(assiers.
Misbaar?
EB BLAD.
Zaterdag 9 October 1909.
indsm^
Antirevolutionair
24sle Jaargang N°. 1492.
Orgaan
voor «Ie Knidliollaiiiiciie en Zeeuwsclie Eilanden.
I
I
L
IN HOC SIGNO VINCES
melsdijk.
T. BOEKHOVEN.
n Administration
etsmiddelen
SOMMELSDIJK.
Alle stukken voor de Redactie bestensd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uit are ver.
Staatsbedrijven.
Ze zijn bedrogen.
Hoe staat 't op Flakkee met de
Gemeentewerklieden.
Stil in 't liberale kamp.
Particuliere verzekering
Gevaren.
OP DEI UITHIJM.
I
TEIJN Jr.
SPLAAT,
raat.
ijn öoltgensplaat.
h op Binnen- en
andsche Effecten.
R-
zen en landerijen
wat betreft het
ten tegen koersen
erden tegen zeer
2416
schade.
3°/o—4 °/0 's jaars.
ineerd handelsmerk
:Joh t. Ballegooij.
t. C. A. Poots.
1. van Eesteren.
W. Zaaijer
van Oostenbrngge
2445
en zonder moeite
smiddelen en tast
metalen gebruikt
en tot het ruwste
ts en in bussen
A. HARUENDOOD.
1. ZAADNOORDIJK.
fbr. TIELEMAN.
H. V. D. SPAAN,
dam C. DE MOOIJ.
OMMER TANIS.
VAN AsPEREN.
Eilanden
rs gevraagd, tegen
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercomm. io. 2.
Advertentiën 10 oent per regel en s/j maal. Reolames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beBlaau
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Een wetsontwerp is ingediend tot
egeling van de begrootingen en reke
ningen van Staatsbedrijven; een ont
werp, waarnaar reeds lang is uitgezien,
omdat de behoefte gevoeld werd aan
een afscheiding van de finantiën der
Bedrijven, van de gewone Staatsuitga
ven en die afscheiding weer noodzake
lijk werd eerstens omdat de Staatsbe
drijven omvangrijker worden en de
administratie uitgebreider, maar ook
omdat controle op inkomsten en uit
gaven, verborgen als ze zijn in de alge-
meene Departementsbegrootingen,
daardoor bijna ondoenlijk wordt; te
meer, waar deze laatste begrootingen
toch al van jaar tot jaar uitdijen,
omdat het Staatsleven breeder kring
bestrijkt dan voorheen.
Daar komt nog wat bij. Staatsbe
drijven hebben een ander karakter
dan gewone takken van dienst. Niet
dat 't bij een Staatsbedrijf altijd en in
de eerste plaats om winst zou te doen
zijn. Denk om de Staatsmijnen de
Staatswervende Staatspost en tele
fonie. Komt er winst, dan is dat op
den koop toe te aanvaarden maar
winst is niet de hoofdzaak. Bij de
Staatsmijnen is dit één der beweegre
denen, dat men onafhankelijk zij van
eenig kartel of vereeniging van bui-
tenlandsche kolenmijnenook, dat de
industrie niet geheel afhankelijk zou
zijn van 't buitenland ook om in han
den te houden de macht over Zuid-
limburgsche exploitatie door vreemde
lingen en in verband daarmee de
meer gunstige of ongunstige verhou
ding, waarin Nederlandsche werk
krachten zouden komen te verkeeren,
indien alle mijnen door buitenlandsche
werkkrachten werden bezet.
Denk om de Artillerieinrichtingen.
Deze beoogen geen winstmaar be
grijpelijkerwijze met anders dan het
bezit van organen, van werkplaatsen,
waar in oorlogstijd en vanzelf ook
iD vredestijd materiaal kan vervaar
digd of gerepareerd worden, dat men
voor Marine en Oorlog noodig heeft.
