Zaterdag 12 Juni 1909.
An tirevo lil tionair
24s,e Jaargang N°. 1458,
Orgaan
voor de SKuidhollandsclae en Keeumehe Eilanden.
UBSTf SLAB.
IN HOC SIGNO VINCES
T.
De kosten der sociale verzekering
Boor MM mis ew Mi of.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
ÜÏTGEVER
BOEKHOVEN.
SOMMELSDIJK.
Teleloon Intercom», So. 2.
Advertentiën 10 cent per regel en 3/% maal. Reclames 20 per regel,
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal.
Dienstaantragen en Dienstaanbiedingen 50 Öent per plaatsing,
Groote letters en vignetten worden berekend naar ds plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
%Ile slokken voor «Se Hedaelie neMtenad, Idvertenliëo en verdere %iinaifalsl,rntle franco loe le aenden aan sleo BJilgcver.
Ncliooltülrüd.
Het Vaderland schrijft in een
artikel
Sedert het de kerkelijken gelukte, onder
het Kabinet-Mackay (het eerste zuiver
kerkelijk Ministerie) een stelsel van sub-
sidieering van bijzondere scholen in de
wet te doen opnemen, zijn zij op dien
weg voortgegaan. Onder het Ministerie-
Kuyper zijn die subsidies verhoogd, en
nu de verkiezingen voor de deur staan,
laat de rechterzijde opnieuw den ouden
eisch verhooging van subsidies hooren,
ditmaal in den vorm van »meerdere
gelijkstelling van het bijzonder met het
openbaar onderwijst.
Aanvankelijk zijn vele vrijzinnigen,
vooral bezield door de hoop, dat daar
mede de vrede op onderwijsgebied ge
kocht zou zijn, eenigszins aan de eischen
der kerkelijken tegemoet gekomen. De
onderwijsstrijd sloeg sinds tientallen van
jaren onze wetgeving met machteloosheid
door een geldelijk offer te brengen, hoopte
men dien alles beheerschenden strijd aan
banden te kunnen leggen, en een tijdvak
van vruchtbaren wetgevenden arbeid ge
opend te hebben.
Hoezeer werd men teleurgesteld. De
aanvankelijk toegestane millioenen hadden
slechts het effect van een hors d'oeuvre
vóór den maaltijd: zij prikkelden den
honger.
Bovendien bleken al spoedig verschil
lende schaduwzijden; vooreerst dat de
bijzondere kerkelijke school door middel
van de millioenen uit 's Rijks kas meer
en meer kweekplaatsen van onverdraag
zaamheid en broedmachines van partij
zucht werden; in de tweede plaats dat
het oprichten met staatsgeld van scholen
voor verschillende godsdienstige rich in-
gen, in de praktijk leidde tot het ver
vangen van enkele grootere of gemiddelde
scholen, die goed zijn ingerich', door
talrijke kleinere, gebrekkig ingerichte
waar het onderwijs (omdat de zes klassen
der school te zamen, er onderwezen
worden door i of z onderwijzers) Diet
aan matige eischen kan voldoen. Boven
dien werd door hulp van de bedienaren
van den godsdienst de openbare school
op sommige plaatsen kunstmatig leeg
gepompt met de bedoeling der bijzondere
school te vullen. Op andere plaatsen
verdween zij geheel. En intusschen namen
van alle zijden de inmengingen der gees
telijken en godsdieDStleeraren met het
onderwijs toe, niet alleen met het bij
zondere, maar zelfs met het openbare,
zeer tot schade van de neutraliteit der
algemeene volksschool, en van de onaf
hankelijkheid der daaraan verbonden
onderwijzers.
In deze omstandigheden nu weten wij,
wat wij op den eischnóg meer millioenen
voor de bijzondere school, te antwoorden
hebben.
Dat antwoord kan niet anders luiden
dangeen cent meer!
Reeds zijn sommige vrijzinnigen, ge
moveerd door de eerbiedwaardige zucht
om den vrede op onderwijsgebied te
herstellen, en aaD sommige rechtmatige
bezwaren tegemoet te komen, in dat
opzicht te ver gegaan en beginnen te
begrijpen, dat er één honger is; die
nooit gestild wordtde honger der kerke
lijken naar subsidies uit de S'aatskas.
