Woensdag 24 Juni 1908.
23ste Jaargang N". 1357.
1 ntirevo lu
Orgaan
voor de Zaidhollandsclie en Keeuwielie Eilanden.
IN HOC SIGNO VINCES
T. BOEKHOVEN,
SOMMELSDIJK.
Alle stukken voor «le S&edactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Ut sever.
Tniii- en Landbouw.
fraagbaak.
Antwoorden of mededeelingen
SMimenland.
Officieel Gedeelte.
Plaatselijk Nieuws.
1.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Buitenland bij voor uitbetaling f 4,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEVER
Telefosn Intercomm. 5io. 3.
Advertentiën 10 Cent per regel en 3/2 maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en ij3 maal.
Dieustaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Christelijke-Openbare School.
We kunnen het indenken, dat er
menschen en partijgroepen zijn, die
verlangen naar een Christelijke Staats
school. Eerstensde. zaak bezien van
uit het standpunt, dat Nederland nog
altijd is een Christelijke natie, hou
dende zijn Zondagen, Christelijke
feestdagen; in zijn erkenning van den
eedin het aanroepen van God in
de officieele Staatsstukken enz. Daar
om verlangt men, dat ook de school,
die door den Staat gemainteneerd
wordt, datzelfde Christelijk karakter
zal dragen. Tweedenshet oudere
geslacht herinnert zich nog levendig
de groote beteekenis van den Bijbel
op de schoolhoe verkwikkend het
aandeed, als de bovenmeester Woens
dag en Zaterdag een kapittel uit Gods
Woord las en de schooltijden met
gebed begon, Derdens: dat in de
steden, die centra van ongebondenheid
en verzwakking van 't geloof een bol
werk wordt opgericht door de Open
bare scholen te christianiseeren. Vier-
dens: dat afscheiding en scheiding
van scholen in Christelijke en neutrale
voor sommigen, die liever naar eenheid
streven, toch altijd iets pijnlijks is
en sheel het volkcc in ééne school
werkelijk meer aantrekkelijks biedt
dan »heel het volk« los gerafeld en
zijn zaad zendende naar allerlei on
derscheiden inrichtingen.
We kunnen het indenken, schreven
we, dat er naar één school gevraagd
wordtéén Christelijke Staatsschool,
waarop heel de Nederlandsche jeugd
Christelijk onderwijs ontvangt.
Maar bestaat die mogelijkheid wel
ooit weer Onzes inziens niet.
Eerstenshet aantal Christ, scholen
is reeds te talrijk, dan dat die dui
zenden ouders terug zouden gaan naar
de Christelijke Staats school. Wat met
opoffering van veel strijd en honderd
duizenden van guldens is verkregen,
laat men niet los. Integendeel. De
opgerichte Gereformeerde en Nederl.
Herv. scholen zullen haar kinderen
nooit overgeven aan een Christe
lijke Openbare school. Daar is te
veel voor gebeurd in de laatste dertig
jaren.
Tweedenswaar moet die Christe
lijke Openbare school haar onderwij
zers halen Wie durft Gods Woord
in handen geven van socialistische
en radicale onderwijzers, die ge nim
mer in de kerk ziet en die in hun
huisgezin nooit bidden en zelfs geen
Bijbel in huis hebben P
Derdens stel al, dat een gemeente
raad een christelijk onderwijzer
benoemt op 't heden en hem wordt
toegelaten met de kinderen te bidden
maar als die Raad weer liberaal wordt,
wat zal dan die onderwijzer doen P
En al bidt de eene onderwijzer, wat
Is het dan nog voor een toestand,
mdien het hoofd der school en de
andere onderwijzers niet bidden Zal
zoo'n biddend onderwijzer 't wel lang
onder zijn collega's uithouden.