De Staat moet van particulieren in
zulk geval onafhankelijk zijn en onmid
delijk de macht bezfften tot aanbouw
enz. te kunnen overgaan. Al kost 't
den Staat zelfs meer, dan nog kan dit
Artillerie—werktuigenBedrijf niet
aan particulieren geheel worden over
gelaten.
Denk om Post en Telegrafie en
Telefoon. Dit Bedrijf is een Staats
belang in dien engen zin als bij de
Marinewerven enz het geval is, ook
een particuliere Postvereeniging zou
een Postdienst over heel Nederland
en daarbuiten kunnen inrichten, zooals
zelfs bij den dienst der Spoorwegen
gedeeltelijk al gezien wordtmaar toch
heeft de Staat in zijn welvaart wel
degelijk belang bij vlugge en ruim
voldoende communicatiemiddelen. In
één woord: Staatsbedrijven hebben
een zekere bedoeling die met particu
liere exploitatie niet zoo gemakkelijk
en juist treffend kan worden bereikt.
Maar die Staatsbedrijven eischen
afzonderlijke administratie, watthans
reeds gedeeltelijk het geval is. Een
goede boekhouding bij eiken tak van
dienst en in alle bedrijf ook van de
f;ewone individuen en vereenigingen
s noodzakelijk; maar bij zoo uitge
breide Staatsbedrijven is 't voor con
trole dringend verplichtend. De Wet
moet gelden toestaan voor die Bedrij
ven de Rijkskas ontvangt winst uit
die bedrijven; er zijn aankoopen en
verkoopen te doen, die over duizenden
en duizenden loopeneen globaal
overzicht is uit de Staatsbegrootingen
voor een Kamerlid, die goed snuffelt
in al die cijfers, wel te krijgen maar
een goed weten van de toestanden
een kunnen beoordeelen van de Be
drijven in hun reilen en zeilendat
is met een Staatsbegrooting niet te
doen.
Wat de Minister aanbiedt is geen
volledig werk. 't Is ook nog niet noodig.
De Minister regelt alleen de open
baarheid van Inkomsten en Uitgaven
't is hem alleen om een boekhouding
te doenmaar van zelf is er bij een
Staatsbedrijf ook nog aan de orde,
niet alleen de finantiën, maar ook 't
Beheer. De Minister zegt dan ook in
den Considerans, dat hij alleen de
begrooting wil regelen. Doch behalve
dit optellen en aftrekken van cijfers
is er nog een Toezicht noodig. En
dan ben je er nog niet. Want dan
moet nog vastgelegd worden de ver
houding, de machts- en de gezagsver
houding tusschen de chefs van zoo'n
Bedrijf en de Ministers. En dat is
niet zoo gemakkelijk. De Minister is
en blijft de opperste chefnatuurlijk
maar de directeur of directeuren van
zoo'n Staatsbedrijf mogen toch ook
weer niet met handen en voeten ge
bonden zijn aan de Wet en den Minis
ter. Dat is juist een der verschillen
tusschen het Beheer van een Staats
bedrijf en dat van een gewonen tak
van dienst. Bij deze laatste is de
Minister de man, die de bel luidt.
Maar bij een Staatsbedrijf is hij dat
niet alleen kan hij het zelfs niet alleen
zijn. Daar is vaak bij inkoop en
verkoop van grondstoffen een onmid-
delijk ingrijpen noodig. Enz. enz.
Maar nog eensde Minister laat
een en ander zooals het isalleen
voor de boekhouding worden regelen
gesteld.
ln afwachting van een verder ingrij
pen door de Wet in de Staatsbedrijven
door hun Beheer te regelen.
Twaalf millioen te kort over 1910.
Vijf millioen te kort over 1909.
Vijf millioen te kort over 1908.
En toch gingen ze den boer op, de
liberate sprekers, om stemmen te win
nen met Staatspensioneering.