Zoolang de chr. school niet op gelijken
voet met de openbare school wordt
betaald, zal men niet verder gaan dan
gelijkstelling te vragen. Heeft
men die verkregen, dan zal men op grond
van de wenschelijkheid, dat het politieke
christendom alles doordringe, begunsti
ging boven de openbare school eischen.
En de honger zal nog niet verzadigd
wezen, wanneer de laatste, voor allen
toegankelijke school, waar verdraagzaam
heid wordt geleerd, van onzen bodem
verdwenen zal zijn.
Daarom moet het thans genoeg wezeD.
Wij mogen niet toelaten, dat de openbare
school allengs zal verdwijnen. In de
praktijk van het leven beteekent dit, dat
de ouders, bij gebrek aan een openbare
school, gedwongen zullen wordeu hun
kinderen naar een kerkelijke school te
zenden. Proselietenmakerij op grooie
schaal zal daarvan het gevolg wezen. En
langzaam maar zeker zal dientengevolge
onze samenleving een kerkelijk cachet
verkrijgen, en tegelijkertijd het peil van
het onderwijs dalen, hetgeen nu reeds
op vele plaatsen, door de splitsing in
kleinere scholen, het noodlottig gevolg
van den toestand is.
In die richting mag geen stap verder
worden gezet. Het geld uit de staatskas
mag niet worden gebruikt om onze natio
nale eenheid te ontwrichten, het peil van
het onderwijs te verlageD, en de schoei te
maken tot een instrument van partijzucht.
Het is de plicht van alle vrijzinnigen,
welke verschillen hen overigens verdeeld
houden, daarvoor de handen ineen te
slaan, en een krachtigTot hiertoe
en niet verder! aan deze hatelijke
beweging toe te roepen.
Zag nu lezer, hoe vindt ge dit libe
rale orgaan, 't Lijkt wel de strijdkreet
uit 1878, welbekend
En tochonze strijd was en is
rechtvaardig
De kosten der sociale verzekering
komen in niet geringe mate ten laste
van den werkgever.
Ongetwijfeld zal deze druk aanvan
kelijk in niet geringe mate gevoeld
word m.
We zeggen aanvankelijk, want de
natuurlijke loop van het economisch
leven wentelt deze meerdere bedrijfs
kosten af op de consumenten.
Zoo is het gegaan met de steeds
hooger wordende loonen, zoo zal het
ook gaan met wat de sociale verzeke
ring van het bedrijf eischt.
Wanneer men het gemiddelde loon-
cijfer van 1850 in Engeland op 100
stelt, dan bedroeg dit in 1902 181.
Hier is dus een stijging van plm. 80 °/0.
Van een »vereletidung« der Engel-
sche arbeiders blijkt hier nog niets,
maar ook omgekeerd toont de Engel-
sche nijverheid en landbouw in verloop
van 50 jaar wel niet 80 pCt. want de
bedrijfskosten bestaan niet alleen in
de loonen, doch we mogen toch zeggen
50 pCt. verhooging dier kosten te
kunnen dragen.
Hetzelfde verschijnsel merken we op
in andere landen.
In België bv. werden loonsfalische
gegevens verzameld, zoowel bij de
bedrijfstelling van 1890 als bij die
van 1846. De vergelijking van beide
tellingen levert volgens de mededee-
lingen van Prof. Emile Maxweiler,
onder wier leiding de bedrijfstelling
van 1896 plaats had, de volgende
resultaten op: De loonbeweging cor
respondeert met een stijging van 2
franks per dagde meest voorkomende
loonen (7S,77 pCt.) groepeeren zich in
1846 tusschen V2 en fr»« terwijl zij
in 1896 tusschen 2 en 4'/? ff. bedragen
(78,32 pCt.) d.w.7. in vijftig jaar zijn
de loonen der arbeiders verdubbeld
volgens
het geheel
Volgens de bedrijfsstatistiek van
1897 in Denemarken »is het jaarloon
der Deensche arbeiders gedurende de
laatste dertig jaren met ongeveer 50
pCt. gestegen.
