Zaterdag 8 Mei 1900.
248te Jaargang N°. 1448.
en
Bidden,
GREBIET.
lV5
mee
Kassiers.
r^ndsm^
I
voor lie ZaidhollaiMtsclie en Zeewwseiie Eilanden.
A n tire voluHon air
Orgaan
GUANO,
E 1
en Chilisalpete?
IN HOC SIGNO VINCES
10 X 2.
ESSEL,
86, ROTTERDAM.
TSCHAP verleent ere
gelden in deposito,
den aan* en verkoop
coupons, sluit bctee-
lougatiën en verricht
aamheden tot het Kas-
eude. 2413
IVKJES
HALITEIT.
STEIJN Jr.
1NSPLAAT,
Steijn Ooltgenaplaat.
BB.
ste OhiendoHFriche
bij A. A. HIJS,
Si.
worden ook aanséno-
u L. WIELAARD te
2463
adres is er
voor uw
an bij3560
den f 3,25, '2 persoons f
den 5.—, Matrassen
Kapok Bedden 1 pers.
f 8,25. Veeren Bedden
ren tie onmogelijk.
4,50. Stoelen 85 ct. I
eering. Spotprijzen. j
tosteefl, een flemen caflean.
hollamlsch
HOORN, DELFT
DEN HAAG.
ee Millioen Gulden,
geplaatst en volgestort
.000.006.
l December 1908
en 4.214,769,48
- 1.583,402,46 V2
- 168,170,17
ENS, Directeur.
p. van poreest,
e-President Commissaris,
delharnis en omstreken
ER KOOGrH
9ELHARII».
irstraat.
'n en Administratiin.
Beten op Binnen- en
itenlandsehe Effecten.
ijzen.
huizen en landerijen
'heid wat betreft het
iknoten tegen koersen
m derden tegen zeer
2416
randschade.
3%i 's jaars
edeponooró handelsmerk
bij Job v. Bailegooij.
A. C. A. Poots.
A. van Eesteran.
L. W. "Zaaijer
A. van öostvobruoft
2445
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per poet aO Cent.
Huiteisbuid bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UÏTGEVEB
T. BOEKHOVEN.
SOMMELSDIJK.
Telefoon Intercom»». Mo.
AdTertentiën 10 cent per regel on 3/2 maal. Reelamee 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */s maal.
I Dieustaanvragea en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
I Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
j Adverientiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 unr.
M** voor de 8§.e«ia4*iie- -lt«lveriei»fi£w en vepdere Administratie toe te «eBtSe-si int» üSi*-» ftJatgever
Een lintje voor ons Statenlid
de Wilde.
Onder de zeer vele onderscheidingen
op 1 Mei aan allerlei menschen ten
deel gevallen, merkten we op de be
noeming van ons Statenlid H. de Wilde
tot ridder van den Nederlandschen
Leeuw.
We wenschen hem van harte geluk
en gelooveri de tolk zijn van alle an
tirevolutionairen op ons Eiland, indien
we den wensch uitspreken, dat bij
deze onderscheiding nog jaren dragen
mag.
Het antirev. volk verheugt zich al
tijd. wanneer èén onzer tot hoogere
positie komt ot zijn arbeid door Hoo
gere Autoriteiten wordt gewaardeerd.
Dat doet ons hart goed Vroeger viel
een Lintjesregen altijd op de mannen
van Links; eerbewijzen werden aan
onze vooraanstaande mannen zeldzaam
verleend. We waren de dompers en
lomperds. Op allerlei terrein des le
vens werden we genegeerd cn moge
op 't platteland zulke oertoestanden
van 30, 40 jaar terug, onder den in
vloed van dorpersche grootheden nog
hier en daar voorkomen de ontwik
kelde heeren, zooals je die in dé ste
den bij de hoogere college's aantreft,
doen aan die dorpsche domheid en
bekrompenheid niet meer mee. Die
heeren weten te waardeeren Trou
wens: er is reden om te waardeeren.
De Rechtsche mannen door heel Ne
derland hebben volop bekwame en
schitterende talenten en krachten, ne-
geering kan niet meer toegelaten en
geduld. Op nesterige dorpen gaat dat
nog, zoolang als dit duurt. Maar daar
komt ook een eind aan. Nog eens
onsStateniid var hartegelukgewenseht.
