MOE
bij 1. Roetman
Ir. I F. Iff
11
8
WAARSCHUWING.
LG. PEN,VING,
De N.O.Gr. Lijnkoek
Advertentiën.
m Dffi
LAAT UW
DAVID HARTOGS JACZ.
Zaterdaq20November1909 No 1504
Assurantiën, Effecten en Coupons*
Binnenland.
tteinengd Nieuws.
Drie Köpenicks.
Een geheele marine ten onder gegaan.
Anarchistische luchtschepen
Hevige brand te Oss.
Afluisteren van telefoongesprekken.
Camera Obsura.
Vraagt de meest bekroonde, de
sterkst en goedkoopt in'tgebruikzijnde
Eercules-Sajet
Machinale Brei-InricMing - SOMMELSDIJK.
Voor het breien en aanbreien van
Kousen minzaam aanbevelend. 2486
Oudste Messen- en Scharonmagazijn.
Sciiiet-
MtDeMigieden.
BYOUTERIEN,
GOUD- en ZILVERWERKEN,
GALANTERIËN en LEDERWAREN,
SIGAREN en SIGARETTEN,
BOLDOOT's EAU DE COLOGNE,
KQRFE's CACAO en CHOCOLAAD,
1W. v. al. UEIJSWE*'
(Kunsttanden en gebitten.)
Stationsweg 17 b, ROTTERDAM.
Spreekuren eiken werkdag 1 —3.
Voor on- en minvermogenden 910.
MAHONIE HOUTEN KASTEN maken
vanaf f 34,—- 2417
Maakt ook SCHUIFTAFELS vanaf
ƒ13,0© in verschillende soorten, bij
Meubelmaker en Stoffeerder.
Politoeren van alle meubelennet en billijk.
Biet beste adres vooralle
Gouden- en Zilverwerken 1
is van ouds bekend bij
Westdijk B 2U2, MIDOKLIIaRA5S.
Gevestigd sedert i840.
N.B. Ondanks de lage prijzen worden
tramkosten vergoed vanaf f5,aan
koop naar verhouding, bij f 10, geheel.
„Middelharnis-Sommelgdijk."
J
BRIELLE - MIDDELH ARN1S
Kantoor gevestigd sedert 1831.
Correspondentschap 2e klasse van de Nederlandsche Bank.
Plaatst gelden a Deposito met drie dagen opzeggen 4Vj pCt.
'sjaars; met een maand opzeggen l3/4 pCt. 'sjaars; met drie
maanden opzeggen S1/» pCt. 'sjaars; met zes maanden opzeggen S3/,t pCt.
'sjaars; met twaalf maanden opzeggen 3'/4 pCt. 'sjaars. 2414
C. DE BRUIN
Vraagt prijscourantf|§§||
Agent: J.A.KleijnenteMeJissant.
Een ieder wordt bekend gemaakt, dat het goedkoopst en vertrouwdst
Adres voor Bedden, Matrassen en Dekens is
SiBBif. prolongatie en foeBeeaiasr pp SEtTeeSe®. 2123
slaat alle bestaande soorten met PRIJS en GE
HALTE. Geg-ai andeerd g-eslagen nit zuiver jnl.
Lijnzaad- 2929
IN HOC SIG-NO WSES
mm mi
Hygiëne en tie wasch.
Het onderstaande stuk werd ons ter plaat
sing gevraagd. De nuttige opmerkingen
willen we meehelpen in breeden kring te
verspreiden.
»In den laatsten tijd, waarin ons berichten
bereikten van enkele gevallen van cholera
zij bleven gelukkig sporadisch dron
gen zich uit den aard der zaak ook meer
op den voorgrond die eischen, welke de
hygiëne stelt ter voorkoming van infectie en
verspreiding van ziekten in het algemeen.
Het behoeft daarom zeker geen verbazing
te verwekken, dat bij deze beschouwing
een allerbelangrijkste factor is de behan
deling der lijfgoederen en de bewassching
er van.