Zes millioen moesten de kiezers dan
betalen en nog zeven millioen uit de
Staatskas: dat was krek de 13 millioen,
die er noodig was voor dien ouden
armen manEn dan ging het er
vandoor over den toestand van dien
armen, ouden daglooner, over armhuis,
verschoppeling, paria en dito, dito.
Maar dat wisten die sprekers wel,
dat er een groot te kort zou zijn in
de Staatskas.
En nu zijn de kiezers bedrogen. 1
De tranen des sprekers droogden
al op, toen hij huiswaarts keerde;de
hoorders gaapten den barmhartigen
man sympathiek aan maar 't is nu
alles... voorbij en nul op 'trekest.
De liberalen konden en kunnen geen
rijksdaalder geven bij een toestand,
zooals we nu beleven.
Ze hebben hun zetels gehandhaafd
en dat geeft f2000. Daarvoor kan een
traan gelaten worden in de zaal en
een lach uitgeproest, als men in de Ka
mer gezeten, nog denkt, hoe men de
kiezers te pakken had.
De Haarlemsche gemeenteraad heeft
een nieuw werklieden-reglement ge
maakt. Ziehier enkele bepalingen:
1. de werktijd zal zijn 60 uren per
week.
2. bij ziekte wordt over de eerste
26 weken vol loon betaald.
3. over de volgende 26 weken de
helft, daarna niets.
4. wie zijn militairen plicht moet
vervullen ontvangt zes weken loon.
5. elk jaar zes vrije dagen met be
houd van loon.
Het zou aangenaam zijn, indien ook
op Flakkee dergelijke bepalingen be
staan voor de Gemeentewerklieden.
Of zijn ze nog beter?
Of bestaan voor hen in 't geheel
geen schriftelijke bepalingen, omtrent
werkuren, en loonen bij ziekten enz.
Is een en ander geregeld bij afspraak?
Gaat dé vlieger der concentratie
van Liberaal en Socialist niet op
Men mikte er toch op met 1913 in
't verschiet.
Zekerer kwamen wolken het uit
zicht naar den mooien politieken hemel
werd er door belemmerd.
Maar de hoop vervloog toch nog
niet, dat men in 1913 met den Soci
alist zou ter stembus gaan. In con
centratie natuurlijk. Met een gelijk
luidend, klinkend program.
Om dan de Rechtsche meerderheid
te slaan en te verslaan.
We hooren zoo niets meer van dien
Bond met de Socialisten.
Is men van zijn eigen denkbeeld,
zoo opgeworpen, plots teruggeschrikt
Dat behoefde toch niet.
Prof. Treub erkende eenmaal te
Steenwijk, dat de Socialisten z'n roode
neefjes waren en in Zuidhorn of daar
in de buurt kwam de Kamerzetel,
ontglipt aan de Liberalen, in handen
der Socialisten en erkend werd het
volgaarne, dat het »in de familie»
bleef. Samenwerking zou dus volstrekt
niet iets abnormaals zijn.
Het ideaal van alle verzekering is
de particuliere, behoudens toezicht
van de regeering en controle, dat de
deelnemers niet het slachtoffer kunnen
worden van een of anderen handigen
bedrieger.
Maar overigens is de particuliere
"verzekering de gewenschte.
En dat is natuurlijk. Men gaat veel
ambtenarij mis; dus is ze daardoor
reeds goedkooper. De administratie is
niet centraliseerend van uit den Haag,
maar decentraliseereudze gaat van
onder naar boven.
Ieder deelhebber gevoelt zich veel
meer deel van het geheel en behartigt
de belangen beter. Ze wekt het eigen
initiatief deugdelijker op en baant
nieuwe wegen voor nieuwe fondsen.
Sociale opvoeding, een der noodza
kelijke factoren voor de welvaart van
een volk, geschiedt vooral door zelf
hulp en deze is bij particuliere ver
zekering grondslag en waarborg.
Economie, zuinigheid, een der nood
zakelijke factoren voor elke welvaarts-
poli'iek, is bij de particuliere verzeke
ring wet en gebod.