Neen, waarlijkmen mag soms
roepen om een Christ. Volksschool,
maar hoe krijgt men die in de tegen
woordige tijdsomstandigheden
En stel al, dat de Staat zich eens aan
gordde tot zulk een schoolmaar wat
voor godsdienst beveelt Vader Staat
dan in de scholen aan? WTant een
Christelijke Staatsschool moet toch
een zeker geijkt christendom belijden
de Christelijke Staat heeft het recht
op zijn Christelijke school zijn gods
dienst voor te schrijven. En hij zal
dat doen in .een wetsartikel. Maar
eilieve, hoe kan de Staat een religie
aan de ouders en meesters voor
schrijven? Dat kan nooit anders dan
een onbelijnde, vage, water-en-melk-
religie zijnzoo iets van een Christelijk
tintje
Maar wie zal met zoo'n godsdienst
tevreden zijn Niemand. Net zoo min
als men nu tevreden geweest is met de
bekende Christelijke en Maatschappe
lijke« deugden, zal men dan tevreden
zijn met het christelijk vernisje, dat de
Staat op al zijn scholen leggen zal.
En verder dan een christelijk vernis
te leggen kan de Staat niet gaan,
omdat in Nederland allerlei gods-
dienstsecten zijn. Maar dan komt de
oude strijd van 1857 weer terug in
eenigszins nieuwen vorm. Toen ging
het er omde Bijbel op of van de
schoolmaar nu zal het zijnde
Bijbel op de school, doch ieder geeft
niet meer dan wat vernis.
De Staatsgodsdienst op die nieuwe
Openbare Christelijke school is een
godsdienst van nul en geener waarde.
Neende wensch mag er leven
och, ware er maar een Christelijke
vaderlandsche schoolmaar de prac
tische moeilijkheden zijn zoo groot,
dat we die school niet kunnen aan
vaarden.
Waar nog bij komtMag de Staat
wel scholen stichten? Is hij van Gods
wege de opvoeder van kinderen of
zijn de ouders dat? En moeten de
ouders niet de richting van opvoeding
en onderwijs aangeven in plaats van
Vader Staat.
Waarlijk! de Christelijke Openbare
school zal er niet zoo gauw zijn.
Ze zal een vrome, onvervulde wensch
blijven.
Naar 1909.
Laten we ons niet bedriegen.
We meenen, dat de kansen gunstig
staan om het Kabinet Heemskerk te
behouden, maar laten we ons niet laten
verleiden door de vijandelijkheden, die
in Links op elkanders fracties geopend
worden.
't Is zoo wie oppervlakkig toekijkt
en luistert, hoort alles in Links kraken
en bersten. Gaat er geen bericht door
de bladen over de oprichting eener
nieuwe Socialistische partij, waarvan
Van der Zwaag, het bekende Kamer
lid, een der leiders zal zijn? Zijn de
Unie-Liberalen niet gebeten op de
Oud-Liberalen en heeft niet het Unie-
orgaan krachtig er op aangedrongen
om toenadering te zoeken tot één bond
schap met de Vrijz. Democraten, om
alzoo de Oud-Liberalen finaal van zich
af te stooten En heeft de Oud-Libe
rale partij op haar partijdag niet drei
gend den vinger opgeheven tegen Unie
mannen en Vrijzinnig Democraten
Zoo, oppervlakkig bekeken, zal er
in 1909 voor Links niets van terecht
komen. Ze zullen door hun onderlinge
verdeeldheid tal van zetels kwijt raken
en Rechts zal er uitstekend van pro-
fiteeren.
Wie zoo denkt, vergaapt zich aan
•den schijn.
Die kent de Liberalen niet.
Neen; zoo zullen de Februaristorm en
gaan loeien en de Maartsche buien
de boomtakken doen buigen voor haar
geweld, of in 't Liberale Kamp raakt
alles in pais en vrede. Dan wordt het
krantengekibbel gestaakt. Dan verga
deren de veldheeren van elk wapen
de luitenants, kapiteins, kolonels, lui
tenant-generaals met eigen staf in
eigen veldheerstent, met de bekende
roode of rose vlag ofte wel de grijze
in top. Dan gaat men stil aan het over
leggen stillekens aan 't rekenen stil-
lekens zetels verdeelen en is men
tot eenig goed resultaat gekomen, dan
komt men in de tent van den generaal
bijeeneen of ander Oud-Minister
houdt een soldateske toespraak en met
den gebruikelijken maaltijd wordt de
vergadering besloten. Uiteen gaat men
met de gedachte, dat Rechts met zeld
zame eenparigheid moet worden aan
gevallen en spaan vrouw, noch kind
de vechtregel zijn zal. Als ware Rechts
de Atjeher gelijk.
