EERSTE BLAD.
Zaterdag 22 Augustus 1908.
23ste Jaargang N°. 1374.
Antirevolutionair
Orgaan
voor de Zuidliollandsclie en Zeenwsehe Eilanden.
IN HOC SIGNO VINCES
T. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
Alle Makken voor de Kedactie bestemd,
Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
Het verslag van den Com
mandant uit Andie.
ui.
Het Rapport van den Legercom
mandant heeft eerst verslag uitge
bracht over het rekwireeren van
voedingsmiddelen en de lezer merkte,
dat onze soldaten daarin niet kies
keurig warendat ze in sommige
gevallen roof en diefstal pleegden Ook
sprak het verslag over het zonder
sommeeren beschieten van schuil
plaatsen en het schieten op vrouwen
en kinderen en ook daarin gaan onze
soldaten niet vrij uit. Laten we nu
den Commandant hooren over het
dooden, 't afmaken van gidsen enz.
Hij schrijft
Het afmaken van gidsen en spi
onnen om redenen van krijgsverraad
is feitelijk niet geoorloofd, tenzij zij
zich vrijwillig, met oi zonder be
taling, hebben aangeboden, om die
diensten te verrichten.
Op grond van het oorlogsrecht
mag toch de bevolking niet geprest
worden vijandelijke daden tegenliet
eigen volk te plegen, waaronder
ongetwijfeld zijn te rangschikken
diensten als gids ol spion. Wij
handelen dus eigenlijk onrechtmatig
door ons van Atjehers, tegen hun
zin, als gidsen te bedienen. Zie Den
Beer Poortugael, Oorlogsrecht, blz.
179 en volgende en 103 onderaan.
Het oplichten van personen met
het doel deze uit te hooren, soms
zelfs een scherp verhoor te doen
ondergaan (zie ter zake nota oor
logsrecht, blz. 35 onderaan en 36)
en daarna als gids te gebruiken of
door hen aanwijzingen omtrent de
schuilplaatsen van benden of bende
leden te laten doen, kan dus alleen
verdedigd worden uit een oogpunt
van oorlogsfpacificatie Jnoodzaak, d.w.z.
wanneer alle andere oriënteerings-
middelen zijn uitgeslotenzie Den
Beer Poortugael, Oorlogsrecht, blz.
180, 2e alinea.
Eenmaal echter over de onrecht
matigheid heen zijnde, is van toe
gevendheid geen sprake meer. Het
doel moet bereikt worden, goed-
of kwaadschiks. Men schiet dus een
gids of spion dood, die door opzet
telijke nalatigheid het doel doet
mislukken, of door zijne handelingen
doet falen, of door teekens of ge
luiden de aanwezigheid van de
patrouille verraadt. Zoo'n man
offert zich voor zijn landgenooten
op, verdient allen lof, maar bekoopt
zijn vaderlandsliefde met den dood.
Ik acht deze tragedie van verdacht
allooi, maar kan niet aangeven
welke middelen daarvoor in de
plaats zouden moeten worden ge
steld, wanneer wij inderd ad ernstig
meenen ten slotte den vrede te
Atjeh te willen bereiken.
Te beproeven ware om voor elke
landstreek waar geageerd wordt,
vrijwillige gidsen en spionnen tegen
goede betaling aan te nemen. Het
komt mij voor, dat men te Atjeh
huiverig is voldoende fondsen voor
gidsen en spionnen beschikbaar te
stellen.
Het afmaken van gevangenen is
volgens den Gouverneur van Atjeh
nimmer veroorloofd, noch nood
zakelijk. Ik breng gaarne hulde aan
deze opvatting, maar deel haar
niet geheel. Het lezen van de proces
stukken inzake de Iste luitenants
Schneider en Sloos heeft mij de
overtuiging gegeven, dat er wel
degelijk gevallen zijn, dat een aan
voerder, hoe hard dit ook moge
schijnen, tot het doen afmaken van
zijn gevangenen moet overgaan.
Uit den aard der zaak moet deze
handeling volkomen gedekt zijn door
oorlogs(pacificatie)noodzaak, waar
uit vanzelf volgt, dat zij hoogst
zelden zal voortkomen.
Het schieten op weerloozen (on-
gewapenden) behoort uitgesloten te
zijn en is ook te Atjeh verboden.
Wil de afgevaardigde jhr. De Stuers,
bij vergelijking van het aantal
geweren dat buit wordt gemaakt,
met het totaal aantal dooden de
gevolgtrekking maken, dat de niet
van geweren voorziene Atjehers
ongewapend waren, dan dwaalt hij.
