A n tirevo Zaterdag 80 Januari 1909. 1 23sle Jaargang N". 1420. Orgaan IN HOCSIGNO VINCES tooi' de Zuidhollandsclie en Zeeuwsche Eilanden. ÏUSÜ BLAD. T. BOEKHOVEN, SOMMELSDTJK. Alle sSiiBifeess voor de Hedactie bestemd, Adverteatiëa em verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever. Arbeiders, »®i*g voor Uw Kiesrecht. IS Fe bruari nadert. Vervoeg U om inlichting fo|S Uw Kies- vereenêging die gaarne be reid is U in alles behulp zaam te zijn. Nog steeds twist en de oorzaken daarvan. Hoe dwaas toch. «P DEX UI'UIA IJ 14, initenland. BULGARIJE. Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. UITGEVER Telefoon Intercoasm. Mo. 2. Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel. Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/s maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan. Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 unr. (Slot.) Beide groepen hebben dit gemeen, dat ze den klassestrijd aanvaarden en prediken Ze zien de Maatschappij in een verwordingop weg daardoor naar eene andere, in hun oogen een betere. Maar nu wordt de vraag geop perd Zal die omvorming gaan met of zonder bijzondere schokkenzal ze eene geleidelijke zijn of zal eenig Ongeval plots de brandende asch ter laaie doen uitslaan. En is de lagere klasse bekwaam om de leiding in die nieuwe maatschappij over te nemen. En hoe die lagere klasse daartoe te brengen Door hervormin gen. Langs lijnen van geleidelijkheid Door de arbeiders te lokken. Door ze, en stoffelijk en gees'elijk hooger te verheffen na met de burgerlijke par tijen gestreden te hebben voor hun vermeende of zelfs niet-vermeende rechten. Die strijd is van nationale beteeke- nis En ook van internationale waardij. Waarom, is duidelijk. Als de Sociaaldemocraten hun revo lutionair standpunt verlaten, is dit ten eerste een gevolg van de omstandighe den. De leiders blijken ingezien te hebben, dat met groote woorden en vele beloften toch de zaken des Lands en die der Maatschappij geen stap vooruitkomen. Al dat Socialistisch geschetter van jaren terug, toen de arbeiders heusch gepaaid werden met een »De aarde zij een Paradijs®, zooals Van Kols brochure tot opschrift draagt, heeft geen vruchten gedragen. Teleur gesteld zijn gewis de Socialistische arbeiders in die dagen want die hemel op aarde is niet gekomenkon niet komen zal niet komen. De toestand der Maatschappij is zoo ingewikkeld de keten van volks- en klassebelangen heeft zoo oneindig veel schakels, dat men met een socialistische leuze of machtspreuk of grootspraak toch geen zier vordert. De Socialistische leiders zagen en zien in (de parlementaire leiders bedoelen we), dat op eiken stap, dien zij met geweld vooruit wilden zetten, een trede achterwaarts nood zakelijk volgen moest. Ze bemerkten, dat ze in de Kamer wel allerlei pro pagandistische redevoeringen konden houdendat ze die Kamer wel gebrui ken konden als platform om de schare toe te roepen, hoe zij den toestand zagen en den nieuwen toestand zich eenigermate indachten ze bemerkten, dat ze in de Kamer wel konden opbie den en critiseeren, maar dat daarmee niet ééne wet meer tegemoet kwam aan de idealen, die zij zich stelden Met al hun gepraat bleef het bij het oude en de arbeiders, noch de burgerij, sponnen ook maar één draad zijde hij de ellenlange redevoeringen, die van Socialistische zijde gehouden werden en 't Kapitaal glimlachte om al dat woordgedreun en al dien pathos en al dat enthousiasme en al dat «ver pletteren door argumenten® 't Kapi taal lachte glundertjes en wreef zich vergenoegd de handen want juist al dat gekerm en gescherm der Socialis tische heeren zou de reactie aan 't werk zetten, zou de reactionairen op één hoop drijven zou front maken met macht en kracht tegen die onmo gelijke Socialistische eischen en een maal op een hoop gedreven, zou al 't Kapitaal in z'n Eendracht maakt Macht de verwoestende leuze vinden om zelfs dat wat nog goeds was in der Socia- listenwerk te miskennen, te negeeren, af te breken. De Socialisten werden door de