezag in den Staat maar beter
gezwegen werde en dat de nationale
liederen door de kleinen niet mochten
gezongen Om te doen merken, dat 't
Genootschap 't met die opvatting niet
eens was, nam de afdeeling de vol
gende motie aan
overwegende, dat aan het begrip
neutraliteit eeni,uitbreidiDg gegeven
wordt, die op geen enkel wetsarti
kel steunt en het overgroote deel
van het Ned. volk in zijn gevoelens
van neutratitiet kwetst
van oordeel, dat het openbaar la-
lager onderwijs in Nederland zooveel
doenlijk bij leerlingen nationale ge
voelens behoort aan te kweeken en
te wekken eerbied en vertrouwen in
onzen huidigen staatsvorm en het
regeerende vorstenhuis
spreekt haar afkeuring uit over
bovengenoemde neutraliteitspassage
en besluit deze motie te puklicee-
ren.
Goed bedoeld en prijzenswaardig,
deze motie Maar werkelijk mosterd na
den maaltijd.
Is 't Genootschap dan totaal onkun
dig gebleven van den geest der Soci
aal-Democraten, die al zoo lange jaren
zich buiten de School openbaart. Ook
in de School zich geopenbaard heeft.
Waarom toen niet reeds geprotes
teerd, toen die eerste uitingen van
Oranjehaat en antipathie tegen de na-
tionaïeliederen naar buiten kwam.
Maar nu pas, nu de Bondsvoor
zitter onder daverende toejuichingen
van een legio onderwijzers en onder
wijzeressen precies hetzelfde zegt, wat
al zoo vaak is gezegd in anderen vorm
en in daden gezegd nu pas, nu de
vloed te hoog stijgt, komt de motie.
Het smeulend vuur werd laaie vlam
en het Genootschap komt nu vertellen
dat ze den brand betreuren. Doch de
vonk lieten de heeren smeulen. De
motie komt te laat, om 't Genootschap
te kunnen respecteeren voor zijn ijver
voor de Openbare School.
De motie komt precies op tijd, om
aan te toonen. hoe een Systeem van
opvoeding en onderwijs ook nu nog
niet deugt, waar over de waarde en
beteekenis ervan in eigen boezem
wordt getwist.
Twist over de neutraliteit door de
neutraliieitsmannen typeert de
neutraliteit zelf als een onhoudbaar
stelsel.
Tttiss» ess Lanrii»oyw.
PROEFVELDEN MET GROENTEN.
Oyer J908 werden in de Provincie Utrecht on
derscheidene rijksproefvelden met verschillende
groenten aangelegd, deels op zavel-, deels op
zandgrond, 't Doel was in den regel te onderzoeken
of de gebruikelijke bemesting meer of stalmest
geheel of gedeeltelijk door kunstmeststoffen kan
worden vervangen. Over 't algemeen waren de
uitkomsten van dien aard, dat ze wel geschikt
zijn om de bij vele tuinders nog bestaande voor-
oordeelen tegen de kunstmeststoffen te overwint
nen. Een beknopt overzicht zal den lezer in staat
stellen zelf te oordeelen.
Tuinboonen en Spruitkool op zavelgrond te
Utrecht. Een veld van 2 Are werd bemest met
10 K. G. patentkali, 10 super van 14 pCt.10 slak,
4 chili en 4 zw. ammoniak. Het halve veld
ontving bovendien 60 K. G. ongabluschte kalk.
Bij vergissing had de proefnemer geen perceel
met de gewone bemesting van stalmest en beer
niettemin had de proef effect.
Tijdens den groei stak het veld sterk af bij de
gelijk beteelde der aangrenzende tuinderser bon
vroeger met het plukken dar boonen worden
begonnen, de pluk duurde langer en de oogst was
aanmerkelijk grooter. De spruitkool op de niet
gekalkte helft, viel bijna gebael weg door den
knolvoet. Op de gekalkte helft kwamen pleksge-
wjjs ook „wegvaiiers" voor; toch was de toestand
hier veel gunstiger. De niet aangetaBte planten
waren buitengewoon groot, en zwaar; nimmer
werden in de omgeving dergelijke 9pruiten geoogst.
De proefnemer was met het resultaat zeer inge
nomen, zegt het Verslag.
StoJcboonen en Sla op zavelgrond te Utrecht.