Ging het zoo niet in 1905
Zal het zoo gaan in 1909 Laten
we ons door die kibbelarijen niet laten
verlokken tot rust. Integendeelwaakt.
„LANDBOUW-ONDERWIJS."
IV.
PROEFVELDEN.
No. 3.
Proef op Mangels.
Proefnemer: de heer E. Mastenbroek te Ouddorp.
't Proefveld was verdeeld in drie perceelen.
I geen kalimest gaf 46,200 K.G. MaDgels.
II met 450 K.G. kaïniet 60,150
III 450
plus 750 KG. kalk 52,050
Alles is gerekend per gemet. Per H.A. worden
deze getallen dus nog eens zoo groot.
No. 4.
Proef op Cichorei.
Proefnemer: de heer P. Witte Mz. te Ouddorp.
De opbrengst van de vijf achtereenvolgende
perceelen was (per gemet)
Perceel I zonder kali 6,3375 K.G.
II 375 K.G. kaïniet 14,850
III 540 15 5475
IV 187" patentkali 13,087E
V 270 13,320
No. 5.
Proef op Tuinwortelen.
Proefnemer de heer Foortman te Ouddorp.
De twee perceelen van dit proefveld ontvingen
dezelfde bemesting met dit verschil, dat perceel
II 20 K.G. patenlkali ontving en perceel I geen
kalimest kreeg. De opbrengsten waren van
perceel I (in twee keeren te zamen) 95 bos peen.
II 102
In beide perceelen kwam de „worm" in de peen.
No. 6.
Proef op Lucerne.
Proefnemer de heer E. Masten broek te Ouddorp.
Van de twee perceelen kreeg 't eene 375 K.G.
kaïniet en 't andere 540 K.G. De opbrengsten
waren in twee sneden van
Perceel I 7725 K.G. en van
II 7775
No. 7.
Proef op Lucerne.
Proefnemerde heer T. Tanis J.Cz.
Hier bleef één perceel zonder kali en een tweede
kreeg 450 K.G. kaïniet. Opbrengsten in 2 sneden
van
Perceel I 5830 K G.
II 6178
No. 8.
Proef op Hooiland.
Proefnemer: de heer Jacob Tanis Tz.
De drie perceelen gaven
I zonder kalimest 1929 K.G.
II met 375 K.G. kaïniet 2618
m 540 2894
Bij de naweide was 't verschil in 't voordeel
van de kaïniet zeer duidelijk.
(Wordt vervolgd.)
Ba's wel de moeite waard, om verder
te vertellen.
Onder 't opschrift: „Chilisalpeter als drijvende
kracht" schrijft de heer Ter Haar in „De Veldbo
de" een opstelletje, dat onzes inzien3 zeer de
moeite van 't navertellen waard is.
„Nergens'' aldus de heer T. H. - bemerkt
men de drijvende kracht van chilisalpeter beter
dan in de Zeeuwsche polders, welke in 1906 onder-
geloopen zijn.
Het zoutgehalte is belangrijk gedaald en over
treft het normale gehalte niet of slechts weinig.
De structuur van den grond laat bijna alles en
overal te wenschen over. Van boven bij droogte
hard, van onderen stug en taai. Dit blijft niet
zonder invloed op de meeste gewassen, die er
in hun eerste groeiperiode of na het doormaken
van den winter waak kommerlijk uitzien. Maar
zoodra is men niet met den ehilisalpeterzak over
het land geweest, of er komt na de eerste regenbui
een belangrijke verandering ten goede. De chili-
salpeter-oplossing werkt als een goed gekozen
drankje op den zieke, als het versterkend middel
op den herstellende. De „ondergeloopen" boeren
zijn het er allen over eens, dat het chilisalpeter
hun van alle hulpmeststoffen de meeste diensten
bewijst. Het werkt echt drijvend in de gunstige
beteekenis van het woord.