om standigheden gedrongen zich te mati gen in hun woorden. Wie kon deze eten Wie kon er van de arbeiders wat voor koopenj? Wie stoorde zichjnog langer om al dien beloftenvoorraad Men liet ze liggen zonder ze zelfs meer te bewonderen of met een blik te verwaardigen. Toen moest de Socialistische actie zelf terug. Van de hoogte zijner idealen moet het en moest het weer terug naar den platten, oneffen, moeilijk begaanbaren en nog nog vaak onge- baanden grond. Terug moest het en de werkelijkheid weer eens flink in de oogen zien. En wat was die wer kelijkheid? Langzaam gaat zeker, zooals het spreekwoord zegt. OfBeter een vogel in de hand dan tien in de lucht. OfDe Natuur laat zich wringen. En reeds daarom is dus de strijd van Nationale beteekenis. De leiders gaan achteruit in hun eischen en stellen zich tevreden met wat te krijgen is. Zeer zeker op afbetaling Maar dat doen de burgerlijke partijen ook. Niet een van haar is ooit vol komen tevreden. Er blijven bij elke wet nog j>)maars« en «tenzij's® en het blijft varen, voortvaren op hoop van zegen en naar verbetering steeds. Excelsiorsteeds opwaarts. Maar nog in ander opzicht is deze twist van nationale beteekenis. Zoo immers komt er toenadering tusschen de partijen, die de democratie willen dienen. Zoo juist kan juist de demo cratie haar triumfen gaan vieren. En anders nooit en nimmer. Er kwam afkeer van, schrik voor de democratie. Maar dat zal uit zijn. Ze behoeft nu de Boeman niet langer te wezen, hoewel ze lang een vogelverschrikker leek. De democratie wordt nu weer, kan nu weer worden een saamwerken voor 't heele volkal zal natuurlijk 't Kapitaal nog wel eens een veer moeten laten. Maar wie is daar hui verig voor anders dan de conservatieve naturen. Verbeteringen, vooruitgang kan nu de leuze van allen zijnen daardoor de vierde stand sterkerdaardoor de burgerstand omhoog; daardoor het Kapitaal op de haar toekomende plaats, maar ook geen stap verder. Zoodan, en hiermee eindigen we ons artikel, zoodan ontstaat er ondanks de leuze van klassenstrijd, toenadering op de basis van wederzijdsche krachts ontwikkeling iedere klasse wordt zich haar sociale taak meer bewust en daardoor worden elkanders rechten en plichten meer belijnd, wat nooit anders dan den sociale vrede bevorde ren kan. Zoo heeft die twist gevolgen voor heel de maatschap, in binnen- en buitenland, want hij bevordert den socialen samenhang van Rijk en Arm, van Boer en Knecht, van Patroon en Dienstbare. Want wie staat op de basis van wat de Natuur vermag, van 't »'t kan nu niet anders«, die staat secuur. Want ijzer met handen breken, gaat nu eenmaal niet. Je hoort soms van rare dingen. Andere bladen wezen er reeds op en we wenschen het ook te doen. In Amsterdam is er, neen lach of treur nu niet I een werkloozenstaking. Deze menschen zijn voor een behoor lijk loon aan 't werk gezetmaar nu staken ze, omdat ze niet het volle uurloon van 25 ct. ontvangen. Zou je niet tureluursch worden om zulke kerels. De liefdadigheid heeft duizenden bijeengebracht om die menschen eenigszins te helpen om nu het hate lijke van armenbedeeling weg te ne men, zet men ze aan 't werk natuur lijk voor minder loon, opdat er zoo- velen mogelijk van zouden proflteeren. Maar nu werken ze onder de markt natuurlijk, niet waar! 't ls daar een noodstand, die buiten de gewone toe standen omgaatze mogen blij zijn, dat ze nog een gulden of 10 kunnen verdienen. Ja wel Ze staken, want de loonen zijn voor 'tgrondwerk veel hooger, zoo zeggen ze. En weet nu, wat die «grondwer kers® presteeren. 