Alle mannen, die bij de bende zijn,
zijn gewapend, maar niet alle met
geweren deze beginnen zelfs
zeldzaam te worden doch steeds
met een gliwang of sikin pandjang
en deze zijn niet de minst gevaar
lijke.
Zoo werden op 4 Mei 1905 bij
een gliwangaanval van 50 Atjehers,
waarbjj er 14 werden neergelegd,
alleen blanke wapens buitgemaakt,
bij den overval van een Iadang op
3 Juli 1905, waarbij 5 vijanden
sneuvelden, maar 1 geweer, overi
gens blanke wapenen vermeesterd
van 6 tot 14 Juli 1905 3 kwaadwil
ligen gedood, waarvan slechts 1
voorzien van een geweer. Bij de
patrouiles van 20,26 en 27 Juni 1905
van uit Babah Kroeëng Mangi en
van 20 en 30 Juli 1905 van uit
Djeuram werden respectievelijk 1,
5, 8, 8 en 12 man neergelegd,
waarvan slechts 2 een geweer, de
overigen blanke wapens droegen,
en zoo treft men telkens in de pa
trouillerapporten de meldingen aan
mannen met blanke wape
nen, die bij verzet dan wel bij pas-
sencontróle werden neergelegd
of die wegliepen en na aanroepen
niet stil wilden blijven staan, of wel
die gewapend op de patrouille afko
men, ook wel wachtposten met een
gliwang, doch zonder geweer die
overvallen worden.
A propos redacteurwaar is Uw
stukje over «geschikte® burgemees
ters? We hebben Uw opmerking in
Uw kopstukje van 't artikel »Geen
maatstaf® besproken en gevraagd als
slotWat noemt U geschikte burge
meesters; aan welke voorwaarden
moeten die voldoen
We vermoedden toen wel, dat ge
zoo maar wat neergeschreven hadt
en onze gedachte is juist geweest. U
weet niet aan te geven, wat nu eigen
lijk »geschikte« burgemeesters zijn,
en welke maatstaf de Overheid moet
aanleggen om zulke te krijgen. Bewijs
dus, dat uw opmerking»die heeren
moeten geschikt zijn«, een niets zeg
gende gemeenplaats iseen holle
frazeen dat dus dr. Kuyper 't bij
't rechte eind had. Het doet ons léed,
dat U niet weet, wat nu eigenlijk «ge
schikte is, want we zijn daardoor be
roofd van 't genot om 't lezend publiek
eens eenige voorbeelden voor te hou
den van die »geschiktheid«.
Wellicht, dat de gelegenheid zich
nog wel eens spoedig voordoet, dat
we over »geschikte« burgemeesters
een en ander in 't midden brengen.
Tegen ons artikel«mr. Patijn als
Volk vertegen woordiger« komt Vooruit
op. Maar hoe Alweer met nietszeg
gende praatjes.
Eerst een aanloopje natuurlijk over
onze den lezers reeds bekende slape-
looze nachtende »schitterende« re
devoeringen van mr. Patijnover
booze geesten en giftig venijnachter
docht en wraakzucht en dito, dito
praatjes, welke een mensch eens har
telijk doen lachen.
Dan komt een opmerking over ónze
zenuwen, die door den redacteur, ook
zenuwlijder, zullen gekalmeerd wor
den. Dat zal me dus een prachtig
consult worden 1 Daar mag de foto
wel bij!
Dan een ijdeltuiterij, dat »dagelijks«
en «wekelijks® antirevolutionairen bij
de redactie van Vooruit komen om
«steun® en «voorlichting.® Hmhm
dat moet je niet uitvlakken. En dan
begrijpen we, dat Vooruit zoo vaak
zich met uitknipsels moet behelpen om
zijn blad te vullen en zoo weinig
oorspronkelijke stukken heeft. Dat zit
em dan in al die adviezen, die zooveel
tijd kosten. In elk geval moet de redactie
die anti's in waarde houden; 'tzijn goeie
meelijdende menschen. Maar 't zijn
toch wel anti's niet waar Ook met
't oog op mr. Patijns aftreden moet
de redactie die menschen aan het
touwtje houdenelke stem is er een.
Maar eilieve, u bedoelt met die anti's,
die komen om steun, toch niet die
arme menschen, die met het bekende
«een aalmoesje asjeblieft® aanbellen
of met Nieuwjaarsmorgen voor een
cent u heil en zegen toewenschen.