Meermalen is dan ook terecht door het
bondsorgaan er op gewezen hoe groot de
verantwoordelijkheid der wasscherij patroons
is ten opzichte van het verspreiden of brei
delen van besmettelijke ziekten. Duidelijk
werd er op gewezen hoe enorm groot het
gevaar voor infectie is, wanneer de schoone
en de vuile wasch in een en hetzelfde lo
kaal behandeld worden, ook dan wanneer
zelfs goederen van beiderlei omstandigheid
niet tegelijk aanwezig zijn, wat echter bijna
niet te voorkomen is daar, waar de be
huizing zoo beperkt is, dat men voor vuil
en schoon goed hetzelfde vertrek moet ge
bruiken.
Bestaat er af geen kans dat infectie
overgebracht wordt direct van het vuile op
het schoone goedde vlcermanden, kis
ten, de kleeren der bewerkende personen
zelfs kunnen de gevreesde bacteriën over
brengen.
Denk niet dat infectie op deze wijze
denkbeeldig is, dat in het orgaan onnoo
dig op dat gevaar gewezen werd We we
ten allen toch dat, zeker soort zeer gevaarlijke
ziekten nooit bekendgemaakt worden aan
den wasscherijpatroon, dat men in huid en
geheime ziekten geen gevaar voor zijn
medemenschen schijnt te zien, dat mazelen
besmettelijk zijn voordat zij uitbreken en als
niemand het bestaan er van vermoedt enz.,
enz. Hoe vaak openbaart zich niet eenig
gezin een tot toen in de familie onbekende
huidziekte of erger, mazelen enz. Gewoon
lijk krijgen de kussens in tremen, mederei
zigers in de trams, zekere gelegenheden iu
hotels of cafe's de schuld, maar nooit
wordt er aan gedacht dat de schoone wasch
ook de overbrengster der infectie kan zijn.
Het bondsorgaan heeft er meermalen op
gewezen, dat de wasscherij-patrcons hun
bedrijf hygeiënisch moeten inrichten, dat de
wasscherij waarborg moet geven iegen infectie
en dat de cliënteele zekerheid moet hebben
dat de schoone wasch niet alleen schoon,
maar ook zuiver is.
In dï wasch- en bleekinrichtingen heeft
men altijd voor 't vuile en het schoone
goed 2 verschillende vertrekken, aanbevo
len werd bovendien nooit in het bedrijf
de manden en kisten der clienteele te ge
bruikengebruik steeds eigen materiaal e i
voor vuil en schoon goed verschillend.
Personen die vuil goed behandelen, moeten
van bovenkleeren (b.v. geheel sluitende
mouwschorten) veranderen als ze naar af
deehngen voor schoon goed verplaast wor
den de handen moeten dan steeds goed
met zeep gewasschen worden-; wil men zeer
consciëntieus zijn, dan kan men ze daarna
als volstrekt zekeerheid iu een antiptisch
bad afspoelen. Reinheid moet het kenmerk
in alle lokalen der waschinrichting zijn, de
afbeelding voor vuil goed moet zorvuldiger
gereinigd worden dan eenig ander deel der
waschinrichting; zco mogelijk geregeld be
sprenkeld met antiseptisch stof.
Waar in de wasscherij de grootst moge
lijke waarborg tegen infectie gegeven moet
en kan worden, daar is het noodzakelijk in
het belang der nationale gezondheid te wij
zen op die omstandigheden, waaronder dit
-onmogelijk is, n.1. de behandeling der wasch
door de huisindustrie èn door tusschenkomst
van derden, door de z.g, waschverzenders.
Wat de huis industrie in 't algemeen aan
gaat, zoo is deze meer dan genoeg ge
schilderd door de bekende tentoonstelling
te Amsterdam. We weten hoe de thuis
werkers voor een slaag" loon werken en
hoe slecht ze behuisd zijn, we weten hoe
de wasch behandeld wordt op »heldere«
wijze in een keukentje of in het eenige
vertrek, waaruit de woning vaak bestaat.