Over de loonen in Frankrijk gaf
het Office du Travail een uitvoerig
rapport, dat tot dit resultaat komt
»Resumeerende kan men
deze gegevens, die over
genomen, overeenstemmen, verzeke
ren, dat sedert 50 jaren, van 1840
tot 1891, de loonen gemiddeld ongeveer
zijn verdubbeld.
Wij vreQzen niet, dat geschieden
zal, wat de heer Van Houten voor
spelt in zijn laatsten brie! als hij zegt
Wat de werkgever te betalen heeft,
verhaalt hij in den eenen of anderen
vorm op zijn arbeiders en indien hij
'tin eenig bijzonder geval feitelijk niet
doet of niet doen kan, is het omdat
het tijdstip gunstig was voor een loons -
verhooging, die tengevolge der heffing
achterwege blijft.»
Wij vreezen zulks niet, maar
onder één voorbehoud, dat men niet
toelate, dat on ze Nederlandsche indus -
triëelen van onze eigen markt ver
drongen worden en dat men de takken
van industrie, die door buitenlandsche
concurrentie, kwijnen, door een verbe
tering van het tarief wederom gele
genheid geve tot bloei te komen.
Zoo zal een wijze handelspolitiek
kunnen zijn »een hefboom van natio-
nalen arbeid» ook in dien zin, dat zij
den werkgever in staat stelt, de kosten
der sociale verzekering zijner werk
lieden te dragen. W.
-B rüKJii.
De candidaien-lijst ligt voor me.
Eo al is het, dat sommigen allicht dezen
»Unkijk« op of na den dag der stemming
in handen krijgen, mag daarom nog geen
mosterd na den maaltijd heeten, als ik in
m'n »Uukijk« deze lijst een »inkijk.«
De twee jongste en kleinste partijgroep
jes komen zeer bescheiden voor den dag.
Ik bedoel de C. D. en de S. D. P.
Christen-democraten en Soc. Dem. Partij.
De partijen van Staalman en van Gor
ter Wijnkoop.
Van 't geen er met de christen-demo
craten gebeurd is, heb ik op 't oogenblik
nog geen xwaeragtig verhaeU gelezen,
maar ik geloof niet, dat er tusschen 't
bestuur dier partij en ons Centr. Comité
een overeenkomst is gesloten, 't Lijkt me
meer een afzonderlijk verdrag tusschen den
heer Staalman eenerzijds en onze plaatse
lijke kiesvereeniging te Den Helder ander
zijds.
Hel dunkt me praktisch en billijk.
In Den Helder hebben wij geen kans
Staalman wé'. En in de andere districten,
waar de chr. democraten een 100 a 150
stemmen uitbrengen, hebben zij absoluut
geen kans. Door wederzijds stijf op ons
stuk te blijven staan, zonder vre met elkaar
de goede, kansen verspeeld hebbeD.
En daarbij al ben ik absoluut geen
Staalmanniaan op één zetel, dunkt
me, hebben de christen-democraten wel
recht. En daar de Linkerzijde naar proportie
toch al te veel zetels bezet, dunkt het ons
verstandig, dat we net doen als Simson,
die de wisselkleederen geven moest en dat
we dien zetel van den vijand trachten af
te nemen.
De S. D. P., de socialistische protest
partij, kan Troelstra in Amsterdam wat
treiteren, maar voor haarzelf zal er wel
geen zetel overschieten.
De C. D. en de S. D. P. deze twee
afschilferingen van verstrooide partijeD, gaan
blijkbaar niet hard vooruit. Daarover ver
blijd ik me, want in een steeds voortgaande
partijversnippering kan ik waarlijk geen
heil zien voor 't lieve vaderland Partij
vorming is een noodzakelijke voorwaarde
voor een gezond politiek leven, maar par
tijtje spelen is de dood in den politieken
pot
't Is nu, rechts en links, al zoo moei
lijk, om overeenstemming te krijgen tusschen
3 a 4 partijen gewoon onmogelijk wordt
dat, als het er zeven a acht zijn
Dan worden de partijen tot groepjes,
clubjes, propjes partijgenooten, clubvrienden
of hoe men ze noemen wildan wordt
het beginsel-verschil weggedoezeld en wordt
het o zoo licht, een platvloersche belangen
strijd en personenherrie.