Twee veldjes van 1 Are, het eerste kreeg 6 K. G.
slak, 8 super van 14 pCt.5 patentkali, 2 zw. amo-
niak en 1 chili; de beide laatste meststoffen kwa
men slechts over het halve perceel. Perceel 2
bemest met stalmest en beer, terwijl beide stukken
voor de helft gekalkt werden met 10 K. G. on-
geblusohte kalk.
Van het kunstmestperceel werden 14 manden
boonen geplukt tegen 9 van No. 2. De boonen
van perceel 1 waren ook „mooier" en werden
om den smaak door de verbruikers zeer geprezen.
Ook het stroo onderscheidt zich door meerdere
lengte en stevigheid. Het gedeelte metstikBtof-
mest was het best. Tusschen de met- en zonder
kalkperceelen zag men geen v -rschii, de oogsten
daarvan werden niet afzonderlijk gewogen. Het
perceel trok zeer de aandacht.
Erwten op zavelgrond te Utrecht. Aan perceel
1, groot 1 Are, werd gegeven 5 K. G. patentkali,
10 super van 14 pCt. en 2 chili (ov«r de helft);
aan perceel 2 gewone stalmest en beer. De mid
delste rij van elk der perceelen werd gemeten.
Da rij op stalmest en beer leverde 9 kopmanden, die
op kunstmest 13, dus 4 meer. Op deD kunstmest
werd iets vroeger met den oogst begonnen, in
zonderheid op de chili-helft, waar de oogst ook
zichtbaar grooter was. Na de erwten werden
bieten geteeld en de zichtbare nawerking was ook
hier in het voordeel van het kunstmest.
Vroege bloemkool en sla op zandgrond te Baarn.
1 Are werd bemest met4 K. G. zw. ammoniak,
S chili, 12 super en 8 patentkali; 1 Are bovendien
met 50 K. G, ongebluschte kalk, en 1 Are met
1000 K. G. stalmest (een zeer zware bemesting 1)
No. 3, het stalmestpsrceel leverde de v-oegste
en de meeste kroppen slatotaal 800 kroppen
dan volgde No. 1 met S50 kroppen, terwijl No. 2
achteraan kwam met 250 kroppen.
Aan bloemkool bracht perceel 3 voor een waarde
van f 4.No. 1 voor f 10.en No. 2 voor
f9.op. No. 1 dankt deze hooge opbrengst aan
de vroege en mooie kooien. In totaal geldelijke
opbrengst staat de kunstmest op No. 1 bovenaan.
De kalk werkte zoowel bij de sla als op de bloem
kool ongunstig.
Vroege wortelen op zandgrond te Baarn. De 3
veldjes van 20 M* kregen per Are I 4 K. G. zw.
ammoniak, 2K. G. chili, 10 super en 8 patentkali
11 idem, maar geen kali; III2000K. G. stalmest.
De opbrengst per Are was op I vooreen waarde
van f6.op II voor f8.op III voor f 10.
Hier werd dus bij uitzondering het meest op den
stalmest verkregen; dit zal evenwel niemand
verwonderen, die let op de enormrijke bemesting
200 duizend Kilo per Hectare 11 De kwaliteid der
wortelen was op alle perceelen best. Moeilijk te
verklaren is, dat No. 2, zonder kali, meer opbracht
dan No. 1, met kali. Bij proefnemingen komt
men herhaaldelijk voor vreemde verschijnselen te
staan.
Breng ze naar de Christelijke School.
Onder dit opschrift schrijft de Alblas-
serwaard
De uitspraak was oprecht brutaal.
En tevens was ze brutaal-oprecht I
't Is wel goed, dat we haar voor
passende gelegenheden in het hoofd pren
ten en daarom herhalen we haar
»Wij kunnen de kinderen niet leeren,
wat boven hun bevattingsvermogen ligt.
»Wij mogen hen geen liederen laten
zingen, welke zij niet kunnen begrijpen.
»Wij kunnen het niet duidelijk maken,
welke staatkundige beteekenis, volgens
veleD, de geboorte van ons prinsesje
voor ons volk bestaan heeft.
Wij kunnen hen niet doen gevoelen,
waarom ze moeten juichen en jubelen
bij de geboorte van een Koningskind
en niet bij de geboorte van een ander
kind
Dus sprak, gelijk men weet, de voor
zitter van den Bond van Nederlandsche
onderwijzers in de rede, waarmee hij de
jaarvergadering opende.
De dames en heeren juichte hem toe.
Drie opmerkingen willen wij hieraan
vastknoopen, met betrekking tot de Open
bare School. Opmerkingen, die we voor-
en tegenstanders en vooral de weifelaars
erngstig ter overweging geven.