Da's ook mogelijk. Ook dat is «steun®
Ga dan daarmee voort, collegaGe
doet zeer welop die centen zal zegen
rusten. Of komen die anti's U steun
brengen en U voorlichting geven Ook
dat is mogelijkEr is een historie
niet waar
Doch dan, na die opkammerij of
wilt geuiterste nederigheid, komt
ons artikeltje aan de beurt Neen, dan
een tik naar onsde anti's komen naar
hem, mijnheer de redacteur van Voor
uit niet naar ons, want we zijn onge
motiveerd wantrouwend en ongepast
achterdochtig. Jawe zijn wel eens
wantrouwend en achterdochtigdat
is ons door de Liberale actie zoo ge
worden; vroeger waren we dat zooniet;
maar pas kregen we een kijkje op de
Liberale politiek, en kwamen we in aan
raking met Liberale groot en kleinhe
den en hun actie of ons instinct zei da
delijk pasop, daar zit rarigheid achter
en 't kwam meest zoo uit ook Dat
wantrouwen en die achterdocht kun
nen we tot heden nog maar niet kwijt
raken 't zal wel komen gewis en
zeker; nog wat geduld maar. Doch dan,
na dien tik komt ons artikeltje
aan de beurt Neen 1 dan een onwaar
heid. Bij wien zijn de antirev. Staten
leden te spreken, als zij op 't eiland
zijn vraagt de redactie. En ze ant
woordt, glad mis: «Waar anders dan
bij hun partijgenooten Glad mis,
redactie nog nooit heeft er een advertentie
gestaan in ons Bladdat de heeren Veg-
tel en de Wilde te spreken waren bij
die of die, op dien dag en zoo laat. Te
spreken zijn die heeren natuurlijk
altijd, als ze bij een onzer logeeren
maar dat is geen officieel spreekuur
dat is niet per advertentie gegaan
zoo dom zijn deze Statenleden niet.
Zij noodigen de tegenstanders niet uit om
bij één onzer te komenzij zullen wel
wijzer wezen.
Wij hebben daar nooit tegen ge
schreven, zegt Vooruit. Neen, natuur
lijk nietdaar kondt ge niet tegen
schrijven; want onze statenleden
hebben die onhandigheid nooit begaan
om officieele spreekuren te advertee-
ren in 't huis van hun vrienden.
En dan na die looze opmerking komt
ons artikeltje eindelijk aan de beurt.
Neendan wordt gezegd dat we insi-
nueeren.
Waarom
Ja, daar gaat het nu over.
Maar de reden wordt niet vermeld,
waarom we insinueeren.
Vooruit moet aantoonen, dat mr.
Patijn als volksvertegenwoordiger zit
ting mag houden in een huis van een
onzer grootste politieke tegenstanders
bij een der hoofdleiders der tegenpartij;
bij hem, die er met woord en daad
op uit is om ons af te breken.
Wij hebben aangetoond, dat 't niet
magdat 't onhandig en onverant
woordelijk is.
Vooruit moet aantoonen, dat't wel
mag. Maar dat doet Vooruit niet. 't
Praat over zijn eigen Redacteur maar
over dien gaat 't niet't gaat over
mr. Patijn.
Ons is medegedeeld door een nogal
niet onbeteekenend Liberaal voorman,
dat mr. Patijn is gewaarschuwd om
niet bij den heer de Jong zitting te
nemen, maar voegde onze zegsman
er bijmr. Patijn heeft niet willen
luisteren, en vervolgde hijhij moet
't zelf weten, doch 't is gansch ver
keerd.
Neen, redactiegeloof ons, er zijn
heel wat Liberalen, die dit afgekeurd
hebben. En 't is ook verkeerd geweest.
Al komen sommige anti's bij u, wat
we nu maar eens zullen gelooven
gij zijt mr. Patijn niet! Gij zijt gewoon
medeburger gij moogt adviezen geven
en je vischt nog eens wat uit ons
partijleven op, niet waarmaar mr.
Patijn is geen medeburgerhij is
volksvertegenwoordiger, die voor ieder
te spreken moet zijn. Maar bij U wil
niet iedereen komen, dat begrijpt en
weet ge toch ook welEn vooral op
zulk een dag niet
We blijven erbijin 1909 zullen
we 't den kiezers herinneren hoe on
verantwoordelijk mr. Patijn gehandeld
heeft en ons negeerend.