Begraven illusies.
De macht, d.i de politieke macht
der Liberale partijen is gebriken,
gekrenkt, terneergehaald.
Hun idealen, hun illusies zijn he
graven, die zij vele jaren geleden
koesterden.
't Was hun te doen orn 't Nederland-
sche volk te verliberaliseeren.
De kerk moest daarvoor van haar
zenuw beroofdhet Evangelie van
Christus, den Zone Gods, moest in
modernen geest gegeven worden. Van
daar dan ook, dat er nu nog profes
soren zijn, die luide hun stem verheffen
tegen liet bezetten der theologische
leerstoelen door orthodoxen.
De Leidsche theologen worden in
modernen geest gekweekt; en wat
zal er zoo van de Kerk des Heeren
komen, als deze studenten, eenmaal
dominee geworden, de Gemeenten
gaan bezoedelen met een leer, die
den Christus als den Zoon van God,
niet meer erkent.
De Iloogeschool moest het geestelijk
eigendom van 't modernisme worden
dat was de toeleg van 't Liberalisme.
Maar hun pogen heelt deels gefaald.
Het Modernisme was een fata morga
na; een luchtspiegeling; 't leek wat,
maar 't liep op leeggeloopen kerken
uit.
En zoo heeft 't Liberalisme ook op
Middelbaar en Lager Onderwijs zijn
stempel willen zetten. Doch de historie
heeft zich reeds uitgesproken in gansch
ongunstigen zin over dat pogen.
Eu verschillende andere illusies
beeft 't Liberalisme moeten begraven.
Of ze zullen opstaan
Of die liberale- denkbeelden nog
triomfeeren zullen in de toekomst?
Geen sprake van
Hier is dood dood. En van opstan
ding is geen sprake
Het Liberalisme beeft zijn strijd op
geestelijk terrein verloren tegen de
Rechtsche partijen.
Op sociaal terrein rukt 't Socialisme
den arbeider uit de hand van Liberaal
en Radicaal.
Op Wetgevend terrein, waar 't de
hoofd vraagstukken van den tijd be
treffen, staat 't Liberalisme verdeeld
en strijdt het een ouderlingen, feilen
strijden Rechts en Socialist ziet dit
niet zonder welgevallen aan.
Begraven zijn de liberale illusies
van Vrijheid, Gelijkheid en Broeder
schap.
Daarvoor is in de plaats getreden
een strijd om Christelijke Vrijheid
tegen Liberalen en Socialistischen
dwangvan Christelijke broederschap
tegen Liberalistisch egoismevan
Christelijke ongelijkheid tegen Socia
listische nivelleering van Kapitaal en
Arbeid (nivell. is gelijkmaken.)
Oranje Boven
De Socialisten beleven kwade dagen.
't Nederlandsche Volk juicht en
jubelt en de beden wellen opO God
van Nederland, blijf uw genade be-
toonen en richt de Moeder weer
spoedig op, en spaar tot in lengte
van dagen onze Prinses.
De vlaggentooi, de daverende jubel,
de trilling van elke zenuw, toen 't
heuglijk nieuws de wereld introk
alles openbaarde een Oranjeliefde,
door geen Socialist te temperen.
Hij moet dat toch nu wel inzien,
dat zijn agitatie tegen 't Oranjehuis
anti nationaal isdat hij zich buiten
de gemeenschap stelt; dat zijn hate
lijkheden geen vat hebben op ons
Volk; integendeel, dat deze juist wak
ker roepen een uitgieting van spon
tane eer- en huldebewijs voor 't Vor
stelijk Huis,
Geen schimpscheuten op 't Kindje,
geen snorkende taal om de Vader-
landsloo en in deze dagen aan te
moedigen, is in staat om 't Neder
landsche Volk ook maar een oogen-
blik te doen vergeten, dat 't Prinsesje
ons een juweel is van onnoemelijke
waardij.
Wij beminnen dat Prinsesje als een
dierbare gave Gods.
Wij zijn er dankbaar voor en zeer
verheugd.
Moeder en kind liggen ons gebon
den op 't hart, omdat ze Oranje's zijn.