Trouwens, het volk gaat dit begrijpen.
Hoewel het den Nederlander in het bloed
zit, om zich niet te schikken naar de
meerderheid en dan liever 'n eigen groepje
te vormen, kregen èn Staalman èn Gorter
slechts weinigen achter zich.
't Verschijnsel is wel merkwaardig.
In de antirev. partij zijn er nog wel, die
lieenen, dat er in de critiek van Staalman
'n element van waarheid school en in de
8'. D. A. P. zitten er, blijkens 't refe
rendum, genoeg, die van oordeel zijn, dat
de meerderheid te Deventer aan 't ketter-
jagen is geweest, maar ze vinden hierin
getn 001 zaak om uit de partij te gaan,
waardoor ze geen anderen dan negatieven
invloed kunnen uiloefener..
Dat is 't getond verstand van den Ne-
derlandschen kiezer, dat hij gelukkig nog
in ruime mate bezit
Om tot mijn candidaten-lijst terug te
keereo.
Eigenaardig is, om vooral eens naar
onze eigen candidaten te zien, dat men het
in meer dan een district aandurfde, om
met een man voor de kiezers te komen,
die óf gansch onbekend is in 't district, óf
zeer scherp gekleurd is.
Zoo komen wij in Sneek en Gouda uit
met den heer Colijnin Amsterdam VII
met den heer Middelberg in Kampen met
graaf Van Lijnden, om er nu maar eens
drie te noemen der eerste soort. Niet alleen
zijn deze mannen onbekend in het district
maar ook in het vaderland wel te
verstaan in de beide kringen der kiezers
Maar van alle drie gaat de roep van
groote bekwaamheid en van alle drie is
duidelijk bewezen, hoe ze dien roep ver
dienen.
Hoe het mannen zijn van groote gaveD.
Met vele talenten. Een aanwinst voor de
Kamer en een sieraad voor onze partij,
als ze straks gekozen mochten wordeü.
Onze partij durfde dit aan.
En ze deed er goed aaD. We moeten
niet slechts tellen de stemdie een Ka
merlid uitbrengt, maar ook wegen den
invited, die van hem uitgaat en door altijd
en altijd weer te roepen om »bekende«
»populaire« mannen, loopt men gevaar,
dat men om de populariteit de talenten
gering schat.
Eigenaardig is ook, dat er ditmaal sterk
gewerkt is met eerste klas mennen, ook al
zijn ze scherp gekleurd, om daarmee n.1.
in districten, waar 't spant, de overwinning
te behalen.
Dit lijkt onverstandig.
In Dordrecht b.v. komt men met dr.
Kuiper. De uitkomst kan me in 't ongelijk
stellen, maar ik vermoed, dat onze vrien
den daar 't nooit zoover gebracht zullen
hebben als ditmaal.
Men zegt wel vaak, dat men in zulke
districten een minder sterke geprononceerd
candidaat naar voien moet schuiven. Die
stoot niet zoo af
Zeker dat is zoo.
Maar die trekt niet zoo aan ook
Trouwens, de andere partijen doen net
zoo. Waar Troelstra candidaat staat, vechten
wij en anderen nog wat harder dan tegen
een socialistisch beginneling, maar Troelstra
»trekt« weer zooveel sterker ook en de
aantrekkingskracht van zulk een figuur is
gewoonlijk grooter dan de kracht van af
stooting.
Er is nog iets, dat me trof.
De eenige figuur van dr. Kuj'per uit
gezonderd, kan ik me niet voorstellen, dat
een 25 jaar lerug in onze antirev. partij
een »ridder van de pers« voor 3>vol« ge
noeg werd aangezien, om Kamer-candidaat
te zijn
Thans is dit eenigzins anders.
En om de eere van 't »vak« verblijd
ik er mij in.
De hoofdredacteur van de sRotterdam-
mer« staat in Rotterdam V die van de
N. Prov. Gr. Courant in verschillende
Groninger districten. De heer Oosterbaan,
minstens evenveel publicist als Schoolop
ziener hoopt Enkhuizen te herovereD. En
zoo zijn er nog wel 'n paar voorbeelden
te vindcD.