Wat de „verdronkene" boeren ondervinden, zij
een vingerwijzing voor allen, wiens gewas achter
lijk is door slechte bodemstructuur, koude of
vreterij. Met een betrekkelijk kleine gift Chilisal
peter kan het gewas „angeregt" worden.
Het gaat met de planten als met de landbouw-
dieren. Een voorspoedige jeugd is van grooten
invloed op het productie- en weerstandsvermogen
op lateren leeftijd."
Er wordt wel eens beweerd, dat chili op de
structuur van onze kleigronden een minder gun-
stigen invloed uitoefent. Doch van 't opstelletje
des heeren Ter Haar mag men dan gerust zeggen
Da's andere praat.
Vragen en Antwoorden worden kosteloos geplaatst-
zijn met hetzelfde nummer gemerkt als de vragen
waarop ze betrekking hebben.
Vragen.
188. Wat bedoelt men met gekyaniseerd hout
189. Kan onder zwaar gewas haver de klaver
licht verstikken. Zoo ja, is er iets tegen te doen
Antwoorden en mededeelingen.
186. Tegen luis in roos Als nieuw middel
daartegen hoorden we noemen liysol. Dip koopt
men bij den drogist. Op 1 L. water roert men 10
gram lysol (niet meer!) Met dit mengsel bespuit
men de door luis geplaagde takken.
1S7. Heet Iris ook waterlelie Misschien wel.
De plaatselijke namen van bloemen zijn soms
zeer verschillend. De meest algemeene tweede
naam voor Iris is Lisch.
Uit het 48ste jaarverslag der Vereeni-
ging voor Christelijk Nationaal Schoolonder
wijs nemen wij het volgende overDe
292 scholen die bij de vereeniging zijn
aangesloten, zijn sedert 1 October 1907
verdeeld in vier inspectiesdeze in 20
districten.
Als inspecteur traden op de heeren
R. Huizinga, Dr. H. A. Wetstrate, H.
Bijleveld en D. de Rijcke. Als nieuwe
leden der districtraden de heerenS.
Bolman, D. Wijnbeek, Ds. W. F. Hekker,
A. Frijlink Sr. Dr F. van Gheel Gilde-
meester, Dr. F. van der Heijden, Ds. H.
Nieborg, J. Diepenhorst, J. G. ten Doe-
schate, Ds. K. W. Róssing en Mr. O. C.
Segers.
Voorts bevat het verslag der raporten
van het schooltoezicht over 1907.
Aan noodlijdende scholen werd een be
drag van f4,600 uitgekeerd en voor den
bouw van nieuwe scholen werd op ie
hypotheek verstrekt de som van f 16,500.
Voor de opleiding werd uitgetrokken
f3,400 voor beurzen aan Kweekscholen,
terwijl de Normaallessen f 1,920 ontvingen.
De Commissie voor het naexamen der
Vereeniging bestaat uit de heeren Prof.
Dr. H. Bavinck, Dr. J. G. Klomp, Ds.
K. Scharten, Dr. F van Gheel Gildemeester
H. Bijleveld en D. Wijnbeek. In 1907
verwierven het diploma der Vereeniging
39 onderwijzers en 6 onderwijzeressen.
Verder bevat het boekje het verslag
der 45ste en het Agendum der 46e Alge
meene Vergadering der Vereeniging, die
gehouden werdt op n Juni 1907, 's
morgens 11 uur in het gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen te Utrecht.
UITSLAG VERKIEZING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sliddelharnis maken bekend dat een
afschrift van het procesverbaal vermeldende den
uitslag der op 19 Juni gehouden stemming ter
verkiezing van een lid van den Gemeenteraad
is aangeplakt en voor een ieder ter Gemeente-
Secretarie ter inzage ligt.
Middelharnis, den 20 Juni, 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
NIJGH.U. J. MIJS.