We weten hoe de wasch bij slecht weer
(en dat is in ons gezegend klimaat door
gaans het geval) in de keuken-woon-siaap-
kamer gewasschen wordt en meestal ook
gedroogd terwijl de familie in de bedstee
slaapt, eventueel een zieke de atmosfeer
nog meer bezwangert met ongezonde uit
waseming of zelfs een besmettelijke zieke
de omgeving gevaarlijk maakt voor de
personen en de wasch die er be
handeld wordt en in deze atmosfeer te dro
gen hangt.
We weten evenzeer dat de waschvrouw
bij huid of andere besmettelijke ziekten in
haar gezin dit opzettelijk aan haar klanten
verzwijgt, want ze zou natuurlijk haar wasch
verliezen en hoe zou ze dan haarbijverdienste
kunnen maken, terwijl ze door de ziekte
juist meer geld noodig heeft Liever het
gezin van de klant er aan gewaagd, liever
geholpen tot verspreiding der ziekte, tot
uitbreking eener epidemie dan haar plicht
tegenover de maatschappij na te komen en
geen goederen van derden in haar besmette
woning te halen.
Het ligt niet in de bondsbedoeling een
waschvrouw haar bijverdienste te willen
ontnemen, maar wel willen we eischen, in
het belang der nationale gezondheid, dat
de waschvrouw dezelfde waarborgen ver
zekert als de wasscherij. Een wasch moet
niet binnenshuis behandeld worden, ze moet
in een van woonvertrek en keuken ge
heel gescheiden ruimte behandeld worden
in een lokaliteit die niet voor familiedoel
einden gebezigd wordt, b.v. een schuurije.
Dan eerst kan de waschvrouw ook een
zuvere wasch afleveren, maar dan zal ze
ook iets duurder moeten wonen en dus
ook de haar toevertrouwde" wasch iets
hooger moeten berekenen, en ook daarte
gen is geen bezwaar, want de waschvrouw
kan toch guedkooper werken dan de bleeke-
rij, want niemand schat haar eigen arbeid
zoo laag en betaalt haar eigen arbeid zoo
slecht als de waschvrouw.
Bij betere hegienische toestanden behoe
ven de waschvrouwen dus niet te verdwij
nen, de dames kunnen hare protegée's blij
ven beg unstigen, maar er zal meerdere
waarborg zijn dan thans tegen infectie door
de wasch, en daarom is het te doen.
Het andere gevaar wordt gevormd door
de zg, waschverzenders. Deze tusschen-
personeu zijn doorgaans slecht behuisd en
oefenen hun bedrijf feitelijk uit als huis
industrie zij halen de wasschen op bij
hunne clienteele, brengen ze thuis en doen
alle wasschen bij elkaar in één grooteu
zak, dien ze dan naar een wasscherij zender).
Is de wasch nu gewasschen, dan wordt
die gepakt in denzelfden grooten zak, die
doorgaans niet gewasschen wordt, en gaat
weer terug naar den waschverzender, die
de groote wasch sorteert volgens zijne
klanten, maar dit werk wordt doorgaans
verricht in hetzelfde vertrek waar de vuile
wasch verzameld en gemerkt wordt, dikwijls
zelfs terwijl zich in hetzelfde vertrek vuil
waschgoed bevindt, Hoe groot hier 't gevaar
voor infectie is, laat zich licht denken en
hoe gering de waarborg is voor een zuivere
aflevering behoeft wel niet medegedeeld te
worden.