De eerste is deze.
3>Men« zegt, dat de groote meerder
heid der openbare onderwijzers er anders
over denkt, dan de heer Ossendorp.
Of 't waar is, weten we niet.
We willen het van harte hopen.
Zeker is, dat tal van voorstanders der
Openbare School hun ontevredenheid
duidelijk lieten merken. Openlijk schreven
ze zelfs in onze groote dagbladen, dat
het zoo niet kandat daar wat tegen
gedaan moet worden.
Laten we daar eens op letten.
Hier is veel uit te leeren.
Ook wij zeggen, dat daar wat tegen
gedaan moet worden, 't Is toch al te erg,
dat openbare onderwijzers zoo staan
tegenover ons Oranjehuiser maar van
zwijgen omdat de kinderen er
toch niets van begrijpen
Let nu op, of er wat wordt gedaan.
Ge zult zien van niet.
Alles loopt met een sisser af.
Er is geen verhaal op te krijgen
Maar weet dan ook eens voor goed,
dat het eenige, afdoend middel, om de
kinderen van ons volk onder den invloed
van zulke ouderwijzers weg te krijgen is
Ze brengen naar de Chr. School
Thans volgt onze tweede opmerking.
Wat moet er toch, waar zulke onder
wijzers in de school staau van onze Vader-
landsche Geschiedenis terecht komen.
Ook op de openbare school moet
daarin onderwijs gegeven worden. De wet
eischt dil. Het hoort bij de opvoeding.
Nu hebben wij ai sinds jaren beweerd,
dat de Openbare School met haar eisch
van neutraliteit, het ouderwijs in onze
Geschiedenis nooit geven kan.
Ze zit met de j>andersdenkende«.
Van 't schoonste tijdperk uit onze
Historie, tijdens en na de Kerkhervorming,
moet ze maar wat uit maken. Noch den
roomschen, noch den protestanten op de
eksteroogen trappen
Maar nu wordt het nog erger
Totnogtoe meenden we, dat de Open
bare onderwijzers dan toch vaderlands
liefde konden aankweeken en de kinderen
eenig idee geven, wat het huis van Oranje
voor Nederland is geweest.
Maar ook dit kan niet, naar 't schijnt.
Dat raakt »politiek« en »Godsdienst«.
Het ligt boven het bevattigsvermogen
der kinderen.
Met het Wilhelmus is 't net zoo.
Niets voor kinderen, dat lied.
Ze begrijpen het niet. Altijd volgeni
Ossendorp c.s. En dus kunnen dezen het
den kinderen niet leeren.
Wat blijft er dan van onze geschiedenis
over Een band met wat losse bladen er
in. En meer en meer wordt duidelijk, dat
wie onze geschiedenis onverminkt wil
hooren, voor zijn kinderen maar één uit
weg open ziet
Ze brengen naar de Chr. School
En nu nog onze derde opmerking.
Die niet het minst van belang is en
die we neerleggen voor de consciëntie
van alle vaders en moeders, die nog, om
wat reeden dan ook, kinderen op de
openbare school laten gaan.
Lees en herlees eens, wat de heer
Ossendorp en zijn handklappende vrien
den zeggen. Wat is hun allerhoogste
wijsheid
Dat ze van deze dingen zwijgen.
Ze zwijgen over onze koningiD.
Ze zwijgen over de prinses.
Ze zwijgen over het Wilhelmus.
Ze zwijgen zooveel ze maar kunnen,
over onze heerlijke historie over »Neder-
land en Oranje*.
Kwaad zeggen ze er niet van.
Och, neen I in 't geheel geen kwaad.
Kwaad nog goed ze zwijgen
En ziet! nu voelt ineens iedereen, dat
dit zwijgen toch feitelijk een daad van
vijandschap is; dat door dit zwijgen eer
bied en liefde voor ons vorstenhuis niet
worden aangekweekt, maar afgebroken.
Daarmee zijn we 't van harte eens.
Maar let nu eens op, vragen we.
Ook de Koningin is een mensch.
En nu nemen de mannen van dezeD
»Bond«, waartoe 7000 openbare onder
wijzers behooren, al jaren lang dezelfde
houding aan tegenover den hoogen God,
Ze zeggen geen kwaad van den Heere.
Tenminste binnen de schoolmuren niet.
AlleenlijkZe zwijgen van Hem.
Ze zwijgen van Zijn Woord; van Zijn
j:
Ei