Oranje boven blijft onze stemming
En 't Oranjelied weergalme over
onze velden.
Wat moet 't Openbaar Onderwijs
zich thans wel onprettig gevoelen, als
het in zijn midden onderwijzers telt,
die geen Oranjelied den kinderen
leeren willen.
Moet die school nog langer de
Volksschool genoemd worden, waar
zulke elementen uit de harten der
kinderen bannen willen de liefde voor
een Prinses.
Laten deOpenbore scholen begraven
de illusie, dat ze de eenheid des Volks
beoogen! 't Lijkt nergens 11a Verdeeld
heid zaaien, dat zijn de gevolgen van
een Schoolonderwijs, waar de band
aan 't Oranjehuis door den invloed
van een Socialistisch onderwijzer ge
poogd wordt te verbreken.
Is dat onderwijs neutraal? liet
breekt positief af de door de ouders
ingestorte liefde voor Oranje 't breekt
de eenheid des volks, die zich uit
spreekt in één machtig, alles door
trillend woordOranje 1
OP OSLV urrsiiJü.
Mr. Goeman Borgesius en Mr. S. van
Houten
Grooter tegenstelling is in het kamp der
vrijzinnigen moeilijk uit te denken't Is
of die twee het van elkaar weten, dat ze
't slecht samen vinden kunnen, want zoover
mogelijk van elkander zette ze zich gewoonlijk
in 't vrijzinnige zonnetje te koesteren
In Azië zegt men houdt het gebied van
den leeuw op, waar dat van den tijger
begint, 't Zijn beide bewoners van de
tropische luchtstreek, maar 't is of deze
roofdieren weten, dat de een niet aarden
kan, waar de ander hem de heerschappij
betwisten zou.
Zoo nu is 't ook hier
Natuurlijk zijn de achtbare staatslieden
geen roofdieren en heeft Borgesius evenmin
leeuwenmanen, als Van Houten op den
loer zit voor den tijgersprong men moet
het derde der vergelijking in 't oog houden
maar in het legerkamp der vrijzinnigen*
hebben ze elk hun eigen terrein.
Reeds het woord «vrijzinnigs: maakt Van
Houten kregelhij gebruikt het oude woord
«liberaal* dat ongetwijfeld juister is, terwijl
Borgesius voorkeur heeft voor vrijzinnig.t
En juist die fijne nuance in partij-aanduid.ng
geeft ons al eenigszins een kijk op hun
verschillend karakter.
Borgesius is de man, die met den grooten
hoed loopt. Op dit gebiedt durft hij verder
gaan, dan de gekste modeslaveD. Al wat
Links staat, wil hij onder dien hoed vangen.
Tydeman neemt hij onder den armaan
Drucker, reikt hij de hand en Troelstra
krijgt een vriendelijk knipoogje, dat men
ook voor hém wel wat opschikken wil, als
hij zich niet al te lastig aanstelt.
Daarbij is hem de naam «liberaal* een
hinderpaal.
Liberaal is niet conservatief, niet radikaal,
niet socialistisch die naam heeft te veel
een afwerende uitsluitende kracht. Met
liberale kitlijm hecht men de scherven van
de gebroken vaas niet aaneenDaarvoor
moet men het merk «Vrijzinnig* koopen
dat heet, kleef kracht 1
Van Houten denkt daar anders over.
Ook hij wil «verzamelen.*
Hij heeft zich zelfs eenmaal niet ontzien,
als minister der Kroon, vlak voor de ver
kiezingen, in de Eerste Kamer alle man
van Links op te roepen tot den strijd tegen
het «clericalisme.*
Maar hij wil optrekken onder de liberale
barver.
Liberaal, zooals Thorbecke wa», En
Kappeyoe. En Fransen v. d. Putte. Toen,
in dien tijd waren er óók wel verschillen
en Van Houten heeft van zijn intrede in
de Kamer af, dapper meegevochten
maar per slot van rekening waren allen
«liberaal.* Eu onder die historische banier
wil Van Houten verzamelen laten blazen.