Nu pleit ik er in 't minst niet voor, dat
men onze weinige journalisten naar de
Kamer zal afvaardigen. Of men met z'n
gansche hart en verstand tegelijk voor Pers
en Kamer leven kan de uitzondering
van het genie daargelaten is me vrij
twijfelachtig.
Maar ik herinner me zoo iets van een
tijd, toen »zoo'n krantenschrijverc ongeveer
stond in de achting der ^leidende broede-
ren,« als een ouderwetsche hulponderwijzer
een goed man, om »behulpsel« te wezen
en daar verheug ik er me in, laat
kwaad wezen wie wildat onze stand
blijkbaar wat meer in aanzien komt. Ver
wend worden we nog in geenen deele
verwaand maakt ons deze vooruitgang dus
nog niet. UITKIJK.
„Oorlog aan de vliegenschrijft het bekende
Engeische weekblad „The Lancet, en dan 0.111.:
„Nu het volslagen bewezen is, dat vliegen ziekten
overbrengen op den mensch, roepen wij ons volk
op, den strijd aan te binden tegen deze walgelijke
insecten, teneinde ze uit onze huizen te weren.
Het beste middel om vliegen te weren en te
dooden, is een zwakke formaldehyde. Men doe
2 theelepels vol in een liter water. "Vliegen worden
er door aangetrokken en drinken. Eenigen vallen
dadelijk in het water, anderen vallen dood op
den grond en kunnen met honderden wordeu
weggeveegd. De dosis, die zij innemen, doodt
tevens de ziekte organismen, welke ze bij zich
dragen en de zwakke oplossing van formaldehyde
is niet schadelijk voor menschen
Een pachter uit de omstreken van St.-Cyr, de
heer Paul Eé, die 170 koeien bezit, nam waar,
dat de vliegen een merkbaren afkeer hebben van
de blauwe kleur, waardoor hij op de gedachte
kwam meer blauwsel in de kalk te doen, waar
mee hg zijn muren jaarlijks bestreek. Hij deed
dit en met volkomen succes. Ziehier zijn recept:
wit gedurende den zomer, in Juni en Augustus,
op de twee tijdstippen, dat de vliegen zich begin
nen te vermenigvuldigen en buitengewoon talrijk
zijn. Gebruik een mengsel van 100 Liter water,
5 Kilo gebluschte kalk en 500 gram Kilo)
lazuurblauw.
Onkruid uit de straat verwijdert men met
water, waarin 10 pCt. zwavelzuur. Eenige dagen
later bestrooit men de straat met fijne metselkalk,
daarna schrobt men ze, waardoor de steenen er
teveDs mooi zullen uitzien. Een ander middel
is: besprenkelen met 2 deelen water, 1 deel
ongebluschte kalk en één tiende zwavelzuur;
opkoken en onder 't koken roeren.
Ritnaalden of koperwormen kunnen voor land
en tuinman een ware plaag zijn. Komt het insect
in groote menigte voor, dan tele men bv. boonen
daarop, in geen geval beetwortelen, sla of aardap
pelen. Plant men nu hier en daar sla of beet
wortel, of legt men wat aardappelen, dan zal het
ontuig bij voorkeur die planten opzoeken. Ten
opzichte van den ritnaald zou men ze vangplanten
kunnen noemen. De grond veel omwerken en
bemesten met roet en Chilisalpeter.
Om ratten 'en muizen te verdrijven, bediene
men zich van het volgende eenvoudige middel:
men legge een in terpentijnolie gedrenkt lapje
in de hoeken, waar de muizen zich ophouden en
kan verzekerd zijn, dat dan ratten en muizen
gedurende eenige jaren het huis zullen schuwen.
Een afdoend middel tegen het afgeven van
gewitte muren bestaat hierin, dat men alleen,
voor het witten, hydraulische kalk gebruikt, bv.
Doorniksche, 3e soort en daar niet meer van
gereed gemaakt, dan achter elkaar kan worden
opgestreken.
0