Dwangverzekering is het tegengestel
de van vrije verzekering en onge-
wenscht. De vraag is alleen maar: is
particuliere verzekering in het huidige
stadium nog mogelijk? Vader Staat is
het ingrijpen al zoo gewoon geworden.
En leert hem dat eens af. Toch is er
hoop, als Minister Talma aan de groene
tafel blijft.
Woensdag 29 Sept. hield de Bond
van Antirev. propagandaclubs zijn
zevende jaarvergadering. Ds. Vunde-
rink sprak een welkomstwoord. En
o. m. wees hij op drie gevaren, waar
aan we thans blootstaan, nu er een
Rechtsche meerderheid is.
Het eerste gevaarde Liberalen
prikkelen ons tot een strijd om per
sonen.
Tweede gevaardat de stoffelijke
kant van 't leven te veel naar voren
en het beginsel te zeer naar achter
dringen zaldat we zullen gaan op
bieden tegen Links.
Derde gevaarbij de Christelijke
partijen te behooren brengt meer
voordeel dan nadeel aan, waar er
thans een meerderheid isdoch daar
door is er gevaar dat verkeerde ele
menten zich bij ons gaan voegen.
We erkennen de drie gevaren, en
beamen ook wat de spreker conclu
deerde »dus moeten de propaganda
clubs hun taak en roeping des te
krachtiger beseffen onze beginselen
trouw verspreiden en in volle actie
zijn.«
'tls waar, dat menig mensch de
opgaande zon aanbidt, d. i. zich schaart
aan de zijde van den overwinnaar.
Maar men zij toch in elk voorkomend
geval voorzichtig in zijn oordeel.
Waar het Socialisme zijn kracht
vindt in den klassenstrijd en het
Liberalisme geen steun biedt aan eenig
posit'ef beginselja zelfs dat Libera
lisme in korte jaren driemaal zijn
rokje omkeert en voorstander heet
eerst van een Lijfrentebank (1893), toen
van Pensioneering met premien (1896),
toen van Staatspensioneering (1909).
van oude en nieuwe plunjedaar
kan 'tniet anders of er komt bij
denkende menschen een verlangen op
om zich van 't Liberalisme enz. af te
keeren en zich tegen den Socialist prin-
cipiëel te gaan verzetten. De daden
dezer partijen stooten af. En daarom
voegt men zich elders.
Onder de vele bladen, die dagelijks en
wekelijks op mijn tafel komen, ligt ook
het »Gereformeerd Jongelingsbladen 't
gaat nooit weg, zonder dat ik het tenmins
te heb ingezien.
Aan den eenen kant, als ieder menschen-
kind ervaren hebbende, dat het beste van
ons leven moeite is en verdriet, wensch
ik »geen stap terug te treden op d'afge-
legde levensbaan*. Maar soms ook komt
de wensch in mij op, nog eens weer jon
geling te zijn en zooveel anders te
doen, dan voorheen Het »Jonge-
lingsblad* sla ik nooit over. Vroeger las
ik even trouw de »Jongelingsbode«. Thans
niet meer. En om nu geen slapende hon
den wakker te maken) voeg ik er dadelijk
bij, dat ik a. het eerste door vriendelijke
tusschenkomst gratis leesb. in den vol
len bloei van géén klein gezin weinig voor
»krantengeld« uittrekken kan en c. het
laatste met evenveel genoegen ook weer
lezen zal, zoodra mij ook dit even vriend
schappelijk wordt aangeboden.
In 't voorlaatste nummer stond een in
gezonden stuksken, dat me zéér deed.
Het bevatte de klacht, blijkbaar uit een
onzer grootere steden, dat zich daar alléén
bij de joDgelingsvereeniging voegden de 1
arbeiderszonen en de >jongens« van de
kleine burgerij.
>Hoogerop« kwamen ze niet.