Soiumeisdijk. Door den Rijksveld
wachter Van Es is aan de tramlijn alhier een
grondwerker uit Delfzijl, welke in het alge
meene politieblad gesignalieerd stond, wegens
openbare dronkenschap, aangehouden.
Hedenmorgen om 9 ure, had eene
beproeving plaats van de roode brandspuit
no. 1 en de gele brandspuit no. 2. De
brandspuitcommissie achtte het wenschelijk
om de spuitgasten met het oog op de
drukte in het land en daar er velen aan
de tramlijn werkzaam zijn, niet op te roepen,
doch de beproeving te doen plaats hebben
door vrijwilligers De spuiten bleken in eene
goede staat te verkeeren en de beproeving
slaagde uitstekend.
Onderwijzersactie.
Maandag 22 Juni werd verzonden onder
staand adres met memorie van toelichting
Aan den Baad der gemeente
Sommelsdijk.
Edelachtbare Heeren,
Geeft met verschuldigden eerbied te ken
nen, de afdeeling Middelharnis en omstreken
van den Bond van Nederlandsche Onder
wijzers, goedgekeurd bij Koninklijk Besluit
van 22 Maart 1890, No. 28,
dat zij Uw College in overweging geeft,
de steenen vloeren in de lobalen der open
bare lagere school in Uwe gemeente, alle
tegelijk te doen overleggen met houten
vloeren en dit in de zomervacantie van 1908.
Namens de afdeeling
(w.g.) A. MEEUSE, Voorzitter,
(w.g.) A. ROETMAN, Secretaris.
Memorie van Toelichting.
In zijne vergadering van 4 October 1906
achtte Uw College noodig, alvorens definitief
te besluiten tot de bevloering van alle
lokalen der openbare lagere school, een
proef te nemen met één lokaal, om bij
gebleken geschiktheid met de andere lokalen
te vervolgen. Welnu, de vloer, dien men
het vorige jaar heeft gelegd, is geschikt
gebleken de proef heeft uitstekend voldaan.
Uw College zal dan ook met de andere
localen vervolgen. Dat is ons natuurlijk zeer
sympathiek. Doch wat ons niet sympathiek
is, dat is de wijze, waarop het daarmee
denkt verder te gaan.
Met ons is Uw College van meening, dat
tegen een steenen vloer verschillende be
zwaren zijn. Toch meent het te kunnen
volstaan met de bevloering van één lokaal
per jaar. Ons komt het voor, dat Uw Col
lege de bezwaren onderschat. Wij achten
de bezwaren tegen een steenen vloer zeer
ernstig zóó ernstig, dat zij naar onze mee
ning de volledige bevloering in de aanstaande
vacantie volkomen billijken
Dat op een vloer met uitgesleten steenen
de banken
niet vast staan
is zeer hinderlijk bij het schriftelijk werk.
Doch, om te wijzen op het bezwaar,
behoeven wij slechts even te herinneren
aan den 3 en Januari en daaraanvolgende
dagen Waar reeds in het najaar de steenen
vloer de temperatuur zoo laag houdt, dat
klachten over koude vingers aan de orde
van den dag zijn, daar zal Uw College zich
kunnen voorstellen, dat op den 3 en Januari,
toen bij den aanvang van den morgenschool
tijd in de derde klasse een temperatuur
heerschte van
5 graden Celsius onder nul
een warmtegraad, die te twaalf uur was
gestegen tot
5 graden boven het vriespunt,
eenige kinderen door de koude werden
bevangen. Wat er dien dag, wat er de
volgende dagen van het onderwijs, spe
ciaal van het schriftelijk werk terecht geko
men isj Uw College zal moeten toestemmen,
dat dit onder zulke omstandigheden
niet veel
kan zijn.
Mocht het onverhoopt blijven bij zijn
plan, om elk jaar één lokaal te bevloeren,
dan zou dit beteekenen, dat het dergelijke
toestanden
in zes lokalen één,
in vijf lokalen twee
in vier lokalen drie,