Wie dan niet liberaal wil zijn, welnu laat
die kleur bekennen en op eigen gelegenheid
vechten. Bij den eindstrijd, dat ontkent
hij nietis dan toch een vereenigd optrekken
mogelijk, maar voor den eeisten strijd en
de voorbereiding der verkiezingen wit hij
van een vrijzinnig allegaartje niet weten
Zoo staan die twee naast elkaar.
Van Houten is een staatsman.
Borgesius is een politicus.
Langs twee verschillende wegen zijn beiden
in het Torentje gekotner. Van Houten door
de verdeeldheid der Linkerzijde, nadat Tak
van Poortvliet over zijn Kieswet getuimeld
was Borgesius door de eenheid der Liu
kerzijde, d e hij met kunst- en vliegwerk
tot stand wist te brengen.
Beiden zijn ze op hun standpunt geschikte
ministers gebleken en nu ze beiden oud
minister zijn, leven ze als kat en hond van
goeden huize, d,e voor 't oog des volks
elkaar zoówat verdragen, maar toch nooit
hun antipathie geheel kunnen verbergen 1
Die twee groote masten kunneu op één
schip niet staan
Dat is nu ook nu weer meikbaar.
Borgesius wil ook thans, als in 1905,
de «Moderne Vrijzinnigheid* sturen, het
groote koopvaardijschip, dat de reeders
van Links in de vaart hebben gebracht en
dat ze in Juni met een rijke lading hopen
te zien binnenvallen. Borgesius houdt het
roer en wil den koers bepalen, een waren
scharielkoers, die bovenal vraagt, «hoe de
wind waait en niet waar de haven ligt.
Zooiets ais een «scharrelaar* heeft Van
Houten hem daarom genoemd.
En met forsche hand heeft de 71-jarige
staatsman den «scharrelaar* bij de pols
gegtepen en worstelt nu met hem op de
roerpen
Het is een interessant gezicht.
Van Houten scharrelt niet dat moet
hem nagegeven worden en van de twee
liberale aanvoerders, die voor déze stembus
het wachtwoord uitgaven, is hij in elk
opzicht de grootste.
'k Zal niet zeggen, dat zijn opinie over
een of ander vraagstuk zich rooit gewijzigd
heeft van welk staatsman, die veertig
dienstjaren heeft, kan dat gezegd worden
Maar hij heeft nooit zijn opinie pasklaar
gemaakt voor den waan van den dag, gelijk
Borgesius het deed met zijn blanco artikel
in 1905 en nu weer met zijn Staatspen-
sioueeringdagvlinders, als Van Houten
ze teekenend heeft genoemd
't Zijn twee zeer verschillende vrijers
Van Houten en Borgesius.
Van Houten heeft vaste vetkeering van
der jeugd aan heett hij zijne zinnen op een
en 't zelfde meisken gezet, dat hij trouw
bleef ook bij 't klimmen van beider jaren.
Borgesius niet alzoo Die is eu blijft de
ongedurige galant, die altijd eeD zwak
heeft, om met de beauté van 't seizoen
uil wandelen te gaan
Borgesius zoekt het in allerlei truc jes.
Van Houten gebruikt forsche middelen.
En van zijn standpunt is het een kloeke
daad te noemen, dat hij 't aandurft, om
vrijzinnig-democraten en socialisten de deur
uit te zetten, om tenminste bij eerste stem
ming met een zuiver «liberaal* gezin op de
baan te komen. Een kloeke daad, om
overal de «liberalen* op te roepen, dat ze
eigen candidaten stellen zullen tegenover
de «democratie* van Links.
Van zoo iets kreeg Borgesius kippevel.
Dat gaat boven zijn lijmpot-wijsheid uit.
Van Houten zet zijn erf met prikkeldraad
afhij spant eeu elastieken koord, dat
zich naar behoefte uitzet
In één zaak echter zijn beiden het eens
Als het gaat tegen de «clerikalen*, dan
worden Borgesius en Van Houleu vrienden.
Ze mogen elkander bij de voorbereiding
van het stembuswerk nóg zoo leelijk aan
kijken, ja krabben en bijten bij de her
stemming vinden ze elkander weer en ver
geten ze voor één dag hun onderlinge veeten.