In Nederland is het sinds lang niet
pluis in de Socialistische partij. Niet
alleen-, dat haar in wendig afbreuk wordt
gedaan door de zoogenaamde Marxis
ten, die zich met 't partij leven niet
geheel kunnen verzoenen, maar ook de
pas gestichte Socialistenmond van Van
der Zwaag en Havers zijn bezig om
de S. D. A. P. onder haar vogels te
schieten. Zoo is er van binnen strijd
en van buiten bestoking.
Maar ook in Zuid-Duitschland is
de vrede gestoord. De Badensche en
Beiersche afgevaardigden hebben ge
stemd vóór de Begrooting en nu is 't
Hoofdbureau te Berlijn in rep en roer.
Zulk zondigen tegen de discipline
wordt in 't Hoofdorgaan der Socialisten
duchtig onder handen genomen en de
Afgevaardigden zullen voor den Partij
dag terecht moeten staan.
Natuurlijk de beschuldigden in Ba
den en Beieren trekken ook vanleei
en zeggen kort en goedGij daar in
Berlijn hebt met ons niets te maken
wij redderen hier in Beieren onze eigen
zaken wij wachten van u geen standje
af; zondigen wij tegen de discipline,
dan is dat onze zaak, die we tegelegener
tijd wel zullen verdedigen.
We zullen ons aan de Socialistische
kibbelarijen niet verder gelegen laten
liggenze komen trouwens zoo vaak
voor, dat men er elke week wel over
schrijven kan.
Maar dit is alleen opmerkelijk, dat
in den Toekomstaat de vrijheid van
woord en daad zeer zeker wel aan
ketenen zal worden gebonden. Zoodra
men dan (hoewel men zelf overtuigd
is een goede daad te doen) afwijkt
van de door 't Centraal Bestuur voor
geschreven richting, wordt men berispt
en onderworpen aan zijn afkeurende
critiek. Eigen werk zal dan niet meer
bestaaneigen gedachten mag men
niet tot uitvoer brengen mechanisch
en machinaal zal dan 't leven zijn en
afhankelijk van de eischen en consig
nes, die van boven worden gedecre
teerd. Lieve staat, de socialistische!
Begeerlijk voor slaven
In Nederland was een rechterszoon,
die zich aan dieverij heeft schuldig
gemaakt. Niet eenmaal, maar her
haalde keeren.
De vader heeft de gestolen fietsen
weer terug laten bezorgen aan de be
kende adressen de bestolenen teeken
den, dat ze zijn zoon niet vervolgen
zouden en thans loopt hij vrij rond.
Zoo is in 't kort de historie
Van uit 't standpunt van vaderliefde
is deze gansche toedracht begrijpelijk.
Wie houdt zijn kind niet graag uit
handen der Justitie of poogt niet de
schadelijke gevolgen aanstonds te
voorkomen.
Toch is er iets, dat minder aange
naam aandoet n.l. ondanks de dieve
rij, is de zoon vrij.
Schijnbaar heeft 't recht zijn loop
niet gehad. Niet gehad, onder den
invloed van het rechterlijk ambt eens
voor zijn zoon optredenden vaders.
We zeggen niet, dat aan de wet
formeel niet is voldaan de wettelijke
voorschriften zullen zeer zeker wel
in acht genomen zijn, maar toch
de zoon, die veel stal, is vrij, en
schijnbaar is er in 't rechtsbewustzijn
een wrong aangebracht, want aller-
wege is de aandacht op 't feit geves
tigd.
In elk gevalgeldbezit is soms een
machtige factor om uit handen van
de politie te blijven en de armen
staan in dat opzicht veel achter bij
de rijken. De kleinen moeten hangen.
Toen dit Kabinet Heemskerk optrad,
sprak de Premier op 10 Maart
Teneinde aan de bezwaren,
voortvloeiende uit de bestaande
wettelijke bepalingen aangaande
het blijvend gedeelte, zonder te
groot nadeel voor andere belangen
zooveel mogelijk te gemoet te
komen, stelt de Regeering zich
voor een wijziging in de Militie-
wet aanhangig te maken, welke
wordt zij aangenomen, een op
komst der Militie bij de onbe
reden wapens in twee ploegen
mogelijk maakt.
Dat woord is dooF 't Kabinet spoe
dig ingelost door een wetsontwerp van
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per poet 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Telefoon Intercoms». iV'o. 2.
Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en */3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Worden in Atjeh gidsenspionnenge
vang men en weerloozen afgemaakt?
*jt* Aan Vooruit.
Nog eens: Vooruit.
Tegen de discipline.
Nader onderzoek noodig.
De inkrimping van 't- blijvend
gedeelte.