Een enkele had het vrij lang uitgehou
den, maar was ten slotte ook weggebleven.
De ^gegoede burgerij* komt er ter ver
gadering niet. De vaders mogen als be
gunstigers* de vereeniging steunende
zonen houden zich verre van haarkomen
tot haar niet.
Er stond, geloof ik, geen plaatsnaam bij.
En al was die er bij genoemd, dan zou
ik die nog niet óvernoemen.
De plaats die zich schamen moest
hoeft niet »geteekend* te worden.
Maar dit weet ik wel en 't is in onze
kringen een steeds meer voorkomend ver
schijnsel, dat zoo iets niet op zichzelf staat,
maar dat aan standsverschil en erger nog
aan plusveratische en mammonistische on
derscheidingen niet zelden tot broederlijk
samenleven van zonen en dochteren van
't zelfde huis wordt opgeofferd.
Het wordt wel plechtig opgezongen
»Ai ziet hoe goed, boe lieflijk is 't dat
zonen, van 't zelfde huis als broeders sa
menwonen.* Maar in de praktijk beperkt
zich dat samenwonen niet zelden tot de
anderhalf uur kerktijd, waarbij men dan
ja, onder 't zelfde dak zit, maar toch weer
gescheiden op een twee vijf en tien-
guldensplaatsen.
Ik predik geen gelijkheid der standen.
Mijn bedoeling is niet, dat de mangel
vrouw het recht zal opeischen, om bij de
freule als huisvriendin over den vloer te
komennoch de schoenlapper bij den
professor, alleen omdat ze beiden kinderen
Gods zijD.
Want we zijn zeer zondige kinderen Gods.
En de hoogmoed, de ijverzucht, de praat
zucht, de begeerlijkheid en weet ik hoeveel
meer van die ongerechtigheden, zouden
een vruchtbaren voedingsbodem vinden,
als we onder de geloovigen een commu
nistisch saam-en-door-elkander-leven gin
gen invoeren, waarvoor we nu eenmaal te
laag staan.
Maar desalnietemin en evenwel nochtans
Ik laat mijn herinneringen eens
gaan en ik roep in m'n geheugen terug,
wat m'n ouders en grootouders uit een
vroegere periode meermalen herhaalden.
Zoo herinner ik nu goed het verhaal
van een der edelsten in den lande, die op
z'n beurt en op z'n tijd bij den Koning
te gast kwam, die in de Kamer uitnemen-
deviezen gaf over vele zaken, en die toch
zeo gaarne bij 'n eenvoudge, oude vrouw,
die niet ver van zijn buitenplaats haar
woningje had; over den weg naar den
hemel mocht zitten prateD.
'k Heb zelf, in mijn jeugd, nog even,
in een kleine, oud-afgescheiden gemeente
een afgescheidenen »mevrouw« gekend
die kon je toen wel tellen, deftig van af
komst, van opvoeding, van omgevingdie
de voornaamste uit de plaats als gelijke
ontving, en die toch onder de eenvoudigste
leden der gemeente vrienden en vriendin
nen had, die des Zondags of 'savonds in
de week haar bezochten en waarmee je
dan geheel hunner één was. Niet de
»mevrouw« maar de »zuster«.
Mijn vader kon zoo genoegelijk vertel
len van den schoolstrijd, vóór we subsidie
kregen. Wat een saambinding er in zulk
een schoolkring zijn kanwat een mee
leven met elkaar, waar men met elkander
zoo zwaar tegen stroom op worstelen
moest
Ik keek onlangs vreemd op, toen een
schoolhoofd uit een onzer groote steden
me vertelde, dat hij met zijn bestuur nog
nooit anders dan strikt officiële aanraking
had gehad. Bijna allen waren de leden
uit iets hooger stand. Een officieel be
zoek dus en daarmee uit.
Zoo zou ik kunnen voortgaaD.
Maar ik keer tot mijn jongelingen terug.
3
H
V I
ilt
li
i
/■"- -