Er zijn uitzonderingen, gelukkig, maar-
daarom is voorzichtigheid geboden, te ure *r
omdat deze huisindustrie (wasc'nverzending)
vaak door schoonklinkende reclames het
publiek tracht te trekken. Vele waschver
zenders doen 't voorkomen afsof ze zelf
een wasch inrichting exploiteeren en sieren
hun wagens en adreskaarten met misleidende
opschriften, zooals b.v. 3>Amsterdamsche
Waschinrichting", »Noord-Holl. Waschra-
richting«, Waschinrichting Noorderkwar
tier* enz. (h;er zijn gefingeerde namen
genomen en mochten onverhoopt(werkelijk
dergelijke namen voorkomen, dan zijn die
firma's hier niet bedoeld, het gaat om
voorbeelden ter verduidelijking) terwijl in
advertenties gesproken wordt van natuur-
bleek, goed water, afzonderlijke behande
ling (N. B. en om te beginnen gaat alles
in één baal) enz,, terwijl bij onderzoek
blijkt dat men te doen heeft met een
wasch verzender. Laat men adverteeren
waschverzending naar X. IJ of Z, dat is
eerlijk en de clienteele weet dan hoe de vork
in den steel zit, en hoe het goed behan
deld wordt en welke hygiënische zekerheid
(onzekerheid) men gewoolijk heeft.
De waschverzender behoort zijn wasch
in minsten 2 verschillende lokaliteiten, die
niet voor huishoudelijk doel gebruikt wor
den, te behandelen in frissche, luchtige,
goed geventileerde lokalen of in schureD.
Waar men de wasch tegen betaling be
handeld voor derden, daar behoort de
bewerking binnenshuis verboden te zijn, niet
alleen voor zekerheid en waarborg der
klanten, maar ook voor de gezondheid van
de in deze branche werkende huisindustri-
eelen en hun gezin.
Het is ter wille der nationale gezondheid,
ter voorkoming van infectie, ter bestrijding
van epidemien noodzakelijk dat er op] het
geheele wascherijbedrijf staatscontrole plaats
heeft en die bestaande gevaarlijk toestanden
niet bestendigd werden.
Voorschriften voor de uitoefening van
het wasscherijbedrijf en voor de behande
ling door tusschenpersonen zijn meer dan
gewenscht, een gebiedende noodzakelijkheid
in het volksbelang, minstens evenzeer noodig
als goede rioleerihgen, goed drinkwater,
Zuivere grachten, breede straten, gemeen
tereiniging en zooveel waaraan de staats-
provinciale of gemeentezorg zich reeds wij
den. Maar zoover zijn we nog niet en totdat
hei zoover is, weest voorzichtig voor de
behandeling der wasch VERITAS.«
Drie jonge deugnieten te Berlijn heb
ben het in hun hoofd gehaald, Köpenick
na te doen. Met hun drieen trokken
zij er op uiteen kantoorklerk, een kok
en een beroepsfietser.
Ben paar weken geleden begaven zij
zich naar het paleis van Justitie in Berlijn,
toen de zittingen waren afgeloopeD. Zij
hulden zich in de deftige toga's en ba
retten der rechters, en stapten toen deftig
de verschill.nde kamers binnen.
Br waren werkvrouwen bezig, om de
vertrekken schoon te maken. Op strengen
toon werd hun gelast, even heen te gaan
en deze haastten zich, aan die rechterlijke
sommatie te voldoen.
Toen hadden de drie Köpenicks de
b.an vrij, om de kasten open te breken
en ongestoord na te zien. Zij maakten
zich meester van een groot aantal onin
gevulde formulieren voor invordering van
rechtskoaten en van de noodige stempels.
Met hun buit begaven zij zich toeD
naar een dievenkroeg, waar zij de formu
lieren invulden en onderteekenden met
den naam van een deurwaarder, waarna
zij er op uittogen en verschillende soa men
inden, voor zoover tot dusverre bekend
is, toi een bedrag van 2 a 3000 Mark.
Aan de rechtbank bemerkte men al
spoedig, dat de stempels verdwenen waren
en de politie werd met het geval in kennis
gesteld. Deze vond weldra het spoor van
de dieven, en nam er twee in hechtenis.
De derde, die waarschijnlijk lont had
geroken, was iutusschen naar Weenen
gevlucht, maar werd daar spoedig ook
door de politie ingerekend.