't Ziju kleermakers, schilders, sjouwerlui, timmerlieden, enz. enz. wier handen glad verkeerd staan om tusschen den kruiwagen te loopen en cius een betrekkelijk beetje uitvoeren. En toch .bij werkeloosheid met verkeerde handen en dan nog staken en hongerlijden. Onzinnig toch Dat heet nu democratie Dat durft me daar nog van onderkruiper schel den, wie niet wil staken. Je beleeft wat in dat wereldje. Het was een bericht, dat me trof. Vooral ook in verband met wat ik enkele weken geleden in deze rubriek schreef over de huisindustrie en de trek naar de groote steden. Laat me 't eens over-verte llen. Ieder heeft weieens hooren spreken over de bloeiende Groninger veenkolonieën en hoe daar in den waren zin des woords goud uit veen is gemaakt. Men moet het gezien hebben, om zich een voorstelling te kunnen vormen hoe daar landbouw en nijverheid en scheepvaart bloeien, waar het, vóór de afgraving van het veen een onbe woond moeras kon heeten. Wat men voor 200 jaar in Groningen al begon te doen, is nu ook in oostelijk Drenthe op gang. Men moet maar eens zien op de kaart, hoe de kanalen en de zijvaarten steeds dieper in 't veen snijden, om er de turf weg te halen. En is dan het veen weggegraven, dan kernen er de jongere zoons der ondernemende Groninger boeren zetten er kapitale hofsteden neerwerken er in 't groot met kunstmest en allerlei stoomwerktuigenrichten er de fabrieken op, die ze voor hun landbouwproducten noodig hebben en veranderen er in weinig tijds het gansche gelaat des aardrijks. Nu zetten zich echter die Groninger en Drenthsche veenvelden ook over de grenzen, in Duitschland voort. Maar met rechtvaar digen trots mogen we 't noteeren, dat wij, Nederlanders, het in die veenontginning veel verder gebracht hebben, danonze oostelijke buren. De sprake gaat dan ook, dat dit jaar een groot gezelschap van Duitsche land- bouwspecialiteiten een studiereis door onze veenkolonieën komt maken, om ons de kunst af te zien waar natuurlijk niets tegen is. Ze kunnen dan zien, dat die ïdomme Hollanders« hun nog 'n lesje geven kunnen. Maar intusschen is men toch in Oost- Friesland zelf ook wakker geworden en gaat men alvast de hand aan 't veen slaan. De wijze, waarop men dit uitvoeren wil, is echter zuiver 20-eeuwsch en daarom wilden we er de aandacht eens op vestigen. Er is daar een firma, die door koop zich het bezit wist te verzekeren van een 8 a 9000 bunders onafgegraven veen. Dat zullen ze nu aansnijden en de wijze, waarop ze dit willen doen, getuigt van durf en ondernemingsgeest. Midden in het veen bouwt de firma een electrische centrale. Niet maar een pruts fabriekje neen, een der grootste in haar soort. En tevens de goedkoopste, die men zich maar voorstellen kan Door middel van electrische veenploegen, zal het veen worden losgemaakt en zullen allerlei kana len en dwarsvaarten gegraven worden. Het uitgegraven veen zal naar de centrale ge voerd worden en daar deels worden geperst, deels gebruikt worden, om de centrale zelf te voeden, die op deze wijze, als het ren dier in den Siberischen winter, zijn eigen kostje ophaalt Alleen met het veen, dat voor de kana len weggegraven wordt, meent men de centrale 66 jaar aan de noodige electrici- teit te kunnen helpen 1 Natuurlijk wordt de electriciteit voor alle mogelijke werkzaamheden gebruikt, die met het turfgraven in verband staan. De cen trale zal zulk een vermogen hebben dat zij, tot op een afstand van 50 Kilometer (d. i. meer dan. Amsterdam-Utrecht!) stroom kan leveren Emden, Aurich, Leer en vele andere plaatsen, zullen licht en beweegkracht van de centrale krijgen, die reeds onder de kap is en dus al spoedig stroom leveren kan. Maar er is nog meer. Naargelang de turf weggegraven wordt, zullen landbouw en nijverheid zich ontwik kelen en die komen, vooral in zulke streken, honderden handen te kort. Best de cen trale levert op billijke voorwaarden de be weegkracht en ook op de eenzame hoeve en in de arbeiderswoning zal men door eenvoudige motoren tegen billijken prijs stroom en dus licht en beweegkracht kunnen verkrijgen. In den letterlijken zin des woords zullen deze venen dus electrisch ontgonnen worden en is het eenmaal zoover, dat de turf weg is, dan zullen landbouw en nijverheid elec trisch gedreven worden. De electriciteit zal er den ploeg door 't land driiven; den dorschvlegel doen slaande boter karnen het veld verlichten; de machines draaien doen. Is 't geen aantrekkelijk plan? En dat is nu geen fantasie, maar de nuchtere, praktische veenmannen