Laten wij het ter harte nemen 1
Verdeeldheid in het «vrijzinnige* kamp,
komt ods niet ten goede. Voor twee can
didaten van Links of voor drie gaan reeds
bij eerste stemming meer kiezers in 't vuur,
dan voor een. Wat voor ons de kans op
herstemming vergroot en de kans op winst
verminder*.
Van Houten en Borgesius mogen nu nog
om de roerpen twiste als '1 eenmaal
zoover is, dat de gehate «clericalen* hun
schip enteren, dan staan ze naast elkaar
Dan neemt de laatste zijn knods en de eerste
zijn zwaard 1 Dan richt Van Houten het
kanon en brengt Borgesius de lont bij 1t
kruit, om óns scheepken ia den grond te
boren
Ieder begrijpt wat noodig is
Verdubbelde krachtsinspanning om reeds
bij eerste stemmiug bóven het totale stern-
mental van Links, met een Rechtsche meer
derheid uit te komen. Dan krijgen de twee
liberale kapiteins ook geen twist over den
bu t
UITKIJK.
Uit «ie Fers.
Onmachts woede.
Wie de Deputatenrede heeft gelezen heeft
dat met groot genoegen gedaan.
Gelijk ze met groot genoegen is aange
hoord.
Mits de lezer nitt is liberaal. De liberaal
heeft kippevel gekregen, nu hij las van de
geestdriftige samenkomst, nu hij de depu
tatenrede las, nu hij daarin las de leeke-
ning van de liberale partij.
Wat moet de liberale pers er van zeggen
Argumenten er tegen inbrengen, waar
haal je ze vandaan
Geen nood. Ze begint er mee te spotten.
Nog nooit zoo'n onbenullige rede ge
hoord Zoo roept ze uit.
En zoo spottend gaat ze voort.
Wat bewijst ze er enkel mee?
Alleen dit.
De pijl uit Utrecht afgeschoten is raak
ge wees'. Getuige.
Iluileniand.
TURKIJE.
En ver bey, een dar leiders van de
Jong-Turksehe partij, heeft in een onder
houd verklaard, dat hij geen vrees koes
tert voor eeu reactionaire beweging tegen
zijn party, daar de Oud-Turken onder
de regeering van Abdoel Hamid te veel
te lijden hebban gehad. Ook is het niet
waar, dat de beginselen der Jong Turken
in strijd zouden zijn met de religieuse
wetten, welke laatste zich zelfs niet tegen
een republiek zouden verzetten. De
moordpartijen in Klein-Azië schreef hij
grootendeels foe aan de geldzendingen
uit Konstantinopel.
Voorts ontkende Enver-Bsy nog, dat
do Jong Turken Abdoel-Hamid een
proces wegens hoogverraad zullen aan
doen. Do ex-Sultan is reeds zwaar genoeg
gestraft, nu hij van den troon is verwij
derd en zioh in gevangenschap bevindt.
De Jong Turken zijn wel vast besloten,
het reaotionairisina den kop in te drukken,
maar toch zullen er te Konstantinopel
uiet meer dan eeu honderd terechtstel
lingen plaats vinden en ongeveer even
veel veroordeeliogen tot tuchthuisstraf
worden uitgesproken.
Inderdaad, het kon nog erger maar
nu reeds mompelt men ia Pera, de
Europeesche voorstad van Stamboel, van
een nieuw schrikbewind, dat alleen door
een liberalen schijn van do vroegere
„terreurs" verschilt. Maandag zijn weer
een vijftiental .burger-beambten van Yil-
diz, wegens het meedoen aan den opstand
en het plegen van verzet, veroordeeld
tot den strop. De voltrekking van het
vonnis zal plaats hebben op de Galata-
brug, voor het ministerie van oorlog en
op het plein der Sofia-moskce.
De gemeenteraad van Konstantinopel
heeft besloten aan de soldaten, die in de
gevechten van 24 April gewond werden,
elk een horloge met inscrip'ie ten ge
schenke te geven, en de officieren der
bezettingstroepen op een feestmaal te
noodiger. Een inschrijving is geopend,
om don opperbevelhebber van het leger
een eeresabel aan te bieden.
De berichten uit Klein-Azië luiden
bij voortduring ongunstig. De I aiiaan-
scho kruiser „Plemonte" heeft in ovëi leg