De dieven hadden zich niet tevreden
gesteld met de stukkeu, die zij voor hun
bedriegerijen wilden gebruiken, maar
hadden ook van de gelegenheid gebruik
gemaakt, om een aantal kostbare wet
boeken mede te nemen, die zij natuurlijk
voor een appel en ei verkochten.
Ze waren, indien de vermetele poging
gelukt was, van plan, een dergelijk bezoek
aan andere groole steden te brengen.
De politie heeft er gelukkig spoedig een
eind aan gemaakt en zij zullen hun straf
niet ontgaan.
De vrije en onafhankelijke Republiek
Honduras beschikte tot voor korten tijd
over één keurig oorlogschip, over een
echte kanonneerboot. Dit kloeke vaartuig
placht zoo nu en dan zee te kiezen en
ondekie twee of drie dagen geleden een
scheepje, dat er verdacht uitzag. Het
word nasuuvijjk gepaaid, zooals dat bij
groote marines pleeg te geschieden. Het
n td rum aan boord, üe bemanning, die
zich zoo moedig had gedragen, kreeg een
extra-oorlam, die nu toch niets koste,
mi nog een en nog een enz. De gevolgen
lie en zich.niet wachter. Allo krijgshelden
waren na verloop van tijd stevig dronken.
De smokkelaars maakten van deze
geboden gplegenheid gebruik. Zij wier
pen de overwinnaars, 18 in getal, over
boord, lieten de kanonneerboot zinken
en poetsen zelf' de plaat.
Zoo ging de geheele marine van de
onafnaukeiijke Republiek Honduras te
gronde.
De Tsaar wordt weer spoedig in zijn
winterpaleis te St. Petersburg verwacht.
En bij denkt er met gezin den geheelen
winter -door te brengen.
Met het oog daar op worden reeds alle
mogelijke verzorgen genomen. Vroeger
bepaalden zich die maatregelen tot den
grond thans moet ook aan de lucht en
aan de wolken worden gedacht.
De veiligheidsdienst heeft tot taak ge
kregen, het paleis tegen de bestuurbare
luchtschepen te besehermen. Te dien einde
zijn op de kanteelen der torens eenige
wachten geplaatst, voorzien van sterke
verrekijkers, waarmee zij voortdurend de
de lucht moeten onderzoeken. Bovendien
is elke proeve van luchtreis op een af
stand minder dan 2000 meter van het
paleis verboden.
Vóór elke opstijging moet de politie
acht dagen te voren verwittigd worden.
Eindelijk zijn de luchtschippers voorwerp
van een speciaal toezicht.
Uit Oss wordt aan de „Nbr." gemeld
Donderdagavond circa 5 uren brandde de
borstel fabriek van Gebr. Zwanenberg,
achter hot emplacement der Staatsspoor
wegen, tot den grond toe af. Gebouwen en
voorraad werden eon prooi der vlammeu.
Oorzaak onbekend. Alles is, hoewel zeer
laag verzekerd. De gemeentebrandweer
waa spoedig ter plaatse. Vooral echter
werkte prachtig de brandweer der aan
grenzende groote exportslachterij der
firma Zwanenberg Co. Door het kranig
optreden dezer fabrieksweer bleef de
groote exportslachterij, welke in deon-
middelijke nabijheid van het brandende
perceel gelegen was, gespaard, hoewel
eenige gebouwen hier en daar reeds vuur
vatten. Gelukkig hielp ook deN .W wind
het gevaar verminderen.
De directie van de Amsterdamsche
gemeentetelefoon is er na een langdurig
en uiterst lastig onderzoek in geslaagd,
de oorzaak op te sporen van het onaan
gename verschijnsel, dat telefonische ge
sprekken door derden afgeluisterd kunnen
worden (hetzelfde euvel als te Rotterdam
wordt ondervonden).