daarginds, zijn reeds ijverig bezig, om het ten uitvoer te brengen. Als men zoo op het platteland de hulp middelen der steedsche samenleving te zijnen dienste krijgt, zal ook de trek naar de groote steden verminderen. Wanneer de dichtheid van bevolking toe neemt, kan het niet anders, of de landbouw staat van voorheen, moet zich wel op de industrie gaan toeleggen. Engeland, in 't midden der vorige eeuw; Duitschland in onze dagen, zijn er de voorbeelden van. Doch daarvan is de trek naar de steden een onafscheidelijk gevolg en als dan de evenaar nog verder naar de zijde der industrie voortschommelt, ziet men, hoe het platteland langzaam ontvolkt en de landbouw door gebrek aan kapitaal, werkkracht en energie min of meer in verval raakt. Engeland toont dit duidelijk. Men heeft er vele jaren lang alle krachten saamgetrokken op nijverheid en handel, die dan ook een ongekende vlucht genomen hebben, maar de landbouw is er zoo in verval geraakt, dat Engeland's bodem nauwelijks in staat is, om één tiende deel der bewoners te voeden, terwijl ook de klein- industrie op het platteland kwijnt en de nijverheid zich in groote steden heeft opge hoopt. Ja, zoo weinig is de landbouw en in 't algemeen het* belang van het platteland een voorwerp geweest van de aanhoudende zorg der RegeeriDg, dat men nu onlangs tot de ontdekking gekomen is, hoe Engeland op weg is, om in weinige jaren geheel ontboscht te worden. Een Staatcommissie heeft berekend, dat maar even 9 millioen acres met boomen zouden kunnen worden beplant en dat daar mee een leger van 1 8 000 werkloozen in de wintermaanden een flink stuk brood zouden kunnen verdienen, terwijl de Staat op den langen duur nog een behoorlijk procent winst zou kunnen maken van 't geld, dat hij in dien boschaanleg steekt. Het is voor vele Engelschen een opening der oogen geweest. Zij zijn er door tot het besef gekomen, dat er, ja waarlijk ook nog het platteland is, dat om hulp roept en dat het een hoogst gewenschte aderlating voor de groote steden zijn zou, als op deze wijze ettelijke duizenden uit de stad naar het land konden worden teruggevoerd. Het zou een voorrecht zijn In Engeland; bij ons; overal. Op het platteland toch en niet in de groote steden indien men tenminste sommige volksbuurten uitzondert school altijd de kracht des volks. Daar wordt het nationale type 't zuiverst bewaard. En, wie weetom nu op mijn punt van uitgang terug te komen, of niet de electrici teit in de toekomst bestemd is, de tooverfee te zijn, die de nauw-behuisden uit hun sombere woninkjes en dakkamertjes naar het vrije veld en de open lucht terugbrengt Als de electrische beweegkracht er met eern eenvoudigen geleiddraad kan worden heengebracht, dan konden wellicht velen hunner op het platteland, onder Gods schit terend zonnelicht, brood en welvaren vinden! UITKIJK. Niemand ontveinst zich meer, dat de toestand op den Balkan bijzonder gespan nen is, en aller hoop is nu maar hierop gevestigd, dat van Turksehe zijde geen enkele aanleiding tot een botsing zal gegeven worden. De Turksehe gezant te Parijs heeft aan een journalist verklaard, dat zijn regeering hoegenaamd geen oorlogszuchtige plannen koestert. Zij heeft daarvan reeds duidelijke bewijzen geleverd, en denkt er ook nu niet aan zich van strategische punten op de Bulgaarsche grens meester te ma ken, zooals te Sofia beweerd wordt. Dat de Porte geen genoegen kan nemen met de door Bulgarije aangeboden schadeloos stelling van 82 millioen francs, ligt echter voor de hand. In de eerste plaats zou zij daaruit de 40 millioen betalen, welke de aanleg van den Oost-Roemelischen spoorweg heeft gekost, en het overige zou zeker niet voldoende zijn om de jaarlijksche schatting van Oost-Roemelië ten bedrage van 3 millioen francs te kapitaliseertn. Daarom heeft zij 140 mil lioen geëischt. Het verlangen naar een betere grensregeling wat dan te Sofia ongerustheid heeft terwekt en als reden voor de uitgebreide militaire maatregelen

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1909 | | pagina 1