Het kwaad bleek te schuilen, waar
niemand het had verwacht en had kunnen
verwachten, n.l. in de doode lijnen, die
naar de signaaltoestellen loopeD. Door
deze draden gaat spreekstroom, maar zij
ioopen vlak langs de draden, waardoor
wel spreekstroom gaat en nu schijnt op
onnaspeurlijke wijze statische inductie
plaats te hebben, tengevolge waarvan het
genoemde verschijnsel zich voordoet.
De telefoon-directie beraamt nu maat
regelen om het kwaad weg te nemen.
Vermoedelijk zal het echter nog wel een
klein jaar duren, alvorens men hierin
geslaagd is.
Zaterdag is de 25e druk van Hilde-
brand's Camera Obscura verschenen in
1839 de eerste.
68 838 V O 8* Ü1 it 18 «5 e 21
if Tirn„„„ TTAv*
Opgericht Anno 1806.
10
Üt
cn
€5. VA1 PfMIII,
Oppert 144, ItOTTERBAM.
(bij het Gr. Kerkplein.)
Geweermaker en Electrisehe Slijperij.
Aanbevelend,
RBosicl- e§s Tandarts,
2421
A. MEfflSTER, Westiüt B155, IHlHL
De Bank leent gelden aan leden tegen 4x/a pCt.
's j aars.
Ze neemt gelden op tegen 3a8/i0oPCi. 'sjaars, ook van
niet-led9n.
Voorschotten kunnen dagelijks aangevraagd worden
b|j een der leden van het bestuur. 2182
Gelegenheid tot inbreng- en terugbetaling van gelden
eiken Maandajs;- en WrijdAgtavoiid van©8 uur,
en huize van den Kassier D. JOPPE Cz., Sommelsdijk.
wm
Telegr.-adresOVffiClAARBEiV. SS lts. Teleph. Intfcre. Mo. 9
HOUDT zich speciaal bezig met het in- en afschrijven van Grootboekkapifalen
BELAST zich met den aan- en verkoop van EFFECTEN op binnen en buitenl. beurzen;
VERZILVERT Coupons tot de meest concutreerende prijzen
VERTEGENWOORDIGT de Voornaamste Hypotheekbanken tot het sluiten van hypotheken
en het plaatsen van pandbrieven
GEEFT VOORSCHOT en sluit Prolongaties en Beleeningen op binnen en buitenl. Effecten
BEZORGT polissen van brand, glas, transport, levensverzekering enz.
INKASSEERT wissels op binnen en buitenland.
ADMINISTREERT gelden en onroerende goederen van derden tegen zeer billijke conditiën
»TRAATWIJK DIRKSIiAI»
HOOED-AGENT 2851
der Koninkl. Nederl. Stoomververij
en Chemische Wasscherij,
Opgericht 18(14.
J. HOEVELS te ROTTERDAM.
Beleefd beveelt ondergeteekende zich aan
voor al wat tot de ververij behoort.
ISifllfjke prfjaen,
Spoedige en aourate nOeverlcg _..r
XT f I "T
KSpstreiat 3®, B&oOTersSatBïï, llagazO** SJE BB4JSF,
reeds jaren bekend door zijn prima Veerenbedden vanaf 20 gulden, iets
moois 25 en 30, en prima 40 gulden, 2 pers. zwaar gevulde Bedden 5 gld.
Kapokbedden vanaf 7.50 tot de fijnste soorten, 2-pers. springveeren Matras,
met stof naar keuze vanaf 15 gulden, 2 pers. houten Ledikanten vanaf 10
gulden, pitch-pine en eiken Ledikanten vanaf 15 gulden. Alle soorten van
Matrassen vanaf f2.50. Aan iederen kooper vanjjBedden boven de 10gld.
1 Deken cadeau. Aanbevelend,
A. VAA' IfcJEfS SIT AM, Klpstraat 3®, II«4ter«2siBE5.
Tel.-Adres „Penning." |Ji f M M A A7 S>. Intere. Telepboon 4..
fin lichtingen bij F. C. ARMSTRONG, Sommeisdjjk.
